NAUKI ADMINISTRACJI Z ELEMENTAMI TEORII ORGANIZACJI I ZARZADZANIA

Ćwiczenia	Wykłady
12.11.2013	14.11.2013
26.11.2013	28.11.2013
10.12.2013	12.12.2013
17.12.2013	__________
07.01.2014	09.01.2014
14.01.2014	__________
21.01.2014	NIeobowiązkowy

Zagadnienie ogólne przedmiotu: zjawiska związane z administrowaniem w Polsce. Charakterystyka ogólnych wyznaczników organizacji i funkcjonowania administracji.

Ujęcia badania administracji publicznej:

-punkt widzenia normatywny –związany z prawem , bada wpływy wprawa administracyjnego na administrację.

-socjologiczny –socjologia władzy, stosunków hierarchicznych w administracji.

-czynniki polityczne –koncentruje się na czynnikach politycznych.

Stopień racjonalności administracji i zasada organizacji i funkcjonowania administracji publicznej -odcięcie od socjologii i polityki , koncentracja na organizacji i funkcjonowaniu w praktyce.

Aby poznać jak funkcjonuje administracja trzeba się zapoznać z prawem administracyjnym.

Co składa się na prawo administracyjne (3 typy reguł prawnych):

1. Część prawa administracyjnego regulująca tworzenie, strukturę administracyjną, zasady, zakres i formę działania podmiotów administrujących .

2. Część regulująca relacje pomiędzy podmiotami administracyjnymi ( organami administracji publicznej , wewnątrz administracji )

3. Część regulująca prawa i obowiązki podmiotów administrowanych ( stosunki między podmiotami administrującymi a podmiotami administrowanymi; czego wzajemnie mogą od siebie wymagać ) ~mało informacji o strukturach administracji ( na II roku )

Podstawowe pojęcia organizacyjne:
Cel : określenie treści podstawowych kategorii organizacyjnych, które zostały sformułowane w kontekście tzw. Prakseologii (nauki o sprawnym działaniu oraz teorii organizacji i zarządzania).

Część I : Pojęcie organizacji

-zjawisko organizacji

-organizacja definiowana na gruncie nauk o zarządzaniu

Pojęcie organizacji

Zjawisko organizacji jest wyrazem rozumnego, uporządkowanego działania, przejawem racjonalizacji, czyli przygotowaniem działania przez uprzedni namysł. Przejawy: otaczająca nas rzeczywistość jest złożona z różnorodnych systemów organizacyjnych będących rezultatem uporządkowanych działań ( składa się z zorganizowanych rzeczy i zorganizowanych zdarzeń )

Organizacja definiowana na gruncie nauk o zarządzaniu –(łac./grec. Organion) narzędzie, narząd stanowiący wyspecjalizowaną pod względem funkcji i dostosowania potrzeb całości części. 3 podstawowe znaczenia terminu organizacji: rzeczowe, czynnościowe, atrybutowe.

-w sensie rzeczowym -odnosi się do określonego zorganizowanego obiektu/ jednostki . Uporządkowanie, ustalenie struktur w ramach obiektu/jednostki. Np.

-w sensie czynnościowym –nie odnosi się do złożonych przedsięwzięć i polega na wiązaniu elementów (lub części) w sensowną całość

-w sensie atrybutowym –organizacja jest cechą określonych przedmiotów złożonych, których elementy ( lub części ) współprzyczyniają się do powodzenia całości.

Aspekty statyczne lub dynamiczne organizacji:
-w aspekcie statycznym organizacja to zorganizowany obiekt ( rzecz, przedmiot, jednostka ). Aspekty statyczne odzwierciedlają przede wszystkim związki przestrzenne, odnoszą się do obiektu zorganizowanego. ( pierwsze ujęcie – rzeczowe ).
-w aspekcie dynamicznym jest zorganizowaną czynnością.
Aspekty dynamiczne to przede wszystkim ujęcia przebiegów poszczególnych procesów.

Organizacja stanowi wewnętrznie zintegrowaną całość złożoną z czterech podstawowych elementów:
1.Celów zrealizowanych przez organizację i wynikające stąd konkretne zadania;
2.Ludzi wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi dążeniami. Ludzi realizujących te cele;
3.Wyposażenia materialno-technicznego i technologicznego oraz określonych zasad posługiwania się nim;
4.Formalnej struktur, czyli przyjętych zasad podziału zadań i odpowiedzialności za nie, władzy i związanej z nią odpowiedzialności.

Formy działań zorganizowanych

1. Cel działania : rzecz lub zdarzenie, które jest pożądane przez działającego, na którego osiągnięcie działanie to jest skierowane;

2. Różne formy realizacji potrzeb:
   -działalność indywidualna: określone czynności podejmowane przez jedną osobę w warunkach niewymagających współdziałania innych ludzi;
   -działalność zbiorowa: wykonywanie przez grupę ludzi w tym samym czasie i miejscu czynności zmierzających do osiągnięcia określonego celu, czynności samodzielnych, bez zarysowanego podziału pracy;
   -działalność zespołowa( współdziałanie ): wykonywanie przez grupę ludzi czynności, które łącznie prowadzą do osiągnięcia określonego celu. Czynności te cechują współzależności, występuje specjalizacja oraz podział funkcji i tworzy się zespół.

Współdziałanie w pionie -podział w stosunku podwładny –zwierzchnik i w drugą stronę.

[np. Prezes rady ministrów a minister]

Współdziałanie w poziomie -zadania, odpowiedzialność podzielone na równorzędne jednostki.
[np. między różnymi ministrami]

*TIP*Problem w Polsce -brak doceniania współdziałania w poziomie. Przecenianie działania w pionie. Następuje brak współodpowiedzialności za działalność poszczególnych organów. Problematyka pod względem wyboru lepszej współdziałalności.

Osiąganie celów:

-następuje poprzez wyspecjalizowane czynności poszczególnych członków społeczności;

-funkcjonowanie społeczności jest uwarunkowane istnieniem pewnego spoiwa łączącego ludzi w ich celowych działaniach

-spoiwa są tworzone przez różnorodne reguły, wzorce działania ( sposoby zachowań w różnorodnych sytuacjach, powszechnie akceptowane przez społeczeństwo )

Działanie zespołowe jest nieodzownym elementem instytucji, które jest zasadniczą formą trwałej organizacji zespołowej.

Administracja publiczna –(łac. Administrale) rządzić, zarządzać, służyć . Początkowo tylko rządzenie i zarządzanie, służenie dołączyło dopiero w XX wieku. Można rozumieć przedmiotowo jako określoną działalność albo podmiotowo jako zespół osób, organów , wykonujących określone działania. Administracja istniała już w czasach starożytnych – Egipt i Chiny ale nie była tak pojmowana jak teraz. Z czasem administracja zaczęła „wychodzić do obywatela” wcześniej służyła władzy. Przełomem jest wiek XIX gdzie człowiek staje się z poddanego obywatelem. Obywatel otrzymuje prawo pewnej kontroli administracji. Najważniejsze są tutaj rewolucje, które miały miejsce w XIX wieku.

Definicja administracji

1.Definicja wielkiej reszty( negatywna) -to działalność państwa, która pozostaje po wyodrębnieniu ustawodawstwa i sądownictwa.

2.Definicje podmiotowe i przedmiotowe:

Podmiotowa -administracja to osoby lub zespoły osób, powołane do wykonywania w imię interesu publicznego zadań państwa.

Przedmiotowa( funkcjonalna) -administracja to wykonywanie ustaw i działalność twórcza (organizatorska) państwa czy też bezpośrednio praktyczna działalność organizatorska państwa. Koncepcja administracji jako wykonywanie służby/misji publicznej.

3.Definicja mieszana administracji publicznej :

-Prof. Kulesza – administracja to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz interesu publicznego przez różne organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych przez prawo formach.

-Prof. Jemonlita(??)- administracja to system złożony z ludzi , zorganizowany w celu stałej, systematycznej i skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej polegającej głównie, choć nie wyłącznie na bieżącym wykonywaniu ustaw i wyposażonej w tym celu we władztwo państwowe i środki materialno-techniczne.

Na gruncie nauki administracji administracja publiczna to przyjęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy ,a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających z współistnienia ludzi w społecznościach.

Pojęcie nauki administracji – administracja publiczna jako przedmiot badań

1. Prof. Starościak – Nauka administracji to nauka o związku zjawisk zachodzących w procesie administrowania

2. Prof. Jałowiecki – NA to nauka, zajmująca się organizacją i funkcjonowaniem administracji państwowej.

3. Prof. Kowalewski – NA to dyscyplina badająca prawidłowości występujące w dziedzinie zjawisk administracyjnych

4. Prof. Leoński – NA to nauka społeczna opierająca się na metodach empirycznych( opartych na doświadczeniach), której przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej.

Definicja prof. Leońskiego oznacza, że NA to nauka społeczna opierająca się na metodach empirycznych( np. obserwacji ), której przedmiot stanowi wszechstronna wiedza o istniejącej w danym ustroju administracji publicznej.

Przedmiot badań nauki administracji stanowi system administracji publicznej w określonym miejscu i czasie.

**TIP**Nauka administracji znajduje się pomiędzy naukami teoretycznymi i praktycznymi.

Pozwala nie tylko opisać administrację ale prowadzić oceny i formułować wnioski dotyczące praktycznych potrzeb- usprawnianie administracji.

Nauka administracji obejmuje w szczególności:

-Wpływ ustroju państwa na kształt administracji

-Otoczenie, w którym działa administracja

-Wzajemne związki, jakie zachodzą pomiędzy tymi dwoma elementami

-Sprawy struktur organów administracyjnych i wzajemnego powiązania aparatu administracyjnego

-Problem kadr w administracji ~ważny problem [ dobór kadr – odpowiednie przeprowadzanie selekcji, problematyka przygotowania kadr do pracy, dokształcania, awanse etc. ]

-Funkcjonowanie aparatu administracyjnego

-Problematykę kontroli funkcjonowania administracji ~[ zapewnienie obiektywności ]

-Zagadnienia techniki w administracji

Wyodrębnienie nauki administracji(Triada)

Dyscypliny, których wyłącznym przedmiotem zainteresowania jest administracja publiczna to nauki administracji.

Tradycyjne do katalogu dyscyplin nauki o administracji zalicza się:

1. Naukę administracji

2. Naukę prawa administracyjnego – badanie i analiza przepisów prawa administracyjnego do których zaliczamy przepisy regulujące :

-tworzenie, strukturę administracyjną, zasady działania, zakres i formy działania podmiotów administrujących

-relacje pomiędzy podmiotami administrującymi

-prawa i obowiązki podmiotów administrowanych

3.Naukę polityki administracyjnej/o polityce administracyjnej – bada i wyjaśnia zagadnienia dotyczące osiągania przez administrację celów, stara się również podpowiadać, jak doskonalić politykę administracji.

**TIP** Polityka administracji – sztuka osiągania przez administrację celów.

Istota instytucji

Utrwalenie celów realizowanych zespołowo;

Tworzy się trwała organizacja zespołowa, która umożliwia ciągłą realizację określonych celów;

Powstaje instytucja ( pojęcie to odnosi się do całości organizacyjnych działań zespołowych polegających utrwaleniu poprzez stałe powtarzanie realizacji celów );

Pojęcie instytucji mieści w sobie następujące elementy:

-Cele i wynikające z nich zadania poszczególnych członków zespołu;

-Zespół ludzi powołany do realizacji celów;

-Aparatura;

-Struktura wyrażająca układ współzależności ludzi i aparatury współprzyczyniających się do powodzenia całości;

-Określony sposób i stopień formalizacji;

W takim ujęciu instytucją jest np. uczelnia ,która posiada te właściwości.

**TIP** Nie ma instytucji bez utrwalenia-formalizacja. Utrwalenie systemu działania jako element instytucjonalizacji. Utrwalenie odbywa się przez oparcie go na wzorcach najbardziej racjonalnych opisach rzeczy lub zdarzeń, których odtworzenie mieści się w celach działającego.

Wzorce -pozwalające na utrwalenie działania: Pisane(graficzne) i pamięciowe(normy obyczajowe, moralne), Prawne i pozaprawne, Techniczne i społeczne.

**TIP**Formalizacja jest jednym z typów utrwalenia – wzorzec pisany.

Formalizacja

Szczególną formą instytucjonalizacji organizacji jest formalizacja- utrwalenie organizacji , działań za pomocą znaków graficznych.

Formalizacja –proces, którego przedmiotem jest utrwalenie celów, struktury, wymogów kadrowych i reguł współdziałania, określenie środków i sposobów osiągania celów, powiązań instytucji z otoczeniem.

Funkcje formalizacji:

-utrwalanie wzorców działań zespołowych

-eliminacja(w pewnym stopniu) niepewności działania

Pojęcie organizacji i instytucji a administracja publiczna

Administracja publiczna –może być rozpatrywana w ujęciu instytucjonalnym jako instytucja w rozumieniu teorii organizacji. Organizacja trwała , zinstytucjonalizowana.

W tym ujęciu administrację publiczną traktujemy jako :

-system zorganizowany będący częścią aparatu państwowego;

-system trwały, którego główną cechą jest organizowanie- osiąganie postawionych zadań;

Geneza nauki administracji

(nie będzie na egzaminie)

XVII wiek – centralizacja władzy w monarchii absolutnej i związany z nią wzrost liczbowy kadry urzędniczej.

Refleksja nad jakością administrowania, nad uprawnieniem, ulepszaniem działań kadr i całej administracji publicznej.

Administrację – zarządzanie państwem.

**Tip** administracja pierwotnie jako przedłużenie władzy rządzącego państwem, nie miała nic wspólnego z obecnie istniejącą.

• XVII, XVIII wiek , kameralistyka( camera- skarbiec ) / policystyka ( policja ) – wątki mieszczące się w różnych dziecinach wiedzy, jako prawo, ekonomia, filozofia. Rezultatem – wnioski zmierzające do usprawnienia administracji;

• Opis ówczesnej policji lub wskazówki dla panującego, jak zarządzać państwem, by skarbiec królewski był pełen;

• XIX Wiek- prof. Lorenz von Stein :

• Dążenia do budowy silnego państwa opartego na rządach prawa;

• Fundament państwa- konstytucja ( „wszystkie formy, przez które władza państwowa kształtuje oraz realizuje swą wolę” ) a realizacją konstytucji – administracja;

• Administracja – cała działalność państwowa poza ustawodawstwem polegająca na wykonywaniu ustaw;

• Powstała nazwa „nauka administracji”

• Zadania nauki administracji – wskazywanie związków pomiędzy poszczególnymi dziedzinami i całością działania administracji a kształtowaniem świadomości o najwyższym przeznaczeniu wszystkich funkcji władzy państwowej;

• Nie stworzył metody badań charakterystycznej dla nauki administracji, podobnie jak kameraliści łączył opis rzeczywistości administracyjnej z rozważaniami natury ekonomicznej i politycznej;

• XX Wiek –ważny okres – Ignaz Jastrow i Fritz Stier-Stolomo

Ignaz Jastrow wyodrębnienie Nauk Administracji :

• Wskazał na konieczność wyodrębnienia nauki administracji ( jako odrębnej dziedziny od nauki prawa administracyjnego );

Przedmiot nauki administracji:

• jak się administruje ;

• jak należy administrować;

Fritz Stier-Stolom –dalsze rozgraniczenie na gruncie wiedzy administracyjnej , do tej pory uznawane :

• Triada nauk administracyjnych

• XX wiek – intensywny rozwój nauk o zarządzaniu ( USA ) – Henry Fayol ( Fr )

• „Administracja ogólna i przemysłowa” – pomost pomiędzy amerykańskim naukowym zarządzaniem a tradycyjnym pojmowaniem nauki administracji;

• Przeniesienie doświadczeń z przedsiębiorstwa na teren aparatu państwowego

• Analogie pomiędzy przemysłem, życiem gospodarczym a administracją publiczną

• XX wiek – rozwój licznych nurtów badawczych

• Polska :

• Brak bogatych tradycji badawczych w zakresie nauki administracji

• Pojawiły się pewne opracowania w XIX wieku , ale brak ośrodków badawczych i szeregu zainteresowania

• Okres po II wojnie światowej również nie sprzyjał badaniom

• Pewne syntezy problematyki administracji w czasie socjalizmu

• Lata 80’ i 90’ nie sprzyjają (zmiana systemu, obawy przed wmieszaniem politycznym).

Cechy administracji publicznej:

1. Administracja działa w imieniu i na rachunek państwa bądź w imieniu i na rachunek innego podmiotu władzy publicznej, któremu państwo przekazało część swoich zadań.

2. Możliwość użycia przymusu państwowego dla wykonania zadań adm., możliwość działania w formach władczych –administracja może jednostronnie w sposób autorytarny dokonywać konkretyzacji prawa jej działanie jest zabezpieczone możliwością użycia przymusu państwowego.

3. Działanie w interesie publicznym.

4. Polityczny charakter administracji –ocenianie w kategoriach politycznych.

5. Działanie na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonania.

6. Jej aktywność nakierowana jest ku przyszłości, administracja działa z własnej inicjatywy –adm. Musi w wielu przypadkach obligatoryjnie opracowywać strategie i programy działania. Ma też obowiązek podejmowania działań faktycznych z własnej inicjatywy.

7. Działa w sposób ciągły i stabilny.

8. Opiera się z reguły na zawodowym aparacie urzędniczym (z wyjątkiem organów społecznych i organów pochodzących z wyborów –bezpośrednio lub pośrednio).

9. Szczególny sposób jej zorganizowania –ujednolicenie struktur organizacyjnych i wyodrębnienie organizacyjne (określone w ustawach co zapewnia jednolitość i trwałość).

10. Działa nieodpłatnie –teoretycznie. Praktycznie?

-wiąże się z odpłatnością pełną lub częściową.

-dodatkowo pojawiają się formy organizacyjne adm. Publicznej w postaci agencji, które nastawione są na osiąganie zysków.

-są przejawy bezpłatności –ale czy jest to cecha inherentna adm. Publicznej? (np. biblioteki publiczne).

1. Ogranicza ją wymóg przejrzystości i jawności działań.

Podział i funkcje administracji:

ADMINISTRACJA PUBLICZNA I PRYWATNA:

Podstawowe działy adm. Publicznej:

-spraw wewnętrznych

-spraw wojskowych (obrony)

-sprawiedliwości

-skarbowa

-spraw zagranicznych

ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA (RZĄDOWA) I SAMORZĄDOWA:

Administracja rządowa działa w imieniu i na rachunek państwa.

Administracja samorządowa: wykonują ją odrębne od państwa podmioty władzy publicznej, którym państwo przekazało część swoich uprawnień. Działają samodzielnie i we własnym imieniu.

ADMINISTRACJA CENTRALNA I TERENOWA (TERYTORIALNA):

Administracja terenowa:

-terenowa adm. Rządowa

-samorząd województwa

-samorząd powiatowy

-samorząd gminny

ADMINISTRACJA OGÓLNA I SPECJALNA:

Administracja ogólna: zakres działania jest bardzo szeroki, najczęściej określony klauzulą generalną.

Administracja specjalna: wąski zakres spraw, najczęściej enumeratywnie (zamknięte) wyliczonych.

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA PODMIOT, ADMINISTRACJA:

-celna

-finansowa

-gospodarcza

-szkolna (oświatowa)

-skarbowa

-ochrony środowiska

-rolnictwa

-porządku i bezpieczeństwa publicznego

-wojskowe

-górnicze i geologiczne

ADMINISTRACJA WŁADCZA I NIEWŁADCZA (ŚWIADCZĄCA):

Administracja władcza (reglamentacyjna):

-zadania reglamentacyjno-dystrybucyjne, realizowane za pomocą władczych form działania administracji, zabezpieczonych możliwością użycia środków przymusu państwowego.

-nakazy, zakazy, stanowienie kar.

1. policja administracyjna:

-przedmiotem działania jest ochrona szeroko rozumianego porządku i bezpieczeństwa publicznego.

-z podmiotowego punku widzenia policja adm. To służby i straże, których część zorganizowana jest w sposób wojskowy: służba więzienna, celna, graniczna, straż pożarna, rybacka, leśna, inspekcja sanitarna, nadzór budowlany.

-działania prawne i faktyczne podejmowane przez adm. Dla odsunięcia niebezpieczeństwa często realizowane za pomocą przymusu bezpośredniego: służby, inspekcje, straże.

2. administracja regulacyjna:

-wykonywanie ustaw i stosowanie prawa w formie aktów adm., zabezpieczone systemem gwarancji praw obywateli z sądownictwem adm. Na czele.

-polega na wprowadzaniu ograniczeń w dziedzinie wykorzystania składników procesu wytwarzania i obrotu towarowego w imię szeroko pojętego interesu społeczno-ekonomicznego.

-związane jest to z sytuacjami, gdy adm. Reglamentuje dostęp do określonych dóbr czy świadczeń ze względu na interes publiczny. Np. żywność na kartki.

3. administracja reglamentacyjna:

-kształtuje uczestnictwo w określonych rynkach, rozwój konkurencji i ochronę wolnego dostępu do kluczowych gałęzi gospodarki -> reglamentacja w zakresie usług powszechnych.

-przykłady: często wykorzystywane instrumenty to zezwolenia, licencje i koncesje.

Administracja niewładcza (świadcząca, zawiadowcza):

-związana z funkcją organizacji usług publicznych, zobowiązaniem do tworzenia odpowiedniej bazy materialnej i świadczenia tych usług.

-segment działań adm., który związany jest ze świadczeniem wszelkiego rodzaju usług publicznych, przede wszystkim z zakresem użyteczności publicznej i oświatowych, w zakresie szkolnictwa wyższego czy ochrony zdrowia.

-związane ze świadczeniem przez adm. Usług na rzecz obywatela –zaspokojenie zbiorowych potrzeb poprzez bezpośrednie świadczenie usług lub tworzenie warunków korzystania z dóbr publicznych (transport publiczny).

-oferta ma uwarunkowania ekonomiczne i zależy od sytuacji finansowej państwa i samorządu (poza obowiązkowymi standardami minimalnymi).

-pojęcie służby publicznej –określenie adm. Świadczącej, jej celem jest aktywność pożyteczna społecznie, a nawet niezbędna w interesie ogółu w danej epoce i danym miejscu, dla której nie jest wystarczająca inicjatywa i realizacja prywatna.

NEW PUBLIC MANAGEMENT (nowoczesne publiczne zarządzanie):

-menedżerskie podejście do adm. Publicznej.

-wykształcone w latach 80-tych i 90-tych XX wieku w GB i USA.

-opiera się na założeniu, iż adm. Publiczna powinna koncentrować się na osiąganiu wyników, a żeby je osiągnąć powinna stosować sposoby i mechanizmy konkurencji rynkowej, w tym metody rachunku ekonomicznego, uzupełnione wartościowym lub etycznym administrowaniem opartym na zasadach demokratycznego państwa prawnego.

-związane z ideą marketingu w adm.

Czynniki wpływające na administrację publiczną:

1. Ustrój państwa

2. Prawo

3. Doktryna polityczna oraz ogólne poglądy na świat

4. Normy moralne i obyczajowe

5. Normy techniczne i wymogi racjonalizacji

Źródła prawa administracyjnego:

1. Źródła prawa –akt prawotwórczy tzn. zawierający, co najmniej jedną normę generalną (ogólną i abstrakcyjną).

2. Źródła prawa adm.:

-tworzone przez władzę ustawodawczą i wydawane przez adm. Publiczną.

-powszechnie obowiązujące (adm. I osoby spoza adm.) / obowiązujące wewnętrznie (tylko wewnątrz adm.).

1. Cechy swoiste, specyficzne źródeł prawa adm.:

-rozległość regulacji życia społecznego.

-hierarchiczność struktury źródeł prawa adm.

-część źródeł prawa adm. Pochodzi od samej adm., mimo tego że jest to działalność wykonawcza.

-delimitacja źródeł prawa administracyjnego na: źródła prawa powszechnego i źródła prawa wewnętrznego.

-część źródeł prawa administracyjnego to prawo miejscowe, obowiązujące tylko na części terytorium państwa.

-w skład systemu źródeł prawa adm. Wchodzą także swoiste akty prawotwórcze np. statuty, regulaminy, normy techniczne, normy planowe.

-dynamizm, płynność, zmienność regulacji.

ROLA USTROJU PAŃSTWA W KSZTAŁTOWANIU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Kształtowanie się instytucji państwowych w zależności od stadium rozwoju państwa i

społeczeństwa i jego potrzeb:

1. Państwo absolutne

2. Państwo liberalne

3. Państwo socjalne

4. Państwo współczesne

1. Model administracji państwa absolutnego:

-państwo policyjne

-tworzenie się władzy absolutnej i wzrost władzy panującego -wzrostu liczbowego kadry

urzędniczej dla wypełnienia zarządzeń władcy i rozwoju państwa policyjnego czuwającego

nad wypełnianiem zarządzeń władcy

Cechy charakterystyczne administracji:

-oparcie administracji na zawodowej kadrze urzędniczej

-administracja traktowana, jako zarządzanie państwem

-działanie administracji zależy tylko od panującego

-tworzone jest prawo administracyjne, ale jest ono wiążące dla obywatela, nie dla

organów administracji

-administracja sama tworzy prawo

-władze administracji są niezależne od sądu, obywatel nie może się zwrócić do sądu dla ochrony przed nadmiernymi ingerencjami.

-tylko administracja kontrolowała administrację

2.Model administracji państwa liberalnego:

-ograniczenie wpływu administracji na obywateli w stopniu maksymalnym

-sprowadzanie państwa i administracji do roli "nocnego stróża" -zapewnienie porządku, bezpieczeństwa publicznego (służby) i bezpieczeństwa kraju (wojsko)

-poddanie administracji prawu w granicach ustaw

-trójpodział władzy -administracja poddana kontroli parlamentu i sądów

-wytworzenie się sformalizowanego postępowania administracyjnego i sądownictwa administracyjnego -gwarancja ochrony obywateli i realizacji uprawnień obywateli wobec władz administracyjnych

-rozszerzenie funkcji i zadań administracji

-powstanie funkcji świadczącej (niewładczej)

-administracja jako organizator działań na rzecz dobra powszechnego, a jej funkcji dochodzi zaspokajanie społecznych potrzeb jednostki w dziedzinie socjalnej, oświatowej, kultury.

3. Model administracji socjalnego państwa prawa:

-państwo ma być siłą aktywną

-państwo ma nie tylko regulować i organizować minimum, ale i rozwijać działalność

gospodarczą i ingerować tam, gdzie kapitał prywatny nie jest w stanie podołać zadaniom

istotnym z punktu widzenia społeczeństwa i całej gospodarki

4. Model administracji państwa współczesnego:

-współczesna Polska

-po 89’ próby wprowadzenia modelu państwa liberalnego, jako reakcja obronna na

przeszłość m.in. prywatyzacja wielu dziedzin i rodzajów działalności (np. przedszkola,

żłobki)

-liberalizm okazał się niwystarczający wobec potrzeb społecznych -konieczny powrót do modelu państwa socjalnego, ale w formie nowoczesnej -państwa opiekuńczego (silne oparcie na prawie i kontrola) przy zachowaniu licznych zadań administracji świadczącej

-przywracanie szeregu instytucji publicznych

-poszerzenie zakresu aktywności administracji również w zakresie administracji władczej,

jako wynik zmian warunków życia i potrzeb społecznych

-nie działa tylko poprzez nakazy, zakazy, pozwolenia, musi działać aktywnie, inicjatorsko i

organizacyjnie

-rezultat -jej działania oceniamy pod względem legalności, ale i sprawności,

efektywności czy ekonomiczności działań

ROLA PRAWA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ:

-Administracja publiczna w odróżnieniu od prywatnej nie może być kształtowana według

dowolnych wzorców

-Na pewnym etapie rozwoju państwa uznano, że działalność administracji publicznej musi być

uregulowana prawem

-[Art. 7 Konstytucji] „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa

-We współczesnej Rzeczpospolitej Polskiej przyjmuje się, że dokładniej administracja

publiczna działa na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonywania.

-Zmienność wpływu norm prawnych na administrację publiczną w rożnych okresach, co do

zasady odpowiednio do zmian ustroju

-Powód? Prawo stanowi istotny element ustroju państwa, w znacznej mierze odzwierciedla

ten ustrój i zmienia się wraz z jego zmianami dopasowując istniejące instytucje prawne do

potrzeb nowego ustroju społeczno-politycznego i ekonomicznego.

-Podobnie w przypadku prawa normującego działalność administracji

-Uwaga- nierzadko szybsze zmiany ustroju niż prawa

-Niezależnie od ustroju prawo jest zawsze istotnym elementem kształtującym administrację

publiczną i jej działania

-Prawo określa zadania administracji, organizację aparatu administracji oraz formy czynności

podejmowanych przez organy i jej aparat

-Dodatkowo sama administracja nie tylko stosuje prawo, ale również je tworzy

-Problematyka źródeł prawa tworzonych przez administrację

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO:

Źródło prawa -akt prawotwórczy tzn. zawierający co najmniej 1 normę ogólną (generalną i abstrakcyjną).

Katalog źródeł prawa administracyjnego jest określony w Konstytucji RP

Konstytucja RP z 1997r. zawiera w zasadzie zamknięty podmiotowo i przedmiotowo model źródeł

prawa powszechnie obowiązującego. Nie można tworzyć żadnych innych aktów prawa powszechnie obowiązującego niż w Konstytucji.

Źródła prawa wewnętrznego są systemem otwartym i obejmują nie tylko te akty, o których jest mowa wprost w konstytucji.

Prawo powszechnie obowiązujące – akty prawotwórcze, którymi można regulować sytuację

wszystkich podmiotów prawa w państwie: organów państwowych, organów samorządowych,

różnych instytucji, osób prawnych i tych niemających osobowości prawnej, obywateli

cudzoziemców

Prawo wewnętrzne- akty prawotwórcze, którymi można regulować sytuację tylko wewnątrz

systemu administracji publicznej( prawa i obowiązki różnych podmiotów administracji

publicznej), nie zaś podmiotów usytuowanych poza tą administracją a w szczególności

sytuacji prawnej jednostek, obywateli.

Źródła prawa powszechnie obowiązującego (art. 87 Konstytucji):

 Konstytucja RP

 Ustawy

 Ratyfikowane umowy międzynarodowe

 Rozporządzenia o charakterze wykonawczym

 Akty prawa miejscowego

 Rozporządzenie Prezydenta RP z mocą ustawy

Źródła prawa (art. 93 Konstytucji):

 Uchwały Rady Ministrów

 Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i poszczególnych ministrów

 Katalog ten jest otwarty

Najwyższym aktem jest Konstytucja

Znaczenie dla administracji:

1. Wszystkie inne źródła prawa muszą powstawać zgodnie z Konstytucją

2. Wszystkie organy państwa muszą działać zgodnie z przepisami Konstytucji, nie wolno

podejmować działań czy rozstrzygnięć, które w jakikolwiek sposób naruszałyby postanowienia

Konstytucji [ Art. 7 Konstytucji – „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach

prawa”

3. Konstytucja określa pozycję prawną, strukturę, zakres kompetencji i wzajemne relacje między

organami administracji z jednej strony, a drugiej strony między tymi organami a władzą

ustawodawczą.

4. Rozdział 7  „Samorząd terytorialny”. Konstytucja upoważnia terenowe organy administracji

rządowej i jednostki samorządu terytorialnego do wydawania aktów prawa miejscowego

obowiązujących w jednostkach podziału terytorialnego państwa.

ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO:

USTAWA

 Akt prawotwórczy powszechnie obowiązujący, uchwalany na drodze ustawodawczej przez

parlament.

 Może regulować wszystkie sprawy, których nie normuje Konstytucja, poza tym brak

formalnych ograniczeń, co do spraw.

 W odniesieniu do administracji: regulują ogólnie sprawy związane z funkcjonowaniem

administracji: określają prawa i obowiązki obywateli w stosunku do administracji; określają

podstawy ingerencji administracji w różne sfery życia publicznego

(samorząd województwa, powiatowy, gminy - ustawy, które nie regulują spraw tylko jednostek adm.)

ROZPORZĄDZENIE

Jedyny akt prawny pochodzący od administracji centralnej o mocy powszechnie obowiązującej, o

charakterze prawa powszechnie obowiązującego.

Różne akty prawne, o różnym charakterze i randze prawa.

1. Rozporządzenie z mocą ustawy- jest aktem normatywnym, wydawanym przez organ władzy

wykonawczej- Prezydenta. [Art. 234 Konstytucji, jedynie w czasie stanu wojennego, o ile Sejm

nie może się zebrać na posiedzenie]

2. Rozporządzenie, które mają charakter wykonawczy – kategoria źródeł prawa stanowionych

przez organy władzy publicznej!

To klasyczna forma udziału władzy wykonawczej w stanowieniu władzy publicznej:

a) Potrzeba dostosowania regulacji prawnej generalnie zarysowanej w ustawie do

realnych sytuacji występujących w administrowaniu

b) Zapobieganie nadmiernej szczegółowości ustaw

c) Zapewnienie stabilności ustaw -ograniczenie zmienności ustaw

Rozporządzenie wykonawcze -cechy

1. Wydawane przez organy wskazane w Konstytucji -lista zamknięta:

 Prezydent

 Rada Ministrów

 Prezes Rady Ministrów

 Ministrowie kierujący określonymi działaniami administracji rządowej( ministrowie

działowi)

 Przewodniczący określonych w ustawach komitetów, powołani w skład Rady

Ministrów

 Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

2. Podstawa wydania- tylko szczegółowe upoważnienie ustawowe, zawierające określenie:

-Organu właściwego do wydania rozporządzenia,

-Zakresu spraw do uregulowania

-Wytycznych dotyczących treści aktu

Bez takiego upoważnienia nie można wydać rozporządzenia!

Rozporządzenie nie może wyjść poza ten zakres(organ, sprawy, treść)

3. Celem rozporządzenia winno być wykonanie ustawy. Treść rozporządzenia nie może być

konkurencyjna lub autonomiczna wobec ustawy.

4. Tylko organ wskazany w ustawie jest kompetentny do wydania rozporządzenia i kompetencji

tej nie może przekazać.

AKT PRAWA MIEJSCOWEGO:

Akty prawa miejscowego -przepisy prawne powszechnie obowiązujące na oznaczonej części terytorium państwa, wydane na podstawie upoważnienia ustawowego przez uprawnione do tego organy.

Są dwa znaczenia terminu prawo miejscowe:

a) W szerszym znaczeniu – normy stanowione przez organy centralne ja i terenowe, obowiązujące na części terytorium państwa

b) W węższym znaczeniu – normy stanowione przez organy terenowe dla całego lub części obszaru właściwości miejscowej każdego z tych organów

Organy terenowe wydające AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE:

a) Wojewoda

b) Organy administracji niezespolonej (terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej np. dyrektorzy izb celnych, dyrektorzy izb skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej, dyrektorzy urzędów morskich)

c) Sejmik województwa, rada powiatu, rada gminy

d) wyjątkowo – zarząd powiatu, wójt/burmistrz/ prezydent miasta

Prawo miejscowe – szczególny typ: przepisy porządkowe:

-przepisy, których przedmiotem regulacji mogą być zakazy lub nakazy określonego zachowania się związane z koniecznością ochrony życia lub mienia obywateli ochrony środowiska albo zapewnienia spokoju i porządku publicznego

-mają moc powszechnie obowiązującą na obszarze powiatu lub gminy, województwa lub części tych jednostek

Prawo miejscowe – poziom województwa:

Sejmik województwa-stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące w województwie, na podstawie ustawy o Samorządzie województwa. Nie stanowi przepisów porządkowych. Na poziomie województwa uprawnienie przyznano Wojewodzie.

Wojewoda -przedstawiciel RM w województwie, zadania w sprawach ochrony i porządku publicznego. Wydaje rozporządzenia porządkowe i niektóre inne akty prawa miejscowego (akty wykonawcze do ustaw szczególnych).

Prawo miejscowe – poziom lokalny (gminy i powiaty):

-organy powiatów i gmin – mają prawo do stanowienia przepisów powszechnie obowiązującego na obszarze powiatu – samorząd powiatowy i na obszarze gminy – samorząd gminny, na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych

-podmiotami upoważnionymi do stanowienia tych przepisów są Rada Powiatu, rada Gminy, a w wyjątkowych przypadkach Zarząd Powiatu, Wójt, Burmistrz lub Prezydent Miasta

Prawo miejscowe – szczególny typ: przepisy porządkowe:

- na poziomie lokalnym powiatów i gmin porządkowe wydają rady powiatów i rady gmin, ale w wypadach niecierpiących zwłoki przepisy te mogą wydawać organy wykonawcze tzn. zarząd powiatu w formie uchwały, na obszarze gminy – wójt / burmistrz / Prezydent Miasta

- na poziomie województwa nie samorząd, lecz wojewoda wydaje przepisy porządkowe (wtedy są to rozporządzenia porządkowe) .

ŹRÓDŁA PRAWA WEWNĘTRZNEGO:

Źródła prawa o ograniczonym zakresie obowiązywania tzn.:

-adresatami zawartych w nich norm mogą być tylko jednostki administracji publicznej organizacyjne podlegające organowi, który jest akt wydał;

-nie mogą kształtować sytuacji prawnej obywateli, ani innych podmiotów spoza administracji;

-nie mogą też być podstawą decyzji administracyjnych.

Prawo wewnętrzne:

-Konstytucja zalicza do nich na mocy art. 93 Konstytucji RP: o Uchwały RM o Zarządzenie Prezesa RM o Zarządzenia Ministrów

Katalog jest otwarty!

-Poza regulacją konstytucją zarządzenia wydawać mogą: kierownicy centralnych urzędów, organy terenowej administracji rządowej, organy wykonawcze gmin tzn.: wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miasta, organy zakładów administracyjnych.

Uchwały RM:

- uchwałą w sensie ogólnym jest każde rozstrzygnięcie organu kolegialnego, a organem kolegialnym jest RM

- Konstytucja wyodrębnia rozstrzygnięcia prawotwórcze RM o mocy powszechnie obowiązującej i taki akt nazywamy jest rozporządzeniem RM oraz rozstrzygnięcia prawotwórcze o mocy wewnętrznej – uchwała RM.

- Podstawą prawną wydania uchwał RM stanowi bądź tylko ogólna kompetencja RM z Konstytucji i to są uchwały samoistne bądź także ustawa zwykła – uchwały wykonawcze.

Wydzielamy dwa rodzaje uchwał RM:

-samoistne -mają podstawę wyłącznie w Konstytucji i dzięki temu cechuje je duża samodzielność decyzyjna. Te uchwały są podstawowym narzędziem polityki administracyjnej i kierowania podległym RM aparatem administracji rządowej.

-wykonawcze -uchwały, które mają na celu wykonanie ustawy. Nie mogą naruszać ustaw. Regulacja w uchwale musi mieścić się w granicach ustaw, nie wolno także takimi aktami regulować spraw zastrzeżonych dla ustawy, czyli wkraczać w materię ustawową, bo byłoby to niezgodne z Konstytucją.

Zarządzenia Ministra lub Prezesa RM:

-akt prawny wydany przez organ jednoosobowy (nigdy organ jednoosobowy nie podejmuje uchwał!!!) tzn. Prezes Rady Ministrów lub ministra

-charakter wewnętrzny tzn. obowiązują tylko jednostki organizacyjne podlegające organowi wydającemu zarządzenie. Nie mogą stanowić podstawy decyzji oraz innych aktów określających prawa i obowiązki obywateli i innych podmiotów, które organizacyjnie nie podlegają Prezesowi RM lub któremuś z ministrów, który wydał zarządzenie

-niedopuszczalne są zarządzenia samoistne. Mogą być tylko zarządzenia o charakterze wykonawczym do ustaw tzn. ustawa powinna określać organ właściwy do wydania zarządzenia oraz kompetencje, która w tej formie wydania zarządzenia ma być realizowana

-zarządzenia nie mogą naruszać ustawy ani regulować spraw objętych wyłącznością ustawy

-art. 39 Ustawy o Radzie Ministrów;

Poza regulacją konstytucyjną wydawane mogą być na podstawie innych ustaw:

- zarządzenia centralnych organów administracji publicznej, które to nie wchodzą w skład RM i nie mogą wydawać rozporządzeń – chodzi głownie o kierowników urzędów centralnych (to ten kierownik jest organem i on wydaje zarządzenia)!!!

- zarządzenia wojewodów i innych terenowych organów administracji rządowej zespolonej i niezespolonej

- zarządzenia organów zakładów administracyjnych: szkół, DPS-ów (mają moc obowiązującą do osób korzystających z zakładów).

ROLA PRAWA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ:

Wytyczne dotyczące prawa tworzonego przez administrację:

-zasada demokratyzmu -wymóg ograniczenia tworzenia prawa przez administrację (to naród wybiera prawodawcę, wybiera parlament, który jest jego przedstawicielem i to on powinien tworzyć prawo. W praktyce – konieczność określenia przez organy przedstawicielskie granic regulacji tworzonych przez administrację)

-zasady prakseologii -postulat ilościowego ograniczenia prawodawstwa administracyjnego

Dyrektywy dotyczące prawa tworzonego przez administrację publiczną:

-może wydawać tylko przepisy zgodne z ustawami

-powinna wydawać tylko takie przepisy, które są realnie potrzebne

-powinna wydawać przepisy jasne i przejrzyste, zrozumiałe zarówno dla pracowników administracji, jak i osób z zewnątrz aparatu

-w jej aktach prawnych nie powinno zamieszczać się zbyt wielu fragmentów, które mają charakter apeli czy postulatów

Przestrzeganie prawa jako obowiązek administracji:

-Pociągnięcie osób działających w organach administracji niezgodne z prawem do odpowiedzialności

-Rozwiązanie organu działającego niezgodnie z prawem

-Odwołanie organów pochodzących z wyborów powszechnych w drodze referendum

-Sankcje nieoficjalne -kontrola społeczna, śledztwa dziennikarskie i ich konsekwencje

Inne czynniki wpływające na administrację

• Ogólne poglądy na świat:

-Każde świadome działanie człowieka jest umotywowane także w administracji publiczne

-Pracownicy zatrudnieni w administracji publicznej mogą czerpać motywy swego działania z ogólnych poglądów na świat

-Teoria – państwo demokratyczne zakłada neutralność i pluralizm światopoglądowy. Praktyka?

-Przykłady?

-Wzmocnienie wpływu w przypadku nieoficjalnego uznawania poglądów i światopoglądu przez państwo

-Doktryna polityczna w szczególności poglądy na państwo, jego cele, jego ustrój

-Większy wpływ na administrację niż ogólne poglądy na państwo

-Znacząca rola wtedy, gdy są uznawane ogólnie przez społeczeństwo albo są doktryną panującą – ich wyrazem staje się zwykle cały panujący porządek, prawo i cały aparat państwowy

-Przykłady?

Racjonalizacja w administracji publicznej:

-Strukturę, zadania czy sposoby działania administracji publicznej w poważnym stopniu wyznaczają wymogi racjonalnej organizacji pracy

-Administracja publiczna podobnie jak każda inna celowa organizacja, aby spełniała należycie swoje funkcje musi być oparta na zasadach racjonalnej organizacji pracy

-Sprawność pracy administracji publicznej oznacza, że ma ona działać elastycznie, a zarazem odznaczać się dużą wydajnością

-Mierniki i wydajności to czas (zużyty na wykonanie zadań) i koszty („taniość administracji”)

-W teorii organizacji mówi się także o kryterium efektywności – stosunek użytych nakładów materialnych do osiągniętego efektu działania – problem zastosowania w pewnych działach administracji m.in. służących ochronie jednostki.

-Środki i metody zmierzające do zapewnienia sprawności działania – nauka organizacji:

-Sprawność działania zależy już od samej struktury organizacyjnej działającego zespołu

-Racjonalizacja procesu zarządzania – odpowiedni przepływ informacji, prawidłowy obieg dokumentów czy zautomatyzowanie pewnych procesów (np. pani zajmująca się wydawaniem zezwoleń na budowę (ciągle tych samych) nie powinna za każdym razem pisać tego samego pisma, powinna mieć wzorce pism, powinna mieć przygotowanych kilka pozwoleń – korzystanie z wzorców)

-Racjonalizacja budownictwa na potrzeby administracji, wyposażenie biur, higiena pracy, etc.

-Racjonalny dobór kadr

Problemy z zapewnieniem pełnej racjonalizacji:

-Brak konkurencji i możliwości wyboru przez jednostki (także w związku z istnieniem określonych właściwości organów)

-Silny wpływ innych czynników ograniczający pełną racjonalizację organizacji działania, np. wymogi demokratyzacji

-Niemożliwość określenia wydajności administracji publicznej w kategoriach stosowanych w odniesieniu do sfery prywatnej

Kadry administracji publicznej:

-Problematyka kadry zawodowej w administracji publicznej- osób, które pracę w aparacie administracji traktują jako stałe zajęcie i dla których praca ta stanowi ekonomiczną podstawę utrzymania

-Szczególne przepisy prawne (np. Ustawa o służbie cywilnej) zapewniają szczególne przywileje, z których inni pracownicy nie korzystają, a z drugiej strony nakładają szczególne obowiązki lub wprowadzają określone ograniczenia, które w innych grupach zawodowych nie występują

Rodzaje stanowisk w administracji rządowej:

W administracji rządowej wyróżnia się dwa rodzaje stanowisk:

-Stanowiska polityczne – zmieniają się wraz ze zmianą rządu

-Stanowiska cywilne – „W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej (…)”

-Administracja rządowa zatrudnia różne kategorie pracowników, m.in.:

-Wyższych urzędników

-Średni personel administracyjny

-Personel pomocniczy

-Pracowników obsługi

Problematyka doboru kadr – wymogi i metody naboru:

Wymogi formalne:

-Ich spełnienie jest koniecznym warunkiem umożliwiającym zatrudnienie w danym dziale administracji

-Zazwyczaj stawie się pewne ogólne wymagania, którym powinien odpowiadać każdy zatrudniony w danym organie administracji

-Dodatkowo do ogólnych wymagań – wymagania związane z określonym, konkretnym stanowiskiem w tym organie

Wymogi formalne:

-Do ogólnych wymogów formalnych należy zwykle:

0Osiągnięcie odpowiedniego wieku

-Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych

-Korzystanie z pełni praw publicznych

-Posiadanie obywatelstwa polskiego

-Niekiedy także postuluje się by kandydat:

-Był „nieskazitelnego charakteru”/”nieposzlakowanej opinii”

-Wykazał się odpowiednim stanem zdrowia pozwalającym na zatrudnienie w służbie publicznej

Przykład – Konstytucja RP art. 60 wprowadza zasadę, że „Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.”

Ustawa o służbie cywilnej art. 4:

Wymogi praktyczne – konieczność zbadania przydatności kandydata

-Analiza złożonych dokumentów

-Testy i sprawdziany (badające inteligencję, wiedzę, psychologiczne predyspozycje, sprawność fizyczną)

-Wstępne staże lub praktyki – różne cele :

-Zbadanie przydatności do pracy

-Określenie predyspozycji (który dział itp.)

-Przysposobienie kandydatów do danej pracy

Sposoby naboru:

-Rekrutacja bezpośrednia – nabór bezpośredni.
Przykład – umowa o służbie cywilnej art. 6: „Każdy obywatel ma prawo do informacji o wolnych stanowiskach w pracy służby cywilnej, a nabór do służby cywilnej jest otwarty oraz konkurencyjny”

-Nominacja

-Konkurs – podanie do publicznej wiadomości, że poszukuje się kandydatów do obsadzenia określonych stanowisk i ogłoszenie konkursu na te stanowiska
ważna i pozytywna metoda dająca społeczeństwu pewną kontrolę nad obsadzeniem stanowisk w administracji, jak również często duży wybór decydującemu, wybór wśród licznych kandydatów,
zwykle w administracji rządowej, rzadko samorządowej

-Wybory - wybory bezpośrednio poprzez społeczność lokalną (wójt, burmistrz, prezydent miasta) czy przez organy przedstawicielskie (starosta, marszałek województwa)

Zaleta – decyzje podejmuje szersze grono, a nie jedna tylko osoba, a dodatkowo często kandydat jest już znany środowisku wybierającemu

-Awans, stabilizacja, wykształcenie

-Szczególna regulacja – korpus służby