Wychowanie i podmiotowość podmiot: jednostka ludzka mająca poczucie własnej odrębności wobec innych i otaczającego świata, kierująca własnym postępowaniem i odpowiedzialna za własne decyzje.warunki podmiotowego traktowania ucznia: akceptacja, empatia, szacunek, autentyczność wychowanie: dyrektywne: narzucanie swojej woli, rygor. niedyrektywne: wychowanie podmiotowe, dziecko ma prawo wyboru, ten model neguje każdą formę przymusu.

Podstawowe założenia koncepcji wychowania: * złożoność - zachowanie człowieka zależy od uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych ( rodzina, media, rówieśnicy, nauczyciele, religia, środowisko lokalne) * intencjonalność- nauczyciel jest świadomy celu, działa z określoną intencją * interakcyjność * relatywność- względność; przewidywanie efektów wychowawczych ma charakter hipotetyczny * długotrwałość- wychowanie jest procesem ciągłym(całe życie)

Klasyfikacja błędów wychowawczych:*błędy w których została zaburzona interakcja wychowawcza i powstała przyczyna niekorzystnych doświadczeń *błędy w których interakcja nie została zerwana ani zaburzona lecz pomimo pozornie harmonijnego przebiegu, zachowanie wychowawcy stanowi realną przyczynę niekorzystnych doświadczeń dziecka. Style oddziaływań: autokratyczny, liberalny, demokratyczny

Cele wychowania ^( F. KRON) * formalne( w instytucjach) * nieformalne (w rodzinie)

^ ( A. GURYCKIEJ) *kreatywne- wywołać, ukształtować *, wzmocnić optymalizujące- zwiększyć, wzmocnić * minimalizujące –osłabić, ograniczyć * korekcyjne – przekształcić, zmienić, poprawić

Metody wychowania: ( wg. H. MUSZYŃSKIEGO) metody wpływu osobistego(autorytet) ^sugestie ^persfazje ^oddziaływanie przykładem osobistym(metoda modelowania) ^wyrażanie aprobaty i dezaprobaty; desentysyzacja- odwrażliwienie psychologiczne *metody wpływu sytuacyjnego- ^nagradzanie, karanie (adekwatne do winy i wieku, nie może być kara cielesna) ^instruowanie ^organizowanie doświadczeń wychowanka ^wywołanie antycypacji następstw zachowań (uświadamianie konsekwencji) ^przychylanie funkcji i ról społecznych ^ćwiczenia * metody wpływu społecznego ^modyfikacja celów zespołu ^ kształtowanie norm postępowania w zespole ^ przekształcenie wewnętrznej struktury grupy * metody kierowania samowychowaniem – etapy samowychowania ^ idealizacja ^samopoznanie i samoocena(ja-realne, ja-idealne) ^ aspiracje perfekcjonistyczne ( co jeszcze mogę zrobić) ^ decyzja (ustalenie planu) ^ działania samowychowawcze(aktywność podejmowana by osiągnąć cel) ^ samoocena końcowa WPŁYW NA POWODZENIA METODY MAJĄ * relacja nauczyciel-uczeń * motywacja do działania * prawidłowe rozpoznanie potrzeb dziecka *przygotowanie merytoryczne nauczyciela

FORMY ODDZIAŁYWANIA WYCHOWAWCZEGO ( wg. M Łobockiego) ^formy oddziaływań werbalnych * burza mózgów- 3 etapy: sformułowanie problemu w formie pytania, zgłaszanie pomysłów, ustosunkowanie się do tych pomysłów * technika decyzji grupowej ( z inicjatywy uczniów lub nauczyciela) etapy: podanie problemu, wskazanie minusów tej sytuacji, szukanie rozwiązania, wskazanie plusów tego rozwiązania, podjęcie wspólnej decyzji * sondaż opinii o uczniach (pozytywnych, pozytywnych i negatywnych) *swobodna ekspresja słowna (twórczość literacka, poetycka) *trening spotkaniowy ^formy oddziaływań niewerbalnych * technika „improwizowana dramatyzacja” –odgrywanie scenek, psychodrama( w oddziaływaniach indywidualnych) socjodrama( w oddziaływaniach grupowych) techniki: lustrzana(odgrywanie scenki w takim samym przebiegu) odwróconych ról( zmiana linii sprawca-ofiara) postępowania na odległość (pod nieobecność krzywdzonego dziecka) technika relaksacyjna *relaksacja progresywna Jacobsona (USA) *trening autogenny Schultza (Europa) *muzykoterapia *ekspresja platoniczna *zabawa w teatr

FUNKCJE RODZINY * prokreacyjna- ciągłość pokoleń * produkcyjna- dostarcza pracowników * usługowo-opiekuńcza- codzienne usługi i opieka * socjalizacyjna- wzrastanie dzieci w społeczeństwie * psycho-higieniczna- możliwość wymiany uczuć, wsparcia, emocji

POSTAWY RODZICIELSKIE ( intelekt+ emocje+ zachowania) ^ negatywne * unikająca- dystans emocjonalny, ignorowanie, zaniedbywanie *odtrącająca- wrogość wobec dziecka, uczucia negatywne * nadmiernie chroniąca(nadopiekuńcza)- nadmierny lęk o dziecko *nadmiernie wymagająca- wymagania ponad możliwości dziecka, miłość za osiągnięcia ^ pozytywne *współdziałanie *rozumna swoboda *akceptacja *uznanie praw

Podstawowe zadania szkoły *dydaktyczna-nauczanie, wychowawcza *opiekuńcza

SOCJOMETRIA bada stosunki nieformalne w grupie formalnej, twórca: MORENO. Poprawnie skierowane pytanie powinno: *zobowiązywać do wyboru określonej osoby *zawierać kryterium pozytywne lub negatywne * ukazywać sytuację socjometryczną (dotyczy wszystkich osób w klasie) CO MOŻNA ZYSKAĆ * gwiazdy socjometryczne( największy wpływ na grupę) *osoby odrzucone, nielubiane * osoby izolowane- obojętne * pary przyjaciół *paczki *łańcuchy socjometryczne

Przemoc w rodzinie: psychiczna fizyczna seksualna(bierna czynna) zaniedbanie (fizyczne emocjonalne)

Etapy rozwoju moralnego wg Piageta 1.Anomia moralna(2-4) nie ma odpowiedzialności, 2. Heteronomia moralna(5-7)- zachowanie moralne ze względu na autorytet (matki, albo ojca). 3. Socjonomia moralna(7-11) to jest dobre, co lansuje grupa, w której się znajdujemy. 4. autonomia moralna- powyżej 11 roku życia

Pedagogika- nauka o procesie wychowania człowieka Funkcje pedagogiki jako nauki: diagnostyczna(jak jest) prognostyczna (jak powinno być, jak byłby lepiej)instrumentalno-techniczna (opracowanie procedur które pozwolą przekształcić, zmienił rzeczywistość wychowawczą w rzeczywistość prognostyczną ( zmiana tego jak jest w to jak być powinno) 3 filary pedagogiki: pedagogika ogólna, dydaktyka (teoria nauczania) teoria wychowania. KONCEPCJE PSYCHOPEDAGOGICZNE 1. BECHAWIORYSTYCZNA ( J. Watson) lata 20 XXw. * Koncepcja skrajna SR (bodziec- reakcja) Znając bodziec możemy przewidzieć reakcję * Koncepcja umiarkowana S-O-R warunkowanie instrumantalne (stosowanie wzmocnień pozytywnych i negatywnych) * człowiek jest istotą reaktywną, mechanizmy reagowania. 2. HUMANISTYCZNA ( Roger, Maslow) człowiek rodzi się dobry * człowiek samorealizuje się, dąży do rozwoju* wychowanie podmiotowe * dziecko ma się kierować również uczuciami, emocjami * osoba twórcza- osiągnęła najwyższy poziom samorealizacji * wnętrze człowieka, indywidualizm 3. PSYCHOSPOŁECZNA ( h. Sullivan) najważniejsze są stosunki interpersonalne- pośrednie i bezpośrednie * od relacji społecznych zależy to jak postrzegają nas inni a to z kolei ma wpływ na to, jak sami siebie spostrzegamy * budowanie samooceny dziecka: pod wpływem opinii innych osób, pod wpływem sukcesów i porażek, porównywanie siebie z innymi. CELE WYCHOWANIA 1. teologia wychowawcza wywodzi się z filozofii wychowania; termin ten oznacza wyodrębniony dział refleksji dotyczącej wychowania uzasadniania oraz określania celów wychowawczych- nauka o celach wychowania. CELE WYCHOWANIA są stanem, który wychowawca pragnie osiągnąć w wyniku oddziaływań wychowawczych; to normy, standardy które wskazują na pożądane zachowania społeczne i moralne; wg Łobockiego to: ”pożądane i oczekiwane zmiany jakie pod wpływem respektowania odpowiednich metod, środków i warunków kształtują się w osobowości wychowanków w postaci poglądów, postaw, nawyków oraz innych osobowości. * cele wychowania najczęściej są wyrazem określonych wartości i pozwalają umiejscowić człowieka w określonej hierarchii wartości, wyrażają też nierzadko określone nastawienie wobec człowieka, jego nadziei i dążeń, problemów z jakimi się w życiu spotyka. CELE= NORMY= WARTOŚCI 4 KATEGORIE NORM * prawne * religijne * moralne *zwyczajowe Cele uznane przez wychowawcę – autonomiczne *dzięki celom wychowania można stworzyć ideał wychowawczy, który jest zarysem osobowości wychowania; ideał stanowi podstawę do wprowadzania celów wychowawczych. WZÓR OSOBOWY opis jakiejś jednostki autentycznej bądź fikcyjnej; wzór pozwala wychowankowi dostrzec i wychwycić zachowania godne naśladowania, występuje modelowanie zachowań, wychowanek ma możliwość uwewnętrznienia zachowań czyli przyjęcia za własny wzór. Ideał wychowawczy różny w różnych epokach cele i ideały muszą odpowiadać ustrojom i nurtom kultury.

Wychowanie i podmiotowość podmiot: jednostka ludzka mająca poczucie własnej odrębności wobec innych i otaczającego świata, kierująca własnym postępowaniem i odpowiedzialna za własne decyzje.warunki podmiotowego traktowania ucznia: akceptacja, empatia, szacunek, autentyczność wychowanie: dyrektywne: narzucanie swojej woli, rygor. niedyrektywne: wychowanie podmiotowe, dziecko ma prawo wyboru, ten model neguje każdą formę przymusu.

Podstawowe założenia koncepcji wychowania: * złożoność - zachowanie człowieka zależy od uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych ( rodzina, media, rówieśnicy, nauczyciele, religia, środowisko lokalne) * intencjonalność- nauczyciel jest świadomy celu, działa z określoną intencją * interakcyjność * relatywność- względność; przewidywanie efektów wychowawczych ma charakter hipotetyczny * długotrwałość- wychowanie jest procesem ciągłym(całe życie)

Klasyfikacja błędów wychowawczych:*błędy w których została zaburzona interakcja wychowawcza i powstała przyczyna niekorzystnych doświadczeń *błędy w których interakcja nie została zerwana ani zaburzona lecz pomimo pozornie harmonijnego przebiegu, zachowanie wychowawcy stanowi realną przyczynę niekorzystnych doświadczeń dziecka. Style oddziaływań: autokratyczny, liberalny, demokratyczny

Cele wychowania ^( F. KRON) * formalne( w instytucjach) * nieformalne (w rodzinie)

^ ( A. GURYCKIEJ) *kreatywne- wywołać, ukształtować *, wzmocnić optymalizujące- zwiększyć, wzmocnić * minimalizujące –osłabić, ograniczyć * korekcyjne – przekształcić, zmienić, poprawić

Metody wychowania: ( wg. H. MUSZYŃSKIEGO) metody wpływu osobistego(autorytet) ^sugestie ^persfazje ^oddziaływanie przykładem osobistym(metoda modelowania) ^wyrażanie aprobaty i dezaprobaty; desentysyzacja- odwrażliwienie psychologiczne *metody wpływu sytuacyjnego- ^nagradzanie, karanie (adekwatne do winy i wieku, nie może być kara cielesna) ^instruowanie ^organizowanie doświadczeń wychowanka ^wywołanie antycypacji następstw zachowań (uświadamianie konsekwencji) ^przychylanie funkcji i ról społecznych ^ćwiczenia * metody wpływu społecznego ^modyfikacja celów zespołu ^ kształtowanie norm postępowania w zespole ^ przekształcenie wewnętrznej struktury grupy * metody kierowania samowychowaniem – etapy samowychowania ^ idealizacja ^samopoznanie i samoocena(ja-realne, ja-idealne) ^ aspiracje perfekcjonistyczne ( co jeszcze mogę zrobić) ^ decyzja (ustalenie planu) ^ działania samowychowawcze(aktywność podejmowana by osiągnąć cel) ^ samoocena końcowa WPŁYW NA POWODZENIA METODY MAJĄ * relacja nauczyciel-uczeń * motywacja do działania * prawidłowe rozpoznanie potrzeb dziecka *przygotowanie merytoryczne nauczyciela

FORMY ODDZIAŁYWANIA WYCHOWAWCZEGO ( wg. M Łobockiego) ^formy oddziaływań werbalnych * burza mózgów- 3 etapy: sformułowanie problemu w formie pytania, zgłaszanie pomysłów, ustosunkowanie się do tych pomysłów * technika decyzji grupowej ( z inicjatywy uczniów lub nauczyciela) etapy: podanie problemu, wskazanie minusów tej sytuacji, szukanie rozwiązania, wskazanie plusów tego rozwiązania, podjęcie wspólnej decyzji * sondaż opinii o uczniach (pozytywnych, pozytywnych i negatywnych) *swobodna ekspresja słowna (twórczość literacka, poetycka) *trening spotkaniowy ^formy oddziaływań niewerbalnych * technika „improwizowana dramatyzacja” –odgrywanie scenek, psychodrama( w oddziaływaniach indywidualnych) socjodrama( w oddziaływaniach grupowych) techniki: lustrzana(odgrywanie scenki w takim samym przebiegu) odwróconych ról( zmiana linii sprawca-ofiara) postępowania na odległość (pod nieobecność krzywdzonego dziecka) technika relaksacyjna *relaksacja progresywna Jacobsona (USA) *trening autogenny Schultza (Europa) *muzykoterapia *ekspresja platoniczna *zabawa w teatr

FUNKCJE RODZINY * prokreacyjna- ciągłość pokoleń * produkcyjna- dostarcza pracowników * usługowo-opiekuńcza- codzienne usługi i opieka * socjalizacyjna- wzrastanie dzieci w społeczeństwie * psycho-higieniczna- możliwość wymiany uczuć, wsparcia, emocji

POSTAWY RODZICIELSKIE ( intelekt+ emocje+ zachowania) ^ negatywne * unikająca- dystans emocjonalny, ignorowanie, zaniedbywanie *odtrącająca- wrogość wobec dziecka, uczucia negatywne * nadmiernie chroniąca(nadopiekuńcza)- nadmierny lęk o dziecko *nadmiernie wymagająca- wymagania ponad możliwości dziecka, miłość za osiągnięcia ^ pozytywne *współdziałanie *rozumna swoboda *akceptacja *uznanie praw

Podstawowe zadania szkoły *dydaktyczna-nauczanie, wychowawcza *opiekuńcza

SOCJOMETRIA bada stosunki nieformalne w grupie formalnej, twórca: MORENO. Poprawnie skierowane pytanie powinno: *zobowiązywać do wyboru określonej osoby *zawierać kryterium pozytywne lub negatywne * ukazywać sytuację socjometryczną (dotyczy wszystkich osób w klasie) CO MOŻNA ZYSKAĆ * gwiazdy socjometryczne( największy wpływ na grupę) *osoby odrzucone, nielubiane * osoby izolowane- obojętne * pary przyjaciół *paczki *łańcuchy socjometryczne

Przemoc w rodzinie: psychiczna fizyczna seksualna(bierna czynna) zaniedbanie (fizyczne emocjonalne)

Etapy rozwoju moralnego wg Piageta 1.Anomia moralna(2-4) nie ma odpowiedzialności, 2. Heteronomia moralna(5-7)- zachowanie moralne ze względu na autorytet (matki, albo ojca). 3. Socjonomia moralna(7-11) to jest dobre, co lansuje grupa, w której się znajdujemy. 4. autonomia moralna- powyżej 11 roku życia

Pedagogika- nauka o procesie wychowania człowieka Funkcje pedagogiki jako nauki: diagnostyczna(jak jest) prognostyczna (jak powinno być, jak byłby lepiej)instrumentalno-techniczna (opracowanie procedur które pozwolą przekształcić, zmienił rzeczywistość wychowawczą w rzeczywistość prognostyczną ( zmiana tego jak jest w to jak być powinno) 3 filary pedagogiki: pedagogika ogólna, dydaktyka (teoria nauczania) teoria wychowania. KONCEPCJE PSYCHOPEDAGOGICZNE 1. BECHAWIORYSTYCZNA ( J. Watson) lata 20 XXw. * Koncepcja skrajna SR (bodziec- reakcja) Znając bodziec możemy przewidzieć reakcję * Koncepcja umiarkowana S-O-R warunkowanie instrumantalne (stosowanie wzmocnień pozytywnych i negatywnych) * człowiek jest istotą reaktywną, mechanizmy reagowania. 2. HUMANISTYCZNA ( Roger, Maslow) człowiek rodzi się dobry * człowiek samorealizuje się, dąży do rozwoju* wychowanie podmiotowe * dziecko ma się kierować również uczuciami, emocjami * osoba twórcza- osiągnęła najwyższy poziom samorealizacji * wnętrze człowieka, indywidualizm 3. PSYCHOSPOŁECZNA ( h. Sullivan) najważniejsze są stosunki interpersonalne- pośrednie i bezpośrednie * od relacji społecznych zależy to jak postrzegają nas inni a to z kolei ma wpływ na to, jak sami siebie spostrzegamy * budowanie samooceny dziecka: pod wpływem opinii innych osób, pod wpływem sukcesów i porażek, porównywanie siebie z innymi. CELE WYCHOWANIA 1. teologia wychowawcza wywodzi się z filozofii wychowania; termin ten oznacza wyodrębniony dział refleksji dotyczącej wychowania uzasadniania oraz określania celów wychowawczych- nauka o celach wychowania. CELE WYCHOWANIA są stanem, który wychowawca pragnie osiągnąć w wyniku oddziaływań wychowawczych; to normy, standardy które wskazują na pożądane zachowania społeczne i moralne; wg Łobockiego to: ”pożądane i oczekiwane zmiany jakie pod wpływem respektowania odpowiednich metod, środków i warunków kształtują się w osobowości wychowanków w postaci poglądów, postaw, nawyków oraz innych osobowości. * cele wychowania najczęściej są wyrazem określonych wartości i pozwalają umiejscowić człowieka w określonej hierarchii wartości, wyrażają też nierzadko określone nastawienie wobec człowieka, jego nadziei i dążeń, problemów z jakimi się w życiu spotyka. CELE= NORMY= WARTOŚCI 4 KATEGORIE NORM * prawne * religijne * moralne *zwyczajowe Cele uznane przez wychowawcę – autonomiczne *dzięki celom wychowania można stworzyć ideał wychowawczy, który jest zarysem osobowości wychowania; ideał stanowi podstawę do wprowadzania celów wychowawczych. WZÓR OSOBOWY opis jakiejś jednostki autentycznej bądź fikcyjnej; wzór pozwala wychowankowi dostrzec i wychwycić zachowania godne naśladowania, występuje modelowanie zachowań, wychowanek ma możliwość uwewnętrznienia zachowań czyli przyjęcia za własny wzór. Ideał wychowawczy różny w różnych epokach cele i ideały muszą odpowiadać ustrojom i nurtom kultury.