4.Omów budowę stawu kolanowego.
Rodzaj stawu:
Złożony
Zawiasowo-obrotowy
Dwuosiowy
Złożony z 3 kości : udowej, piszczelowej i rzepki
Powierzchnie stawowe:
Kłykcie kości udowej: są wypukłe, stanowią główkę stawu
Kłykcie kości piszczelowej: lekko wklęsłe, tworzą panewkę wraz z rzepką
Powierzchnia tylna rzepki przylega do nasady dalszej kości udowej od strony przedniej.
Uzupełnieniem powierzchni stawowych są łąkotki- boczna i przyśrodkowa
Łąkotki :
- zbudowane z tkanki chrzęstnej włóknistej
- dzielą jamy stawu na 2 pietra: górne łąkotkowo-udowe ( umożliwia zginanie i prostowanie) oraz dolne łąkotkowo-piszczelowe ( umożliwia ruch obrotowy piszczeli)
- mają kształt niecałkowitego pierścienia, zbliżony do litery C
- na przekroju poprzecznym mają kształt klina, podstawa klina na obwodzie, a jego szczyt skierowany do jamy stawu
- powierzchnie górne łąkotek są wklęsłe, a powierzchnie dolne płaskie
- łąkotka boczna jest krótsza i silniej zakrzywiona (bardziej pierścieniowata) od łąkotki przyśrodkowej
- łąkotka przyśrodkowa dłuższa, słabiej zakrzywiona, sierpowata
- od przodu łąkotki łączy więzadło poprzeczne kolana
- ich części obwodowe wplatają się w torebkę stawową, a rogi są przytwierdzone do kości piszczelowej pasmami łącznotkankowymi
- od łąkotki bocznej odchodzą więzadła łąkotkowo-udowe przednie i tylne ( kończą się na powierzchni wewnętrznej kłykcia przyśrodkowego kości udowej)
- są ruchome – przesuwają się przy zgięciu kolana do tyłu, przy wyproście od przodu ~ 10mm
Torebka stawowa:
Ma zawiły przebieg i jest przyczepiona do kości udowej z przodu ok. 1,5 cm powyżej brzegu powierzchni stawowej. Stosunek błony maziowej i błony włóknistej jest różny, a ich przebieg praktycznie się nie pokrywa. Warstwa włóknista występuje z tyłu i po bokach, a właściwa torebka składa się z błony maziowej. Z przodu wzmocniona jest przez ścięgno m czworogłowego uda, w którym jako trzeszczka znajduje się rzepka.
Więzadła:
Zewnętrzne:
- poboczne piszczelowe – wzmacnia przyśrodkową część stawu, od nadkłykcia przyśrodkowego k. udowej do kłykcia przyśrodkowego k. piszczelowej, napięte w wyproście
- poboczne strzałkowe – od nadkłykcia bocznego kości udowej do głowy strzałki, niezrośnięte z torebką stawową, napięte w wyproście
- rzepki – przedłużenie m. czworogłowego uda, od rzepki do guzowatości piszczeli, silne, płaskie pasmo zwężające się ku dołowi, po bokach więzadła występują 2 troczki
- podkolanowe skośne – stanowi tylną ścianę torebki stawowej, utworzone przez część ścięgna m. półbłoniastego, od okolicy kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej do kłykcia bocznego kości udowej, wplatające się w torebkę stawową
- podkolanowe łukowate – stanowi tylną ścianę torebki stawowej, rozciąga się od okolicy kłykcia bocznego kości udowej i wchodzi dalej pod więzadło podkolanowe skośne
Wewnętrzne:
- krzyżowe przednie – ACL; dłuższe niż tylne, od przyśrodkowej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej do pola międzykłykciowego przedniego kości piszczelowej
- krzyżowe tylne – PCL; krótsze, mocniejsze, ułożone bardziej pionowo, od bocznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej do pola międzykłykciowego tylnego kości piszczelowej
- poprzeczne – łączy rogi przednie łąkotek
Kaletki:
- k. nadrzepkowa
- k. podścięgnowa przedrzepkowa
- k. podskórna przedrzepkowa
- k. podrzepkowa głęboka
- k. mięśnia półbłoniastego
- k. podścięgnowa m brzuchatego łydki
- zachyłek podkolanowy
Do tyłu od więzadła rzepki i poniżej rzepki znajduje się przestrzeń wypełniona ciałem tłuszczowym podrzepkowym.
Ruchy w stawie:
Zginanie - czynnie 130, biernie 170, prostowanie 180 ( przeprost do 200)
Ruchy obrotowe : zewnętrzny 40 – 50 (zależy od stopnia zgięcia kolana), wewnętrzny 10