KOAGULOLOGIA I IMMUNOLOGIA

1. Podaj maksymalne czasy przechowywania osocza cytrynianowego przed wykonaniem oznaczeń PT i APTT.

   • Po odwirowaniu probówki badanie w kierunku PT i APTT należy wykonać w ciągu 1-2 godzin w osoczu cytrynianowym

   • W razie braku możliwości wykonania oznaczenia osocze może być przechowywane w temp 4-6⁰C przez 2 godziny, lub, po zamrożeniu w temp. -20⁰C przez kilka tygodni / miesięcy w zależności od rodzaju testu.

   • W razie pobrania materiału do probówek próżniowych osocze może być przechowywane w temperaturze pokojowej przez 6-8 godzin z wyjątkiem próbek pobranych od pacjentów leczonych heparyną lub doustnymi antykoagulantami.

2. W jaki sposób otrzymujemy surowicę, a w jaki osocze. Opisz w punktach.

   1. Surowica:

      • Pobrać krew do suchej probówki bez antykoagulantu lub probówki zawierającej aktywator krzepnięcia np. kulki polistyrenowe.

      • Po pobraniu probówkę dokładnie wymieszać przez odwrócenie probówki zdecydowanym, ale delikatnym ruchem do góry i na dół (nie za gwałtownie aby nie doszło do hemolizy)

      • Odczekać 30-60 minut aż krew dokładnie się wyrzepi

      • Zwirować przez 10 minut przy 2000g.

   2. Osocze:

      • Pobrać krew do probówki zawierającej antykoagulant np. EDTA czy cytrynian.

      • Probówkę dokładnie wymieszać (analogicznie jw.)

      • Odwirować w ciągu 15-30 minut z szybkością 2000g.

3. Podaj zakres referencyjny płytek krwi dla kobiet i mężczyzn

   • 150-450 G/L (zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn) wg Dembińska-Kieć

4. Opisz w jakich wypadkach konieczne jest oznaczanie APTT( jak ten czas nazywał się dawniej, a jak teraz).

   • W przypadku różnicowej diagnostyki skaz krwotocznych (przesiewowy test wewnątrzpochodnego toru krzepnięcia)

   • U pacjentów leczonych heparyną niefrakcjonowaną w celu kontroli prawidłowego leczenia.

   • Przed zabiegami chirurgicznymi i operacjami jako test przesiewowy pod względem występowania koagulopatii.

   • W kontroli terapii substytucyjnej hemofilii A i B.

   • Dawniej nazywany czasem kaolinowo-kefalinowym obecnie czasem częściowej tromboplastyny po aktywacji.

5. Opisz zasadę wykonania czasu protrombinowego.

   • Odmierzyć odpowiednią ilość osocza cytrynianowego do kuwetki umieszczonej w gnieździe pomiarowym umieszczonym w aparacie do pomiaru PT

   • Odczekać 1 min (czas ogrzania osocza do temp 37⁰C)

   • Dodać odpowiednią ilość odczynnika (tromboplastyna tkankowa – czynnik tkankowy + jony wapnia) ogrzanego do temp. 37⁰C.

   • Aparat mierzy czas od chwili dodania odczynnika do czasu pojawienia się skrzepu.

6. Opisz zasadę wykonania czasu APTT.

   • Odmierzyć odpowiednią ilość osocza cytrynianowego do kuwetki umieszczonej w gnieździe pomiarowym umieszczonym w aparacie do pomiaru APTT

   • Odczekać 1 min (czas ogrzania osocza do temp 37⁰C)

   • Dodać odpowiednią ilość odczynnika zawierającego aktywator czynnika XI i XII (np. glinka kaolinowa, szkło, celit) oraz fosfolipidy (np. kefalina) ogrzanego do 37⁰C.

   • Po odczekaniu odpowiedniego czasu, który konieczny jest do aktywacji czynnika XI i XII dodaje się jony wapnia.

   • Aparat automatycznie mierzy czas powstania skrzepu od momentu dodania jonów wapnią.

7. Wyjaśnij pojęcia: ISI, INR.

   • ISI - międzynarodowy wskaźnik czułości badanej tromboplastyny ( to współczynnik czułości, współczynnik nachylenia (slope)) - ISI określa aktywność danej tromboplastyny w stosunku do standardowej tromboplastyny WHO.

   • INR - Międzynarodowy współczynnik znormalizowany - To współczynnik PT podniesiony do potęgi, której wykładnikiem jest ISI. W ten sposób uzyskuje się wartości znormalizowane, niezależne od używanych odczynników, porównywalne ze sobą.

1. W jakich jednostkach podawany jest wynik oznaczenia czasu protrombinowego.

   • Wskaźnik protrombinowy ((PT wzorcowe / PT osoby badanej) x 100%)

   • Współczynnik protrombinowy (PT osoby badanej / PT wzorcowe)

   • % aktywności protrombiny (obliczany z krzywej wzorcowej)

   • INR – międzynarodowy spółczynnuk znormalizowany (współczynnik protrombinowy podniesiony do potęgi ISI)

2. Czy wartości wskaźnika protrombinowego oznaczonego innymi zestawami odczynnikowymi można porównywać między sobą? Uzasadnij odpowiedź.

   • Tak, ponieważ pomimo różnej aktywności tromboplastyny tkankowej w różnych testach, każda ma określony wskaźnik ISI (co porównuje daną tromboplastynę do tromboplastyny wzorcowej) i dzięki temu wszystkie wyniki, uzyskane różnymi aparatami mogą być przeliczane na wartość INR która jest porównywalna między różnymi laboratoriami bez względu na metodę jaką był wyznaczony czas protrombinowy.

3. Podaj normę fibrynogenu i uzasadnij dlaczego białko to nazywa się białkiem ostrej fazy.

   • Wartości prawidłowe : 1,8-3,5 g/L wg Dembińska-Kieć

   • Jest to białko ostrej fazy ponieważ jego stężenie we krwi wzrasta w pierwszym etapie procesu zapalnego.

4. Dlaczego przed zabiegiem lekarz zleca badania w kierunku układu krzepnięcia i jakie są to badania?

   • Przed zabiegiem operacyjnym lekarz zleca wykonanie czasu APTT ponieważ jest to badanie przesiewowe w celu wykrycia różnego rodzaju koagulopatii ponieważ badanie to wykrywa niedobory czynników krzepnięcia już rzędu 40 – 50% natomiast skazy ujawniają się przy niedoborach rzędu 20 – 30% normy.

   • Obecność koagulopatii nieleczonej może skutkować różnego rodzaju krwotokami podczas zabiegów operacyjnych dlatego konieczne jest wykonanie badania w tym kierunku przed zabiegiem.

5. Opisz sposób oznaczenia i wykonania manualnie PLT we krwi.

   • Do 1000 µl płynu Stevena dodać 20 µl krwi wersenianowej, dokładnie wymieszać i odstawić na 10 minut

   • Następnie napełnić komorę Burkera, Thoma lub inną, odstawić do komory wilgotnej i odczekać 10 minut (czas jaki płytki osadzają się na dnie komory)

   • Zliczyć płytki w mikroskopie świetlnym na 80 elementarnych kwadracikach (20 prostokątów w komorze Burkera lub 5 dużych kwadratów w komorze Thoma) i obliczyć ze wzoru PLT=(a*4000*51)/80 [tyś w µl]

6. Wartości hormonów TSH, fT4, fT3 w niedoczynności i nadczynności tarczycy.

Badanie	Prawidłowe	Nadczynność tarczycy	Niedoczynność tarczycy
TSH	0,27 - 4,2 µIU/ml	↓	↑
fT 3	2,8 – 7,1 pmol/l	↑	↓
fT 4	12 – 22 pmol/l	↑	↓

1. Znaczenie diagnostyczne oznaczeń PSA.

   • PSA - swoisty antygen sterczowy jest glikoproteiną produkowaną przez komórki nabłonkowe gruczołu krokowego. Śladowe ilości produkowane są przez pęcherzyki nasienne i nabłonek pęcherza moczowego. Największe stężenie PSA stwierdza się w gruczole krokowym i spermie. Stężenie PSA powinno być oznaczane co 12 miesięcy u każdego mężczyzny po 50 roku życia. W przypadku pacjentów, których krewni pierwszego stopnia mieli rozpoznanego raka stercza oznaczanie PSA powinno być wykonywane już po 40 roku życia.

   • Od połowy lat 80. XX wieku PSA stał się szeroko stosowany w praktyce klinicznej jako marker nowotworowy raka prostaty.

2. Jak powinien się przygotować pacjent do oznaczenia PSA?

   • Podstawowe zasady są takie same jak w przypadku każdego oznaczenia (na czczo, po wypoczynku nocnym)

   • Dodatkowo pacjent nie może być po badaniu per rectum, powinien unikać przed badanie długiej jazdy samochodem, pociągiem, rowerem itp. oraz powinien wstrzymać się przed kontaktem płciowym na kilka dni przed badaniem.

3. Wymień objawy somatyczne nadczynności i niedoczynności tarczycy.

   1. Nadczynność tarczycy:

• wzmożona pobudliwość nerwowa (nadpobudliwość)

• zwiększona potliwość

• nietolerancja gorąca

• kołatania serca i tachykardia

• duszność

• uczucie osłabienia (często uczucie zmęczenia podczas chodzenia po schodach)

• ogólna niechęć do wysiłków fizycznych i intelektualnych

• utrata masy ciała

• wzmożony apetyt

• drżenie rąk

• wytrzeszcz oczu

• ciepła i wilgotna skóra

• nieregularne miesiączkowanie

• bezsenność

• zahamowanie wzrostu

• powiększenie tarczycy (wole tarczycy)

• u dzieci – przyspieszenie wzrostu

  1. Niedoczynność tarczycy:

• zwiększenie masy ciała

• uczucie zmęczenia, osłabienie, senność, trudności w koncentracji, zaburzenia pamięci, stany depresyjne

• łatwe marznięcie, uczucie chłodu

• przewlekłe zaparcia (spowolnienie perystaltyki)

• sucha, zimna, blada, nadmiernie rogowaciejąca skóra (objaw brudnych kolan) – jako wyraz zmniejszonego przepływu krwi i zahamowania czynności gruczołów łojowych i potowych

• obrzęki podskórne (tzw. obrzęk śluzowaty – skutek nagromadzenia glikozaminoglikanów (kwas hialuronowy) zatrzymujących wodę (dotyczą twarzy, zwłaszcza powiek), których syntezę hamuje T₃)

• łamliwe włosy, czasem przerzedzenie brwi

• zmieniony głos (pogrubienie strun głosowych)

• bradykardia zatokowa

• ściszone tony i powiększona sylwetka serca (płyn w worku osierdziowym – obrzęk śródmiąższowy)

• nieregularne miesiączkowanie

1. Znaczenie diagnostyczne oznaczeń D-Dimerów.

   • Podwyższone stężenie D-Dimerów obserwuje się w:

     • Przebiegu DIC z wtórną trombolizą

     • Monitorowaniu terapii trombolitycznej

     • Żylnej chorobie zakrzepowo - zatorowej

     • Zatorowości płucnej

     • Marskości wątroby

     • Chorobie nowotworowej

     • Ciąży, okresie porodu i połogu

2. Fizjologia regulacji wydzielania hormonów tarczycy.

   • Podwzgórze wydziela TRH (tyreoliberynę) która pobudza przedni płat przysadki do wydzielania TSH (tyreotropiny). TSH oddziałuje na podwzgórze na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego, natomiast pobudza tarczycę do wydzielania hormonów tarczycy T 3 i T4 które również ujemnie wpływają na wydzielanie TRH z podwzgórza.