I grevens tid - przyszles w ostatniej chwili

Det er bare blåbær - bułka z masłem

gå rundt grøten = (chodzic wkolo kaszy) – owijac w bawełnę

gjøre noen bjørnetjeneste = (zrobic komus nedzwiedzia przysluge) = zrobic szkode komus komu wlasciwie chce sie pomoc

rette baker for smed = (ukarac piekarza zamiast kowala) = ukarac kogos niewinnie, lub winic kogos niesprawiedliwie

Å ikke se ut i måneskinn = nie wygladac przy blasku ksiezyca = wygladac okropnie/paskudnie (Hun så ikke ut i måneskinn i den kjolen = wygladala paskudnie w tej sukience)

Ugler i mosen = sowy w mechu = cos jest tu podejrzanego, cos jest nie tak, ew. jest tu jakies niebezpieczenstwo (Han har ugler i mosen = cos z nim podejzane/nie jest calkiem uczciwy)

Slå på stortromma = udezyc w duze bebny = byc ekstrawaganckim, byc wielkim Panem, wystawic sie (Vi slo på stortromma og innviterte alle vennene våre til en kjempefest = wystawilismy sie i zaprosili wszystkich przyjaciol na olbrzymie przyjecie)

kjerringa mot strømmen = baba pod prad = ktos co robi cos wprzecz/ na przekor

kall en spade for spade = nazywaj lopate lopata – nazywaj rzeczy po imieniu

hell i uhell = szczescie w nieszczęściu

når du snakker om sola så skinner den – o wilku mowa

å bli tatt ved nesen = byc wzietym przy nosie/za nos = byc oszukanym

ha det som plommen i egget = miec jak zoltko w jajku = miec sie bardzo dobrze i bezpiecznie, lepiej nie mozna

sove som en stein =spac jak kamien = spac bardzo mocno (dobrze)

snakke som en foss = mowic jak wodospad = mowic szybko i duzo (bez przerwy)

slåss som hund og katt = bic sie jak pies z kotem

passe som hånd i hanske = pasowac jak dlon w rekawiczce = pasowac jak na zamowienie (bardzo dobrze)

være like som to dråper vann = byc podobnym jak dwie krople wody

være frisk som en fisk = byc zdrowy jak ryba (bardzo zdrowy)

gå over bekken etter vann = przejsc przez strumyk zeby nabrac wody = szukac daleko czegos co sie ma blisko

ikke se skogen for bare trær = nie widziec lasu bo jest za duzo drzew = gdy szuka sie czegos co lezy tuz przed nosem

Ukrutt forgår ikke så lett = zlego diabli nie biora

Hastverk er lastverk = gdy sie czlowiek spieszy to sie diabel ciesz

Kun det beste er godt nok = tylko to najlepsze jest wystarczajaco dobre

Ondt skal ondt fordrive = zlo odpedzi to co zle / zlem zlo odpedzisz = mowi sie czesto gdy lekarstwo smakuje okropnie, ale musisz je brac by wyzdrowiec, lub gdy zabiegi sa bolesne, ale skutkujace, lub w innych odpowiednich sytuacjach

jungeltelegraf = telegraf dzunglowy = szybkie rozprzestrzenienie wiadomosci, plotek, poglosek, wylacznie ustnie miedzy ludzmi (poczta pantoflowa?)

å være mellom barken og veden = byc miedzy kora a drzewem (po polsku to mowi sie jednak chyba byc miedzy mlotem a kowadlem).

Blind høne finner også korn – trafiło się ślepej kurze ziarno

Først til mølla /Førstemann til mølla (får male) = Pierwszy do mlyna (bedzie mielic) czyli ten kto przyjdzie pierwszy to pierwszy dostanie

Jo før, jo heller = czym predzej tym lepiej

Kommer tid, kommer råd = Przyjdzie czas, przyjda rada.
Musimy miec dobra nadzeje zen w przyszlosci trudnosci sie uporzadkuja

Krype til køys = Czolgac sie do kojca (koji) czyli isc spac

Over stokk og stein = Ponad pniami i kamieniami. Mowi sie w sensie ze cos poszlo over stokk og stein (det gikk over stokk og stein), co oznacza ze cos poszlo lekkomyslnie i zaniedbanie, troche poza kontrola

Å dra sin kos = To nie ma nic do czynienia z kos lub koselig. Powiedzenie oznacza ze ktos nagle i niespodzewanie wyjechal. Najczesciej by uniknac cos nieprzyjemnego.
Zlodziej wyjechal zanim odkryto kradziez (Tyven dro sin kos før tyveriet ble oppdaget). Måz opuscil nagle zone i dzieci bo ma mloda kochanke. (Han dro sin kos).
Piesek czesto dra sin kos, o ile ma na to szanse.

Å falle i smak = przypadlo do smaku

Å gå ned med flagget til topps = Isc w dol z flaga u gory.
Mowimy to o ludziach ktorym los nie sprzyjal, ale potrafili zatrrzymac honor.
Np. Gdy ktos ciezko pracowal, ale mu sie nie powiodlo i stracil prace. Mimo tego nadal zatrzymal swoja godnosc, wiec mowimy „Poszedl w dol z flaga u gory”

Å gå noen po nervene = chodzic komus po nerwach, denerwowac kogos. N.p. Hun gikk meg på nervene hele dagen = ona mnie denerwowala caly dzien.

Å komme som julekvelden /jula på kjerringa = Przyszlo jak babie wigilia. Oznacza to ze niejestesmy do czegos przygotowani, mimo ze mielismy na to duzo czasu. Mimo ze wiedzialam juz od poczatku roku szkolnego ze mam oddac wypracowanie w maju, to w kwietniu kom dette som julekvelden på kjerringa. (odraczalam i odraczalam )

Å ligge (stå) på lur = Schowac sie by nagle zaatakowac. Czaic sie. Katten ligger på lur for å fange musen (Kot sie czai by zlapac myszke). Parkeringsvakter står på lur for å gi deg parkeringsbot (straznicy parkingow czatuja sie by ci dac grzywne)

Å stange hodet i veggen (muren) = Bic glowa w sciane (mur)
Bezskutecznie walczyc z trudnosciami nie do pokonania

Å starte med blanke ark = Zaczac od czystej/pustej kartki.
Zostawic przeszlosc za soba i zaczac od poczatku

Å ta seg en lur = Zrobic sobie mala drzemke

Å være (helt) blank = Byc calkiem pustym.
Nie umiec nic o czyms, byc niedoswiadczonym, nie pamietac. Np. jeg er helt blank når det gjelder datamaskiner = nie mam zielonego pojecia o komputerach

Å være helt på viddene = Byc na halach gorskich.
Oznacza to ze cos bardzo zle zrozumiano. Du er helt på viddene oznacza ze calkiem zle cos zrozumiales. Pogubiles sie/jestes z daleka od domu (od tego o czym jest mowa).

Den tid den sorg = ten czas ten klopot = nie martw sie przedwczesnie, nie bierz klopotow w zapas?

Det tar sin tid = Zejdzie na to czasu/ to nie pojdzie/idzie tak szybko

Alt tar sin tid = na wszystko potrzeba czasu

Alle tiders! / å være alle tiders = Fajnie! byc bardzo fajny
Jeg hadde en alle tiders svigermor = Ja mialam bardzo fajna tesciowa.
Det var alle tiders i selskapet hos deg = Bylo bardzo fajnie na przyjeciu u Ciebie.

Bank i bordet! = zapukaj w stol! = Odpukac! (?) Mowi sie gdy sie chce uniknac by sie stalo cos nieprzyjemnego o czym akurat byla mowa

Bare barnemat to to samo co bare blåbær, czyli bulka z maslem. Det er bare barnemat = zalatwi sie to /zrobi sie to jak nic

Gurimalla = Okrzyk ktory wyraza zaskoczenie, zdziwienie.
Parafraza slow Gud (Bog) i Maryja, (guri i malla). Guri to tez imie kobiece, a Malla to powszechne zdrobnienie imion jak Maria lub Marlena. Gurimalla uzywa sie by zlagodzic slowa tabu (nie uzywac imienia boskiego na darmo?) i dlatego sparafrazowano takie slowa na lagodniejsze.
Inne takie parafrazy to: fy farao (od fy faen), dra til Helsinki (dra til helvete).
Gamle Erik (Stary Eryk) to inna, bardziej delikatna nazwa diabla/Lucyfera.

Hverken mer eller mindre - ni mniej, ni wiecej (po norwesku w odwrotnej kolejnosci)

Å være helt på viddene = Byc na halach gorskich =
Oznacza to ze cos bardzo zle zrozumiano. ”Jestes calkiem na halach” oznacza ze calkiem zle cos zrozumiales.

Å være fri og frank = Byc wolnym, nieprzywiazanym do nikogo, niezaleznym od nikogo. Før han giftet seg, var han fri og frank = zanim sie ozenil byl calkowicie wolny (wolny jak ptak?)

Å være i boks /å gå i boks = byc w pudelku/puszce = Byc w porzadku, byc zakonczone)/ doszlo do skutku; udalo sie/ poszczescilo sie.
Przyklad: Avtalen mellom Statoil og Hydro gikk i boks = Umowa miedzy Statoil i Hydro doszla do skutku (jest juz podpisana)

Å trekke ut tiden/å hale ut tiden = Rozciagnac czas. Zwlekac, opozniac cos.
Przyklad: Skatteetaten mener det er unødvendig å trekke ut tiden, helt til siste frist som er 30.april = Urzad podatkowy uwaza ze nie potrzeba zwlekac az do ostatniego terminu, ktory jest 30. kwietnia

Å ta tiden til hjelp = Nie spieszyc sie. Uzyc tego czasu jakiego potrzebujesz. Z czasem bedzie lepiej

Bikkjekaldt = psiozimno = Bardzo zimno, tak zimno ze nawet psy marzna

Bitt av basillen = zostac ugryzionym przaz bakcyla = Zarazic sie mocno jakims zainteresowaniem.
Przyklad: Per har aldri interessert seg i kortspill, men nå når han har lært å spille Poker, er han blitt helt bitt av basillen = Per nigdy nie interesowal sie gra w karty, ale teraz gdy sie nauczyl grac w Pokera, zostal ugryziony przez bakcyla (zostal zarazony ta pasja)

Å føle en på tennene = dotykac kogos po zebach = zbadac czyjes zamiary/intencje, lub sile. Powiedzenie pochodzi od tego ze patrzono na zeby konia by ustalic jego wiek

Å ikke få det til å rime = cos sie nie rymuje = Cos sie nie zgadza, nie pasuje. Jeg får det ikke til å rime = cos mi sie tu nie zgadza, cos mi tu nie pasuje

Å kaste seg utpå = rzucic sie na przod = Sprobowac, zaczac cos bez bojazni, rzucic sie na cos bez strachu

Når snakker om sola,så skinner den- mowimy o sloncu,a swieci tu (odpowidenik naszego "o wilku mowa")
Gud ga oss tenner,Gud vil os brø-Bóg dał zęby,da i chleb
Etter regn kommer solskin-po deszczu zawsze przychodzi słońce

En blind hone finner ogsa et korn - Trafiło się ślepej kurze ziarno;
A ta sorgene pa forskud - Martwić się na zapas;
Det gar flere tog. Det gar altid et tog - Co się odwlecze, to nie uciecze;
Ingen royk uten ild - Nie ma dymu bez ognia;
Veien til mannes hjerte gar gjenom magen - Przez żoładek do serca;
A komme mellom barken og veden - Znaleźć się między młotem a kowadłem;
A stikke kjepper i kjulene for en - Rzucać komuś kłody pod nogi.
A gi sitt besyv med - Wtrącać swoje trzy grosze.

Tredjeman paa baaten - Piate kolo u wozu

Den tid den sorg - Przyjdzie czas, bedzie rada

Vaakne med skjegget i postkassa - Obudzic sie z reka w nocniku

Moete seg selv i doera - Zlapac sie na wlasnej niekonsekwencji, itp.

I grevens tid - W ostatniej chwili

Komme som julaften paa kjerringa - Kiedy cos zastaje nas nieprzygotowanych

Å snakke rett ut av posen - Wyłożyć kawę na ławę.

fra A til Å – od A do Z
på et blunk – w mik / w mgnieniu oka
på en, to, tre / i en fei – w mik
kaste seg i armene til noen – rzucac sie komus do gardla
komme fra asken til ilmen – spasc z deszczu pod rynne
bringe noe på bane – wylozyc kawe na lawe
gi sitt besyv med. – dorzucic swoje trzy grosze
ikke være vel bevart – nie miec po kolei w glowie
vi skal nok greie biffen – to jeszcze nam sie uda
ikke få blund på øynene – nie moc przymknac oczu
bordet fanger – nie moc sie juz wycofac
borte er bra men hjemme er best – wszedzie dobrze, ale w domu najlepiej
klare brasene – byc panem sytuacji
falle noen tungt for brystet – cos lezy ciezko na zoladku
i morgen er det atter en dag – jutro tez bedzie dzien
dagen derpå – miec kaca
klart som dagen – jasne jak slonce
begynne i den gale enden /spenne kjerre for merra – zaczynac cos od zlej strony
dette er ett fett for meg – to jest mi obojetne
en fjær kan bli fem høns – zrobic z igly widly
en fjær i hatten – osobista wygrana
ha flaks – miec szczescie
det flasker seg – uda sie
det er forskjell på kong Salomon og Jørgen Hattemaker – jesli dwoch robi jedna rzecz, to nie oznacza, ze bedzie ona taka sama
det går som en fot i hose – idzie jak po masle
en gang iblant – od czasu do czasu
gjemt er ikke glemt - co się odwlecze, to nie uciecze
hvor godtfolk er, kommer godtfolk til – im pozniejszy wieczor, tym piekniejsi goscie
vri hjernen sin – lamac sobie glowe
med hjertet i halsen – z sercem w gardle
man skal ikke skue hunden på hårene – pozory myla
i huttaheiti – gdzie diabel mowi dobranoc
komme på rett hylle – znalezc swoje miejsce
ha ben i nesen – miec silna wole
gi sitt besyv med – dorzucic swoje trzy grosze
på hengende håret – o maly wlos
passe som hånd i hanske – pasuje jak ulal
ta kaka – zestrzelic ptaka
være konk – byc splukanym
jo flere kokker, dess mere søl – gdzie kucharek szesc tam nie ma co jesc
kyss meg på mandag! - "GĂśtz von Berlichingen" (dramat Goethego )
le seg i hel – smiac sie do upadlego
le seg skakk – wyginac sie ze smiechu
i siste liten – w ostatniej chwili
ha noe på lur – miec asa w rekawie
på måfå – na zdrowie
pille noen på nesek - dac sobie w kasze dmuchac
være stygg som nøkken- piekne jak noc
platt som en pannekake – plaska jak deska
man kan ikke få i både pose og sekk – nie mozna jednoczesnie tanczyc na dwoch weselach
slu som en rev – cwany jak lis
mye skrik og lite ull / stor ståhei for ingenting – duzo halasu o nic

tingenes iboende fandenskap – zlosliwosc rzeczy martwych
fly i flint – wkurzyc sie
være i sin spede begynnelse - byc w powijakach
stikke finger i jorden – nie przesadzac
noen får bakoversveis - doswiadczyc jakiegos nieprzyjemnego zaskoczenia
bedre føre var en etter snar - lepiej zapobiegac niz leczyc
det er dobbelt opp – maslo maslane
spille fornærmet - udawac obrazonego
den må du dra lenger ut på landet med – szukaj sobie innego jelenia:)
to alen av samme stykke - ci to sie dobrali/ ciagnie swoj do swego
vise noen hvor David kjøpte ølet – wiedziec, gdzie staja konfitury:)
henge sammen som erteris - dobrali sie, jak w korcu maku
den drukner ei som henges skal – zlego diabli nie biora
gå over bekken etter vann – cudze chwalicie, swego nie znacie
drive dank - leżećc martwym bykiem

Ett barn er som ingen, to er som ti. - Jedno dziecko to jak wcale, a dwa to jak dziesięć
Null pluss null er null - tull pluss tull er tull. 0+0= 0, bzdura+ bzdura= bzdura
Nykommen gjest er alltid best. Nowoprzybyły gość jest zawsze najlepszy
Alt som er gammelt, er ikke godt, og alt som er nytt, er ikke nyttig. - Wszystko co stare nie jest dobre, ale wszystko co nowe nie jest użyteczne
I moerket er alle katter graa. W ciemności wszystkie koty są szare
Har du tid, skal du bli konge i Sverige. Jeśli masz czas możesz zostać królem Szwecji