MAO TSE TUNG

MAO TSE TUNG / MAO ZEDONG

Mao Zedong - (ur. 26 grudnia 1893, zm. 9 września 1976) – chiński przywódca komunistyczny; od 1943 r. szef biura politycznego oraz Przewodniczący Komitetu Politycznego Komunistycznej Partii Chin (aż do śmierci).

1 października 1949 na placu Tian'anmen Mao ogłosił powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. Od lat pięćdziesiątych za jego sprawą przeprowadzono szereg kampanii politycznych i gospodarczych takich jak: kampania przeciwko prawicowcomwielki skok naprzódrewolucja kulturalna - doprowadziły one do śmierci dziesiątek milionów ludzi.

Razem z Zhu De był założycielem Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (1 sierpnia 1927 r.) po tym, jak Czang Kaj-szek rozpoczął serię czystek przeciwko komunistom. Po zdobyciu władzy Mao zapoczątkował przebudowę systemu gospodarczego i społecznego Chin poprzez proces kolektywizacji. Przyczynił się także do rozłamu w bloku państw komunistycznych i zaognienia stosunków z ZSRR. U schyłku życia doprowadził do ocieplenia stosunków z USA.

Urodził się 26 grudnia 1893 we wsi Shaoshan w prowincji Hunan w rodzinie zamożnego wieśniaka. W trakcie rewolucji Xinhai (1911) walczył przez kilka miesięcy jako żołnierz po stronie rewolucjonistów. Rok później podjął naukę w szkole pedagogicznej, gdzie w 1918 zdał maturę.

Po skończeniu szkoły wyjechał do Pekinu, gdzie zarabiał pracując jako bibliotekarz w bibliotece uniwersyteckiej, tam też po raz pierwszy zetknął się z ideologią marksistowską. W 1921 wziął udział w zjeździe założycielskim Komunistycznej Partii Chin.

1927 po klęsce zorganizowanego przez siebie powstania w prowincji Hunan zmuszony był uciec do Kantonu. W południowo-wschodnich Chinach organizował oddziały partyzanckie walczące z oddziałami Kuomintangu, a w 1931 stanął na czeleChińskiej Republiki Rad. Po jej likwidacji przez wojska Czang Kaj-szeka w 1934 wziął udział w Wielkim Marszu, w czasie którego w styczniu 1935 podczas kongresu w Zunyi wyrósł na głównego przywódcę KPCh. Założył pierwszą bazę zwolenników komunizmu w prowincji Shaanxi.

W latach 1936-1940 Mao napisał swoje główne prace teoretyczne i praktyczne dotyczące rewolucji, które stały się podstawą ideologii maoistowskiej.

Po utworzeniu Chińskiej Republiki Ludowej 1 października 1949 został wybrany przewodniczącym Centralnego Rządu Ludowego. W 1950 odbył podróż do Moskwy, w trakcie której wynegocjował zwrot przez ZSRR zagarniętych w 1945 portów Lüshun iDalian, a także Kolei Wschodniochińskiej. W 1954 roku objął stanowisko Przewodniczącego ChRL, z którego zrezygnował 5 lat później. Jednakże do końca życia zachował faktyczną władzę nad państwem.

Jako przywódca ChRL zainicjował nieudaną kampanię gospodarczą zwaną wielkim skokiem (1958-1961), a następnie rewolucję kulturalną (1966-1976), które doprowadziły do zapaści gospodarczej, prześladowań politycznych i śmierci milionów ludzi. Mao nie godził się na rolę państwa satelickiego ZSRR, rywalizując z nim o przywództwo w obozie socjalistycznym i samodzielność na arenie międzynarodowej, co w konsekwencji doprowadziło do rozłamu radziecko-chińskiego w 1960.

Dziedzictwo po Mao ma bardzo kontrowersyjny charakter i bywa często przedmiotem sporów. Niektórzy kontynentalni Chińczycy uważają Mao Zedonga za wielkiego rewolucyjnego przywódcę, który jednak nie ustrzegł się pewnych błędów w końcu życia. W 1983 r. komitet centralny Komunistycznej Partii Chin zdecydował na wniosek Deng Xiaopinga, że Mao miał rację w 70%, a w 30% się mylił. Deng mówił też o Mao, że "jego wkład i zasługi są ważniejsze od jego pomyłek". Inni obwiniają Mao za konflikt z ZSRR i pogorszenie stosunków z dotychczasowym sojusznikiem. Wielki skok i rewolucja kulturalna kładą się cieniem na jego rządach. Mao jest też obwiniany za brak wypracowania polityki kontroli urodzeń, co sprawiło, że doszło do ogromnego przyrostu ludności i zmuszenia następnego rządu do wdrożenia programu "jednego dziecka".

Zwolennicy Mao jako przykład jego osiągnięć podają, że stopień analfabetyzmu przed 1949 r. wynosił 80%, a długość życia 35 lat. Po jego śmierci liczby te miały wynosić odpowiednio 7% i 70 lat (przy czym prawdziwość tych danych jest kwestionowana). Ponadto ogólna populacja Chin wzrosła o 57% do 700 mln z 400 mln. Jego wielbiciele twierdzą, że za jego rządów skończyła się "epoka upokorzenia" Chin przez zachodnie mocarstwa, a ChRL stała się prawdziwą potęgą. Powołują się też na osiągnięcia w dziedzinie uprzemysłowienia kraju. Za jego zasługę poczytuje się też wyparcie "skorumpowanego" i "nieudolnego" Kuomintangu z kraju na Tajwan[3].

Po śmierci Mao w 1976 Chiny pod przywództwem Deng Xiaopinga odeszły od jego koncepcji polityczno-gospodarczych. Na zjeździe KPCh w 1981 dokonano krytycznej oceny dorobku Mao Zedonga i potępiono wielki skok oraz rewolucję kulturalną. Mao pozostał jednak w Chinach ważnym symbolem ideowym, zaś dla Chińczyków liczą się przede wszystkim jego zasługi: zjednoczenie kraju po paśmie wojen domowych i niedopuszczenie do uzależnienia Chin od Związku Radzieckiego.

TEZY


Wyszukiwarka