1.Prawa uniwersalne i specyficzne rządzące MSG
Możemy rozróżnić dwie grupy praw:
- UNIWERSALNE ( zasada przewagi względnej, teoria mnożnika i super mnożnika eksportowego) Dotyczą MSG i innych dziedzin ekonomii.
* zasada przewagi względnej sformułowana przez klasyków ekonomii. To prawo wyjaśnia korzyści jakie odniesie kraj dzięki specjalizacji a następnie wymianie towarowej z innymi krajami.
* teoria mnożnika i super mnożnika wyjaśniają korzyści jakie osiągnie gospodarka danego kraju, dzięki temu iż w niej zadziała impuls początkowy(wzrost eksportu) a w gospodarce tej istnieją niewykorzystane moce wytwórcze. Korzyści: zmniejszające się bezrobocie, przyrost przychodu narodowego.
-SPECYFICZNE- prawa rządzące przepływami towarowymi, prawa rządzące przepływami usług w skali międzynarodowej, prawa rządzące przepływami czynników produkcji.
2.Podstawowe różnice między merkantylizmem i teorią klasyczną.
MERKANTYLIZM
- uważali, że kraj odniesie korzyści, gdy będzie miał dodatni bilans handlowy(eksport większy niż import);
- państwo powinno ingerować w gospodarkę za pomocą narzędzi ekonomicznej polityki zagranicznej (zwiększać eksport-zmniejszać import);
KLASYCY
- państwo nie powinno ingerować w gospodarkę, rynek sam doprowadzi do korzyści z handlu;
- teoria klasyczna dzieli się na zasadę kosztów absolutnych(eksport towarów ze specjalizacji po najniższych nakładach pracy), zasada kosztów komparatywnych( względnych);
-przyjmuje się stałość kosztów i niezmienne relacje kosztów
3.Dlaczego Ricardo i Torres rozwinęli zasadę kosztów absolutnych w zasadę kosztów komparatywnych?
TEORIA KOSZTÓW ABSOLUTNYCH
tłumaczy korzyści płynące z handlu zagranicznego odwołując się do różnic w absolutnych kosztach produkcji towarów. Zgodnie z tą teorią dla każdego z krajów korzystny jest import tego towaru, którego absolutne koszty wytwarzania są niższe u zagranicznego partnera. Analogicznie opłacalny jest eksport tego towaru, którego absolutne koszty produkcji są wy zsze u zagranicznego partnera.
TEORIA KOSZTÓW KOMPARATYWNYCH
Zgodnie z tą teorią kraje wytwarzają i eksportują te dobra, których względne koszty produkcji są niższe niż w innych krajach (np. jeśli kraj A ma absolutne koszty produkcji obu towarów niższe niż kraj B, to istnieje racjonalne uzasadnienie specjalizacji każdego kraju w produkcji tylko jednego towaru i wymiany „nadwyżek” z obopólną korzyścią. Kraj A powinien specjalizować się w wytwarzaniu tego towaru, którego koszty produkcji są względnie niższe niż w kraju B.)
Ricardo i Torres rozwinęli zasadę kosztów absolutnych w zasadę kosztów komparatywnych, by móc obliczyć stosunek wymienny pomiędzy produktami w poszczególnych krajach
4.Teoria klasyczna i neoklasyczna w handlu zagranicznym.
KLASYCY uważali, że państwo nie powinno ingerować w gospodarkę, rynek sam doprowadzi do korzyści z handlu. Teoria klasyczna dzieli się na dwie części zasadę kosztów absolutnych i zasadę kosztów komparatywnych. Zasada kosztów absolutnych mówi, że kraj odniesie korzyści z handlu, gdy będzie się będzie specjalizował w produkcji i eksporcie tych towarów, które może wytworzyć po absolutnie niższych kosztach niż inne kraje. Zasada kosztów komparatywnych służy do obliczenia stosunku wymiennego pomiędzy produktami z poszczególnych państw.
Teoria neoklasyczna, tzw. Teoria obfitości zasobów. Różnice w kosztach i cenach wytwarzanych towarów są spowodowane odmiennym wyposażeniem w dwa główne czynniki produkcji ( kapitał rzeczowy i praca). Kraj stosunkowo lepiej wyposażony w kapitał powinien specjalizować się w produkcji i eksporcie dóbr kapitałochłonnych. Jeżeli jest lepiej wyposażony w czynniki pracy- dóbr pracochłonnych, czyli powinien eksportować takie towary, których produkcja wymaga zastosowania tańszego czynnika pracy.
5.Argumenty na rzecz protekcjonizmu i wolnego handlu.
- PROTEKCJONIZM ustala minimalną i maksymalną cenę;
- Ogranicza napływ produktów z importu;
- Chroni krajowych producentów;
- WOLNY HANDEL daje możliwość wyboru pomiędzy różnymi produktami;
- Niskie ceny produktów;
- Tworzy miejsca pracy;
- Sam reguluje podaż i popyt na rynku.
6. Wpływ liberalizacji na handel międzynarodowy.
Liberalizacja handlu polega między innymi na obniżeniu ochrony swojego rynku przez zmniejszenie ceł i znoszenie ograniczeń ilościowych. Oznacza to, że brak ingerencji państwa w mechanizm wolnego rynku i łatwą dostępność na rynku krajowym produktów zagranicznych. Nie ma tu także elementów protekcjonizmu, a rynek sam się kształtuje. Przykładem jest tu UE, gdzie likwidowane są bariery między członkami.
Wpływ liberalizacji powoduje:
*swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i inwestycji przez granice państw
*możliwość dostępu do nowych, większych rynków zbytu
*dostęp do nowych rynków pracy
*sprzyja konkurencyjności
*innowacyjność i postęp technologiczny przedsiębiorstw
*rozwój gospodarczy
*wzrost zatrudnienia
7.Czynniki kształtujące międzynarodowy podział pracy
*CZYNNIKI STRUKTURALNE- różnice w zasobach bogactw naturalnych, pracy, kapitału
*CZYNNIKI TECHNICZNE- technologie
*CZYNNIKI INSTYTUCJONALNE- ustrój polityczny, polityka gospodarcza, traktaty i umowy międzynarodowe
*CZYNNIKI KONIUNKTURALNE- maja charakter krótkookresowy i związane są z występowaniem cykli koniunkturalnych. W okresie dobrej koniunktury następuje większe otwarcie na współpracę z innymi krajami, czyli w większym stopniu partycypują w podziale pracy, odwrotnie jest w okresach regresji.
8. Metody zwiększania komplementarności struktur gospodarczych.
a) MIĘDZYNARODOWA SPECJALIZACJA PRODUKCJI- ograniczenie asortymentu wytwarzanych wyrobów lub liczby realizowanych procesów technologicznych w celu zwiększenia serii produkowanych wyrobów oraz zwiększenia efektywności posiadanych czynników produkcji.
b) MIĘDZYNARODOWA KOOPERACJA W PRODUKCJI- specjalizacja uzgodniona z partnerami zagranicznymi. Może być dwustronna lub wielostronna
c) PRODUKCJA NA WIELKĄ SKALĘ- dążenie do osiągnięcia przez firmy optimum pod względem ekonomicznym i technicznym
*optimum techniczne- pewne procesy technologiczne są nierozdzielne i wymagają rozwoju produkcji o określonej ilości, np. wytop stali
*optimum ekonomiczne- wiąże się z efektami skali
d) PRODUKCJA WIELKOSERYJNA- wiąże się z działaniem obniżenia jednostkowych kosztów produkcji czyli wydłużenia serii produkowanych wyrobów.
9.Formy przepływu kapitału w skali międzynarodowej
Formy przepływu kapitału dzielimy według kryterium:
1.FORMY LOKAT:
a) pożyczkowy
b)inwestycyjny
- pośrednie
- bezpośrednie:
* buy out- inwestor zakupuje pewien pakiet akcji udziałów w danym kraju w takiej liczbie, aby przejąć kontrolę przedsiębiorstwa w danym kraju;
* green field- wchodzi inwestor i od początku buduje nowe przedsiębiorstwo(bardziej korzystne)
2. WŁASNOŚCI:
a) prywatny,
b) państwowy- zaczął nabierać znaczenia po II wojnie światowej,
c) kapitał organizacji międzynarodowych
3. czasu:
a) krótkoterminowy (do 1,5 roku)
b) średnioterminowy (od 1,5 roku)
c) długoterminowy ( do 5 lat)
10.Skutki przepływu kapitału dla eksportera netto
Negatywne skutki : wskutek wywozu kapitału spada krajowa podaż kapitału, gdyż jest on wywożony za granicę, mogą rosnąć stopy procentowe w bankach, co powoduje, że kredyty są droższe, ograniczenie inwestycji, osłabienie aktywności gospodarczej, w efekcie ograniczenie wzrostu gospodarczego. Pozytywne skutki: wywóz pozwala na zwiększenie eksportu towarów i usług (kredyt celowy)
11.Formy międzynarodowego transferu technologii i myśli naukowo technicznej
Technologia i myśl naukowo techniczna jako przedmiot transferu międzynarodowego może mieć formę pisaną lub może być zawarta w urządzeniach, maszynach zaawansowanych technicznie. Odbywa się ona zasadach handlowych( zakup licencji, patentów,sprzedaż-zakup); niehandlowych ( książki, czasopisma, pracownicy) i przez szpiegostwo przemysłowe.
12.Przedstaw przyczyny sporu na forum WTO pomiędzy krajami rozwiniętymi i słabo rozwiniętymi gospodarczo
WTO jest instytucją mającą statut, osobowość prawną przez co ma większe możliwości oddziaływania na członków; może narzucać obowiązki, nakładać ograniczenia. WTO przejęło cele, zasady i instrumenty GATT. Obecnie poza strukturami WTO znajdują się tylko dwa liczące się kraje: Rosja i Chiny (ich polityka handlowa nie spełnia wymogów stawianych przez WTO). Dlatego zasady GATT i WTO są powszechnie obowiązujące w handlu światowym.
GATT- dobrowolna umowa pomiędzy członkami, nie posiada osobowości prawnej, mniejsze uprawnienia co do członków.
WTO zajmuje się nie tylko liberalizacją obrotów handlowych ale również usługami i czynnikami produkcji.
Kraje rozwinięte są silniejsze, posiadają wiedzę technologiczną, ich koncerny narzucają swoje warunki, budzą wśród słabszych agresywną konkurencję.
Kraje słabo rozwinięte tracą swoją tożsamość, zanieczyszcza im się środowisko. Pomimo rozwoju obszarów zacofanych, słabo rozwiniętych, rozwoju infrastruktury, czują się zagrożeni za strony duzych koncernów.
13.Przyczyny wzrostu znaczenia usług w gospodarce światowej
Główne czynniki wzrostu znaczenia usług i obrotu międzynarodowego m.in. to:
*wzrost zamożności społeczeństw i więcej czasu wolnego (przestano wykonywać część czynności w gospodarstwach domowych)
*pojawił się popyt na nowe mało znane usługi np. turystyczne, bankowe
*ze wzrostem produkcji towarowej pojawiła się konieczność obsługi tego typu towarami (transportowe, spedycyjne, ubezpieczeniowe)
*rozwój techniki (TV sat, komputery0, postęp techniczny powoduje unowocześnienie usług i pojawienie się nowych rodzajów usług
*większe możliwości świadczenia usług na odległość np. komputerowa rezerwacja biletów na trasy lotnicze
*rozwój wyspecjalizowanych firm usługowych, spedycyjnych (organizacja transportu)
14.Narzędzia pośrednie zagranicznej polityki ekonomicznej
Narzędzia pośrednie są to takie posunięcia panstwa, które nie odnoszą się bezpośrednio do sfery obrotów z zagranicą lecz dotyczą innych dziedzin gospodarki. Poprzez oddziaływane na inne dziedziny gospodarki oddziałują na obroty z zagranicą, handel zagraniczny (kurs walutowy, stopa procentowa, budżet państwa, podatki i polityka fiskalna, pieniądz, ceny)
15.Wpływ deprecjacji na handel zagraniczny
Deprecjacja- proces obniżania kursu walutowego.
Po dewaluacji, deprecjacji następuje spadek cen towarów eksportowanych w obcych walutach na rynkach zagranicznych i następuje wzrost cen towarów importowanych w naszej walucie w naszym kraju
16.Główne podmioty międzynarodowej polityki ekonomicznej
*państwa –uczestniczą w wypracowywaniu zagranicznej polityki ekonomicznej w sposób bezpośredni poprzez zawieranie porozumień, umów międzynarodowych. Panstwo może oddziaływać na podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa, które uczestniczą we współpracy międzynarodowej)
*organizacje międzynarodowe
-powszechne-każdy może być jej członkiem, zajmuje się problemami globalnymi
-grupowe- ograniczony zakres członkowstwa, mogą należec tylko te kraje, które spełniają pewne kryteria nałożone przez te organizacje
*ugrupowania integracyjne(UNIA, NAFTA, CEFTA)
*korporacje transnarodowe
17.Równowaga rachunkowa a ekonomiczna bilansu płatniczego
Z rachunkowego punktu widzenia bilans jest zawsze zrównoważony.jest zestawieniem sporządzanym według ogólnych zasad księgowości czyli każda transakcja jest księgowana podwójnie.
Z ekonomicznego punktu widzenia bilans jest zrównoważony gdy saldo obrotów na rachunkach biezących równe jest saldu obrotów na rachunkach kapitałowych. Gdy kurs walutowy jest nieograniczenie płynny to bilans równoważy się w sposób automatyczny. Gdy kurs walutowy jest kursem centralnym to nie ma automatycznego równoważenia się bilansu. Saldo nie musi równać się zero i zwykle wystepuje nadwyzka lub deficyt w bilansie płatniczym. Konieczne są wtedy transakcje wyrównawcze polegające na zmianie stanu oficjalnych rezerw walutowych państwa i zaciągnięciu przez państwo pożyczek w taki sposób, ze deficyt w obrotach bieżących musi być zrównoważony.
Aby ocenić czy bilans jest zrównoważony dokonuje się podziału transakcji na 2 kategorie:
*transakcje autonomiczne:
Obroty bieżące + przepływ kapitałow długoterminowych
*transakcje wyrównawcze:
-przepływ kapitałów krótkoterminowych
-zmiany stanu rezerw dewizowych
Jeśli obroty automatyczne zrównoważą się to mamy bilans zrównoważony. Jeśli potrzebne są operacje wyrównawcze to oznacza, że bilans jest niezrównoważony
Przyczyny zaburzen bilansu mogą być różnorakie np.
-zmiany relacji cen krajowych do cen zagranicznych
-zmiany wysokości stopy procentowej za granicą w stosunku do stopy krajowej
- zmiany relacji cen dóbr eksportowanych do dóbr importowanych
-klęski naturalne
W długim okresie czasu o równowadze bilansu płatniczego decydują takie czynniki jak:
-krajowa stopa oszczędności inwestycji
-polityka budżetowa panstwa
-postęp techniczny i wydajność pracy
-zmiany struktury własnościowej
-rowój rynku kapitałowego
Równowaga bilansu płatniczego w dłuższym okresie może być zachowana tylko wówczas gdy wzrostowi gospodarczemu towarzyszy wzrost krajowych oszczędności i napływ kapitału zagranicznego. Gdy oszczędności krajowe są zbyt małe istnieją tendencje do wzrostu importu i pogłębienia się deficytu obrotów bierzących. Jeżeli nie da się tego skompensować to topnieją rezerwy dewizowe lub kraj się zadłuża.
Nawet jeśli istnieje równowaga ekonomiczna to może być ona:
*rzeczywista- występuje gdy nalezności i zobowiązania z tytułu rozwoju działalności gospodarczej są podejmowane bez ograniczeń i nie towarzyszą im utrzymujące się przez dłuższy czas nadwyżka bądź deficyt należności i zobowiązań
*pozorna- występuje, gdy równowaga transakcji autonomicznych jest osiągana wskutek restrykcyjnej polityki ekonomicznej
18.Do czego służy diagram Swana?
Przedstawia w jaki sposób osiągnąć równowagę zewnętrzną i wewnętrzną bilansu płatniczego poprzez dostosowawczą politykę państwa i mechanizm dostosowawczy. Polityka dostosowawcza polega na przywracaniu zachwianej równowagi za pomocą narzędzi stosowanych przez państwo, natomiast mechanizm dostosowawczy przywraca równowagę w sposób automatyczny w wyniku działania sił rynkowych.
D.S. zwany również diagramem australijskim nazwany tak od nazwiska australijskiego ekonomisty Trewora Swana. Stworzony został z myślą o analizowaniu efektów dwóch rodzajów polityk: wpływających na krajową konsumpcję oraz na kurs walutowy i ich wpływie na równowagę zewnętrzną i wewnętrzną.
Oś pozioma reprezentuje całkowitą sumę wydatków w danym kraju na konsumpcję, inwestycje oraz wydatki rządowe. Oś pionowa krzywą równowagi zewnętrznej. Krzywa równowagi wewnętrznej łączy punkty będące taką kombinacją wydatków i kursu walutowego, która pozwala utrzymać w gospodarce równowagę wewnętrzną (brak bezrobocia i inflacji). Wszystkie punkty poniżej tej krzywej oznaczają bezrobocie, a powyżej inflację. Krzywa równowagi zewnętrznej łaczy punkty będące kombinacją kursu walutowego i wydatków, która oznacza dla gospodarki równowagę zewnętrzną. Punkty poniżej tej krzywej oznaczają deficyt bilansu płatniczego, natomiast powyżej nadwyżkę bilansu płatniczego, obydwa te stany w dłuższym okresie są niepożądane.
D.S jest pomocnym i prostym narzędziem do określenia jakie kroki powinni przedsięwziąć rządzący, aby doprowadzić gospodarkę do stanu względnej równowagi
19. Jakie zmiany kursu walutowego wpływają na bilans płatniczy?
Kurs walutowy- cena waluty obcej wyrażona w walucie krajowej
Skuteczne oddziaływanie na bilans przy pomocy zmian kursowych
*warunek Marshara-Lernera
Suma elastyczności cenowej popytu zagranicznego na towary eksportowane i elastyczności cenowej popytu krajowego na towary importowane musi być wyższa od jedności
*wysoka elastyczność podaży
*Poziom dewaluacji/rewaluacji
*powodzenie zmian kursowych
To umiejętność przewidywania zachowań w momencie kształtowania kursu walutowego
20.Dlaczego finanse są najbardziej zglobalizowanym działem gospodarki?
Globalny rynek finansowy oznacza, że międzynarodowe fundusze, dysponujące setkami miliardów dolarów przemieszczają się swobodnie po całym niemal świecie inwestując pieniądze w dziesiątkach krajów z możliwością ich wycofania w każdej chwili. W Polsce kupują obligacje skarbowe emitowane przez nasze Ministerstwo Finansów i akcje polskich spółek naftowych na Giełdzie Papierów wartościowych w Warszawie. Dużo większe kwoty lokują oczywiście na giełdach w NY, Londynie, Frankfurcie…
Ten swobodny przepływ kapitału przyczynił się do spadku ceny pieniądza w poszczególnych krajach i do stabilizacji wszelkich cen, także towarów i usług będących przedmiotem globalnego handlu. Inaczej mówiąc przyczynił się do niskiej w ostatnich latach inflacji na niemal całym świecie.
W ślad za globalizacją rynków finansowych postępowała ekspansja zagraniczna największych firm finansowych.
Z procesem globalizacij wiażą się oczywiście nowe ryzyka. Niektóre kraje doświadczyły już nagłego odpływu zagranicznego kapitału krótkoterminowego, co prowadziło do kryzysów w kilku częściach świata w latach 90 XX wieku i na początku obecnej dekady. Jednak pierwotnym źródłem kryzysu były błędy w polityce gospodarczej popełniane przez władze danego kraju. Rozwaga w polityce gospodarczej pozwala minimalizować ryzyka płynące z globalizacji świata finansów.
21.Formy koncentracji na rynkach międzynarodowych
W zyciu gospodarczym i prawnym coraz częściej spotkać można różne formy koncentracji przedsiębiorców, co z reguły prowadzi do powstawania coraz silniejszych organizacji gospodarczych. Przyczynami tego zjawiska są m.in. efekt synergii, chęc pozyskania nowych rynków zbytu, zapewnienia kanałów dystrybucji lub zabezpieczenia kontroli nad rynkiem dostaw. Fuzje, przejęcia, alianse strategiczne, tworzenie struktur holdingowych, budowa konsorcjów są wszechobecne na rynku krajowym i zagranicznym, co jest następstwem globalizacji oraz próbą sprostania narastającej konkurencji.
22.Co przyniosłoby wprowadzenie podatku Tobina?
James Tobin wyszedł z propozycją aby opodatkować od przepływów kapitałów spekulacyjnych.
Jest uznawany za jeden z prostszych instrumentów walki z walutową spekulacją finansową na skalę globalną. Wprowadzenie podatku Tobina odsuwa niebezpieczeństwo gwałtownego osłabienia waluty jakiegoś kraju na skutek działań spekulantów.
Spekulacja walutowa polega na odniesieniu zysku przez sprzedaż waluty i ponownym jej odkupieniu po niższej cenie. Spekulanci, aby osiągnąć jak największe zyski, sprzedają i odkupują waluty wielokrotnie w ciągu jednego dnia. Jeśli, po wprowadzeniu podatku Tobina, za każdą tego typu operację spekulant musi zapłacić podatek proporcjonalny do zamierzonego zysku, działania te będą mniej opłacalne. W przeciwieństwie do spekulanta, firma handlująca lub inwestująca za granicą dokonuje bardzo niewielu aktów kupna-sprzedaży walut. Nie będzie ona więc dotknięta podatkiem Tobina.
Skuteczność podatku Tobina jest możliwa jedynie, gdy zostanie powołany jednocześnie przez kilka liczących się na międzynarodowym rynku obrotów walutowych krajów. Stowarzyszenie ATTAC zaproponowało, by Unia Europejska podjęła inicjatywę utworzenia „strefy Tobina”. Działania te zakładałyby opodatkowanie wymiany euro na inne waluty i odwrotnie.
23.Przyczyny wybuchów kryzysów walutowych.
Kryzys walutowy - jest sytuacja, kiedy inwestorzy rynków finansowych tracą zaufanie do danej waluty. Przejawia się to nagłą i masową wyprzedażą waluty (tzw. atak spekulacyjny), która powoduje gwałtowny spadek kursu waluty i rezerw walutowych. Skutkiem czego jest dewaluacja waluty. Zazwyczaj kryzysy walutowe prowadzą do dalszego pogorszenia sytuacji kryzysowej gospodarki.
Przyczyny powstawania kryzysu walutowego
*kryzys monetarny (radykalne podniesienie stóp procentowych, zmniejszenie obiegu pieniądza)
*kryzys bankowy (nie wypłacalnośc banków)
*kryzys giełdowy (załamanie cen akcji)
Każdemu kryzysowi walutowemu, niezależnie przyczyn, zawsze towarzyszy:
*silna dewaluacja waluty krajowej
*obniżenie rezerw walutowych
*gwałtownie rosnące stopy procentowe
24.Dlaczego dochodzi do kryzysów walutowych w krajach wysoko rozwiniętych?
Taki kryzys jest na ogół rezultatem prowadzenia polityki makroekonomicznej niezgodnej z danym poziomem kursu, np. gdy, mimo wysokiej różnicy między stopami inflacji w kraju i zagranicą, kraj stosuje system stałego kursu walutowego. Przyczyną takiego stanu mogą być błędy w polityce pieniężnej lub fiskalnej. Nawet jeśli polityka jest zgodna ze stałym kursem, kryzys może wybuchnąć, jeśli uczestnicy rynku walutowego uważają, że bank centralny nie będzie bronił kursu poprzez sprzedaż walut obcych ze swoich zapasów. Kryzys wybucha w chwili, kiedy uczestnicy rynku walutowego oceniają, że bankowi centralnemu może wkrótce nie starczyć rezerw walutowych, aby utrzymać stały kurs. Dlatego panicznie pozbywają się zasobów krajowego pieniądza, aby zdążyć przed jego dewaluacją, czyli wyznaczeniem słabszego kursu waluty krajowej. Popyt na obcy pieniądz jest wtedy tak duży, że rezerw walutowych nie wystarczy na jego zaspokojenie. Często więc po pierwszej próbie obrony kursu pieniądza krajowego przez sprzedaż walut obcych ze swoich rezerw i wysoką podwyżkę stóp procentowych, bank centralny pozostawia kształtowanie się kursu rynkowym siłom popytu i podaży, aby nie utracić zupełnie posiadanych rezerw. Ostatecznie, kryzys walutowy kończy się z głęboką dewaluacją i upłynnieniem kursu.
25.róznica między kryzysami walutowymi pierwszej i trzeciej generacji
Do kryzysów pierwszej generacji zalicza się kryzysy z lat 70. i początku lat 80. Jako przyczyny ich powstawania wskazuje się błędną politykę makroekonomiczną, w szczególności brak właściwego połączenia polityki monetarnej i polityki fiskalnej. Ekspansywna polityka pieniężna i jednocześnie restrykcyjna polityka fiskalna prowadziły do zwiększania agregatowego popytu i powstawania wysokiego deficytu na rachunku obrotów bieżących. Utrata możliwości finansowania deficytu oraz masowy odpływ kapitału (i rezerw) wymuszały odejście od polityki stałego kursu walutowego i w rezultacie drastyczny spadek jego wartości. Tego rodzaju kryzysy najczęściej występowały w krajach Ameryki Południowej.
Mianem kryzysów trzeciej generacji określa się wydarzenia, które miały miejsce w państwach Azji Południowo-Wschodniej w latach 1997 – 1998. Ich przyczyny zdecydowanie wykraczały poza czynniki makroekonomiczne. Punkt ciężkości leżał po stronie sektora finansowego, który nie był odpowiednio nadzorowany przez władze walutowe tych krajów. Problemem okazał się również słabo rozwinięty rynek kapitałowy, przez co mechanizm optymalnej alokacji zasobów nie funkcjonował dobrze (zwłaszcza na szczeblu mikroekonomicznym).
26.Dlaczego korporacje transnarodowe stają się najważniejszymi podmiotami gospodarki światowej?
Korporacje transnarodowe- organizacja, która koordynuje działalność produkcyjną i handlową różnych jednostek w różnych krajach z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje.
Rozwój państwa nie może dokonywać się w izolacji od innych państw i izolacji świata jako całości. Oznaczałoby to stagnację gospodarczą lub wzrost ograniczający się do powielania struktury produkcji lub nieznacznej modyfikacji. Wraz z przechodzeniem do wyższego poziomu gospodarczego wzmaga się konieczność szerszego korzystania z międzynarodowego podziału pracy i zwiększenia się otwartego charakteru gospodarki. Międzynarodowy podział pracy przyczynia się do powstania nowych branż produkcji, do wytworzenia nowych towarów i do zwiększenia się otwartego charakteru gospodarki, co prowadzi do wzrostu niezależności ekonomicznej i politycznej między krajami.
27.Co to są i do czego służą ceny transferowe?
Ceny transferowe- ceny produktów i usług w transakcjach zawieranych między wyodrębnionymi jednostkami organizacyjnymi tego samego podmiotu gospodarczego lub między podmiotami powiązanymi.
Manipulacje związane z cenami transferowymi - np. praktyka "przetrzymywania zysków" polegająca na zapewnianiu by zyski międzynarodowego przedsiębiorstwa podlegały w maksymalnym stopniu opodatkowaniu w kraju o najniższych progach podatkowych. Tego typu praktyki przyciągnęły uwagę władz podatkowych na całym świecie - w wielu przypadkach fiskus szuka sposobu dostosowania tych cen do cen wolnorynkowych. Najpopularniejszą stosowaną metodą jest tzw. metoda "długości ramienia" (ang. arm's length principle).
Istota tej zasady wyraża się w tym, że na przedsiębiorstwa gospodarczo powiązane nakłada się obowiązek kształtowania we wzajemnych stosunkach handlowych ogółu warunków, w tym przede wszystkim cen ustalanych we wzajemnych transakcjach w taki sposób, w jaki uczyniłyby to niezależne, konkurujące ze sobą przedsiębiorstwa. Jeśli fiskus ma problemy z porównaniem ceny transferowej do ceny wolnorynkowej (np. z powodu niewystępowania analogicznych transakcji na wolnym rynku) może zastosować metodę kosztów powiększonych o zysk czy metodę ceny odsprzedaży.
28.Przedstaw ponadgraniczne strategie działania korporacji transnarodowych
1. STRATEGIA MIĘDZYNARODOWA - ETNOCENTRYCZNA
-realizowana poprzez eksport na podobne rynki i w warunkach konkurencji
-mała presja na lokalne dostosowania i obniżanie kosztów
-przedsiębiorstwo wykorzystuje za granicą przewagę konkurencyjną, którą uzyskało na rynku krajowym
-firma stara się wykorzystać zasoby i zdolności uzyskane od centrali tam, gdzie może uzyskać przewagę
-mało intensywny rozwój zróżnicowania produktów i rynków (początek dywersyfikacji)
-federacja skoordynowana przez firmę macierzystą, ze średnią pozycją filii
-duża specjalizacja filii, które pracują w grupach produktowych lub rynkowych
-centrala kontroluje i koordynuje działalność poszczególnych filii (zasoby kapitału, technologie wykorzystywane w produkcji)
-niezależność poszczególnych korporacji jest mała
-współpraca między filiami
-wzrost efektywności produkcji i zbytu
-głównie jednokierunkowe przepływy zasobów, informacji i towarów
-przemysł chemiczny, spożywczy, samochodowy, elektroniczny.
2. STRATEGIA WIELONARODOWA - POLICENTRYCZNA
-przedsiębiorstwo chce osiągnąć konkurencyjność na rynku lokalnym, przez dostosowanie sowich produktów do potrzeb tego rynku (duża presja na dostosowanie, mała na koszty)
-decentralizacja decyzji i zasobów
-dywersyfikacja rynkowa (strategia dla wielu odrębnych rynków)
-filie mają bardzo dużą samodzielność( są upoważnione do samodzielnego działania, podejmowania decyzji), są wyposażone w zasoby i zdolności
-strategia ma zbyt rozbudowaną strukturę, filie nadużywają swojej działalności, duże koszty
-filie rozwijają kontakty z odbiorcami i dostawcami, ale nie maja kontaktu między sobą
-pozycja centrali jest słaba, bo jest to federacja samodzielnych filii
-zróżnicowanie geograficzne
3. STRATEGIA GLOBALNA - GEOCENTRYCZNA
-regiocentryczne traktowanie świata (jako jeden taki sam rynek)
-duża presja na obniżanie kosztów wytwarzania, mała na lokalne dostosowania
-obniżanie kosztów przez wytwarzanie produktów na dużą skalę
-wyższa skala wytwarzania produktów
-strategia ta wykorzystuje globalny model korporacyjny
-produkcja najczęściej odbywa się w centrali, która ma pozycje dominującą (w centrali skupione strategiczne decyzje i funkcje)
-centrala kontroluje i koordynuje działalność filii
-sprzedaż realizowana przez liczne filie na wielu rynkach, ale niezbyt zróżnicowany asortyment
-filie pełnią funkcje dopełniające: serwisy, etykietowanie, pakowanie, promocje, kanały dostawców i wykonawców mniejszej ilości zadań, mają słabą pozycję
-silną pozycję zajmuje centralny ośrodek firmy macierzystej (ścisła kontrola zasobów, informacji)
-filie są silnie zintegrowane i skoordynowane z centralą, a słabo między sobą
-rozwój firmy ma na celu zaangażowanie się na wielu rynkach z wykorzystaniem strategii kosztowej
4. STRATEGIA TRANSNARODOWA - OPORTUNISTYCZNA
-presja na obniżanie kosztów i na dostosowanie duża
-produkcja nie musi odbywać się w centrali, ale tam, gdzie koszty są najniższe
-sprzedaż tam, gdzie jest największy zbyt, realizowana przez liczne filie
-rekonfiguracja zasobów i zdolności
-zintegrowana sieć - filia i centrala powiązane, filie współpracują
-silna pozycja filii i centrali
-globalny mandat- wykonywanie określonych czynności na potrzeby całego systemu korporacyjnego (filie działają w sposób wysoce wyspecjalizowany)
-nowoczesna infrastruktura, szybki przepływ informacji, odpowiedni system łączności (aby zapewnić zintegrowanie i współpracę)
-struktury macierzowe (ważna struktura organizacyjna)
-wielokierunkowe przepływy zasobów i informacji
-zróżnicowana produktowo- geograficznie
-strategia realizowana przez firmy konkurujące w skali światowej
29.Przyczyny i skutki światowego kryzysu zadłużeniowego
Podstawowymi przyczynami kryzysu zadłużeniowego SA obniżenie długookresowych tendencji w rozwoju gospodarki światowej, a zwłaszcza występujących w niej dysproporcji. Do tej grupy czynników zalicza się wzrost cen ropy naftowej w latach 70-tych. Bezpośrednim skutkiem wzrostu cen tego surowca był wzrost wydatków na import ponoszonych przez kraje importujące ropę. Ze względu na konieczność utrzymania importu ropy, większość krajów rozwijających się była zmuszona zaciągać kredyty na pokrycie kosztów jej zakupu. Wzrost cen ropy naftowej przyczynił się też do wzrostu zadłużenia wspomnianych krajów w sposób pośredni. Posiadanie zasobów ropy naftowej przez niektóre kraje rozwijające się podniosło ich wiarygodność kredytowa i ułatwiło napływ kapitału pożyczkowego.
Zewnętrzne źródła narodzin kryzysu zadłużenia zagranicznego w KŚR i KSR:
*skokowy wzrost światowych cen ropy i łatwiejszy dostęp do kredytów wskutek nadwyżek finansowych krajów OPEC
*gwałtowne pogorszenie się terms of trade krajów dłużniczych na początku lat 80-tych w stosunku do poprzedniej dekady
*duże podwyżki stóp oprocentowania kredytów w USA i na rynkach finansowych innych krajów zachodu
*załamanie się w krajach zachodu koniunktury ekonomicznej na początku lat 80-tych i występowanie strukturalnych barier wzrostu
*niewystarczające zasoby finansowe MFW na cele pomocy dla krajów zadłużonych i mankamenty programów dostosowawczych
*zbyt słabe zaangażowanie rządów i banków prywatnych krajów zachodu w poszukiwanie skutecznych metod wychodzenia z pułapki zadłużeniowej
Wewnętrzne przyczyny kryzysu zadłużeniowego:
*brak odpowiednich strategii rozwoju i poważne błędy w dziedzinie polityki ekonomicznej rządów
*nasilenie się wewnętrznych barier rozwojowych
*niewłaściwe wykorzystywanie zaciąganych kredytów zagranicznych, marnotrawstwo środków finansowych i duża skala korupcji
*zbytnia pasywność władz publicznych i sektora prywatnego w zakresie poszukiwania metod rozwiązania kryzysu zadłużeniowego
30.Formy integracji gospodarczej
MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA GOSPODARCZA-proces gospodarczego scalania- dokonujący się w sferze gospodarki proces łączenia w jedna całośc pewnych części, odrębnych dotąd elementow.
Formy integracji gosp.:
-strefa wolnego handlu
-unia celna
-wspólny rynek
-unia ekonomiczna
-unia walutowa
-pełna unia ekonomiczna i polityczna