liberatura

Substancją literatury jest słowo, mówiąc słowo ma się na myśli jego brzmienie i sens pisząc niekiedy także wygląd. Jednak słowo by zaistnieć w czasie potrzebuje przestrzeni. Przynależy ona do słowa na równi z jego kształtem, dźwiękiem i znaczeniem. Tak pojęte słowo jest substancją liberatury, w której tekst i przestrzeń książki stanowią nierozerwalną całość.

Fizyczny przedmiot przestaje być zwykłym nośnikiem tekstu, książka nie zawierała już utworu literackiego lecz sama nim jest. Dzieło może przyjmować dowolną postać i być zbudowane z dowolnego materiału.

Istnieją dzieła literackie których przekaz nie ogranicza się wyłącznie do sfery werbalnej: dzieła w których autor mówi całą książką jej kształtem budową sposobem zapisu tekstu. Książka i pismo miały pełnić role służebną wobec treści, umożliwiać możliwie przezroczysty zapis mowy. W 1999 roku powstała „Liberatura” Fajfera w której autor upomniał się o marginalizowaną przez krytyków cielesną stronę literatury pokazując artystyczny potencjał i bogactwo znaczeń zawartych w typografii i budowie książki. Postulując wyodrębnienie, osobnego rodzaju literackiego nazwanego przez niego liberaturą (Liber - ksiażka).

Na podstawie Jamesa Joyce’a można wykazać że istnieje podobieństwo formy i treści czyli tzw ikoniczność. Stanowi swoistą cechę gatunkową liberatury tym samym wpisując tę koncepcję w szerszy kontekst. Liberatura to taki rodzaj literatury w którym tekst i materialna forma książki stanowią organiczną całość, a wielkie elementy w tym również niewerbalne, mogą być nośnikami znaczenia.

W utworze liberackim ważna jest nie tylko warstwa słowna, ale także fizyczna przestrzeń i konstrukcja książki, jej kształt format, układ typograficzny. Istotne mogą być wielkość, krój i kolor pisma, ale także niezadrukowana powierzchnia kartki, zintegrowany z tekstem rysunek czy fotografia, czy nawet rodzaj papieru.

Czytelnik ma do czynienia z dziełem totalnym, które może przybrać dowolny wygląd co w praktyce oznacza niekiedy radykalne odejście od tradycyjnej budowy książki, jest to zarazem dzieło w pełni autorskie, kontrolowane przez pisarza na każdym etapie powstawania.


Wyszukiwarka