UWAGA
To mechanizm redukcji nadmiaru informacji docierającej do umysłu i wytwarzanej przez umysł.
Funkcje:
Selektywność
czujność
przeszukiwanie
podzielność
Teorie selekcji:
Donald Broadbent: „Y” zasada sensoryczna (wszystko albo nic) – filtr, bramka od zewnątrz; problem selekcji źródła informacji – wczesna selekcja
Anna Treisman: zasada semantyczna, osłabianie zamiast blokowania informacji, wieloetapowość filtrowania informacji; wszystko dopuszczane z każdego kanalu, mniej wazne inf w postaci osłabionej
uwaga może przelaczac się z jednego kanalu na drugi jeśli jest sensowny komunikat; sklejanie fragmentow komunikatow z roznych zrodel, jeśli ma powstać cos co ma sens;
- późna selekcja
Anthony i Diana Deutsch: późny filtr; zasada koniecznej świadomości
Broadbent i Gregory: 2 filtry uwagi: sensoryczny ( szybka reprodukcja bodzcow) i semantyczny
James Johnston: filtr uwagi różne poziomy przetwarzania, elastyczność, przetarg między szybkością a poprawnością; poziom sensoryczny – filtr, poziom semantyczny – zasada osłabiacza, najgłębszy poziom – zasada koniecznej świadomości
Teorie przeszukiwania pola percepcyjnego:
Anna Treisman: teoria integracji cech
mapy lokacyjne i cech - integracja
przeszukiwanie proste(jedna cecha) (równoległe) i koniunkcyjne(kilka cech) (szeregowe)
cechy priorytetowe (szybkie wczesne przetwarzanie inf) – przetwarzanie przeduwagowe
Teorie przedłużonej koncentracji:
Czujność – czas wykonywania, monotonnia
Teoria detekcji sygnałów – odróżnienie sygnału od szumu
Baddley – wraz ze wzrotem prawdobodobienstwa pojawienia się sygnalu rosla czestosc prawidłowych odpowiedzi.
prawo Yerkesa-Dodsona – poziom wykonania zadania zależy od stanu energetycznego; odworcone U
Teorie podzielności
Bernstein: 2 czynności wykonywane niezależne (widzenie i słyszenie)
jeśli obie dotycza tego samego zadania, inf sluchowa skraca czas reakcji na prezentowany bodziec wzrokowy
Duncan: podzielność uwagi w zakresie tego samego zadania bez dodatkowych kosztów
Allport: multikanałowa koncepcja selektywnej uwagi; uwaga –zestaw niezależnych kanalow z własnymi filtrami
Treisman i Davies: wiele kanałow sensorycznych z filtrami „wszystko albo nic” ale jeden semantyczny ( zasada oslabiacza)
Allport(poprawione): moduły (jeden słuchowy, wzorkowy itd.)
Kahenman: najlepsze szeregowe jednokanalowe przetwarzanie, wielokanowałowe to koszty; teoria zasobów; alokacja zasobów- system wykorzystuje zasoby do przetwarzania inf. ;
interferancja strukturalna ( Allport) i zasobowa ( Kahenman)
czy uwaga jest konstruktem jednorodnym?
koncpecje parcjalistyczne – uwaga to system modułow; interferencja procesow gdy korzystajan one z tych samych modulow
koncepcje holistyczne – jednorodność uwagi; interferecja gdy przekroczona możliwość systemu
Hirst i Kalmar: uwaga zestaw niezależnych zasobow specyficznych. jeśli wymagania nie przkeraczaja możliwości systemu to uwaga jako system niezależnych podsystemow zasobowych.
Podzielanie zasobów – 1 ogólny lub wiele wyspecjalizowanych
teorie przerzutnosci
hipoteza przelacznika – miedzy 2 zadaniami, jedno analizowane, drugie ignorowane; szybko – koszty czasowe, wolne – koszty poprawności
Rogers i Monsell – wzbudzanie wew – odgórne, seleckcja, przygotowanie operacji umysłowych, proaktywne- uruchamiane przed bodźcem, kontrolne
i zew – oddolne, reaktywnie, odp systemu na sytuacje, dokończenie procesow przygotowawczych, automatyczne;
zestaw zadanowiowy – kieruje procesem od skupiania uwagi do opowiedzi motorycznej
Allport – koszty przerzutnosci wiaza się z wykonywaniem wcześniejszego zadania a nie kolejnego
koszty rezydualne- ujawniają się mimo wszystko, nie podlegają redukcji
Modele wąskiego gardła (przerzucanie pomiędzy zadaniami) – niektóre procesy mogą ze sobą kolidować
Modele prznikowe – niektóre treści mogą kolidować; konflikt skutków
Efekt psychologicznego okresu refrakcji – Telford: gdy ludzie reagują na dwa nastęoujące po sobie bodźce, reakcja na drugi bodziec jest tym wolniejsza im mniejszy odstęp między bodźcami.
bodziec poprogowy – pobudza sensorycznie, ale swiadomie nie zauważamy go
bodźce peryferyczne – na peryferiach uwagi, slabo przetwarzane
efekt synonimu – Dallas, Merikle; reakcja na słowo w kanale ważnym może być przyspieszona gdy w kanale ignorowanym pojawi się slowo semantycznie związane; czas reakcji wydlozny jeśli w kanale ignorowanym pojawi się synonim słowa