Refleksje po przeczytaniu książki pt.: „Nowa Summerhill” Aleksandra S. Neilla1.
Myślę, że główną podstawą pedagogiczną A.S. Neilla jest założenie, że dziecko jest to istota będąca dobra z natury. Według założyciela tej szkoły dziecko samo powinno decydować o swoim losie, i dlatego nie powinno się się narzucać mu żadnych zakazów ani nakazów. Autor daje nam do zrozumienia, że wszystkie dzieci są ze swej natury mądre, rozsądne i same doskonale wiedza czego potrzebują na określonym etapie życia. Alexander S. Neill, za główny punkt wychowania w swoje szkole przyjął przywracanie dziecku szczęścia. Szczęście tu jest tożsame z dobrem, gdyż tylko dzieci szczęśliwe mogą w naturalny sposób być dobre, a w tej szkole wydobycie dobroci odbywa się na drodze wychowania w pełnej swobodzie. Sam autor o szczęściu mówi tak: „Szczęśliwy człowiek nigdy nie zakłóci spotkania, nie będzie głosił haseł wojennych czy linczował Murzyna. Szczęśliwa kobieta nigdy nie będzie łajać dzieci czy męża. Szczęśliwy człowiek nigdy nie będzie mordował czy kradł. Szczęśliwy pracodawca nigdy nie będzie grozić swym pracownikom2.”Według Neilla dziecko same potrafi kierować własnym rozwojem poprzez postępowanie zgodnie ze swoją mentalnością. Tu rolą wychowawcy jest tylko stwarzanie wychowankom odpowiednich warunków dla ich swobodnego rozwoju i nie wywieranie żadnych prsji fizycznych i moralnych. W tej szkole uczniowie sami podejmują wszelkie decyzje, i ich działania charakteryzuje pełna samodzielność. A.S. Neill zostawił w gestii swoich uczniów kierowanie szkołą oraz internatem. Autor uważa, że w ten sposób uczy wychowanków odpowiedzialności, poprzez ponoszenie przez nich wszelkich konsekwencji własnych nieprzemyślanych czynów.
Szkoła prowadzona przez A.S. Neilla nazywa się Summerhill co oznacza wzgórze słońca. Nikt w tej szkole nie jest zmuszany do nauki, gdyż wierzy się, że brak przymusu uczęszczania do szkoły skłoni wychowanków do samodzielnego wybory nauki, co zresztą o dziwo potwierdza się w praktyce. Prędzej czy później, wychowankowie sami, z własnej nie przymuszonej woli, zaczynają chodzić na zajęcia. Uczniowie pełną swobodę posiadają również w podejmowaniu decyzji o wyborze zajęć pozalekcyjnych, zachowaniu stosunku do nauczycieli i ubioru. W Summerhill brane są pod uwagę zainteresowania młodych ludzi, ich pomysły, zdolności, dzięki temu w szkole tej osiąga się wysoki poziom nauczania. A.S. Neill uważa że niepowodzenia szkolne nie tkwią w dzieciach ale właśnie w nauczycielach. I właśnie dlatego Neill jest ich surowym zwierzchnikiem i stawia im wysokie wymagania. Zwraca on szczególną uwagę na to aby wyjątkowo traktować dzieci specjalnej opieki, zepsute, nieszczęśliwe i zagubione. Uważa on, że może im pomóc jedynie świadomość, iż ktoś z dorosłych stoi po ich stronie.
Następną ideą wprowadzona w szkole Summerhill był postulat samorządności uczniów. W szkole tej działał samorząd szkolny, który Bral odpowiedzialność za wszystkie podejmowane decyzje podejmowane na terenie szkoły i internatu. Wyjątek stanowiło odwoływanie i przyjmowanie nauczycieli i wychowawców oraz sprawy związane z zaopatrzeniem. Główne zadanie samorządu polega na uchwalaniu przepisów, w szczególności tych dotyczących zdrowia oraz bezpieczeństwa, jak również rozwiązywanie konfliktów miedzy rówieśnikami.
Wprowadzone w tej szkole wychowanie w dużej swobodzie, nie oznacza dwuwładzy, czy tez zaspokajania kaprysów rozwydrzonych dzieci, gdyż istnieją tu granice owej swobody. Na przykład dzieci mają prawo robić to, na co mają ochotę, jeżeli ich działania lub zachowanie nie ograniczają swobody kolegów lub dorosłych. Alby utrzymać porządek na terenie szkoły i internatu wprowadzono przepisy oraz zakazy, służące zachowaniu bezpieczeństwa wychowanków, np. zakaz kąpieli w zbyt głębokiej wodzie bez opieki dorosłych.
Szkoła ta stanowi przykład całkowicie oryginalnego podejścia na temat wychowania. W tej szkole nie przymus i kary stanowią postument szkoły, lecz obdarowanie dzieci zaufaniem. Okazało się, że często problemy związane z zachowaniem znikają w momencie, gdy stosunki pomiędzy dziećmi i dorosłymi opierają się na zasadzie zaufania i partnerstwa.
Bibliografia:
Neill, A.S.: Nowa Summerhill. Wyd. 2. Poznań: Wydawnictwo Zysk I S-ka, 1994. ISBN 83-7120-098-6.