Definicja
Koniunktura gospodarcza to wszelkie zmiany aktywności gospodarczej przejawiające się w zmianach podstawowych wskaźników ekonomicznych. Wskaźniki te to wskaźniki agregatowe określające kondycję gospodarki, a więc np. PKB. PNB, inwestycja, konsumpcja, wskaźniki bezrobocia, inflacji.
Koniunktura odzwierciedla cykliczny przebieg procesu gospodarowania i odnosi się zarówno do stanu jak i dynamiki zjawisk i procesów gospodarczych.
Cykl koniunkturalny - okres między dwoma kolejnymi kryzysami lub okresowo wytwarzające się wahania istotnych składników, przejawów życia gospodarczego:
- wielkość produkcji,
- ceny,
- zyski,
- stopa inflacji.
Gospodarka charakteryzuje się pewnymi stałymi tendencjami: wzrosty, spadki, stagnacja. Wytycza się sinusoidy. Ciągły wzrost byłby szkodliwy dla gospodarki.
Cykl koniunkturalny oznacza występujące naprzemian okresy przyspieszenia i spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego. Wahania takie są typowe dla gospodarek rynkowych i w praktyce nie daje się im zapobiec. Celem polityki makroekonomicznej we współczesnych gospodarkach jest jednak ograniczenie skali tych wahań (czyli spowodowanie, aby w okresach przyspieszenia wzrost PKB nie był nadmiernie wysoki, a w okresie spowolnienia dynamika PKB nie ulegała zbytniemu obniżeniu).
Łączny, najbardziej typowy cykl koniunkturalny w gospodarce trwa zazwyczaj kilka lat. Na cykl ten składają się cztery podokresy (w ekonomii używa się różnych klasyfikacji podokresów cyklu, wyróżniając zazwyczaj od 2 do 4 podokresów):
Faza ożywienia, kiedy szybko wzrastają inwestycje, spożycie oraz PKB, a jednocześnie zaczyna spadać bezrobocie. Wzrostowi nie towarzyszy jeszcze narastanie zjawisk nierównowagi gospodarczej.
Faza rozkwitu, kiedy nadal szybko wzrastają inwestycje, spożycie i PKB, a silnie spada bezrobocie. W okresie rozkwitu zwiększający się popyt prowadzi jednak również do narastania zjawisk nierównowagi gospodarczej (wzrostu inflacji i deficytu handlowego).
Faza spowolnienia, kiedy tempo wzrostu inwestycji, spożycia i PKB obniża się, a jednocześnie wyhamowaniu ulega spadek bezrobocia. W okresie spowolnienia wyhamowaniu ulega również narastanie zjawisk nierównowagi gospodarczej.
Faza recesji, kiedy spadają inwestycje, spożycie i PKB, a wzrasta bezrobocie. Jednocześnie spada skala nierównowagi.
WAHANIA CYKLICZNE – są to powtarzające się w określonym rytmie mniej lub bardziej regularnie zmiany wielkości makroekonomicznych .
Periodycznie powtarzające się wahania istotnych składników życia gospodarczego nazywamy cyklem koniunkturalnym i mogą to być wahania globalnego popytu lub poziomu ogólnej działalności gospodarczej . Najważniejszą cechą cyklu jest rytmiczność .
Rodzaje wahań występujących w gospodarce :
1. WAHANIA SEZONOWE- wynikają ze stałych zmian pór roku /np. rolnictwo , budownictwo/ mają źródła w czynnikach instytucjonalnych np. wzrost popytu na papier w okresie wyborów .
Wahania sezonowe mogą wpływać na przebieg cyklu koniunkturalnego oraz same podlegać jego
4. CYKLE REGIONALNE – dotyczą rozwoju poszczególnych części kraju , regionu .
5. CYKLE SPECJALNE - / np. świńskie / są to odbywające się z pewną regularnością wahania produkcji żywca wieprzowego , przebiegają niezależnie od ogólnych wahań koniunktury i mają swój własny mechanizm .
6. TRENDY – czyli tendencje długookresowe są to stałe /zwyżkowe, zniżkowe lub na niezmienionym poziomie / ruchy czynników osobowych i rzeczowych w jakiejś dziedzinie gospodarczej . Zwyżkowe trendy następują najczęściej w wyniku rozwoju sił wytwórczych tz wzrostu poziomu wiedzy , kwalifikacji zatrudnionych , postępu technicznego . Trend jest przejawem długookresowej zmiany jakiejś zmiennej ekonomicznej np. PKB . Przebieg trendu zakłócony jest bieżącą sytuacją ekonomiczną . Mniejsze wahania o różnej amplitudzie i zmiennej
wpływom .
2. WAHANIA PRZYPADKOWE – są nieregularne i nie cykliczne powodowane są czynnikami losowymi np. wojna , klęska , strajki lub zmianami polityki państwa , mogą zmieniać przebieg
wahań cyklicznych .
3. POLITYCZNE CYKLE KONIUNKTURALNE – /cykle wyborcze i prezydenckie/ powstają gdy rząd wpływa na aktywność gospodarczą i wywołuje dodatkowe wahania .
intensywności w ramach ogólnego trendu określa się mianem cykli koniunkturalnych .
7. CYKL JUGLARA – przyczyny cyklicznego falowania gospodarczego upatrywał w zjawiskach pieniężno – kredytowych . Jego zdaniem kryzys był następstwem ograniczenia ekspansji kredytowej banków w okresie rozkwitu , okres jednego cyklu wynosi według niego od 7 do11 lat . Cykl tej długości nazywamy cyklem klasycznym lub cykl Juglara .
8. CYKL KITCHINA – na podstawie analizy wskaźników pieniężnych sformułował stwierdzenie o występowaniu w gospodarce cykli krótkich o przeciętnym okresie 3,5 roku . Jego zdaniem jednakże co 2 lub 3 cykl ma większą amplitudę i dlatego powstaje wrażenie występowania cykli o dłuższych okresach 7-11 lat . Wśród teoretyków panuje pogląd że występowanie cykli krótszych jest spowodowane zmianami w zapasach natomiast cykle dłuższe Juglara zależą od inwestowania w maszyny i urządzenia .
9. CYKLE DŁUGIE KONDRATIEWA – czyli zmiany podstawowych wielkości ekonomicznych w horyzoncie czasowym wynoszącym kilkadziesiąt lat . Długość fal mierzona między punktami szczytowymi wynosi 58 i 45 lat , a między dolnymi 61 i 45 lat .Składają się z 5 faz : ożywienia , szybszego wzrostu , dojrzałości , nasycenia i recesji .
10. CYKLE SUPER DŁUGIE / van EWIJKA / super długi cykl gospodarczy 150 do 160 letni . Składa się z 70 letniego wzrostu produkcji i 85-90 spadku aktywności produkcji . Tworzą go lata 1760 do 1915/1920 po przełomie rozpoczął się drugi .
Cykl Juglara
W krańcowych punktach: szczyt A i dno B.
Cykl klasyczny występował regularnie od 1825 roku do II wojny światowej. Jest czterofazowy, ma gwałtowne punkty zwrotne. Fazy rozkwitu + ożywienia 4-6 lat, fazy kryzysu i depresji 4-6 lta, czyli łącznie cykl klasyczny trwa od 8 do 12 lat. Częstotliwość cyklu jest niska. Między poszczególnymi fazami zachodzi związek przyczynowo-skutkowy, co oznacza że mechanizmy i procesy zachodzące w jednej fazie cyklu warunkują mechanizmy i procesy w następnej fazie. Przebieg cykli jest nieregularny, różnią się one między sobą długością poszczególnych faz oraz amplituda wahań.
Opis faz cyklu koniunkturalnego:
Stan szczytowy koniunktury (rozkwit)
Wysoki poziom wydatków inwestycyjnych doprowadza po pewnym czasie do wzrostu zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej
Inwestycje osiągają swój najwyższy poziom (przestają rosnąć)
Koszty produkcji rosną (w wyniku wykorzystania gorszych urządzeń wytwórczych, zatrudnienia pracowników o niższych kwalifikacjach, zwiększenia pracy w godzinach nadliczbowych)
Wzrost dochodów powoduje wzrost skłonności do oszczędzania (maleje skłonność do konsumpcji)
Stopniowy wzrost kosztów produkcji w stosunku do wzrostu cen
Banki coraz bardziej ograniczają udzielanie kredytów inwestycyjnych
Wygasanie optymistycznych nastrojów wśród przedsiębiorców
Załamanie gospodarcze (kryzys nadprodukcji)
Spadek kursów papierów wartościowych
Zahamowanie wzrostu cen (a nawet spadek)
Ograniczenie kredytów inwestycyjnych
Zmuszanie do spłaty istniejących zobowiązań
Spadek ilości zamówień na urządzenia wytwórcze i rezygnowanie z kontraktów budowlanych
Faza depresji
Marża z zysków gwałtownie spada (trudności sprzedaży)
Małe i słabsze przedsiębiorstwa bankrutują
Maksymalne ograniczenie przez banki komercyjne kredytów
Inwestycje i konsumpcja osiągają swoje minimum (nigdy zero)
Pojawia się dno kryzysu
Faza ożywienia
Przedsiębiorcy, którzy przetrwali, dokonują renowacji swojego kapitału
Wycofanie starych maszyn i urządzeń zakupując nowocześniejsze, bardziej ekonomiczne
Rośnie zatrudnienie
Zwiększanie zysków
Banki komercyjne nagromadziły środki pieniężne, a szukając klientów obniżają stopę procentową
Tanie kredyty zachęcają przedsiębiorców do inwestowania
Rosną kursy akcji i obligacji
Ożywienie obejmuje coraz to nowe dziedziny życia gospodarczego
W ciągu 2-3 lat osiąga nową fazę szczytowego rozwoju
Cykl współczesny Kitchina
Amplituda fazy wzrostu koniunktury wyższa niż amplituda fazy spadkowej. Dotyczy zmian indeksów względnych. Dwie fazy: spadku (recesji 2-3 lata) i wzrostu (ekspansji 1,5-2 lata). Średnia długość cyklu to 3,5 roku, maksymalnie do 5 lat. Częstotliwość cyklu jest wysoka. Niska intensywność i asymetryczny przebieg cyklu.
Cechy cyklu:
Przyczyny deformacji cyklu po II wojnie światowej:
-Wieloletnie i skuteczne odziaływanie polityki stabilizacyjnej państwa
-Dynamiczna ekspansja sektora usług, który charakteryzuje się dużą odpornością na spadki koniunktury
-istnienie bardziej wiarygodnych informacji o sytuacji gospodarczej i jej perspektywach
-szybkość przepływu informacji
-procesy globalizacji i internacjonalizacji
Wyszukiwarka