Baraniewski, wykład, 11 11

Baraniewski, wykład VII, 17.11.11

Rok 1955 – przełom, przyniósł ze sobą nowe stylistyki, przede wszystkim – stylistyka ekspresyjnej deformacji, która dominowała na wystawie arsenałowej, ale i nowy sposób aluzyjnej metaforyki. Wreszcie przełom 55 roku otworzył dyskusję o polskim kształcie nowoczesności.

Ekspresyjna deformacja, metaforyczna formuła, jako druga i problem nowoczesności widzianej z perspektywy design i szerokiej perspektywy człowieka.

„polska nowoczesność” zostaje utożsamione z abstrakcją, abstrakcją z kręgu taszyzmu, informelu i związanych z tą formułą poetyk, które koncentrują się na materialnych aspektach dzieła. Tendencje dominujące. Towarzyszyły im jak zawsze propozycje, które były indywidualne, wynikały z tego, co mieli do zaproponowania najwybitniejsi przedstawiciele życia artystycznego.

Maria Jarema i jej niezwykła twórczość – formuła obrazu kinetyczno – aluzyjnego, zbudowana na głębokim doświadczeniu przestrzeni, jako zasadniczego punktu odniesienie. Była rzeźbiarką, a z różnych powodów nie mogła realizować tej profesji, w II poł. Lat 50-tych poswięciła się malarstwu, grafice, stworzyła niezwykłe kompozycje, które trudno zakwalifikowac, jako kompozycje w pełni abstrakcyjne, połączone z tym, co w koncepcji sztuki abstrakcyjnej budowały bieguny abstrakcji geometrycznej – bologicznej. Formuła indywidualna. Iluzja ruchu.

Dobitne sformułowania, pokazują niezwykłą formę artystyczną. Świadomość kontekstu tej sztuki. Wątek takiej izolacji polskiej sceny artystycznej, ze względów politycznych, która to izolacja ma swoje skutki – w neobecności wielkich polskich artystów, to jest dla omawianego okresu bardzo istotne zjawisko. Malarstwo Marii Jaremy – trafiało w pustkę,na zachodzie było niezrozumiałe.

Zagubienie specyfiki formuł artystycznych, które nie są formami ideowymi.

Sztuka Jaremy – przykład czegoś, co mimo niezaprzeczalnych wartości autotelicznych jest czymś całkowicie nieobecnym.

Henryk Starzewski

Wyraźne afiliacje z awangardą konstruktywistyczną lat 30-tych. w II poł l. 50-tych widziany, jako nestor polskiej awangardy. Przeniesienie wielkiego doświadczenia awangardy lat 20-tych. ale też jest to perspektywa skrzywiona. Pozwala dziś na budowanie zmitologizowanych struktur.

Starzewski nie maluje obrazów. Konstruuje, zaczyna je konstruować z form reliefowych.

Artysta intrygujący, formuła artystyczna spetryfikowana w awangardzie konstruktywistycznej i się w tym zamyka.

Indywidualna propozycja – Wojciech Fangor.

1958 rok – w salonie nowej kultury (po 56 roku – namiastki dyslokowanego obszaru instytucjonalnego, w którym sztuka się pojawia. Jeszcze istnieje model centralnego planowana biur artystycznych. Jedno z pierwszych form - galeria po prostu – które patronowała redakcja pisma po prostu – pisma w 1957 roku rozwiązanego. Stworzono nową kulturę, która przejęła tę galerię – funkcjonującą w foyer teatru żydowskiego. Obecność pozamonolityczna.

W 1958 roku Fangor i Zamecznik pokazali „studium przestrzeni” – zamierzenia, przedsięwzięcie badawcze. Studium jest czymś, co zaleca pewną drogę postępowania. Była to aranżacja przestrzenna wykonana za pomocą płócien fangora ustawionyc na stelażach. Przestrzeń zbudowana przez zamecznika i fangora. Najistotniejsze – ewenement kolejny w skali swiatowej, którego nie ma jak wpasować. Element procesu intelektualnego, ma pokazać, co dzieje się w przestrzeni. Narzędzie w przedsięwzięciu indywidualnym. Element analizy – obraz. Obraz – element i przedmiot. Ruch, który trafił w próżnie. Brak zaplecza, by to studium przestrzeni wybrzmiało. Nie wybrzmiało, bo kontekstem było to, co dominowało, co kantor przywiózł z Paryża. Odwrót od figuracji, metaforyki. W Polsce – dominująca formuła artystyczna. Trzeba wrócić do elementu współczynnika, który modeluje tę sytuację – dialektyka wiedzy i niewiedzy, uczestnictwa i wykluczenia. Dialektyka, która jest wehikułem sztuki polskiej od tego momentu. Kantor pojechał, zobaczył, przywiózł. Wymuszenie pewnej formuły, niezwiązanej z bagażem tradycji artystycznej. To stworzyło element sztuki zapośredniczonej, asymilującej, doganiającej – moment, w którym pojawiają się w życiu społecznym formuły o tym, ze coś =, gdzieś – ku czemuś dążymy, próbujemy dogonić.

Twórczość kantora najlepiej pokazuje to, co ten język oferuje.ale też trzeba zwrócić uwagę na inną stronę – ten język abstrakcji bezforemnej, odpowiednik europejski na pollockowski ekspresjonizm, faworyzował i kładł nacisk na wolność gestu, na ten ruch, który jest ruchem nieskrępowanym, niewykalkulowanym. Informel i taszyzm oferował coś, co było po opresji staliznowaskiej wielkim brakiem, także w swobodzie gestu malarskiego. Taszyzm – powierzchowny sposób nowoczesności. W tej sytuacji był rodzajem przymusu abstrakcji.

Jest kilka ciekawych świadectw. Dziedzictwo stalinizmu – a sztuka powinna być obszarem nieskrępowanego gestu artystycznego. Metafora sztuki – rezerwatu. Można było sporo na zasadzie eksperymentu, ale nie mógł on wychodzić na zewnątrz, dotykać tego. Milicja będzie interweniowała np. w galerii repasage. Rozdział sfery życia i sztuki.

Kantor – 1957 rok – obraz ; zazwyczaj nie miały tytułów. Amaratura.

Brzozowski

W obrębie formuły abstrakcji bezforemnej mamy do czynienia z poetykami, które wykorzystują doświadczenia wcześniejsze, nie są tak imitatorskie, jak twórczość Kantora. Materia farby tworzy organiczne, postrzępione warstwy.

1957 – struna

1959 – pomocnik

1958 – dezerter

Połączenie informelu z tradycją surrealizmu. Podobny punkt wyjścia dla koncepcji obrazu informelu i gestualizmu traktuje Jerzy Tchórzewski, artysta bardzo radykalny w pokoleniu młodych, nigdy nie zdecydował się na kompromisy z rzeczywistością czasów stalinowskich, wystawiał wczesniej swoje obrazy, był silnie z surrealizmem związany. Skupia się na strukturze rozpadającej się materii. Jest bliski koncepcji obrazu Ernsta. Źródła surrealistyczne są dość wyraźne. Krajobraz – 1954, rakieta – 1956. W abstrakcyjnej strukturze pojawiają się elementy aluzyjne, stwory. Tworzy się krajobraz. Niezwykła, tranformująca materia malasrka.

Stefan Gierowski

Analiza mikrostruktur, kosmosu, jako przestrzeni. Bardzo ciekawa formuła malasrka, łącząca dwa wątki tradycji artystycznej – doświadczenie pikturalizmu, obraz jako nalaiza oddziaływania, plam barwnych, problemów związanych z fizjologią widzenia. Tradycja pikturalna z elementem wywiedzionym z tradycji awangardowej. Obszar reprezentacji, którą staje się obraz.

Materia malarska, forma – problemy, które w swoim malarstwie realizuje Rajmund Ziemski – rozlewająca się plama, rozpryski, zacieki. W tym procesie dziwnej formuły zawarte są elementy ekspresyjne i znacząc, przywołujące przez tytuły – „pejzaż”, są to pejzaże, jakieś reprezentanty rzeczywistości tak widzianej. Pojawiają się jakieś formy aluzyjne, figuratywne.

Środowisko grupy krakowskiej – zdominowane przez męskich uczestników tej formacji, zachowała się korespondencja między Jadwigą Maziarską a inna uczestniczką tej grupy – Maziarska opisuje wystawę tej gruby, pisze pochlebnie, co było, pisze „Marysia wystawia z chłopakami. Nasza sala - śliczna”. Marysia z chłopakami, a Maziarska z erną rosenstein. Liczy się to, co wystawiają „chłopcy”. [dyskryminacja ze względu na płeć]

Bornisław Kieszkowski – II poł. L 50-tych, osobna postać, niezwiązana z kręgiem Nachta – Samborskiego, Cypisa, twórczość wyrastająca z odrębnej tradycji – obrazy reliefowe, które sam kieszkowski nazwał „fakturowymi”, wykorzystywał odpadki metalowe, blachę, elementy poprodukcyjne, które zatapiał w gipsie, malował. Ekspresyjne fakturą kompozycje.

Kobzdej, Adam barciński – środowisko warszawskie, ale materiałów do nich mało. Daleko idące rewizje obrazów. Fakturalne obrazy szczeliny przestrzenne,f ormy wyznaczające moment stylu płaszczyn.


Wyszukiwarka