Pierwsza pomoc z higieną
„ Czynniki zwiększające ryzyko zakażeń szpitalnych „
Zakażenia szpitalne są jedną z głównych przyczyn występowania współczesnych chorób infekcyjnych i dotyczą wszystkich szpitali na świecie, nawet w najbardziej rozwiniętych krajach. Zakażenia szpitalne stanowią problem złożony i powinny być rozpatrywane, jako przejaw pracy szpitala i jakości świadczonych w nim usług. Według bardzo licznych i starannie opracowanych danych z krajów wysoko rozwiniętych, zakażenia szpitalne mogą podwajać koszty leczenia i wydłużać pobyt w szpitalu. Wprowadzenie stosownych metod postępowania i diagnostyki prowadzi do znacznego obniżenia poziomu tego zjawiska. Zakażenia szpitalne pozostają w ścisłym związku z inwazyjnymi technikami diagnostycznymi i leczniczymi z jednej strony, a z drugiej z biologicznymi cechami hospitalizowanych .Zakażenie szpitalne jest to zakażenie nabyte w szpitalu, które może ujawnić się w czasie pobytu chorego w szpitalu lub po jego opuszczeniu. Aby można było mówić o zakażeniu szpitalnym muszą być spełnione trzy warunki:– zgłaszający się do szpitala nie może być w okresie wylęgania choroby zakaźnej,– przyjmowany do szpitala nie może mieć objawów zakażenia,– zakażenie, które wystąpiło po 48 godzinach od momentu przyjęcia do szpitala jest zakażeniem szpitalnym. Zakażenia szpitalne dotyczą chorych znajdujących się na oddziale, personelu medycznego, osób przypadkowo znajdujących się w szpitalu – odwiedzających bądź obsługi technicznej. Do zakażeń szpitalnych zaliczamy również zakażenia nabyte w domu chorego w trakcie opieki medycznej, a także zakażenia nabyte w innych placówkach służby zdrowia. Zakażenia szpitalne są wynikiem interakcji następujących czynników:– drobnoustrojów środowiska szpitalnego,– stanu odporności chorego i– dróg przenoszenia zakażeń w szpitalu. Czynniki te – każdy odrębnie – nie powodują wzrostu ryzyka, dopiero ich łączne wystąpienie ma istotne znaczenie w rozwoju zakażenia szpitalnego.
ŹRÓDŁA ZAKAŻEŃ
Do najczęściej występujących zakażeń szpitalnych należą zakażenia w drogach moczowych, m.in. związane z cewnikowaniem chorych. 40% zakażeń szpitalnych w ogóle należy wiązać z zakażeniami dróg moczowych, w tym 80% tych zakażeń związanych jest z kateteryzacją dróg moczowych. Największym ryzykiem zakażenia jest czas trwania kateteryzacji. Cewnikowanie jest procesem pielęgniarskim wymagającym zwrócenia uwagi na czyszczenie, dwukrotne użycie wody z mydłem przy tych procedurach. Stanowi to istotny problem, gdyż katetery stwarzają możliwość przeniesienia się zakażenia wprost do krwi. Dlatego zwraca się uwagę na potrzebę opracowania wartościowej metody skutecznej dla uniknięcia zakażeń związanych z zakażeniami odcewnikowymi .
Czynniki zwiększające ryzyko powstawania zakażeń szpitalnych:
-Pacjenci zakażeni / nosiciele, pacjenci z zaburzeniami odporności (po, w trakcie antybiotykoterapii) zwiększone ryzyko zakażenia: chorzy powyżej 60 r. ż. i noworodki
- Pacjenci zakażeni / nosiciele, pacjenci z zaburzeniami odporności (po, w trakcie antybiotykoterapii) zwiększone ryzyko zakażenia: chorzy powyżej 60 r. ż. i noworodki
-Inwazyjne zabiegi i operacje – przerywają naturalne bariery ochronne organizmu (iniekcje, endoskopie, bronchoskopie, biopsje, nakłucie mostka, dializy, zabiegi chirurgiczne, intubacje, tracheotomie, cewnikowanie, leczenie respiratorem)
- Drobnoustroje w szpitalu, zmieniające swe cechy pod wpływem licznych antybiotyków i środków dezynfekcyjnych (są selektywnie przystosowane, oportunistyczne, wieloodporne na antybiotyki i inne chemioterapeutyki)
- Skomplikowana aparatura, trudna do sterylizacji czy dezynfekcji
- Urządzenia używane przez wiele osób
- Wadliwy system wentylacyjny lub klimatyzacyjny
- Personel medyczny nieprzestrzegający zasad higieny szpitalnej
- Nieprawidłowości w transporcie chorych i sprzętu
- Nieprawidłowości w stanie sanitarnym szpitala
Najczęściej popełniane błędy personelu medycznego:
w higienie rąk:
- niewłaściwy stan paznokci (zbyt długie, polakierowane),
-osłonięcie przedramion odzieżą,
- stałe noszenie biżuterii, zegarków, bransolet,
- zbyt rzadkie mycie rąk,
- niedokładne mycie rąk,
- nie mycie rąk przed i po zdjęciu rękawiczek,
- używanie niewłaściwych środków i przyborów do mycia rąk,
- nieodpowiednie wyposażenie stanowiska do mycia rąk,
- niedostateczna pielęgnacja rąk.
w stosowaniu odzieży roboczej i ochronnej:
- noszenie prywatnego ubrania w miejscu pracy,
- noszenie ubrań roboczych z długim rękawem (zachodzącym na dłonie),
- zbyt rzadkie stosowanie ubrań ochronnych,
- noszenie brudnej odzieży ochronnej,
- noszenie używanej kilka dni lub/i brudnej odzieży roboczej,
- samodzielny transport i wykonywane we własnym zakresie pranie odzieży roboczej (i ochronnej),
- zbyt rzadkie stosowanie czapek i masek,
- nieprawidłowe korzystanie z masek i czapek:
- bez zakrywania nosa,
- bez całkowitego osłonięcia włosów,
- noszenie tych samych czapek i masek kilka dni lub zabrudzonych, mokrych,
- nie dezynfekowanie okularów korekcyjnych lub ochronnych,
- noszenie rękawiczek między zabiegami,
- niewłaściwe zdejmowanie odzieży ochronnej.
3. w dezynfekcji:
- wybór środka odkażającego, który nie działa na drobnoustroje powodujące problemy w danym przypadku (wiele dostepnych na rynku preparatów nie działa na zarodniki grzybów, wirusy, przetrwalniki bakteryjne oraz oocysty),
- zastosowanie odpowiedniego środka, ale w zbyt niskim stężeniu (często podyktowane jest to nadmierną oszczędnością lub nieuczciwością personelu),
- skrócenie czasu działania środka odkażającego (niepotrzebny pośpiech i niedbalstwo),
- użycie roztworu o zbyt niskiej lub zbyt wysokiej temperaturze (niektóre preparaty utleniające całkowicie rozkładają się w wysokiej temperaturze, podczas gdy środki należące do innych grup chemicznych mogą wykazywać w takich warunkach większą skuteczność),
- złe umycie powierzchni przed odkażaniem, czego konsekwencją jest obecność substancji organicznych inaktywujących praktycznie wszystkie środki odkażające,
- niecałkowite zanurzenie narzędzi czy naniesienie środka na powierzchnię,
- niedostateczne spłukanie środków myjących przed odkażaniem i doprowadzenie do inaktywacji środków dezynfekcyjnych przez mydła, detergenty oraz nieodpowiednie pH,
- nieuwzględnienie faktu, że niektóre preparaty odkażające są inaktywowane przez tworzywa sztuczne.
- użycie zbyt twardej wody do przygotowania roztworów roboczych (twarda woda obniża właściwości zabójcze większości środków odkażających),
- skażenie powierzchni po odkażaniu podczas spłukiwania środków dezynfekcyjnych wodą o złej jakości mikrobiologicznej,
- skażenie powierzchni (narzędzi) przy postępowaniu niezgodnym z zasadami aseptyki.
4. w sterylizacji:
- rezygnacja ze sterylizacji,
- brak wstępnego mycia i dezynfekcji,
- brak monitorowania (dokumentowania) precesu sterylizacji,
- zbyt duża liczba narzędzi w opakowaniach zbiorczych,
- resterylizacja sprzętu jednorazowego użytku,
- używanie pakietów, w których doszło do mechanicznego uszkodzenia lub zamoczenia opakowania,
- używanie sprzętu przeterminowanego.
5. w sprzątaniu:
- używanie jednej ścierki (mopa) do wszystkich pomieszczeń / powierzchni,
- używanie zbyt małej ilości wody,
- brak wymiany wody – używanie wody brudnej,
- używanie zbyt małej ilości lub/i niewłaściwego środka myjąco-dezynfekcyjnego,
- nie zachowanie kolejności w czyszczeniu powierzchni (stan zanieczyszczenia, wymagany reżim sanitarny),
- sprzątanie „na sucho” – rozprzestrzenianie zanieczyszczeń,
- przechowywanie mokrych zestawów do sprzątania w pozycji stojącej,
- brak wstępnej dezynfekcji materiału biologicznego (krew, wydaliny) znajdującego się na powierzchni,
- niedokładne czyszczenie i dezynfekcja powierzchni.
- stosowanie sprzątania „intuicyjnego” zamiast wdrożenia procedur utrzymania czystości.