Pr zach m: M 'all' substr wchodz w r. chem=M 'all' prod r. Pr zach E: E nie można wytw ani zniszczyć. Pr zach pierw: w r chem nie ulega zmianie l at poszczególnych pierw jak również il pierw Pr stosunków stałych: Stos m pierw lub skł w zw.chem jest zawsze jednakowy(ma stały skł ilość) Pr stosunków wielokrotnych Jeżeli 2 pierw tworzą ze sobą kilka zw.chem to m 1 z nich, wiążące się z taką samą m 2 pierw, mają się do siebie jak niewielkie liczby całk.Pr stałych stos objęt: Gazy łączą się w stosunkac, które można wyrazić niewielkimi l całk pod warun, że temp i ciśn są stałe. Liczb tymi są współczynniki stechiometryczne r. Prawo Avogarda W jednak obj różnych gazów i par, w stałej temp i ciśn, znajduje się jednako l cząst. Budowa at:1.jądro (nukleony: p+, n) 2.e- Masa at (Ar) ma at, wyraż w atomowych jedn masy [u], stanowi śr ważoną mas izotopów danego pierw wyst w przyrodzie zakaz Pauliego: w at nie moze byc 2 e- o takich samych 'all' l kwantowych, lub w danym stanie energetmogą być tylko 2 e- o tych samych 3 l kwant Liczby kwantowe(okr stan energe e- w at): 1.główna l kwant.(n)-okr. Kolejność zwiększania się odległ śr rozkładu e- od J, kwantuje E, możliwe wartości:1-7(okr powłoke elektro K,L,M.. , liczba e-: 2n^2) 2. poboczna l kwant(l)-onzacza podpowłoke która zajmuje elektron, kwantuje moment pędu, charakt symetrie rozkł gęst e-, wartości:0,1,...,n-1 (s2,p6,d10,f14) s(sharp-ostre), p(principal-główne), d(diffuse-rozmyte), f(fundamental-podstawowe) 3.magnetyczna l kwant(ml)-okr ruch ład ele na orbitalu bedącym przyczyną powst pola magnet(niewielkie różnice energetyczne między e- o tej samej l kwantowej n i l (lewo/ prawoskrętne) 4.magnetyczna spinowa l kwant(ms)-,kwantuje oreintacje własną momentu spinu, +-1/2) Energia jonizacji- min E konieczna do oderwania elektronu od atomu wbrew siłą przyciągania. Elektropowinowactwo- E wydziel w wyniku przył przez at dodatk e- albo E potrzebna do usunięcie e- ze swobodnego jonu ujemn. E jonizacji i Elektropow mierzy sie zwykle w stanie gazowym by zminimalizować oddziaływanie między atomami. Elektro ujemność- zdolność przyciągania e- przez at danego pierw, gdy tworzy on zw chem z at innego pierw.Objętość atomowa-wielkość zmieniająca się periodycznie ze wzrostem 'Z' jest obj zajmowana przez gramoatom pierw w stanie stałym (V=gramoatom/gestość) gestosc zależy od temp i struktury kryst, to V jest wielkością przybliżoną. Promień atomowy - umowna odległość najdalej położonych elektronów występujących w danym atomie od jądra tego atomu, ustalana teoretycznie dla atomów uczestniczących w hipotetycznych wiązaniach chemicznych. Objętość atomowa-wielkość zmieniająca się periodycznie ze wzrostem 'Z' jest obj zajmowana przez gramoatom pierw w stanie stałym (V=gramoatom/gestość) gestosc zależy od temp i struktury kryst, to V jest wielkością przybliżoną. Tlenki amfoteryczne-tl grup środkowych, w obecności kw zachow sie jak zas(tworza kationy) a wobec zas jak kw(pierw tworz tl przech do anionu) -tlenki siarki, wodorotlenki pierw grup przejscowych, oraz niektórych grup głównych:Be,Al,Ga,Sn,Pb,As,Sb,Bi i innych. Tlenki amfoteryczne-tl grup środkowych, w obecności kw zachow sie jak zas(tworza kationy) a wobec zas jak kw(pierw tworz tl przech do anionu) -tlenki siarki, wodorotlenki pierw grup przejscowych, oraz niektórych grup głównych:Be,Al,Ga,Sn,Pb,As,Sb,Bi i innych. Amfoteryczność–zdolność tl i OH niektórych metali do reagowania z kw jak zas, a z zasjak kwas. (al(oh)3 +3hcl <=> alcl3 +3h2o, al(oh)3 +3naoh <=> na3alo3 +3h2owłaśc elektryczne: -pierw metaliczne sa z reg dobrymi przewodnikami i odwrotnie, - miarą przewodnictwa jest odwrotnośc oporu wlasciwego wyrazona w simensach na metr: x=1/p. Przewodnictwo metali(przewodniki):10^4-10^6 S/m, półprzewodników 10^3-10^-3, a izolatorów 10^-24-10^-12 S/m. Właściwości magnetyczne (związane z ruchem e-) podział subst z wzgle na zacho w polu manget: (-)-diamagnetyki-wypychane przez pole manget), (+)-paramagnetyki-wciagane przez pole manget. Współczynnik podatności magnetycznej – wyraża namagnesowanie J subst w zewn polu magnet o nateżeniu H (K= +- J/H) wartościowość jonowa(elektrowartościowość- dodatnia, lub ujemna, zależnie od skłonności danego pierw do tworzenia jonów + lub -. ponieważ przejscie oboj at w jon +/- wiąże z odpowiednim proc utleniania,redukcji. Hydroliza- r jonów powst z dys soli z jonami powst z auto-dys wody. 1)czątsteczkowa-r czast zw chem z czast h2o lub jonami poch z dys h2o, 2)jonowa-r pomiedzy jonami powst z dys zw chem a jonami powst z dys h2o. Typy r.chem:*1)przebiega bez wymia -e- między reagują subst(wymie jedynie a,j i ich grupy) 2)utl-red przebie z przeno -e-. *ze wzgle na różnorodn r.:1)syntezy:s1+s2+...<=>P, 2)analiza:S<=>P1+P2+.. 3)wymiany:s1+s2=p1+p2 4)wym poj-w której drobiny subst A(najcze a) wypier z 2-skladnio subst B, frag Blub C.Pojemność buforowa-ilosciowa miara zdolnosci r-r buf do utrzymania w przyblizeniu stałego ph mimo mocengo jednozasadowego kw lub mocnej jednowodorotlenkowej zas, która po dodaniu do 1 dm3 r-r buf zmienia jego ph o 1 jedn. bufor amonowy: mieszanina nh3*h2o i nh4cl, nh4cl-> nh4+ + cl-, nh3*h2o-<-> nh4+ +oh-. kd(z)= [nh4+*[oh-]/[nh3*h2o] => [oh-]=kd(z)= [nh3*h2o]/ nh4 => -log[oh-]=-logkd(z)-log [nh3*h2o]/[nh4+] => poh=pkd(z) – loh [nh3*hwo]/[nh4+] (pkdz)-ujemny log ze stałej dysocjacji zwany wykładnikiem mocy zasady. Poh=pkdz-logcz/cs=> ph+poh=14=> ph=14-pkdz+logcz/cs. Bufor octanowy: mieszanina :ch3cooh i ch3coona, ch3cooh,+> h+ + ch3coo-, ch3coona-> na+ + ch3coo-. kd(k) = [h+] * [ch3coo-]/[ch3cooh] => [h+]=kdk=[ch3cooh]/[ch3coo-]. -log[h+]= -logkdk – log [ch3cooh]/[ch3coo-] => ph = kdk-log[ch3cooh]/[ch3coo-]ph=pkdk-logck/cs r-r buforowe -r-r słabych kw i ich soli z mocnymi zas lub sl kw i ich soli z moc kw. (rola utrzymywanie w przyblizeniu stałej kwasowosci srod pomimo wprowadzenia do niego mocnych kw lub zas. Stała dys-kd=[h+][a-]/[ha] Stopień dys=alfa=n-liczba czast zdysoc/ N-całk liczba czast. Stała równowagi: stan równowagi: v1=v2, po podst: k1*[A]a*[B]b=k2*[C]c*[D]d, po przekszt K=k1/k2=[C]c[D]d/[A]a[B]b-stała równowagi: f+s=n+2(dla nieskondensowanych) f+s= n+1(ukł. skond. bez fazy gaz.) Warunki: 1)wszystkie fazy w ukł musza byc pod tym samym cis i temp 2)zadna z faz nie moze wyst w rozdrobnieniu tak duzym, ze powodowaloby ona zmiane preznosci pary 3)jedynymi czynnikami, ktore maja wplyw na rownowage ukl sa temp cis i preznosc Absorpcja- zjawisko gromadzenia się jakiejś substancji (adsorbatu) na powierzchni ciała stałego lub cieczy (adsorbentu).proces zageszczania substancji na granicy faz. Fizyczna(sily Van der Walsa) chemiczna (chemisorpcja) Izoterma absorpcji fiz – rownanie Freundlicha ( m=k*p^n) m-masa gazu zaaprobowanego przez jednostke masy absorbenta p-cisn n-wykladnik potegi <1 absorpcja chemiczna Langmuira (m=(a*p)/(1+bp) a,b-wlk stale dla danego ukladu Uklady w ktorych uzyskano znaczne rozwiniecie powierz wskutek rozdrob jednej z faz - ukł dyspersyjny W kazdym ukladzie jest faza rozpraszajaca i f rozpraszana Rozrozniamy: -ukl o rozdrob molekularnym, rozmiary cz.<10 Ansztremów -ukl koloidalne, rozm. Cz. 10-2000 Ansztremow Flotacja-proces stosow do oddzielania mineralow,np siarki, od rud metali polegajacy na wykorzyst roznic w zwilzalnosci woda rudy i złoża Entalpia swobodna (G) jakiejs fazy obliczamy dodajac do siebie warazy otrzym przez pomnozenie il. Moli poszczegolnych sklad. Przez ich potencjaly chem. G=”mi”1*n1+”mi”2*n2.... Rozdrobnienie c. stalego lub cieczy wymaga rozkladu pracy mech. Praca, ktora nalezy dostarczyc w celu wytw. nowej powierzchni powoduje wzrost entalpi swobodnej danej fazy. Jezeli prace potrzebna do wytw. powierzchni jednostkowej (np1cm^2) oznaczymy przez „mi”, a cala powierz przez s, to enralpia fazy wyraza sie wzorem G=”mi”1*n1+”mi”2*n2+...+ „gamma”*s Wielkosc „gamma” wyrazamy w ergach/cm^2, nazywamy ja en. Powierzch. W ukl. o stalym skladzie, entalpia moze sie obnizyc tylko wskutek zmniejszenia czlonu s*”gamma”. Mozna to osiagnac zarowno za pomoca zmniejszenia wart. s, jak i wartosci „gamma”. Entalpia H (zawartośd ciepła) — wielk fizbędąca funkcją stanu mająca wymiar E, będąca też potencjałem termodyn oznaczana przez H, H=U+pV gdzie: H-entalpia ukł, U-E wewn ukł, p-ciśn, V-obj Elektrolizą zespół rchem zach na elektrodach w czasie przepływu prądu elektrycznego przez r-r elektrolitu (lub stopiony elektrolit). Po wprowadzd o r-r elektrolitu 2 elektrod: +- anody i - - katody połączoz odpowiednimi biegunami źródła prądu stałego następuje uporządkowanie ruchu jonów. Kationy dążą do ujemnej katody, a aniony do dodatniej anody. Na elektrodach zachodzą odpowiednio procesy: na anodzie - utleniania jonów: na katodzie - redukcji jonów K(-)2H⁺+2e->H₂A(-)2ClCl₂+