System edukacji po wprowadzeniu reformy w 1998 roku
Ostatnia reforma polskiego systemu edukacyjnego wprowadzona z dniem 1.09.1999 oprócz zmian w programie edukacyjnym szkoły, procedurach awansu zawodowego nauczycieli oraz w systemie zarządzanie i finansowania szkolnictwa, wprowadziła nową strukturę systemu szkolnego znowelizowaną od 1 września 2002 roku w zakresie szkolnictwa pogimazjalnego. Oto zreformowana struktura systemu szkolnego (ustawa o systemie oświaty art. 2)
| Typ szkoły | Misja szkoły | uwagi |
|---|---|---|
| Szkoła podstawowa 6letnia z cyklem dydaktycznym: klasy I-III nauczanie zintegrowane, klasy IV-VI nauczanie blokowe | Pokazanie dziecko zdolności, świata i miejsca człowieka w środowisku przyrodniczym, społecznym, kulturowym. Rozwija i ukierunkowuje ciekawość poznawczą wyposażając w narzędzia umożliwiające aktywność badawczą i ekspresję. | - szkoła obowiązkowa - obowiązek prowadzenia przez gminy - poczatek funkcjonowania 1 września 1999 - na zakończenie sprawdzian zewnętrzny o charakterze informacyjnym |
| Gimnazjum 3letnie | Wprowadzenie w język i treści dziedzin działalności człowieka, wspiera rozwój ucznia, kształcąc jego samodzielność intelektualna i umożliwiając dokonywanie wyborów edukacyjnych | - szkoła obowiązkowa - obowiązek prowadzenia przez gminy - początek funkcjonowania 1 września 1999 - na zakończenie egzamin zewnętrzny o charakterze |
| Zasadnicza szkoła zawodowa 2-3letnia | Zapewnia kształcenie ogólne i uzyskanie klasyfikacji zawodowych w określonym zawodzie oraz kontynuowanie nauki w uzupełniającym liceum ogólnokształcącym lub technikum uzupełniającym | - obowiązek prowadzenia przez powiat - początek 1 września 2002 - zakończenie i dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu |
| Liceum ogólnokształcące 3letnie | Zapewnia przygotowanie ogólnokształcące umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości z uwzględnieniem rozwoju uzdolnień w określonych dziedzinach i kontynuowanie kształcenia w szkołach wyższych oraz kształcenie zawodowe w szkołach policealnych | - obowiązek prowadzenie przez powiat - początek 1 września 2002 - zakończenie i egzamin maturalny częściowo zewnętrzny |
| Liceum profilowane 3letnie | Zapewnia przygotowanie ogólnokształcące umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości i kontynuowanie kształcenia w szkołach wyższych oraz przygotowanie ogólno zawodowe w określonym profilu umożliwiające kształcenie zawodowe w krótkich cyklach w szkołach policealnych | - obowiązek prowadzenia przez powiat - początek 1 września 2002 - zakończenie: egzamin maturalny jak w przypadku liceum ogólnokształcącym |
| Technikum 4letnie | Zapewnia przygotowanie ogólnokształcące umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości i kontynuowanie kształcenia w szkołach wyższych oraz uzyskanie kwalifikacji zawodowych w określonym zawodzie | - obowiązek prowadzenia przez powiat o znaczeniu regionalnym - początek 1 września 2002 - zakończenie: egzamin maturalny , dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu |
| Uzupełniające liceum ogólnokształcące | Zapewnia absolwentom ZSZ przygotowanie ogólnokształcące umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości i kontynuowanie kształcenia w szkołach wyższych oraz dalsze kształcenie zawodowe w szkołach policealnym | - obowiązek prowadzenia przez powiat - początek 1 września 2004 - zakończenie egzaminem maturalnym |
| Technikum uzupełniające 3letnie | Zapewnia absolwentom ZSZ przygotowanie ogólnokształcące umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości i kontynuowanie kształcenia w szkołach wyższych oraz uzyskanie kwalifikacji zawodowych w określonym zawodzie | - obowiązek prowadzenia przez powiat o znaczeniu regionalnym - poczatek 1 września 2004 - zakończenie egzaminem maturalnym, dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu |
| Szkoła policealna o zakresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku | Zapewnia absolwentom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie kwalifikacji zawodowych w ok. zawodzie | - obowiązek prowadzenia przez powiat o znaczeniu regionalnym - dyplom pot. kwal. zawodowe |
Istnieje ponadto pojęcie rozwoju zawodowego nauczyciela i jest ono w pewnym sensie nadrzędne w stosunku do pojęcia awansu zawodowego, które jest tylko narzędziem a nie cele samym w sobie. Nauczyciel stale rozwijający się jest niezbędnym warunkiem podnoszenia jakości procesu uczenia i wychowania młodych ludzi. Każdy nowo zatrudniany nauczyciel będzie autonomicznie wskazywał na ścieżkę awansu – zostając kolejno nauczycielem kontraktowym i mianowanym legitymuje się uzyskaniem stopnia specjalizacji – zawodowy.
Ryciny 2 oraz 3 przedstawiają kolejno stopnie awansu zawodowego nauczyciela oraz awans zawodowy nauczyciela w ujęciu hierarchicznym.