PEDAGOGIKA PORÓWNAWCZA
EGZAMIN 2012/2013
KIERUNEK PEDAGOGIKA
1. Narodziny i rozwój pedagogiki porównawczej w kontekście zjawisk i procesów zachodzących w XX wieku. Kierunki rozwoju pedagogiki porównawczej, nowe obszary zainteresowań.
2. Badania porównawcze – istota. Kontekst i ekwiwalencja jako podstawowe kategorie w badaniach porównawczych. Zasady postępowania metodologicznego. Podstawowe ograniczenia w badaniach porównawczych i międzynarodowych.
3. Budowa systemu – komponenty, zasady tworzenia i modyfikowania – i jego funkcjonowanie w perspektywie OGÓLNEJ TEORII SYSTEMÓW (OTS). Rola OTS w analizie systemu edukacji.
4. Wyznaczniki społeczne, kulturowe, ekonomiczne, polityczne, demograficzne i geograficzne dla systemów edukacyjnych. Podstawy ideologiczne/filozoficzne systemów (ideologia konserwatywna i ideologia liberalna).
5. System edukacji w Polsce – stan aktualny i kierunki zmian. Reformy systemu edukacji w Polsce po 1989 roku. Problemy systemu kształcenia po reformach i możliwości ich przezwyciężenia. Podstawy prawne polskiego systemu.
6. Uczestnictwo Polski w budowaniu przestrzeni europejskiej – proces boloński, kopenhaski, i ateński programy edukacyjne i badawcze.
7. Obraz polskiego systemu edukacji w kontekście badań międzynarodowych – PISA, PIRLS, TALIS.
6. Systemy edukacyjne w wybranych krajach europejskich systemów pozaeuropejskich. Analiza porównawcza: założenia, organizacja, struktura, zarządzanie, podstawowe problemy.
8. Przemiany edukacyjne w krajach europejskich i pozaeuropejskich – identyfikacja obszarów. Edukacja zawodowa i wyższa wobec wyzwań nowoczesnych społeczeństw i gospodarek. (Proces Boloński i Proces Kopenhaski)
9. Różnice edukacyjne na świecie.
10. Podstawowe problemy edukacji na świecie i ich przezwyciężanie. Dostęp do edukacji i równość szans – analiza pojęciowa. Problem dostępu do kształcenia i równości szans edukacyjnych. Edukacja podstawowa i wychowanie przedszkolne jako narzędzie wyrównywania szans.
11. Programy międzynarodowe na rzecz zmniejszania różnic edukacyjnych - na przykładzie wybranych programów rozwojowych i na rzecz wyrównywania szans proponowanych przez organizacje międzynarodowe.
12. Kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli/pedagogów. Sytuacja pedagogów/nauczycieli w różnych częściach Europy i świata.
13. Polityka edukacyjna w Polsce i na świecie.
14. Udział instytucji zajmujących się pedagogiką porównawczą i międzynarodową oraz badaniami porównawczymi w formułowaniu polityki edukacyjnej.
WIEDZA:
zna i rozumie mechanizmy konstytuujące pedagogikę porównawczą oraz warsztat metodologiczny i pojęciowy
ma pogłębioną wiedzę o budowie systemów edukacyjnego i warunkach wyznaczających jego sprawne funkcjonowanie
zna i rozumie zależności między systemem edukacyjnym a zdarzeniami edukacyjnymi i pozaedukacyjnymi
ma wiedzę o systemach i towarzyszących im zmianach
zna i rozumie problemy edukacyjne obecne we współczesnym świecie oraz ich źródła
ma wiedzę o kierunkach rozwoju edukacji na świecie
ma wiedzę i rozumie znaczenie badań porównawczych dla projektowania kierunków rozwoju edukacji i formułowania polityki edukacyjnej
zna podstawowe instytucje działające w obrębie systemu edukacyjnego – założenia i zakres działań - oraz odpowiedzialne za kształt systemu edukacji
ma wiedzę o instytucjach zajmujących się pedagogiką porównawczą i międzynarodową, w tym podejmujących badania międzynarodowe
UMIEJĘTNOŚCI:
posiada pogłębione umiejętności obserwowania, wyszukiwania i przetwarzania informacji na temat zjawisk społecznych rozmaitej natury, przy użyciu różnych źródeł oraz interpretowania ich z punktu widzenia problemów edukacyjnych
potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizowania i interpretowania problemów edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, kulturalnych i pomocowych, a także motywów i wzorów ludzkich zachowań
potrafi w sposób klarowny, spójny i precyzyjny wypowiadać się w mowie i na piśmie, posiada umiejętność konstruowania rozbudowanych, ustnych i pisemnych uzasadnień na tematy dotyczące różnych zagadnień pedagogicznych z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych, korzystając zarówno z dorobku pedagogiki, jak i innych dyscyplin naukowych
KOMPETENCJE:
potrafi w sposób klarowny, spójny i precyzyjny wypowiadać się w mowie i na piśmie, posiada umiejętność konstruowania rozbudowanych, ustnych i pisemnych uzasadnień na tematy dotyczące różnych zagadnień pedagogicznych z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych, korzystając zarówno z dorobku pedagogiki, jak i innych dyscyplin naukowych
ma pogłębioną świadomość poziom u swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego rozwoju osobistego i zawodowego
odznacza się odpowiedzialnością za własne przygotowanie do pracy, podejmowane decyzje i prowadzone działania oraz ich skutki, czuje się odpowiedzialny wobec ludzi, dla których dobra stara się działać, wyraża taką postawę w środowisku specjalistów i pośrednio modeluje to podejście do innych
Literatura
Gutek G., Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji, GWP, Gdańsk 2003. (strona APS i załącznik)
Gmerek T., Edukacja i nierówności społeczne. Studium porównawcze na przykładzie Anglii, Hiszpanii i Rosji, Impuls, Kraków 2011. (Wprowadzenia o edukacji i nierównościach społecznych)
Iwanowska-Maćkowiak M., Programy edukacyjne i zawodowe w Unii Europejskiej, Stan prawny kwiecień 2006 r., Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2006.
Korolewska M., Osiecka-Chojnacka J. (red.), Polityka oświatowa, Biuro Analiz sejmowych, Warszawa 2010. (wychowanie przedszkolne)
Pachociński R., Pedagogika porównawcza. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Akademickie „Żak” Warszawa 2007. i/lub Prucha J., Pedagogika porównawcza. Podstawy międzynarodowych badań oświatowych, PWN, Warszawa 2004.
Dokumenty:
1. Deklaracja Education for all
3. Deklaracja Bolońska
4. Deklaracja Kopenhaska
5. Deklaracja Ateńska
6. Ustawa o systemie oświaty z dn. 7 września 1991 r. (do wglądu na stronie APS)
7. Ustawa prawo o szkolnictwie wyższym z dn. 27 lipca 2005r. (do wglądu na stronie APS)
Dodatkowo polecam lekturę raportów edukacyjnych PIRLS, TALIS, PISA 2009, Kluczowe dane o edukacji w Europie, Nauczyciele w EU, Wczesna edukacja – wnioski (na stronie APS).
Polecam znajomość jednego z pozaeuropejskich systemów oraz dobrą znajomość czynników wyznaczających kształt edukacji.