Opieka nad osobą chorą i niesamodzielną

Temat; Komunikacja interpersonalna

Komunikowanie interpersonalne
wymiana informacji, rozumiana jako uzgodnienie znaczeń, rozumienie siebie i ludzi. Każde zachowanie człowieka (komunikat werbalny lub niewerbalny) nadawca i odbiorca komunikatu – kodowanie.

KOMUNIKACJA NIEWERBALNA

Służy przede wszystkim przekazywaniu uczuć, emocji oraz postaw i często ma nieuświadomiony charakter.

Procent przekazu interpersonalnego : Podczas normalnej rozmowy dwóch osób, tylko niecałe 10% informacji przekazywanych jest za pomocą słów – tj. werbalnie. 25% to sposób mówienia, np.: ton głosu, tempo, barwa.

Pozostałe 65% informacji przekazywane jest poprzez „język ciała”, np.: mimika, gesty, oczy, ubiór, dystans interpersonalny,– tj. niewerbalnie Komunikaty niewerbalne wspomagają komunikaty werbalne. Możemy ocenić emocje nadawcy i co myśli o odbiorcy. Komunikaty niewerbalne zdradzają intencje nadawcy, dlatego uważane są za wiarygodne. Komunikaty niewerbalne trudno zrozumieć ze względu na ich wieloznaczność! Te same emocje różne osoby mogą wyrażać w odmienny sposób . Np. Złość – jedni krzyczą i gestykulują a inni zachowują milczenie i kontrolują ekspresję ruchową. Np.. Płacz – może oznaczać smutek, strach ale i radość. Dlatego niezmiernie ważne jest zachowanie ostrożności w interpretowaniu zachowań partnera dialogu.

Bariery komunikacyjne
Mianem barier komunikacyjnych określa się wszystkie czynniki, które utrudniają zrozumienie przekazu zawartego w wypowiedzi.

Słyszeć nie znaczy słuchać!
Potakiwanie, uśmiech, grymas na twarzy, aprobata, zdziwienie okazywane za pomocą wzroku to tylko niewerbalne sygnały świadczące o aktywnym słuchaniu. Werbalnym przejawem aktywnego słuchania może być parafrazowanie wypowiedzi, zadawanie pytań, okazywanie empatii. Aktywne słuchanie przejawia się zarówno w formie werbalnej jak również niewerbalnej.

Warunkiem dobrej komunikacji między ludźmi jest zachowanie spójności pomiędzy przekazem werbalnym a ekspresją niewerbalną. Ważnym warunkiem dobrej komunikacji między ludźmi jest empatia i asertywność Najważniejsza natomiast pozostaje przyjazna i życzliwa postawa wobec rozmówcy.

Empatia umiejętność poznawania wewnętrznych stanów i tego co dzieje się w drugiej osobie, co ona przeżywa i czego pragnie oraz w jaki sposób spostrzega świat i samego siebie. Empatia może być rozwijana nieustannie, ponieważ nigdy nie osiąga się doskonałości, a im lepsza, tym istnieją większe szanse na lepsze kontakty. Empatia hamuje działania agresywne.

Asertywność to umiejętność właściwej oceny określonej sytuacji i umiejętność zareagowania na nią. Asertywność to wyrażanie własnych emocji w taki sposób, by nie naruszyć praw innych osób, a równocześnie zadbać o własne potrzeby. To umiejętność mówienia NIE.

Zachowanie asertywne różni się więc od zachowania agresywnego.

Osoby o postawie agresywnej

dbają tylko o swój interes, często nie licząc się z innymi osobami. Łamią prawa innych osób, lecz swoich nie łamią. Zdecydowanie posiadają wysoką samoocenę co cechuje ich jako osoby pewne Siebie. Często wygadani , krytykujący inne osoby, nie widzą u siebie wad.

KOMUNIKACJA Z PACJENTEM I JEGO RODZINĄ

W komunikowaniu się z pacjentem i jego rodziną istotne znaczenie ma komunikacja interpersonalna oraz komunikacja intrapersonalna

Komunikacja intrapersonalna- komunikowanie się z samym sobą (refleksja nad swoim życiem, oraz

(występuje w relacji z pacjentem nad sensem istnienia i śmierci) Komunikacja z samym sobą może wzmocnić lub osłabić wiarę w własne możliwości, wzbudzić postawę rezygnacji, sprzyjać w podejmowaniu działań autodestrukcyjnych (odmowa leczenia). Poprawna komunikacja z samym sobą jest podstawą poprawnej komunikacji z innymi ludźmi

Ze względu na cel komunikacji wyróżnia się dwa typy komunikacji:

1. komunikacja informacyjna – polega na dzieleniu się wiedzą, ideami i myślami, może obejmować wyjaśnienia i instruktaż. Odbiorca oczekuje wiedzy jakiej nie posiada.

2.komunikacja perswazyjna – rozmówca próbuje wpłynąć na drugą osobę w celu zmiany postawy i sprowokować do działania).

Styl komunikacji:

1. Niepartnerski – stosowanie zakazów, nakazów, narzucanie swoich poglądów i woli ale także okazywanie uległości, nieuważne słuchanie, zmiana zdania, podporządkowanie się pacjentowi.

2. Partnerski – zarówno pacjent jak i opiekun wzajemnie się szanują i akceptują. Nie narzucają własnych poglądów, wskazują pozytywne skutki współpracy i zmian w zachowaniach zdrowotnych.

Bariery w komunikowani się:
pacjent – personel medyczny

dystans kulturowy i społeczny

- ograniczenia w odbiorze informacji ( niepełnosprawność umysłowa, stan emocjonalny, niepostrzeganie zdrowia jako wartości, zaabsorbowanie pracą)

- negatywny stosunek do personelu medycznego (złe wcześniejsze doświadczenia)

- trudności ze zrozumieniem i zapamiętywaniem informacji (niski poziom wykształcenia, inteligencji, używanie żargonu)

- niedocenianie przez personel medyczny znaczenia komunikacji (niedostateczne przygotowanie w tym zakresie, brak wiary w swoje umiejętności komunikacyjne, brak czasu)

- sprzeczność informacji przekazywanych przez różne osoby ( odmienne opinie pielęgniarek, specjalistów, rodziny i znajomych)

- przeniesienie pozytywne i negatywne ( po stronie pacjenta)

- przeciwprzeniesienie ( po stronie pielęgniarki)

- agresja ( ujście dla skrywanych uczuć lęku lub bezradności)

Zasady dobrej komunikacji:

- utrzymanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą, ale nie wpatrywanie się

- skupienie się na tym, co chce przekazać rozmówca;

- zaangażowanie komunikacji niewerbalnej;( np.lekkie wychylenie ciała do rozmówcy)

zadawanie pytań w przypadku wątpliwości, żeby lepiej zrozumieć

parafrazowanie – powtarzanie treści własnymi słowami(np. proszę mnie poprawić jeśli się mylę)

interesowanie się tym, o czym mówi nadawca;

- wyrażanie uczucia – wypowiedź zwrotna np. złości mnie jak mówi pan podniesionym głosem)

- wyłonienie istotnych treści;( słuchanie świadome)

- nie radzimy - jeśli nie jesteśmy o to poproszeni,

- nie spieszymy się z wyrażaniem swojego zdania;(słuchanie otwarte)

dajemy werbalne i niewerbalne sygnały, że rozumiemy to, co przekazuje nam rozmówca (np. potakiwanie, aha, rozumiem, skinięcie głową)

Uwaga! To opiekun powinien „sterować” rozmową.

Komunikacja z osobą głuchą.

Najczęściej stosuje się:

- Metodę odczytywania mowy z ust

(wolno wyraźnie, krótkimi zdaniami)

Metodę języka migowego

Metodę pisemną

(proste komunikaty, symbole, obrazy)

Jeżeli pacjent leży, należy dotknąć jego ręki lub ramienia, żeby zwrócić jego uwagę na nas.

Jeżeli jest osoba niedosłysząca - stawać po stronie ucha lepiej słyszącego.

Komunikacja z osobą posiadająca aparat słuchowy

powinna dobrze widzieć twarz opiekuna ( dobrze oświetlona)

Powtarzać kwestie tak długo aż osoba z niedosłuchem ją zrozumie

Wzmocnić komunikat „mową ciała” ( gesty, mimika)

Stworzyć przyjazne środowisko fizyczne (cisza, spokój, cierpliwość)

Sprawdzać czy podopieczny właściwie używa aparatu słuchowego

(gwizdy, szumy i inne zakłócenia)

Aparaty słuchowe, z których może korzystać osoba niepełnosprawna:

- zaczepnego zausznego

- wewnątrzusznego

- wewnątrzkanałowego

- cyfrowego

Konserwacja i czyszczenie

Edukacja osoby niepełnosprawnej w zakresie stosowania, obsługi i konserwacji aparatu słuchowego.

Czyszczenie wkładki dousznej za pomocą tabletek musujących, lub w ciepłej wodzie z mydłem a następnie opłukanie ciepłą wodą.

Przedmuchanie wkładki specjalną pompką.

Wycieranie delikatną suchą ściereczką.

Ochrana aparatu przed wilgocią i wysoką temperaturą.

Komunikacja z osobą niewidomą

- zawsze uprzedzać ją o swoim wejściu,

- nie podchodzić do osoby niewidomej bezszelestnie,

- mówiąc, zawsze masz twarzą zwróconą w kierunku osoby niewidzącej,

- nie unikać zwrotów wizualnych np. zobacz ( stymulacja mózgu),

- określać kierunek poruszania się – w lewo, prawo - z pozycji osoby niewidomej,

- opisywać swoje wrażenia wzrokowe przy czynnościach dnia codziennego np. o pogodzie,

- bagatelizować niezręczność osoby niewidomej podczas poruszania się,

- nie podawać naraz zbyt dużo informacji i szczegółów ( musi zapamiętać)

Komunikacja z osobą głuchoniewidomą Słuch, dotyk, wibracja, węch, smak.

Metody uniwersalne – niewymagające nauki ze strony opiekuna:

Kreślenie na dłoni osoby niewidzącej drukowanych liter.

Stosowanie alfabetu punktowego do dłoni, tzw. białej rękawiczki, która po założeniu przez osobę głuchoniewidomą umożliwia osobie widzącej nadawanie komunikatów przez uciskanie określonych punktów na dłoni i składanie ich w wyrazy lub zdania.

Komunikacja powinna być wielozmysłowa, jednak z wyborem podstawowego kanału komunikacyjnego:

Metody specjalne – wymagające znajomości ich techniki przez obie strony komunikatu:

Język migowy do dłoni

Jednoręczny lub dwuręczny brajl do palców

Brajlowska maszyna do pisania

Pisanie na komputerze z syntezatorem mowy

i drukarką brajlowską

Komunikacja z osobą niepełnosprawną intelektualnie

- z zaburzeniami psychicznymi

- z Do niepełnosprawnych intelektualnie zaliczamy osoby:

upośledzeniem umysłowym

- osoby po przebytym np. udarze mózgu (zaburzenia mowy)

Trudności komunikacyjne są uzależnione od stopnia upośledzenia. Treść i rodzaj komunikatu musi być dostosowany do poziomu rozwoju mowy i zasobu słów.Należy okazywać tym osobom szacunek i stwarzać atmosferę przyjaźni i zaufania. Obserwować reakcje na różne bodźce i sposoby zachowania się w konkretnych sytuacjach życiowych Łączyć słowo z ruchem i manipulacją (pozwalać dotknąć, zobaczyć, powąchać) Wszelkie zmiany wprowadzać stopniowo (potrzeba bezpieczeństwa)

Techniki porozumiewania się z osobami niemówiącymi.Symbole Blissa – graficzna ilustracja znaczenia danego słowa. Słownik Makaton – pojęcie jest ilustrowane odpowiednim znakiem manualnym, gestem, symbolu popartego wyraźną mową. System gestykulacyjny. Piktogramy – graficzne znaki na czarnym tle.