05-03-2014
W strukturze dochodów budżetowych dominują (90%) dochody podatkowe.
Podatek - świadczenie pieniężne, powszechne, przymusowe, nieodpłatne, bezzwrotne, jednostronnie nakładane przez związek publicznoprawny jakim jest państwo bądź organizację samorządową.
Opłata – świadczenie pieniężne, powszechne, odpłatne, bezzwrotne nakładane przez związek publicznoprawny jakim jest państwo bądź organizację samorządową.
Cechy podatku:
świadczenie pieniężne (technika bardziej liberalna niż świadczenie w formie pracy, produktów itp. – forma naturaliów)
Historycznie (w 1971 zamieniono obowiązkowe dostawy produktów rolnych (w czasach wojny były to kontyngenty) na tzw. podatek kwotowy (obowiązujący w latach 1971-1984)) |
---|
|
powszechny – podatki nakładane są ustawami, a w tych ustawach podaje się tylko sytuacje i zdarzenia, wystąpienie których spowoduje obowiązek zapłacenia podatku (brak adresowania do konkretnego podatnika)
nieodpłatny – oznacza to, że podatnikowi z tytułu wniesienia/zapłacenia podatku nie przysługuje żadne kontrświadczenie ze strony związku publicznoprawnego (możemy co najwyżej mówić o tzw. odpłatności zbiorowej)
bezzwrotny – raz zapłacony nie podlega zwrotowi, chyba że podatnik udowodni, że podatek został naliczony w sposób nieprawidłowy
nakładany jednostronnie – los podatnika jest jednostronnie podporządkowany jurysdykcji związku publicznoprawnego (brak referendum dotyczącego wysokości podatków – referenda abrogacyjne)
Elementy konstrukcyjne podatku:
podmiot opodatkowania
czynny – związek publicznoprawny – państwo lub samorząd
bierny – podatnik, którym może być osoba fizyczna, osoba prawna czy jednostka nie posiadająca osobowości prawnej
przedmiot opodatkowania – coś co podlega opodatkowaniu, a tym czymś może być: stan (posiadanie majątku), czynności (sprzedaż/kupno), wydatkowanie dochodów, darowizna, spadek
podstawa wymiaru – zwaloryzowany, wyceniony najczęściej w pieniądzu przedmiot opodatkowania (przedmiot to: dochód, przychód, spadek, darowizna, a w podatku rolnym przedmiotem opodatkowania jest ekonomiczna wartość użytkowa ziemi, wyrażona współczynnikami przeliczeniowymi w przedziale 1,95 (I klasa gruntu ornego w I okręgu podatkowym) - 0,05 (VI klasa w IV okręgu))
stawki podatkowe
teorie liberalne – podatek liniowy (A. Smith, zasada taniości opodatkowania, aby koszty poboru podatków nie przewyższały wpływów z podatków; oprócz tego zasada dogodności opodatkowania podatnika, wtedy gdy jest mu najdogodniej zapłacić)
interwencjoniści głosili teorię podatku progresywnego na czele z Keynesem
1,2,4 – podstawa opodatkowania
|CD| - wielkość opodatkowania dla podstawy = 4
C1D > A1B
idea progresji - działa jak na wykresie, czyli w miarę wzrostu podstawy opodatkowania to podatek na jedną jednostkę rośnie, przechodzi w liniowy by ograniczać progresję
ulgi i zwolnienia mogą mieć charakter:
systemowy (wpisane w ustawę)
uznaniowy (wynikają z ustawy, ale delegowane są do związku publicznoprawnego najczęściej samorządu terytorialnego, który ma takie kompetencje, władztwo podatkowe)
Władztwo podatkowe – uprawnienia związku publicznoprawnego do:
nakładania podatków
ustalania stawek
ustalania ulg i zwolnień
poboru wpływów
rozdysponowania wpływów
Przy władztwie podatkowym, możemy mówić o:
podatkach centralnych – w stosunku do których tak rozumiane władztwo ma państwo
mamy 6: PIT, CIT, VAT, akcyza, podatek od gier, podatek od kopalin (miedź, srebro, złoto)
podatkach lokalnych - w stosunku do których tak rozumiane władztwo ma samorząd (w Polsce – gmina)
mamy 7: rolny, leśny, od środków transportu, od czynności cywilno-prawnych, od spadków i darowizn, karta podatkowa, nieruchomości
Oprócz władztwa możemy stosować kryterium przedmiotu opodatkowania:
dochodowe (CIT, PIT, od spadków i darowizn
majątkowe (leśny, rolny, od nieruchomości)
od obrotu (VAT, od spadków i darowizn)
W zależności od momentu wkroczenia podatku:
bezpośrednie (naliczane „na wejściu” dochodów, majątku od podatnika, na powiększaniu majątku przez podatnika)
pośrednie (naliczane „na wyjściu” dochodów, majątku od podatnika)
12-03-2014
Podatek rolny
Podatek leśny
Podatek od środków transportu
Podatek od nieruchomości
tzw. Karta Podatkowa
Podatek od czynności cywilnoprawnych (Podatek CCP)
Podatek od spadków i darowizn
Do 2008 był jeszcze podatek od posiadania psów, ale stał się on opłatą.
1. Podatek rolny |
---|
Podmiot |
osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, będące właścicielami, wieczystymi użytkownikami, samoistnymi posiadaczami gospodarstw rolnych |
Wyjaśnienia:
Gospodarstwo rolne jest to obszar użytków rolnych (grunty orne + trwałe użytki zielone), gruntów pod stawami, grunty zadrzewione, zakrzewione, grunty pod budownictwem inwentarskim, jeżeli łączna powierzchnia tych wszystkich gruntów przekracza:
1 ha fizyczny lub
1 ha przeliczeniowy (jest to rozwiązanie korzystne dla podatnika, ponieważ rolnicy byliby obarczeni dwa razy wyższym podatkiem np.: 0,55 ha fizycznego * 1,95).
Samoistny posiadacz – osoba, która potencjalnie może być właścicielem, ale jeszcze nim nie jest, np.: rodzice umierają, nie rozporządzając swoim majątkiem, to samoistnym posiadaczem są ich dzieci, staną się właścicielem jeżeli przeprowadzą postępowanie spadkowe (nabędą prawa spadkowe), istnieje to po to aby ktoś odprowadzał podatki
Użytkownik wieczysty – osoba, która jest użytkownikiem, posiadaczem gospodarstwa, a właścicielem jest skarb państwa, gmina, samorząd. Wieczysty użytkownik polega na użytkowaniu nieruchomości itp. najczęściej na 99 lat (opłata corocznie 1% wartości nieruchomości dla właściciela)
Do „Podstawy”: Każde gospodarstwo ma swoją przynależność administracyjną, czyli jest położone na terenie jakiejś gminy a każda gmina ma przynależność do okręgu podatkowego
Okręgi podatkowe w Polsce powstały na podstawie metody opracowanej przez Jung tzw. Waloryzacji Rolniczej Przestrzeni Produkcyjnej, stosowana także dzisiaj do przydzielania dopłat dla rolników znajdujących się w niekorzystnych warunkach do produkcji.
Metoda Waloryzacji Rolniczej Przestrzeni Produkcyjnej polegała na tym, że w każdej gminie (których jest 2479) w Polsce na przełomie lat 70/80, dokonano waloryzacji następujących cech środowiska/glebowo-przyrodniczych. Wyceniono:
gleby max. 100 pkt
stosunki wodne + agroklimat + ukształtowanie powierzchni = max. 22 pkt
w sumie max. 122 pkt
W tej metodzie największe znaczenie odgrywają gleby, czyli maksymalna wartość współczynnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej mogła wynosić 122 punktów
najlepsze w gminie Żurawina pod Wrocławiem (108,7)
najgorsza w gminie Jastarnia (27,8)
Mając te wartości podzielono gminy na okręgi. Zaliczając do okręgu 1 najwyższe wartości wskaźnika, a do 4 najgorsze.
Propozycje zmian - gospodarstwa będą mieć ewidencjonowane zdarzenia gospodarcze, które umożliwią wyliczenie dochodu:
gospodarstwa powyżej 200 000 zł objęte podatkiem dochodowym, po 2-3 latach ta granica się przesunie do 100 000 zł (19,32%)
oprócz tego będzie podatek od przychodów 2%
gospodarstwa do 6 ha pozostaną na starym podatku rolnym
Można to obejść np.: taka sytuacja, mamy 2 rolników
pierwszy: podatek dochodowy na zasadach ogólnych, VAT zasady ogólne
drugi: przychodzie i ryczałcie, VAT RR (ryczałt), 7%
nic nie stoi na przeszkodzie by jeden drugiemu coś sprzedał. Jeden nie płaci nic bo jest na ryczałcie. Przychód - duży koszt = mały podatek
19-03-2014
Naczelną zasadą (zadaniem) podatku rolnego jest niwelowanie wpływu renty różniczkowej pierwszej na wyniki gospodarowania w rolnictwie, czyli sprowadzanie warunków gospodarowania, warunków glebowych, przyrodniczych do wspólnego mianownika i później podatek ten w równym stopniu obejmuje te zunifikowane warunki przyrodnicze.
Renta różniczkowa pierwsza (D. Ricardo) – względne różnice w dochodach bądź w kosztach pomiędzy producentami rolnymi wykorzystującymi różnej jakości i różnie położoną ekonomicznie ziemię rolniczą.
RRI – renta różniczkowa w pierwszym okręgu itd.
89 zł – podatek w okręgu pierwszym = 50zł (zunifikowany) + 39zł (RRI)
Weryfikacja podatku rolnego w praktyce
15.11.1984 powstała ustawa (podatek rolny wprowadzono 1.01.1985)
5 kwintali żyta – tyle wynosi podatek dla takich gruntów, które nie są gospodarstwem rolnym (ma poniżej 1 ha fizycznego lub przeliczeniowego)
Różniczanin osoba posiadająca kawałki grunty w jednej gminie i inne w drugim. Jeśli różniczanin nie zawiadomi gminy, że ma gospodarstwo rolne (jego grunty przekraczają 1 ha fizyczny lub przeliczeniowy) wtedy przepłaca – płaci odpowiednik 5 kwintali żyta zamiast 2,5 kwintala.
0,3 | I gmina | II gmina | 0,25 | (0,25+0,25+0,3)*1,95 = (ma gospodarstwo) |
---|---|---|---|---|
0,25 |
02-04-2014
Nagranie
09-04-2014
Temat: Podatek od nieruchomości.
Podatek od nieruchomości regulowany jest ustawą o podatkach i opłatach lokalnych z 1991 r.
Podmiotem czynnym jest samorząd gminny. Organem podatkowym w sprawie tego podatku jest wójt (burmistrz, prezydent miasta)
Podatnikami podatku od nieruchomości są: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nie posiadające osobowości prawnej, które są:
właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych,
posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,
użytkownikami wieczystymi gruntów,
posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych nie stanowiących odrębnych nieruchomości,
jest bez tytułu prawnego z zastrzeżeniem, jeżeli przedmiot opodatkowania wchodzi w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub znajduje się w zarządzie państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe – obowiązek podatkowy ciąży odpowiednio na jednostkach organizacyjnych faktycznie władających nieruchomościami lub obiektami.
Jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w tym podatku ciąży na posiadaczy samoistnym. Jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej…
Opodatkowaniu podlega posiadanie, samoistne posiadanie, użytkowanie wieczyste nieruchomości lub obiektów budowlanych:
gruntów;
budynków lub ich części;
budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej;
gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na żytkach rolnych lub lasy zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej
jezior oraz gruntów zajętych na zbiorniki wodne retencyjne i elektrowni wodnych.
W podatku tym występują wyłączenia przedmiotowe. Opodatkowaniu nie podlegają:
użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy (chyba, że są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej)
pod warunkiem wzajemności – nieruchomości będące własnością państw obcych lub organizacji międzynarodowych albo przekazanie im w użytkowanie wieczyste, przeznaczone na siedziby przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów komunalnych i innych misji korzystających z przywilejów i immunitetów na mocy ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych
grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi i kanałami żeglownymi, z wyjątkiem jezior oraz gruntów zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych
grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi (od 2007 r.)
nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, w tym urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich,
grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych (w rozumieniu przepisów o drogach publicznych) oraz zlokalizowane na nich budowle, z wyjątkiem związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż eksploatacja autostrad płatnych.
W ustawie, która reguluje opodatkowanie nieruchomości zamieszczono podstawowe definicje określeń stosowanych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.
Pod pojęciem obiektu budowlanego należy rozumieć:
budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi;
budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami
obiekt małej architektury.
Budynek jest to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.
Budowla to każdy obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury. Do budowli zalicza się m.in.: drogi, lotniska, mosty, wiadukty, linie kolejowe, wolnostojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, oczyszczalnie ścieków, budowle sportowe, cmentarze, pomniki.
Natomiast obiektem małej architektury są obiekty:
kultu religijnego (kapliczki, krzyże przydrożne, figury)
posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej
obiekty użytkowe służące codziennej rekreacji i utrzymaniu porządku: piaskownice, huśtawki, drabinki.
W rozumieniu ustawy, która reguluje podatek od nieruchomości działalnością gospodarczą nie jest działalność rolnicza i leśna. Oznacza to, że te działalności są wyłączone z podatku od nieruchomości. Za działalność gospodarczą nie uważa się wynajmu pokoi gościnnych na terenach wiejskich przez osoby ze stałym miejscem pobytu w gminie położonej na tym terenie, jeżeli liczba pokoi do wynajęcie nie przekracza pięciu. Podstawa opodatkowania w tym podatku jest zróżnicowana w zależności od rodzaju nieruchomości (przedmiotu opodatkowania).
Podstawą opodatkowania w podatku od nieruchomości jest:
dla gruntów – powierzchnia
dla budynków lub ich części – powierzchnia użytkowa
dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – wartość, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalana na dzień 1 stycznia roku podatkowego, stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji w tym roku, nie pomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przypadku budowli całkowicie zamortyzowanych – ich wartość z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego. Jeżeli obowiązek podatkowy powstał w trakcie roku podatkowego podstawą opodatkowania jest wartość stanowiąca podstawę do naliczania amortyzacji na dzień powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli od budowli lub ich części nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych to podstawę opodatkowania stanowi ich wartość rynkowa określona przez podatnika na dzień powstania obowiązku podatkowego.
Jeżeli budowla lub jej część związana z prowadzeniem działalności gospodarczej jest przedmiotem umowy leasingu i odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający, w przypadku jej przejęcia przez właściciela, do celów ustalenia podstawy obliczenia podatku od nieruchomości przyjmuje się wartość początkową przed zawarciem pierwszej umowy leasingu. Wartość tę jednak aktualizuje się i powiększa o dokonane ulepszenia. Nie pomniejsza się o spłatę wartości początkowej.
Za powierzchnię użytkową budynku lub jego części, w myśl ustawy, uważa się powierzchnię mierzoną po wewnętrznej stronie ścian na wszystkich kondygnacjach, z wyłączeniem powierzchni klatek schodowych oraz szybów dźwigów. Za kondygnację uważa się również garaże podziemne, piwnice, sutereny i poddasza użytkowe.
Powierzchnię pomieszczeń lub ich części oraz część kondygnacji o wysokości w świetle od 1,4 do 2,2 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50%, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,4 m, powierzchnię tę pomija się.
W przypadku budowli, w niektórych przypadkach podatnik może sam określać wartość. Jeżeli nie wywiązał się z tego obowiązku w odpowiednim terminie lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy powoła biegłego, który ustali tę wartość. W przypadku gdy podatnik nie określił wartości budowli lub wartość ustalone przez biegłego jest wyższa co najmniej o 33% od wartości określonej przez podatnika, koszty ustalenia wartości przez biegłego ponosi podatnik.
Wartość części budowli położonych w danej gminie, w przypadku budowli usytuowanych na obszarze dwóch lub więcej gmin, określa się proporcjonalnie do długości odcinka budowli położonego na terenie danej gminy.
Stawki podatku
W podatku od nieruchomości występują stawki kwotowe oraz stawka procentowa. Stawki kwotowe dotyczą budynków i ich części oraz gruntów, natomiast stawka procentowa stosowana jest do budowli.
Stawki maksymalne na dany rok określa minister finansów, w obwieszczeniu. Górne granice stawek ulegają podwyższeniu na dany rok podatkowy, jest to uzależnione od wskaźnika wzrostu cen detalicznych towarów i usług konsumpcyjnych (inflacji) w okresie pierwszych trzech kwartałów roku poprzedzającego rok budżetowy stosunku do tego samego okresu.
Od roku 2003 Rada gminy, w drodze uchwały, może różnicować wysokość stawek dla poszczególnych rodzajów przedmiotów opodatkowania obowiązujących na terenie danej gminy. Rada gminy może uwzględnić:
w odniesieniu do gruntów – lokalizację, sposób wykorzystania, rodzaj zabudowy, przeznaczenie, sposób wykorzystania gruntu
w odniesieniu do wszystkich budynków i ich części: lokalizację, sposób wykorzystania, rodzaj zabudowy, stan techniczny, wieku budynków
w odniesieniu do budynków związanych z działalnością gospodarczą i działalnością pożytku publicznego oraz budowli, rodzaj prowadzonej działalności.
Wysokość stawek podatkowych obowiązujących na terenie danej gminy w danym roku podatkowym ustala rada gminy, z tym że stawki te nie mogą być wyższe niż stawki maksymalne i niższe niż 50% ich górnej wysokości. Rada gminy powinna podjąć uchwałę odnośnie stawek podatkowych w podatku od nieruchomości na następny rok do końca grudnia aby uchwała mogła obowiązywać w następnym roku. W przypadku nieuchwalenia przez radę gminy stawek podatkowych, stosuje się stawki z roku poprzedniego. W tabeli przedstawiono maksymalne stawki podatku od nieruchomości jakie obowiązywały od roku 2003.
Tabela. Maksymalne stawki podatku od nieruchomości w latach 2003-2009
Przedmiot opodatkowania/rok | Maksymalna stawka podatku w zł |
---|---|
2003 | |
1. GRUNTY | |
a) związane z działalnością gospodarczą bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków | 0,62 |
b) pod jeziorami, a także zajęte podzbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych (od 1 ha powierzchni) | 3,38 |
c) pozostałe grunty | 0,30 |
2. BUDYNKI LUB ICH CZĘŚCI | |
a) mieszkalne | 0,51 |
b) związane z działalnością gospodarczą oraz części budynków mieszkalnych zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej | 17,31 |
c) zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym | 8,06 |
d) budynki zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych | 3,46 |
e) pozostałe (np.: garaże wolnostojące) oraz budynki zajęte na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego | 5,78 |
3. BUDOWLE | 2% |
W omawianym podatku występują zwolnienia zarówno przedmiotowe i podmiotowe, są one regulowane w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych z 1991 roku oraz wynikającą z innych ustaw.
Zwolnienia te dotyczą
Budowli kolejowych stanowiących całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, służącymi do ruchu pojazdów kolejowych, organizacji i sterowania tym ruchem, umożliwiające dokonywania przewozów osób lub rzeczy – wykorzystywane wyłącznie na potrzeby publicznego transportu kolejowego, a także zajęte pod nie grunty.
Budowli infrastruktury portowej, budowli infrastruktury zapewniającej dostęp do portów i przystani morskich oraz zajęte pod nie grunty.
Budynków, budowli i zajętych pod nie grunty na obszarze części lotniczych lotnisk użytku publicznego.
Budynków gospodarczych lub ich części:
służących działalności leśnej lub rybackiej
położonych na gruntach gospodarstw rolnych, służących wyłącznie działalności rolniczej
zajętych na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej.
Nieruchomości lub ich części zajętych na potrzeby prowadzenie przez stowarzyszenia statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowania, nauki i techniki, kultury fizycznej i sportu, z wyjątkiem wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej, oraz grunty zajęte trwale na obozowiska i bazy wypoczynkowe dzieci i młodzieży.
Gruntów i budynków wpisanych indywidualnie do rejestru zabytków, pod warunkiem ich utrzymania i konserwacji, zgodnie z przepisami o ochronie zabytków, z wyjątkiem części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.
…
…
Budowli wałów ochronnych, grunty pod wałami ochronnymi i położone w międzywałach, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej przez inne podmioty niż spółki wodne, ich związki oraz związki wałowe,
Gruntów stanowiących nieużytki, użytki ekologiczne, grunty zadrzewione i zakrzewione, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej
Gruntów stanowiących działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, którzy spełniają jeden z warunków:
osiągnęli wiek emerytalny,
są inwalidami zaliczonymi do I albo II grupy,
są niepełnosprawnymi o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
są osobami całkowicie niezdolnymi do pracy w gospodarstwie rolnym albo niezdolnymi do samodzielnej egzystencji.
Budynków położonych na terenie rodzinnych ogrodów działkowych, nieprzekraczających norm powierzchni ustalonych w przepisach prawa budowlanego dla altan i obiektów gospodarczych, z wyjątkiem zajętych na działalność gospodarczą
Budynków i budowli nowo wybudowanych bądź zmodernizowanych, oddanych do użytkowania, wykorzystywanych przez grupę producentów rolnych na działalność statutową, po uzyskaniu wpisu do rejestru grup – w okresie 5 lat od dnia uzyskania wpisu grupy do rejestru
Nieruchomości lub ich części zajęte na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego.
W podatku od nieruchomości występują również zwolnienia, które mają charakter podmiotowy, obejmują one:
szkoły wyższe, wyższe szkoły zawodowe oraz wyższe szkoły wojskowe, zwolnienie nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą inną niż odpłatna działalność badawcza, artystyczna, sportowa i doświadczalna oraz z opłat licencyjnych
szkoły, placówki, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli – publiczne i niepubliczne, oraz organy prowadzące te szkoły, placówki i zakłady, z tytułu zarządu użytkowania lub użytkowania wieczystego nieruchomości szkolnych, zwolnienie nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą inną niż działalność oświatowa
Od 1 stycznia 2005 organy podatkowe gmin są zobowiązane do prowadzenie podatkowej ewidencji nieruchomości w systemie informatycznym. Ewidencja ta jest wykorzystywana do wymiaru i poboru podatku od nieruchomości, leśnego oraz rolnego. Ewidencja zawiera dane o podatnikach i przedmiotach opodatkowania wynikające m.in. z deklaracji i informacji składanych przez podatników, danych z ksiąg wieczystych, ewidencji gruntów i budynków, aktów notarialnych, planu zagospodarowania przestrzennego, ewidencji prowadzonych przez urzędy skarbowe, Krajowej Ewidencji Podatników. Zasady prowadzenia ewidencji podatkowej w systemie informatycznym określił minister właściwy do spraw finansów publicznych (Rozporządzenie Ministra finansów w sprawie ewidencji podatkowej nieruchomości z roku 2004).
Polski podatek od nieruchomości nie obciąża majątku adekwatnie do jego wartości, dlatego od wielu lat istnieją przymiarki do wprowadzenia podatku katastralnego w Polsce. Założeniem tego podatku jest objecie jednym podatkiem obecnych podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego.
16-04-2014
Temat: Podatek od spadków i darowizn.
Podatek od spadków i darowizn został wprowadzony do polskiego systemu podatkowego na podstawie ustawy z 1983 roku. Ustawa ta była kilkadziesiąt razy nowelizowana, ostatnia nowelizacja została wprowadzona w 2008 r. Podmiotem czynnym w tym podatku jest samorząd gminny. Podatnikami podatku od spadków i darowizn są osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe w sposób przedstawiony poniżej. Natomiast płatnikami tego podatku są notariusze od darowizny dokonanej w formie akty notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie. Przedmiot opodatkowania został wskazany przez ustawodawcę, to oznacza że nie każda sytuacja w której osoba fizyczna nabyła własność rzeczy lub inne prawa majątkowe, stanowi przedmiot opodatkowania tym podatkiem. Przedmiotem opodatkowania jest nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem:
spadku
darowizny
zasiedzenia
Zasiedzenie to sposób nabycia określonego prawa wskutek upływu czasu. Wiąże się ono z utratą własności przez dotychczasowego właściciela, który nie otrzymuje od osoby nabywającej w drodze zasiedzenia nieruchomość żadnego wynagrodzenia ani ekwiwalentu. Terminy zasiedzenia zależą od tego czy posiadanie jest w dobrej czy w złej wierze. W pierwszym przypadku termin wynosi 20 lat, w drugim 30 lat.
nieodpłatnego zniesienia współwłasności
zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu
Uprawnienie do zachowku powstaje wówczas, gdy spadkodawca sporządził testament i powołał do dziedziczenia osoby spoza kręgu bliskich krewnych, odsuwając tych ostatnich od dziedziczenia w ogóle lub jeżeli udział spadkowy członka najbliższej rodziny nie pokrywa mu z ustawy należnego zachowku. System zachowku polega na zapewnieniu określonym w ustawie osobom korzyści pieniężnej ze spadku. Korzyść ta stanowi równowartość części udziału spadkowego, który przypadłby uprawnionemu, gdyby dziedziczył z ustawy. Uprawnionymi do zachowku są: dzieci, wnuki, małżonek i rodzice spadkodawcy.
nieodpłatnej renty użytkowania oraz służebności.
Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci. Podatkowi podlega także nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą…
W podatku od spadków i darowizn wprowadzono wyłączenia podatkowe, które dotyczą:
nabycia własności rzeczy ruchomych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych podlegających wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani też spadkodawca lub darczyńca nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu lub siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
nabycia w drodze spadku lub darowizny praw autorskich i praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych oraz wierzytelności wynikających z nabycia tych praw
nabycie w drodze spadku środków z pracowniczego programu emerytalnego
nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego
nabycia w drodze spadku środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym.
Oprócz tego ustawa przewiduje zwolnienia, które dotyczą głownie zwolnień przedmiotowych i są one stosowane do tych podatników, którzy są obywatelami polskimi lub mają miejsce stałego pobytu na terytorium RP. Zwolnienia te można podzielić na kilka grup:
Pierwsza dotyczy szeroko rozumianej działalności gospodarki rolniczej. Z podatku zwolniono:
nabycie własności i prawa użytkowania wieczystego gospodarstwa wolnego lub jego części oraz innych praw do takiego gospodarstwa lub jego części, jak również działki przyzagrodowej, z wyjątkiem:
budynków mieszkalnych
budynków zajętych na cele specjalistycznego chowu i wylęgu drobiu lub specjalistycznej hodowli zwierząt wraz z urządzeniami i ze stadem hodowlanym
urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jak: szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, chłodnie, przechowalnie owoców
Jeżeli nabywcami są zstępni lub małżonek, z podstawy opodatkowania wyłącza się wartość tych składników pod warunkiem, że te budynki i urządzenia będą wykorzystywane przez nabywcę nadal w stanie nie pogorszonymi zgodnie z ich przeznaczeniem w ramach gospodarstwa rolnego przez okres co najmniej 5 lat od dnia przyjęcia spadku lub darowizny. Niedotrzymanie tych warunków powoduje utratę zwolnienia od podatku, z wyjątkiem niemożności dalszego prowadzenia tej działalności na skutek zdarzeń losowych; w wypadkach tych podatek obniża się proporcjonalnie do okresu prowadzenia działalności przez spadkobiercę lub obdarowanego.
nabycie przez rolnika pojazdów rolniczych i maszyn rolniczych oraz części do tych pojazdów i maszyn pod warunkiem, że te pojazdy i maszyny rolnicze w ciągu 3 lat od daty otrzymania nie zostaną przez nabywcę sprzedane lub darowane osobom trzecim; niedotrzymanie tego warunku powoduje utratę zwolnienia,
nabycie w drodze spadku budynków mieszkalnych nadanych na podstawie przepisów o osadnictwie rolnym
nabycie praw do wkładów w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub w spółdzielni kółek rolniczych
nabycie własności budynków gospodarczych służących bezpośrednio produkcji rolniczej prowadzonej na użytkach rolnych o powierzchni do 1 ha, a nabywcą jest osoba prowadząca gospodarstwo rolne zaliczona do I grupy podatkowej.
Kolejną grupą są zwolnienia o charakterze społecznym bądź rodzinnym, zwolnieniu podlega:
Nabycie w drodze spadku:
przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej przedmiotów wyposażenia mieszkania, pościeli, odzieży, bielizny oraz narzędzi pracy przeznaczonych do użytku w gospodarstwie domowym;
również przez osoby zaliczane do I i II grupy podatkowej dział sztuki i rękopisów będących przedmiotem twórczości spadkodawcy oraz materiałów bibliotecznych, jeżeli spadkodawca zajmował się twórczością lub działalnością naukową, oświatową, artystyczną, literacką lub publicystyczną,
zabytków ruchomych i kolekcji wpisanych do rejestru zabytków, a także dóbr kultury złożonych w muzeum, zgodnie z obowiązującymi przepisami,
przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, jeżeli nabywca zabezpiecza je i konserwuje zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Istnieje jeszcze grupa (…) dla obdarowanych będących bliskimi krewnymi darczyńcy (osoby zaliczane do I grupy podatkowej). Zwolnienia te obejmują:
nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nie przekraczającej 9 637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę lokalu w małym domu mieszkalnym, budowę domu jednorodzinnego albo nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego
nabycie w drodze darowizny praw do rachunku oszczędnościowo-kredytowego przez małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz osobę pozostającą faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim z posiadaczem rachunku oszczędnościowo-kredytowego w kasie mieszkaniowej, pod warunkiem przeznaczenia środków zgromadzonych na rym rachunku na cele mieszkaniowe
W podatku od spadków i darowizn przewidziano również ulgi podatkowe związane z nabyciem własności lub współwłasności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym:
w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny lub polecenia darczyńcy przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej
w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego przez osoby zaliczane do II grupy podatkowej
w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego, spadku przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej, sprawujące przez co najmniej 2 lata opiekę nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie umowy notarialnie poświadczonym.
Ulga ta polega na wyłączeniu z podstawy opodatkowania wartości wymienionych praw łącznej wysokości nie przekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. Ulga, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:
w chwili nabycia są obywatelami polskimi lub obywatelami państw członkowskich UE lub państw EFTA lub mają miejsce zamieszkania na terytorium RP (…)
Od 1 stycznia 2007 roku obowiązuje nowe zwolnienie, które ma na celu ochronę sytuacji majątkowej rodziny, chodzi o to aby nie opodatkowywać tego co raz już było opodatkowane. Od 2007 roku istnieje przepis, który zwalnia z podatku od spadków i darowizn osoby najbliższe w przypadku nabycia własności rzeczy (samochodu, mieszkania, pieniędzy) lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku tego zwolnienia krąg osób został ściśle zawężony i nie pokrywa się z I grupą podatkową. Zwolnienie nie obejmuje synowej, zięcia i teściów tzn. jeżeli córka otrzymała od rodziców mieszkanie wspólnie z mężem, to nie zapłaci podatku, ale małżonek musi się rozliczyć.
30-04-2014
Obowiązek podatkowy
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, w wypadku darowizny obowiązek podatkowy ciąży na obdarowanym. Powstanie obowiązku podatkowego następuje:
przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku,
przy nabyciu w drodze zapisu lub dalszego zapisu – od daty ogłoszenia testamentu, a przy nabyciu polecenia testamentowego – z chwilą wykonania tego polecenia, przy nabyciu tytułem zachowku – z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części
przy nabyciu praw do składów oszczędnościowych określonych z chwilą śmierci wkładcy
przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę świadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia (oświadczenie obu stron)
przy nabyciu z polecenia darczyńcy – z chwilą wykonania polecenia
przy nabyciu w drodze zasiedzenia – z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie
przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności – z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności
Podstawą opodatkowania
Jest wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów czyli. tzw. czysta wartość, ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.
Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych – w wysokości tych wkładów.
Wartość rynkową rzeczy i praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Jeżeli nabywca nie podał wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych lub wartość podana przez nabywcę według oceny urzędu skarbowego nie odpowiada ich wartości rynkowej, urząd ten wezwie nabywcę do określenia wartości rzeczy i praw lub podwyższenia tej wartości w terminie nie krótszym niż 14 dni. W razie nie udzielenia odpowiedzi lub podania wartości nie odpowiadającej wartości rynkowej, urząd skarbowy ustali wartość z uwzględnieniem opinii biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób przekroczy 33% wartość podaną przez nabywcę, koszty opinii biegłych ponosi nabywca.
Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
9 637 – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej
7 276 – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej
4 902 – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej
Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżki podatku nie podlega ani zaliczenia na poczet naszych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.
Wysokość podatku
Wysokość podatku uzależniona jest od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Ustawodawca wskazał trzy grupy do których zaliczył:
do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów
do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych
do grupy III – innych nabywców
Ustalenie stopnia pokrewieństwa jest ważne, ponieważ opodatkowaniu podlega jedynie nadwyżka wartości rzeczy lub praw ponad kwotę wolną od opodatkowania, która jest zróżnicowana właśnie w zależności od grupy podatkowej (przedstawione powyżej).
W podatku tym, występuje skala progresywna ciągła (tabela). Dla każdej grupy podatników ustalona jest inna skala. Najłagodniejszą progresją charakteryzuje się pierwsza grupa podatkowa.
Tabela. Skala podatkowa w podatku od spadków i darowizn na rok 2009
Kwota nadwyżki w zł | Podatek wynosi |
---|---|
ponad | do |
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej | |
10 278 | |
10 278 | 20 556 |
20 556 | |
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej | |
10 278 | |
10 278 | 20 556 |
20 556 | |
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej | |
10 278 | |
10 278 | 20 556 |
20 556 |
W uproszczony sposób pobiera się podatek od nabycia własności w drodze zasiedzenia. Ustalony on jest wg jednolitej stawki procentowej (7% podstawy opodatkowania) w proporcji do podstawy opodatkowania.
Od 2007 roku obowiązuje również stawka w wysokości 20% podstawy opodatkowania. Dotyczy ona sytuacji, w której podatnik powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli podatkowej na okoliczność dokonania darowizny, a należny podatek od niej nie został zapłacony.
Ustawa definiuje również powierzchnię użytkową budynku (lokalu(, która rozumiana jest jako powierzchnia mierzona po wewnętrznej długości ścian pomieszczeń na wszystkich kondygnacjach (podziemnych i naziemnych, z wyjątkiem powierzchni piwnic i klatek schodowych oraz szybów dźwigowych)
Natomiast powierzchnie pomieszczeń lub ich części oraz cześć kondygnacji o wysokości w świetle od 1,4 m do 2,2 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50%, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,4 powierzchnię tę pomija się.
Płatnicy
Notariusze są płatnikami podatku od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego albo zawartej w formie umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugody w tym przedmiocie. Płatnicy są obowiązaniu do wpłacania pobranego podatku na rachunek urzędu skarbowego właściwego ze względu na siedzibę płatnika. Notariusz jest obowiązany pobrać należny podatek z chwilą sporządzenia aktu notarialnego. Niepobranie podatku lub pobranie tylko części podatku może nastąpić jedynie za uprzednią zgodą urzędu skarbowego.
Temat: Konsekwencje wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych pozarolniczej działalności gospodarczej
Celem zarządzania podatkiem dochodowym w przedsiębiorstwie jest niewątpliwie zminimalizowanie zarówno ryzyka podatkowego jak i wydatków podatkowych. Realizacja celów podatkowych przez przedsiębiorstwo nie powinna pozostawać w sprzeczności z jego zasadniczymi celami ugruntowanymi na działaniach rynkowych tj. na sprzedaż, na produkcji, na zdobywaniu nowych rynków, a tym samym na zarabianiu pieniędzy.
Skupiając uwagę na celach podatkowych przedsiębiorstwa należy podjąć próbę odpowiedzi na podstawowe pytanie w tym zakresie: Jak wybrać najkorzystniejszą formę opodatkowania podatkiem dochodowym? Szukając odpowiedzi na tak zadane pytanie należy wyodrębnić następujące kryteria oceny i wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym:
koszty prowadzenia ewidencji i rozliczeń podatkowych
ryzyko podatkowe powodowane przez podatek dochodowy
możliwość wpływania na obciążenie podatkowe
przewidywane kwoty podatku do zapłaty.
Bezsprzecznym jest, że podatek dochodowy jest tym korzystniejszy dla przedsiębiorcy, im niższe są wydatki podatkowe (suma kosztów prowadzenia ewidencji i rozliczeń podatkowych oraz kwot podatku do zapłaty), im mniejsze jest ryzyko podatkowe oraz im większy jest wpływ przedsiębiorcy na obciążenia podatkowe. Następstwem wyboru optymalnej formy opodatkowania są znaczne oszczędności finansowe, co istotnie zwiększa opłacalność prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, czy też rozpoczynające jej prowadzenie mają prawo do wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym spośród czterech możliwych:
opodatkowania na zasadach ogólnych:
wg progresywnej skali podatkowej
wg stawki liniowej 19%
opodatkowania w formach zryczałtowanych:
wg ryczałtu ewidencjonowanego
wg karty podatkowej
Wybór określonej formy opodatkowania nie jest jednak nieograniczony, gdyż wprost zabraniają tego obowiązujące przepisy podatkowe.
Ograniczenia dotyczą niektórych rodzajów pozarolniczej działalności gospodarczej, które nie mogą być rozliczane w formach ryczałtowych, nie każdy przedsiębiorca może też wybrać opodatkowanie podatkiem liniowym.
Analizując decyzje podejmowane przez przedsiębiorców w zakresie wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych pod kątem ich oddziaływania na zmniejszenie lub zwiększenie obciążenia podatkowego, a w konsekwencji na wysokość przewidywanej kwoty podatku dochodowego do zapłaty, podjęto próbę udowodnienia, że ciężar podatkowy jak i przewidywane kwoty podatku dochodowego od osób fizycznych do zapłaty nie są wielkościami danymi, lecz można na nie wpływać.
Przedmiotem opracowania jest zatem zwrócenie uwagi na wybór optymalnej formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych biorąc pod uwagę możliwość wpływania na obciążenia podatkowe i przewidywane kwoty do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.
Charakterystyka poszczególnych form opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych
Zasady ogólne wg progresywnej skali podatkowej
Zasady ogólne wg progresywnej skali podatkowej, to podstawowa forma opodatkowania, dostępna dla każdego przedsiębiorcy – bez względu na rodzaj działalności, rozmiar i formę prawną (bez znaczenia jest fakt czy jest prowadzona indywidualnie, w spółce cywilnej, czy osobowej spółce handlowej – jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej)
Wybierając zasady ogólne wg skali podatkowej na sposób rozliczania podatku, przedsiębiorca ma możliwość uwzględnienia kosztów związanych z działalnością, skorzystania z wszelkich dostępnych ulg podatkowych i preferencji podatkowych, w tym wspólnego rozliczenia z małżonkiem czy na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci. Przedsiębiorca opodatkowany na zasadach ogólnych płaci podatek od dochodu.
Co do zasady, dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej ustala się na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych, w oparciu o przepisy ustawy o rachunkowości. Jeżeli przychody nie osiągają równowartości w 2009 r. 1 200 000 przedsiębiorca prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów.
Przy tej formie opodatkowania przedsiębiorca płaci podatek dochodowy zaliczkowo wedle wyboru – co miesiąc lub co kwartał. Może też skorzystać z uproszczonych zaliczek płatnych w stałej wysokości. Po skończonym roku podatkowym w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego po roku podatkowym jest obowiązany złożyć zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym na druku PIT-36
Zasady ogólne wg stawki liniowej 19% są dostępne także bez względu na rodzaj, rozmiar i formę prawną pozarolniczej działalności gospodarczej. Jedyne ograniczenie dotyczy podatników świadczących usługi na rzecz byłych pracodawców takie, jakie świadczyli na ich rzecz w ramach stosunku pracy w danym albo poprzedzającym dany rok roku podatkowym.
Podstawową zaletą tej formy rozliczenia jest niska 19% stawka stosowana do wszystkich dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, bez względu na ich wielkość. Ceną za to jest brak możliwości skorzystania z jakichkolwiek ulg podatkowych (wyjątek stanowi odliczenie od dochodu składek na ubezpieczenie społeczne, odliczenie od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz możliwość przekazania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego) i preferencyjnych zasad opodatkowania.
Poza tym przedsiębiorcy, którzy wybrali tą formę opodatkowania obowiązani są prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zgodnie z odrębnymi przepisami. Podatek płacony jest od pierwszej zarobionej złotówki (nie przysługuje tzw. kwota wolna wynosząca w 2008 roku 3 091 zł), co miesiąc lub co kwartał (również można wybrać uproszczenia polegającego na wypłacaniu zaliczek w stałej wysokości)
Po skończonym roku podatkowym w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego po roku podatkowym przedsiębiorcy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym na druku PIT-36L.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest zarezerwowany wyłącznie dla prowadzących działalność samodzielnie, w spółce cywilnej lub jawnej. Z tym, że prawo do tej formy opodatkowania mają wyłącznie ci przedsiębiorcy, których przychody z działalności gospodarczej za 2009 rok (w wypadku spółki – suma przychodów jej wspólników) nie przekroczyły równowartości 150 000 euro – tj. 633 420 zł
Ten limit obowiązuje także w trakcie 2010 roku – jego przekroczenie powoduje utratę prawa do ryczałtu i konieczność rozliczenia na zasadach ogólnych wg progresywnej skali podatkowej z dwiema stawkami podatkowymi 18% i 32%. Dodatkowym ograniczeniem dla tej formy opodatkowania jest to, że wiele rodzajów działalności zostało wyłączonych z opodatkowania ryczałtem m.in. apteki, lombardy, kantory, niektóre wolne zawody np.: doradcy podatkowi, architekci
Zaletą ryczałtu jest to, że nie trzeba prowadzić księgi przychodów i rozchodów ani ksiąg rachunkowych jak przy zasadach ogólnych, a wystarczy uproszczona ewidencja przychodów. Przy rozliczeniu podatkowym nie uwzględnia się bowiem kosztów działalności. Podatek jest płacony od przychodu, bez pomniejszania go o koszty uzyskania przychodu, za to na ogół wg niższych stawek. Wynoszą one: 20%, 17%, 8,5%, 5,5% i 3% - w zależności od rodzaju działalności.
Zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, podatnicy są obowiązani złożyć w urzędzie skarbowym w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku podatkowego. Przy tej formie opodatkowania nie ma możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem czy na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci, dostępne są natomiast obowiązujące ulgi podatkowe, z wyjątkiem ulgi rodzinnej, którą odlicza się wyłącznie od podatku obliczonego wg skali podatkowej.
Karta podatkowa dostępna jest wyłącznie dla podatników wykonujących określone zawody. Przy opodatkowaniu wg karty podatkowej nie ma obowiązku liczyć przychodów ani kosztów działalności, a podatek przedsiębiorca płaci co miesiąc w stałej wysokości określonej w decyzji organu podatkowego, po pomniejszeniu go jedynie o zapłaconą składkę zdrowotną. Wysokość tego podatku zależy od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, miejsca jej wykonywania i liczby zatrudnionych osób.
Przy tej najprostszej formie opodatkowania nie przysługują ulgi i odliczenia podatkowe (oprócz jak już wspomniano odliczenia od wysokości ustalonej w decyzji organu podatkowego stawki karty podatkowej składki na ubezpieczenie zdrowotne) ani preferencyjne rozliczenie z małżonkiem czy dla samotnych rodziców. Zaletą karty jest to, że przedsiębiorca nie ma obowiązku prowadzenia żadnych ewidencji dla celów tego podatku, nie obowiązuje go również obowiązek składania rocznych zeznań podatkowych, jak ma to miejsce przy pozostałych formach opodatkowania.
Przy wyborze jednej z czterech form opodatkowania ważne jest złożenie oświadczenia przez podatnika w urzędzie skarbowym. Każda osoba fizyczna rozpoczynająca, czy też kontynuująca pozarolniczą działalność gospodarczą ma obowiązek poinformować organ podatkowy właściwy według swojego miejsca zamieszkania, jaką formę opodatkowania podatkiem dochodowym wybiera oraz w jaki sposób będzie prowadzić ewidencję podatkową. To z kolei nakłada na przedsiębiorcę obowiązek złożenia oświadczenia w tej sprawie.
Pisemne oświadczenie o wyborze formy opodatkowania za dany rok podatkowy podatnik składa do urzędu skarbowego wg swojego miejsca zamieszkania. Wybór formy opodatkowania następuje najpóźniej 20 stycznia roku podatkowego. Jeżeli w tym terminie podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, należy uważać, że nadal prowadzi działalność opodatkowaną w formie dotychczasowej.
Przedsiębiorca rozpoczynający pozarolniczą działalność gospodarczą zobowiązany jest do złożenia przedmiotowego oświadczenia do dnia poprzedzającego rozpoczęcie działalności gospodarczej nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki oświadczenie powyższe składają wszyscy wspólnicy urzędom skarbowym właściwym wg miejsca zamieszkania każdego ze wspólników.
Wybór formy opodatkowania dokonany w oświadczeniu dotyczy także lat następnych, chyba że przedsiębiorca, w terminie do 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Wybór formy opodatkowania nie jest obowiązkiem ale przywilejem przedsiębiorcy. Może on skorzystać z uprzywilejowanych form opłacania podatku lub pozostać opodatkowanym wg progresywnej skali podatkowej ze stawkami 18% i 32% jakie obowiązują w 2013 roku.
Oznacza to, że opodatkowanie na zasadach ogólnych wg progresywnej skali podatkowej jest obligatoryjną formą opodatkowania (jeśli podatnik był opodatkowany na zasadach ogólnych wg progresywnej skali podatkowej i nie wybierze do 20 stycznia roku podatkowego jednej ze wspomnianych w punkcie 1 możliwości opodatkowania, nadal pozostaje na zasadach ogólnych wg progresywnej skali podatkowej, jeśli podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i nie dokona wyboru formy opodatkowania, wówczas ma obowiązek rozliczać się z podatku dochodowego na zasad ogólnych wg progresywnej skali podatkowej)
Ważne dla osób dokonujących wyboru formy opodatkowania jest to, że im bardziej zryczałtowana forma opodatkowania, tym mniejsze obowiązki w zakresie dokumentowania operacji gospodarczych dla celów podatku dochodowego oraz w zakresie księgowości, oraz tym mniejszy związek kwoty podatku z rozmiarem działalności gospodarczej.
Oczywistym argumentem przemawiającym za wyborem określonej formy opodatkowania jest opłacalność wyboru, jednak osoby, które nie radzą sobie z obowiązkami w zakresie dokumentowania operacji gospodarczych powinny wybierać bardziej zryczałtowane formy opodatkowania, przy których występuje mniej obowiązków. Prowadzenie księgowości można co prawda zlecić biuru rachunkowemu, jednak wiele czynności podatnik zobowiązany jest dokonać we własnym zakresie.
Przy zasadach ogólnych można co prawda zmniejszyć podstawę opodatkowania poprzez optymalizację podatkową w zakresie kosztów uzyskania przychodu, jednak prawo podatkowe zawiera szereg uregulowań szczegółowych wyjątków itp., które mogą rzeczywiście utrudnić życie podatnikowi. Poza tym opłacalność wyboru formy opodatkowania to nie tylko najniższe podatki ale najniższe koszty prowadzenia działalności w ogóle. Przy niewielkim rozmiarze działalności koszty związane z biurem rachunkowym mogą całkowicie zniweczyć oszczędności związane z wyborem zasad ogólnych czy ryczałtu jako zasad opodatkowania.
Jednak każdy podatnik wraca do zasadniczego pytania: która forma opodatkowania wiąże się z najniższymi obciążeniami podatkowymi. Aby odpowiedzieć na tak postawione pytanie niezbędna jest podstawowa wiedza o prowadzonej czy planowanej działalności gospodarczej dotycząca miedzy innymi:
wysokości przychodu
wysokości kosztów jego uzyskania
rozmiaru prowadzonej działalności (w przypadku karty podatkowej)
W oparciu o te dane należy ustalić wysokość podatku należnego w każdym wariancie.
Przykład 1
Podatnik w 2013 roku rozpoczął pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie handlu detalicznego żywnością, w tym owocami i warzywami, napojami i wyrobami tytoniowymi. Działalność jest prowadzona przy zatrudnieniu dwóch pracowników w miejscowości mającej powyżej 50 tys. mieszkańców
Jaką formę opodatkowania mógł on wybrać? Odpowiedź brzmi: zasady ogólne wg progresywnej skali podatkowej jak i wg stawki liniowej 19%, ryczałt ewidencjonowany lub kartę podatkową. A zatem wszystkie cztery istniejące formy opodatkowania.
Dla potrzeb przykładu załóżmy, że przeciętny miesięczny przychód wynosi 15 000 zł, natomiast koszt jego uzyskania tj. zakup towaru, amortyzacja, użytkowanie samochodu osobowego dla celów działalności, koszty pracownicze itp. wynoszą 7 000 zł
W zależności od wybranej przez przedsiębiorcę formy opodatkowania podatek dochodowy od osób fizycznych za kolejne miesiące 2013 roku będzie się kształtował w wysokości przedstawionej poniżej w tabeli:
Tabela 1. Wysokość miesięcznego podatku dochodowego od osób fizycznych przy wyborze jednej z czterech możliwych form opodatkowania
Forma opodatkowania | Sposób obliczenia miesięcznego podatku dochodowego | Wysokość miesięcznego podatku dochodowego |
---|---|---|
zasady ogólne wg progresywnej skali podatkowej | 15 000 – 7 000 = 8 000 8 000 * 18% - 556,02 |
834,00 |
zasady ogólne wg stawki liniowej 19% | 15 000 – 7 000 = 8 000 8 000 * 19% |
1 520,00 |
ryczałt ewidencjonowany | 15 000 * 3% | 450,00 |
karta podatkowa | Obwieszczenie Ministra Finansów z dn. 9.11.2012 w sprawie stawek karty podatkowej kwoty, do której można wykonywać świadczenia przy prowadzeniu niektórych usług z wyjątkiem świadczeń dla ludności oraz kwartalnych stawek ryczałtu od przychodów proboszczów i wikariuszy obowiązujących w 2013 r. | 1 169,00 |
Tabela 2. Wysokość miesięcznego podatku dochodowego od osób fizycznych przy wyborze jednej z czterech możliwych form opodatkowania
Forma opodatkowania | Sposób obliczenia miesięcznego podatku dochodowego | Wysokość miesięcznego podatku dochodowego |
---|---|---|
zasady ogólne wg progresywnej skali podatkowej | 15 000 – 10 000 = 5 000 5 000 * 18% - 556,02 |
344,00 |
zasady ogólne wg stawki liniowej 19% | 15 000 – 10 000 = 5 000 5 000 * 19% |
950,00 |
ryczałt ewidencjonowany | 15 000 * 3% | 450,00 |
karta podatkowa | Obwieszczenie Ministra Finansów z dn. 9.11.2012 w sprawie stawek karty podatkowej kwoty, do której można wykonywać świadczenia przy prowadzeniu niektórych usług z wyjątkiem świadczeń dla ludności oraz kwartalnych stawek ryczałtu od przychodów proboszczów i wikariuszy obowiązujących w 2013 r. | 1 169,00 |
Natomiast gdyby działalność była wykonywana w miejscowości do 5 000 mieszkańców bez zatrudniania pracowników wówczas karta podatkowa znalazłaby się na pierwszym miejscu, tuż przez ryczałtem ewidencjonowanym.
Tabela 3. Wysokość miesięcznego podatku dochodowego od osób fizycznych przy wyborze jednej z czterech możliwych form opodatkowania
Forma opodatkowania | Sposób obliczenia miesięcznego podatku dochodowego | Wysokość miesięcznego podatku dochodowego |
---|---|---|
zasady ogólne wg progresywnej skali podatkowej | 15 000 – 7 000 = 8 000 8 000 * 18% - 556,02 |
834,00 |
zasady ogólne wg stawki liniowej 19% | 15 000 – 7 000 = 8 000 8 000 * 19% |
1 520,00 |
ryczałt ewidencjonowany | 15 000 * 3% | 450,00 |
karta podatkowa | Obwieszczenie Ministra Finansów z dn. 9.11.2012 w sprawie stawek karty podatkowej kwoty, do której można wykonywać świadczenia przy prowadzeniu niektórych usług z wyjątkiem świadczeń dla ludności oraz kwartalnych stawek ryczałtu od przychodów proboszczów i wikariuszy obowiązujących w 2013 r. | 335,00 |
Ponadto należy zauważyć, iż przedmiotowy przykład nie uwzględnia prawa do korzystania z ulg podatkowych i preferencyjnych zasad opodatkowania. Trudno zatem wyciągnąć ogólne wnioski. Wynik niewątpliwie zależy od przyjętych prognoz finansowych prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, w szczególności wielkości przychodów i kosztów ich uzyskania oraz indywidualnej sytuacji podatnika np.: prawa do korzystania z ulg podatkowych, czy też preferencyjnych sposobów opodatkowania po zakończonym roku podatkowym.
Oprócz wysokości obciążeń podatkowych przy wyborze najbardziej opłacalnej formy opodatkowania należy uwzględnić inne czynniki np.: koszty księgowości i doradztwa podatkowego, które różnią się w zależności od wybranej formy opodatkowania
Do ustalenia opłacalności wyboru formy opodatkowania niezbędna jest zatem szczegółowa znajomość wskaźników ekonomicznych związanych z funkcjonowaniem firmy. Przy wyborze określonej formy opodatkowania należy również uwzględnić to, iż oprócz przychodów i kosztów jego uzyskania, w życiu przedsiębiorcy występują takie problemy jak: biuro rachunkowe czy księgowy, VAT, akcyza, cła, odliczenia, refundacje, dotacje, inne uwarunkowania lokalne itp.
07-05-2014
Poczynając od 2007 roku każdy przedsiębiorca kontynuujący działalność gospodarczą opodatkowany wg zasad ogólnych może skorzystać z uproszczonej formy obliczania zaliczek na podatek dochodowy. W tym wariancie zaliczki w danym roku podatkowym są stałe i nalicza się je od dochodu za lata poprzednie. Przedsiębiorca może zatem zaplanować na cały rok z góry wysokość obciążeń finansowych związanych z podatkiem dochodowym.
Z możliwości takiej może skorzystać przedsiębiorca:
który prowadzi działalność gospodarczą w roku bieżącym (roku dokonania wyboru) oraz w roku poprzednim
który uzyskał dochód z działalności gospodarczej wyższy niż wolny od opodatkowania w roku podatkowym:
poprzedzającym rok podatkowy o 2 lata (zeznanie złożone w roku podatkowym poprzedzającym rok podatkowy) albo
poprzedzającym rok podatkowy o 3 lata (zeznanie złożone w roku podatkowym poprzedzającym rok podatkowy o 2 lata)
który w ww. latach był opodatkowany na zasadach ogólnych albo podatkiem liniowym
który zawiadomi na piśmie naczelnika urzędu skarbowego o wyborze takiej metody wpłacania zaliczek do 20 lutego danego roku podatkowego
Przykład 2
Podatnik w roku 2010 uzyskał stratę z działalności gospodarczej, a w roku 2011 jego dochód z tego tytułu nie przekroczył kwoty 3 091 zł. W roku 2013 nie może więc skorzystać z omawianej opcji. Nie uzyskał bowiem odpowiednich wyników finansowych w latach poprzednich
Podatnik w roku 2010 uzyskał dochód 5 000 zł z działalności gospodarczej, a w roku 2011 uzyskał stratę. Dochód z roku 2010 wykazał w zeznaniu złożonym w roku 2011, poprzedzającym rok 2013 o 2 lata. Ten właśnie dochód może stanowić podstawę naliczenia zaliczki płatnej metodą uproszczoną w roku podatkowym 2013.
Przykład 3
Podatnik zakończył działalność gospodarczą 31 grudnia 2011 roku. Podejmuje ją na nowo od 1 stycznia 2013 roku, nie może jednak dokonać wyboru omawianej opcji, gdyż w latach 2012-2013 po raz pierwszy podejmuje działalność gospodarczą.
Z uproszczonej metody opłacania zaliczek na podatek dochodowy może skorzystać zarówno przedsiębiorca opodatkowany wg progresywnej skali podatkowej, jak i przedsiębiorca opodatkowany podatkiem liniowym wg stawki 19%
Metoda ta polega na:
wpłacaniu co miesiąc zaliczki na podatek dochodowy w stałej wysokości 1/12 podatku należnego obliczonej przy zastosowaniu skali podatkowej obowiązującej w danym roku podatkowym lub przy zastosowaniu stawki liniowej 19% za jedno z ww. poprzednich lat podatkowych, a za listopad – zaliczki w wysokości podwójnej
złożeniu rozliczeniu rocznego PIT-36 lub PIT-36L po zakończeniu roku podatkowego
Przedmiotowa metoda wpłacania zaliczek jest niewątpliwie korzystna dla podatników. Przede wszystkim mogą oni zaplanować wysokość zobowiązania w podatku dochodowym płatnego w danym roku podatkowym.
Należy również dodać, że przepisy podatkowe jako zaległość podatkową traktują także nie wpłacenie w terminie albo wpłacenie w niższej wysokości zaliczki na podatek dochodowy. Na tej podstawie organy podatkowe mogą u przedsiębiorcy wszcząć postępowanie kontrolne w trakcie roku podatkowego i w sytuacji, gdy oblicza zaliczki w wysokości wyższej niż te, które przedsiębiorca wpłacił do budżetu, oblicza m.in. należne odsetki za zwłokę
W przypadku formy uproszczonej wpłacania zaliczek powyższe nie ma miejsca. Są one bowiem wpłacane w określonej z góry wysokości bez względu na to jaki dochód podatnik osiąga w danym roku podatkowym.
Forma ta jest także korzystna dla przedsiębiorców, którzy przewidują, że ich dochód w danym roku znacznie wzrośnie. Jak już wspomniano obecne dochody nie mają wpływu na wysokość zaliczek wpłaconych w ciągu roku. Tym samym przez pewien czas (aż do upływu terminu złożenia zeznania rocznego) mogą oni gospodarować środkami finansowymi, które zaoszczędzą wpłacając niższe zaliczki uproszczone.
Przykład 4
Przedsiębiorca uzyskał następujący dochód w kolejnych latach prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej:
w 2009 roku – 2 000 zł
w 2010 roku - 6 000 zł
w 2011 roku - 20 000 zł
w 2012 roku - 60 000 zł
W 2012 roku dochód uzyskiwany był stabilny w wysokości ok. 5 000 zł miesięcznie. Zaliczki wyniosłyby po ok. 950 zł, w przypadku gdyby były obliczone wg stawki liniowej 19% i po około 377 zł w przypadku gdyby były obliczone wg skali podatkowej. Gdyby przedsiębiorca skorzystał z uproszczonej formy wpłacania zaliczek, płaciłby odpowiednio tylko 95 zł i 47 zł miesięcznie.
Oznacza to, że aż do momentu złożenia zeznania podatkowego za 2012 rok i ostatecznego rozliczenia, kiedy to musiałby dopłacić odpowiednio 10 260 zł i 10 853 zł podatku z 54 000 zł dochodu, przedsiębiorca mógłby wykorzystać te środki na własne potrzeby, chociażby tylko pobierając od nich odsetki. Niewątpliwie wpłynęłoby to pozytywnie na płynność finansową przedsiębiorstwa. Oczywiście przedsiębiorca nie zapłaciłby odsetek za zwłokę od różnicy pomiędzy sumą zaliczek wyliczonych w formie uproszczonej a rzeczywistą wysokością podatku wyliczonego na koniec roku.
Metoda uproszczona wpłacania zaliczek wydaje się być korzystna także z uwagi na konsekwencje korekt zapisów w księgach podatkowych, a następnie i dochodu podlegającego opodatkowaniu. Oczywiście przedsiębiorcy takich korekt w swoich księgach podatkowych dokonywać muszą lecz informacja taka nie wypływa poza przedsiębiorstwo do organów podatkowych. Korekty te nie mają bowiem wpływu na wysokość zaliczek na podatek dochodowy wpłacany do urzędu.
WNIOSKI
Głównym czynnikiem mającym wpływ na wybór formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest rodzaj pozarolniczej działalności gospodarczej. W dalszej kolejności należy brać pod uwagę przewidywaną wysokość przychodów, kosztów ich uzyskania oraz możliwość korzystania z odliczeń ulg podatkowych oraz preferencyjnych zasad opodatkowania.
Zasady ogólne wg progresywnej skali podatkowej czy też wg stawki liniowej 19% może wybrać każdy przedsiębiorca, bez ograniczeń co do rodzaju prowadzonej działalności. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z kolei oraz karta podatkowa to formy opodatkowania przewidziane tylko dla przychodów z tytułu prowadzenia ściśle określonych rodzajów działalności gospodarczej.
Formę opodatkowania wybiera się raz w roku. O wyborze sposoby płacenia podatku należy do dnia 20 stycznia danego roku podatkowego powiadomić pisemnie właściwego naczelnika urzędu skarbowego, natomiast w przypadku rozpoczęcia działalności w ciągu roku, do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
Odpowiadając na pytanie, którą formę opodatkowania warto wybrać? – przede wszystkim warto wyliczyć, jakie koszty będą obciążały prowadzoną działalność. W przypadku bowiem:
niskiej kwoty kosztów działalności gospodarczej warto zastanowić się nad wyborem jednej z form ryczałtowych. Mają one tę zaletę, że prowadzenie ewidencji jest bardzo uproszczone i ma to miejsce przy ryczałcie ewidencjonowanych, bądź nie ma obowiązku jej prowadzenia, jak przy karcie podatkowej. Jednak tego typu formy powinni wybrać przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą niewielkich rozmiarów
wysokiej kwoty kosztów uzyskania przychodów korzystniejsze będzie wybranie np.: podatkowej księgi przychodów i rozchodów, czyli zasad ogólnych
Dokonując wyboru miedzy np.: podatkiem liniowym a ryczałtem ewidencjonowanym, należy pamiętać, że przy podatku liniowym mimo stałej stawki, istnieje możliwość odliczania kosztów uzyskania przychodów. Przy ryczałcie ewidencjonowanym takiej możliwości nie ma
Należy również pamiętać, że wybierając opodatkowanie podatkiem liniowym lub w formie zryczałtowanej przedsiębiorca pozbawiony zostaje możliwości:
preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego tj. łącznie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko
skorzystania z odliczenia ulg podatkowych
Wybór uproszczonej metody opłacania zaliczek z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nie zawsze będzie opłacalny dla przedsiębiorcy. Warto wybrać tę formę przede wszystkim wówczas, gdy przedsiębiorca osiągnie w danym roku podatkowym wyższe dochody, niż w latach poprzednich.
Opcja opodatkowania liniowego przez przedsiębiorców w porównaniu z opodatkowaniem wg progresywnej skali podatkowej
Dokonując wyboru pomiędzy opodatkowaniem wg progresywnej skali podatkowej a opodatkowaniem z zastosowaniem stawki liniowej należy indywidualnie ocenić opłacalność każdej z wymienionych form opodatkowania. Nie jest bowiem możliwe udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, która z tych form bardziej się opłaca, gdyż jest to uzależnione od szeregu czynników. Należy zatem wziąć pod uwagę m.in.: wysokość osiąganych dochodów, możliwość korzystania z preferencyjnych zasad opodatkowania, możliwości korzystania z ulg i odliczeń podatkowych.
Zakładając, ze przedsiębiorca nie korzysta z preferencyjnych zasad opodatkowania jak i z ulg i odliczeń podatkowych opcja opodatkowania liniowego okazuje się korzystna w przypadku uzyskania dochodu w 2008 roku większego niż 49 825 zł.
Można obliczyć go wg ustalenia następującej zasady, zgodnie z którą wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych obliczona wg stawki liniowej 19% (teraz 18%) oraz wg progresywnej skali podatkowej jest tożsama tj.:
opodatkowanie wg stawki liniowej = opodatkowanie wg progresywnej skali podatkowej w drugim przedziale
Dochód * 19% = 7 866,25 + 30%*(Dochód - 44 490)
Po rozwiązaniu przedmiotowego równania otrzymujemy D (dochód) = 49 825
Tabela 4. Obciążenie podatkiem dochodowym w podatku o stawce progresywnej i podatku o stawce proporcjonalnej przedsiębiorców o różnych dochodach w roku podatkowym 2008
Wysokość dochodu w zł | Podatek dochodowy od osób fizycznych obliczony dla zasad ogólnych wg progresywnej skali podatkowej w zł | Podatek dochodowy od osób fizycznych obliczony dla zasad ogólnych wg stawki liniowej 19% |
---|---|---|
2 000 | 3 213 | 3 800 |
44 490 | 7 866 | 8 453 |
49 825 | 9 467 | 9 467 |
60 000 | 12 519 | 11 400 |
85 528 | 20 178 | 16 250 |
100 000 | 26 100 | 19 000 |
Z porównania zawartego w tabeli opodatkowania wg skali podatkowej i opodatkowania wg stawki liniowej 19% wynika, że przedsiębiorcy o dochodach rocznych niższych niż 49 825 zł a opodatkowani stawką liniową będą obciążeni większym ciężarem podatkowym, zaś przedsiębiorcy o wyższym dochodzie mniejszym.
Przy dokonywaniu wyboru opodatkowania pomiędzy sposobami omawianymi w tym punkcie należy zwrócić uwagę na fakt, że skorzystanie z ulg przy opodatkowaniu wg progresywnej skali podatkowej może znacząco zredukować bądź całkowicie wyeliminować konieczność zapłaty podatku za dany rok podatkowy pomimo osiągnięcia nawet znacznych dochodów. Takiej możliwości jak już wspomniano nie daje opodatkowanie stawką liniową, przy którym w praktyce nie ma możliwości korzystania z ulg dających największe korzyści podatkowe w postaci obniżenia bądź braku konieczności zapłaty podatku dochodowego.
Przykład nr 2
Podatnik w roku 2007 uzyskał stratę z działalności gospodarczej, a w roku 2008 jego dochód z tego tytułu nie przekroczył kwoty 3 091 zł. W roku 2010 nie może więc skorzystać z omawianej opcji. Nie uzyskał bowiem odpowiednich wyników finansowych w latach poprzednich.
Wysokość obciążeń podatkowych w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych w porównaniu z zasadami ogólnymi
Korzystając z danych statystycznych dotyczących małych przedsiębiorstw prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, można przeprowadzić analizę opłacalności opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych w formie ryczałtu ewidencjonowanego na tle zasad ogólnych (zasad ogólnych wg progresywnej skali podatkowej jak i zasad ogólnych wg podatku liniowego ze stawką 19%)
Przyjmijmy lata 2005-2006 jako okres objęty analizą. W analizowanym okresie największa część badanych przedsiębiorstw zajmowała się w Polsce działalnością handlową. Następne miejsca zajmują przedsiębiorstwa prowadzące działalność przemysłową, działalność w zakresie obsługi nieruchomości, działalność budowlaną oraz działalność transportową.
Tabela 5. Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych obliczonego za rok podatkowy 2005 przez przedsiębiorców wg ryczałtu ewidencjonowanego i zasad ogólnych
rodzaj działalności gospodarczej | średnie przychody na 1 zakład pracy w tys. zł | średnie koszty na 1 zakład pracy w tys. zł | udział % kosztów w przychodach | podatek obliczony dla ryczałtu w zł | podatek obliczony dla zasad ogólnych |
---|---|---|---|---|---|
wg progresywnej skali podatkowej | |||||
handel | 508,0 | 470,5 | 92,6 | 15 240 | 6 647 |
przemysł | 305,8 | 259,6 | 84,9 | 25 993 | 9 257 |
budownictwo | 243,1 | 192,6 | 79,2 | 13 371 | 10 547 |
transport | 224,5 | 191,1 | 85,1 | 12 348 | 5 816 |
Tabela 6. Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych obliczonego za rok podatkowy 2006 przez przedsiębiorców wg ryczałtu ewidencjonowanego i zasad ogólnych
rodzaj działalności gospodarczej | średnie przychody na 1 zakład pracy w tys. zł | średnie koszty na 1 zakład pracy w tys. zł | udział % kosztów w przychodach | podatek obliczony dla ryczałtu w zł | podatek obliczony dla zasad ogólnych |
---|---|---|---|---|---|
wg progresywnej skali podatkowej | |||||
handel | 528,1 | 489,8 | 92,8 | 15 843 | 6 887 |
przemysł | 323,7 | 278,7 | 86,1 | 27 515 | 8 897 |
budownictwo | 272,8 | 212,2 | 77,8 | 15 004 | 13 577 |
transport | 270,1 | 232,9 | 86,2 | 14 856 | 6 557 |
W tabelach 5 i g przedstawiono symulację obciążeń podatkowych przy wyborze ryczałtu ewidencjonowanego lub zasad ogólnych jako formy opłacania podatku dochodowego od osób fizycznych w latach 2005-2006. Do tego celi wybrane działy przedsiębiorstw, które najczęściej wybierają ryczałt ewidencjonowany. Średnia wielkość przychodów i kosztów przypadająca na jedno przedsiębiorstwo podana została na podstawie danych GUS dla firm zatrudniających do 9 osób, prowadzących pozarolnicza działalność gospodarczą w formie osoby fizycznej.
Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych obliczono: dla potrzeb ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na podstawie odpowiedniej stawki ryczałtu, dla potrzeb zasad ogólnych odpowiednio na podstawie skali zamieszczonej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz na podstawie stawki liniowej 19%.
W roku 2005 i 2006 podatek dochodowy od osób fizycznych płacony w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dla omawianych działów przedsiębiorstw jest wyższy od obliczonego wg zasad ogólnych (różnice w wysokościach podatku dochodowego obliczonego wg zasad ogólnych wg progresywnej skali podatkowej oraz wg stawki liniowej 19%, a w konsekwencji korzyści płynące z przedmiotowych sposobów opodatkowania zostały już omówione w punkcie 4)
W roku 2006 przedsiębiorcy prowadzący działalność handlową i płacący podatek dochodowy w formie ryczałtu ewidencjonowanego zapłacą średnie o 8 761 zł (tj. średnio prawie o 124%) więcej niż gdyby wybrali opodatkowanie na zasadach ogólnych.
W 2005 kwota ta była średnio o 8 354 zł (tj. średnio o ponad 121%) wyższa. W działalności przemysłowej przedsiębiorcy korzystający z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zapłacą kwotę podatku średnio wyższą o 18 791 zł (tj. średnio o ponad 215%) w 2006 roku. W roku 2005 – średnio o 16 975 zł (tj. średnio o ponad 188%) niż gdyby rozliczali się z podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadach ogólnych
Wobec powyższego należy zauważyć, że w omawianych działach pozarolniczej działalności gospodarczej, gdzie najchętniej wybierany jest ryczałt ewidencjonowany, opłacalność tej formy opodatkowania malej na korzyść zasad ogólnych.
Przyczyną takiego stanu rzeczy jest poziom kosztów uzyskiwanych przez analizowane podmioty. Stosunek wysokości kosztów do uzyskiwanych przychodów jest w przedsiębiorstwach poddanych analizie zdecydowanie niekorzystny dla ryczałtu ewidencjonowanego. Z przeprowadzonej powyżej analizy wynika, że ryczałt ewidencjonowany byłby korzystny, ze względu na wysokość obciążeń podatkowych dla przedsiębiorstw, w których prowadzona działalność charakteryzuje się niską kosztochłonnością.
Z przedstawionych danych statystycznych należy wyciągnąć wniosek, że przedsiębiorstw charakteryzujących się takimi wskaźnikami jest mało.
W tym momencie celowe jest wyliczenie takiej wysokości kosztów uzyskania przychodu i jego udziału procentowego w przychodach odpowiednio dla działalności handlowej, przemysłowej, budowlanej i transportowej, dla których przedsiębiorcom byłoby korzystniejsze rozliczanie się z podatku dochodowego od osób fizycznych w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych niż na zasadach ogólnych.
Tabela 7. Wysokość średnich kosztów uzyskania przychodu i ich udziału w przychodach dla których podatek dochodowy od osób fizycznych opłacany w formie ryczałtu ewidencjonowanego oraz na zasadach ogólnych wg progresywnej skali podatkowej są sobie tożsame
rodzaj działalności gospodarczej | średnie przychody na 1 zakład pracy w tys. zł | średnie koszty na 1 zakład pracy w tys. zł | udział % kosztów w przychodach |
---|---|---|---|
2005 rok | |||
handel | 508,0 | 425,0 | 83,7 |
przemysł | 305,8 | 166,2 | 54,3 |
budownictwo | 243,1 | 169,9 | 69,9 |
transport | 224,5 | 156,7 | 69,8 |
2006 rok | |||
handel | 528,1 | 441,9 | 83,7 |
przemysł | 323,7 | 176,1 | 54,4 |
budownictwo | 272,8 | 191,0 | 70,0 |
transport | 270,1 | 189,1 | 70,0 |
Wyliczona wysokość kosztów uzyskania przychodów w tabeli 7 zapewnia taką samą wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych do zapłaty obliczonego dla ryczałtu ewidencjonowanego jak i odpowiednio dla zasad ogólnych wg progresywnej skali podatkowej i stawki liniowej 19%.
Niewątpliwie na podstawie przedmiotowych wyliczeń należy wyciągnąć wniosek, zgodnie z którym aby podatek dochodowy od osób fizycznych opłacany w formie ryczałtu ewidencjonowanego był dla przedsiębiorcy korzystniejszy znacząco niższy musiałby być poziom kosztów uzyskania przychodów w przedsiębiorstwach.
Oznacza to jednocześnie sytuacje w przypadku której przedsiębiorcy prowadzący przedmiotowe rodzaje pozarolniczej działalności gospodarczej w latach 2005-2006 osiągnęliby koszty niższe od wyliczonych w wyżej wymienionych tabelach korzystniejsze byłoby rozliczanie się z podatku dochodowego od osób fizycznych w formie ryczałtu ewidencjonowanego, jeśli natomiast średnie koszty na jedno przedsiębiorstwo byłyby wyższe opłacalne staje się korzystanie z zasad ogólnych podatku dochodowego od osób fizycznych.
Reasumując, koszty zapewniające opłacalność zastosowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych musiałyby być niższe o:
w 2005 roku |
---|
dla działalności handlowej |
dla działalności przemysłowej |
dla działalności budowlanej |
dla działalności transportowej |
w 2006 roku |
dla działalności handlowej |
dla działalności przemysłowej |
dla działalności budowlanej |
dla działalności transportowej |
od faktycznie osiągniętych.
Wysokość obciążeń podatkowych w karcie podatkowej w porównaniu z zasadami ogólnymi oraz z ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych
Podatek dochodowy od osób fizycznych opłacany w formie karty podatkowej ma charakter kwotowo określonych stawek miesięcznych wg tabel zamieszczonych w załączniki nr 3 do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Wysokość tych stawek zależy od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, liczby zatrudnionych pracowników oraz wielkości miejscowości, w której jest prowadzona działalność.
Wykorzystując dane statystyczne w ramach grupy małych przedsiębiorców, można przeprowadzić analizę opłacalności opodatkowania podatkiem dochodowym w formie karty podatkowej na tle:
zasad ogólnych (zarówno wg skali podatkowej jak i stawki liniowej 19%) oraz
ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych obliczono odpowiednio na podstawie progresywnej skali podatkowej i stawki liniowej określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz stawek podatku opłacanego w formie ryczałtu ewidencjonowanego jak i w formie karty podatkowej określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
W tabelach nr 9, 10, 11 i 12 przedstawiono symulację obciążeń podatkowych przy wyborze opłacania podatku dochodowego w formie karty podatkowej oraz wg zasad ogólnych (zarówno wg progresywnej skali podatkowej jak i stawki liniowej 19%), natomiast w tabelach 13, 14, 15 i 16 przedstawiono symulację obciążeń podatkowych przy wyborze opłacania podatku dochodowego w formie karty podatkowej oraz ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Analizie poddano przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie handlu oraz usług budowlanych.
Tabela 14. Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych płaconego za rok podatkowy 2005 wg karty podatkowej i zasad ogólnych przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi
miesięczny podatek dochodowy od os. fiz. dla karty podatkowej w zł | miesięczny podatek dochodowy od os. fiz. dla zasad ogólnych w zł |
---|---|
przy liczbie pracowników | w miejscowości o liczbie mieszkańców |
do 5 000 | |
od | |
0 | 398 |
1 | 438 |
2 | 531 |
Dla przedsiębiorców prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie handlu artykułami nieżywnościowymi w grupie poddanych analizie przedsiębiorstw średnia miesięczna stawka podatku dochodowego od osób fizycznych opłacanego na zasadach ogólnych obliczona wg progresywnej skali podatkowej i wg stawki liniowej 19% wynosiła 2005 roku odpowiednio 544 zł i 594 zł a w 2006 roku odpowiednio 574 zł i 606 zł.
W latach 2005-2006 dla omawianej grupy przedsiębiorców korzystniejszy był wybór karty podatkowej jedynie przy stosunkowo niewielkiej skali działalności. Przy założeniu, że organ podatkowy zastosowałby dolną granicę stawki karty podatkowej możliwą do zastosowania, przedsiębiorcy korzystniej byłoby zastosować kartę podatkową, bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników, jednak pod warunkiem, że działalność prowadzona byłaby w miejscowości do 5 000 mieszkańców.
Tabela 16. Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych płaconego za rok podatkowy 2005 wg karty podatkowej i zasad ogólnych przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie robót budowlanych instalacyjnych, związanych z zakładaniem instalacji: grzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, wodnokanalizacyjnych, gazowych, elektrycznych i osprzętu elektrycznego
miesięczny podatek dochodowy od os. fiz. dla karty podatkowej w zł | miesięczny podatek dochodowy od os. fiz. dla zasad ogólnych w zł |
---|---|
przy liczbie pracowników | w miejscowości o liczbie mieszkańców |
do 5 000 | |
0 | 337 |
1 | 603 |
2 | 893 |
3 | 1 059 |
Tabela 18. Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych płaconego za rok podatkowy 2005 wg karty podatkowej i ryczałtu ewidencjonowanego przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi
miesięczny podatek dochodowy od os. fiz. dla karty podatkowej w zł | miesięczny podatek dochodowy od os. fiz. dla ryczałtu ewidencyjnego w zł |
---|---|
przy liczbie pracowników | w miejscowości o liczbie mieszkańców |
do 5 000 | |
od | |
0 | 398 |
1 | 438 |
2 | 531 |
Jeżeli jednak organ podatkowy zastosował górną granicę możliwych stawek karty podatkowej, to wybór tej formy opodatkowania korzystny był jedynie dla przedsiębiorców zatrudniającym jednego pracownika w miejscowości o liczbie mieszkańców w przedziale od 5 000 do 50 000
Powyższa analiza daje podstawy do stwierdzenia, że ryczałt ewidencjonowany przy zastosowaniu przez organ podatkowy maksymalnych stawek karty podatkowej dla działalności handlowej stał się korzystniejszy dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w miejscowości powyżej 5 000 mieszkańców.
Tabela 20. Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych płaconego za rok podatkowy 2005 wg karty podatkowej i ryczałtu ewidencjonowany przez przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie robót budowlanych instalacyjnych, związanych z zakładaniem instalacji: grzewczych, wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, wodnokanalizacyjnych, gazowych, elektrycznych i osprzętu elektrycznego
miesięczny podatek dochodowy od os. fiz. dla karty podatkowej w zł | miesięczny podatek dochodowy od os. fiz. dla ryczałty ewidencyjnego w zł |
---|---|
przy liczbie pracowników | w miejscowości o liczbie mieszkańców |
do 5 000 | |
0 | 337 |
1 | 603 |
2 | 893 |
3 | 1 059 |
14-05-2014
Temat: Podatek od towarów i usług
Podatek od towarów i usług jest podatkiem zaliczanym do podatków pośrednich, którego ciężar ponoszą nie podmioty na które został on nałożony, ale konsumenci finalni, którzy muszą nabyć dane dobro. Oznacza to, że jest on wliczony w cenę towaru lub usługi, a nie zależy jak w podatkach bezpośrednich od indywidualnego przychody, dochodu, czy majątku. Jest to tzw. podatek od wartości dodanej – z angielskiego Value Added Tax – VAT.
Podatek VAT został wprowadzony w Polsce ustawą z dnia 8.01.1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.). Nie był on jednak dostosowany do rozwiązań prawnych występujących w Unii Europejskiej w zakresie wspólnotowego systemu VAT. Z tego względu z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej polski system podatkowy uległ istotnym przeobrażeniom na mocy ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535). Podstawowym założeniem nowej ustawy, która po licznych nowelizacjach obowiązuje do dziś, było dostosowanie przepisów w zakresie tego podatku do wymogów wynikających z dyrektyw Unii Europejskiej.
Zakres podmiotowy
Szczególną cechą podatku od towarów i usług jest to, że podatnik nie powinien ponosić ekonomicznego ciężaru tego podatku. Zgodnie z istotą systemu podatkowego w przypadku podatku od towarów i usług ciężar podatku ostatecznie ponosi konsument w momencie zakupu danego towaru lub usługi. Zasadą prawa podatkowego jest, że o tym kto jest podatnikiem podatku VAT, decyduje rodzaj czynności, jakie podmiot wykonuje. Oznacza to, że w odniesieniu do każdej czynności opodatkowanej podatkiem VAT wykonywanej przez dany podmiot należy badać, czy występuje on jako podatnik. Określenie, czy dany podmiot jest podatnikiem VAT, jest istotne gdyż jedynie podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Oznacza to, że podatnikiem podatku od towarów i usług jest każdy, kto wykonuje czynności będące przedmiotem opodatkowania, niezależnie od jego formy organizacyjno-prawnej.
Przykład
Osoba fizyczna będąca podatnikiem VAT z tytułu prowadzeni baru gastronomicznego nie będzie zobowiązana do naliczenia VAT w przypadku sprzedaży domowego sprzętu AGD (nie był on wykorzystany w prowadzeniu baru). W czasie wykonywania takiej czynności osoba ta nie będzie podatnikiem VAT.
W przypadku osób fizycznych, które prowadzą wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie, za podatnika uważa się osobę, która złoży stosowne zgłoszenie rejestracyjne.
Omawiany podatek wprowadza też kategorie podatników podatku od towarów i usług, która nie wiąże ich z wykonywaniem działalności gospodarczej, ale z dokonaniem wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu. W tym wypadku rozszerzono kategorie podatników od towarów i usług wyjątkowo także o osoby, które…
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Użycie słowa „samodzielnie” powoduje, iż za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą przepisy ustawy nie uznają czynności:
z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26.11.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 200 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.)
wykonywanych przez osobę fizyczną na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy
z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt. 2-8 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecających wykonanie czynności i wykonującym zlecenie czynności co do warunków wykonywania tych czynności wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego tych czynności
Przykład 1
Pan Kowalski dokonuje sprzedaży nowego samochodu osobowego do Niemiec. Mimo, że jest to czynność jednorazowa, Pan Kowalski będzie traktowany jak podatnik podatku od towarów i usług.
Podatnikami od towarów i usług są w określonych sytuacjach podmioty nabywające nowe środki transportu. A mianowicie, jeżeli nabywca nowego środka transportu w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu wywozi pojazd bez użycia środka przewozowego i zobowiąże się do wywozu nowego środka transportu poza terytorium kraju w terminie 14 dni od dnia dostawy, a tego zobowiązania nie dotrzyma, będzie zobowiązany do zapłaty podatku od dokonanej dostawy środka transporty i z tego względu będzie traktowany jak podatnik VAT.
W przypadku podmiotów dokonujących importu towarów podatnikami podatku od towarów i usług są podmioty na których ciąży obowiązek uiszczenia cła, również w przypadku, gdy na podstawie przepisów celnych importowany towar jest zwolniony od cła albo cło na towar zostało zawieszone, w części lub w całości, albo zastosowano preferencyjną lub zerową stawkę celną, oraz podmioty uprawnione do korzystania z procedury celnej obejmującej uszlachetnienie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie…
Przykład 2
Firma niemiecka, posiadająca oddział w Polsce regularnie świadczy usługi w zakresie wynajmu dźwigów budowlanych. Polska firma korzysta z tych usług, nie jest jednak zobowiązana do wykazania importu usług i rozliczenia podatku VAT. Obowiązek ten spoczywa na firmie niemieckiej
Przykład 3
Firma niemiecka, posiadająca oddział w Polsce, regularnie świadczy usługi w zakresie dostaw energii w systemie elektrycznym. Polska firma korzystając z tych usług, jest zobowiązana do wykazania importy usług i rozliczenia podatku VAT.
Za podatników od towarów i usług uważane są również podmioty nabywające towary jeżeli dostawcą na terenie kraju jest podmiot nieposiadający siedziby stałego…
Zwolnienia podmiotowe
Podatników podatku od towarów i usług można podzielić na dwie grupy: podatnicy, którzy są płatnikami VAT-u i podatnicy, którzy go nie płacą są zwolnieni z obowiązku podatkowego.
Zwolnienie z podatku od towarów u usług przysługuje podatnikom, u których wartość sprzedaży towarów w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła kwoty 50 000 zł.
Przedmiot opodatkowania podatkiem od towarów i usług
Czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zostały enumeratywne wymienione w ustawie. I tak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terenie kraju
eksport i import towarów
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju
wewnatrzwspólnotowa dostawa towarów.
Czynności te podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają także towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:
rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej
czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy
działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych, podlegającej opodatkowaniu podatkiem od gier na zasadach określonych w odrębnej ustawie.
Miejsce świadczenia
Prawidłowe określenie miejsca świadczenia danej transakcji jest podstawowym kryterium oceny, czy dana transakcja podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie. Dla opodatkowania ważne znaczenie ma:
miejsce świadczenia przy dostawie towarów
miejsce świadczenia przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów
miejsce świadczenia przy świadczeniu usług
Obowiązek podatkowy
Powstanie obowiązku podatkowego oznacza w oproszeniu obowiązek ujawnienia czynności w ewidencji VAT w dniu powstania obowiązku podatkowego, a także ujęcia tej czynności w deklaracji VAT za ten właśnie okres, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Zgodnie z ogólną zasadą obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje:
z chwilą wydania towaru/wykonania usługi
jeżeli czynność powinna zostać potwierdzona fakturą, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury (faktury nie można wystawić – poza wyraźnie wskazanymi w przepisach wyjątkami – przed wydaniem towaru czy zakończeniem usługi, gdyż faktura dokumentuje towary wydane i usługi wykonane)
jeżeli jednak fakturę wystawiono po siódmym dniu od wydania towaru wykonania…
…wydanie towaru. Podatnik ma obowiązek ujęcia tej faktury w ewidencji sprzedaży w miesiącu marcu 2009 roku i rozliczenia podatku należnego z tytułu dokonanej dostawy również w deklaracji VAT za miesiąc marzec 2009 roku.
Przykład 15
Usługa została wykonana w dniu 27 marca 2009 roku, natomiast fakturę wystawiono w dniu 3 kwietnia 2009 roku. Oznacza to, ze obowiązek podatkowy powstał w dniu wystawienia faktury. Podatnik ma obowiązek ujęcia tej faktury w ewidencji sprzedaży w miesiącu kwietniu 2009 roku i rozliczenia podatku należnego z tytułu wykonanej usługi również w deklaracji VAT za miesiąc kwiecień 2009 roku.
Ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje jednak wiele odstępstw od zasady ogólnej, określając tzw. szczególne momenty powstawania obowiązku podatkowego. I tak np.:
obowiązek podatkowy przy wysyłce towarów – jeżeli podatnik wysyła towar nabywcy, powstaje z chwilą wydania towaru nabywcy. W przypadku dostawy wysyłkowej dokonywanej za zaliczeniem pocztowym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zapłaty
obowiązek podatkowy od dostawy energii i usług telefonicznych powstaje z chwilą upływu terminu płatności, jeżeli został on określony w umowie właściwej dla tych rozliczeń
obowiązek podatkowy od usług budowlanych i transportowych powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania tych usług
Przykład 16
Podatnik wykonał usługę budowlaną dnia 24 kwietnia 2009 fakturę wystawił dnia 28 kwietnia 2009 roku, natomiast zapłatę otrzymał dnia 4 maja 2009 roku. Oznacza to, że obowiązek podatkowy u tego podatnika powstał z datą otrzymania zapłaty tj. 4 maja 2009 roku.
Przykład 17
Podatnik wykonał usługę transportową dnia 27 lutego 2009 roku, fakturę wystawił dnia 2 marca 2009 roku, natomiast zapłatę otrzymał 22 maja 2009 roku (lub w ogóle nie otrzymał zapłaty). Oznacza to, że obowiązek podatkowy u tego podatnika powstał z 30-tego dnia od dnia wykonania usługi tj. 29 marca 2009 roku.
Podstawa opodatkowania podatkiem od towarów i usług
Podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług stanowi obrót tj. kwota należna z tytułu sprzedaży (wartość brutto), pomniejszona o kwotę VAT od tej sprzedaży. Jest to zatem wartość netto towaru, tzn. bez podatku VAT. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót stanowi także: otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą towarów lub świadczeniem usług.
Przykład 19
Dyrektor przedszkola organizuje festiwal piosenki dziecięcych, 30% ceny biletów zostanie sfinansowane przez urząd gminy. Bilet kosztuje 7 zł, zaś od każdego biletu była dokonana dopłata 3 zł. Oznacza to, że dotacja będzie miał bezpośredni wpływ na cenę tej usługi i będzie powiększać podstawę opodatkowania, gdyż bez dotacji bilet ten kosztowałby 10 zł. Podstawa opodatkowania w tej sytuacji będzie wynosiła 10 zł.
Jeżeli pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, to obrotem jest kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o przypadającą od nich…
W przypadku wykonania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług dla których nie została określona cena, podstawą opodatkowania jest wartość towarów lub usług obliczona wg cen stosowanych w obrotach z głównym odbiorcą (odbiorcami), a w przypadku braku odbiorcy wg przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku z dnia wykonania tych czynności, pomniejszona o kwotę należnego podatku.
Jeżeli przedmiotem opodatkowania jest świadczenie usług, to podstawą opodatkowania jest koszt świadczenia tych usług poniesiony przez podatnika.
Podstawą opodatkowania w imporcie towarów jest wartość celna powiększona o należne cło. Jeżeli przedmiotem importu są towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, podstawą opodatkowania jest wartość celna powiększona o należne cło i podatek akcyzowy. Podstawa opodatkowania obejmuje również, o ile elementy te nie zostały do niej włączone: prowizję, opakowania, transport, koszty ubezpieczenia, które zostały poniesione albo będą poniesione do pierwszego miejsca przeznaczenia w kraju.
Podstawą opodatkowania w imporcie usług jest kwota, którą usługobiorca jest obowiązany zapłacić z wyjątkiem gdy na podstawie odrębnych przepisów wartość usługi zwiększa wartość celną importowanego towaru albo w przypadku gdy podatek został rozliczony przez usługodawcę.
Przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów podstawą opodatkowania jest kwota jaką nabywca jest zobowiązany zapłacić. Podstawa opodatkowania w tym przypadku obejmuje:
podatki, cła, opłaty i inne należności płacone w związku z nabyciem towarów
wydatki dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu oraz ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę od podmiotu dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia
Polska firma zakupiła w Rosji towary o wartości 50 000 zł i dokonała ich importu na teren Polski. Kontrahent rosyjski poniósł wydatki na jego transport do kraju. Pierwszym miejscem przeznaczenia w kraju jest Warszawa. Należność za transport została ustalona w następującej wysokości:
od kontrahenta rosyjskiego do granicy Polski: 4 000 zł
od granicy Polski do magazynów w Warszawie: 2 000 zł
Wartość celna będzie następująca:
wartość transakcyjna towaru + cena za transport do granicy Polski
50 000 + 4 000 = 54 000
Podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług należy obliczyć w następujący sposób:
wartość celna + cło + cena za transport od granicy Polski do Warszawy
54 000 + cło
Przykład 21
Firma polska dokonała nabycia wewnątrzwspólnotowego towarów z Niemiec. Zagranicznemu kontrahentowi zapłaciła 20 000 zł. Polska firma zwróciła również koszty transportu towarów, które w kwocie 1 500 zł poniósł dostawca.
Stawki podatku od towarów i usług
Podstawową stawką podatku od towarów i usług jest stawka 22%. Przy niektórych czynnościach stawka ta jest niższa i może wynosić: 7%, 6%, 3%. Istnieje również stawka 0%.
Stawka podatku od towarów i usług w wysokości 7% jest stawką preferencyjną. Podlegają jej towary i usługi wymienione w: załączniku nr 3 do ustawy o podatku od towarów i usług oraz załączniku nr 1 do tego rozporządzenia. Stawkę 7% podatku od towarów i usług stosuje się także do importu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków, dostawy oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia dzieł sztuki.
Stawkę podatku od towarów i usług w wysokości 6% nalicza nabywca towarów od rolnika ryczałtowego. W zasadzie nie jest to stawka podatku, którą opodatkowane są towary lub usługi, a zryczałtowana kwota zwrotu podatku VAT dla rolnika ryczałtowego. Warto wspomnieć iż, w przypadku nabywania towarów od rolnika ryczałtowego to nabywca wystawia fakturę VAT, oznaczoną symbolem RR, gdzie wykazuje 6% stawkę podatku. Odliczenia tego podatku nabywca takich towarów będzie mógł dokonać jednak tylko pod warunkiem, iż płatność nastąpi przelewem oraz w określonych w ustawi o podatku od towarów i usług terminach. Stawka zryczałtowanego zwrotu podatku w wysokości 6% obowiązuje od dnia 1 maja 2008 r. Wcześniej, czyli w okresie od 1.05.2004 do 30.04.2008 wynosiła ona 5%.
Stawka podatku od towarów i usług w wysokości 3% jest stawką preferencyjną. Podlegają jej:
towary i usługi związane z rolnictwem, w tym produkty rolne, głownie wymienione w załączniku do ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług.
dostawa oraz wewnątrzwspólnotowe nabycie i import trzmieli i entomofagów (wyłącznie stawonogów i nicieni)
usługi taksówkarzy rozliczających się VAT ryczałtowa.
Stawka podatku od towarów i usług w wysokości 0% jest stawką preferencyjną. Stawka ta jest stosowana przede wszystkim:
w eksporcie oraz wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów,
do towarów i usług wymienionych w art. 83 ustawy o podatku od towarów i usług, jak również w załączniku nr 8 do ustawy
dla towarów i usług wymienionych w rozdziale 6 rozporządzenie ministra finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.
Część towarów i usług zostało zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Ze zwolnienia korzystają:
dostawa towarów oraz świadczenie usług wymienionych w art. 43 ustawy o podatku od towarów i usług, jak również usług wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów określonych w art. 44 ustawy o podatku od towarów i usług
import towarów określonych w art. 45-80 ustawy o podatku od towarów i usług
towary i usługi określone w rozdziale 7 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatki od towarów i usług
dostawa, wewnątrzwspólnotowe nabycie oraz import złota inwestycyjnego
Przy świadczeniu usług w handlu i gastronomii podatnik może obliczac kwotę podatku VAT od wartości brutto towaru. Zastosuje wówczas stawki:
18,03% wartości brutto, dla towarów i usług objętych stawką 22%
6,54% wartości brutto, dla towarów i usług objętych stawką 7%.
2,91% wartości brutto, dla towarów i usług objętych stawką 3%
Przykład 22
Obliczenia podatku od towarów i usług
podatek od towarów i usług obliczany od wartości netto sprzedaży lub usługi:
wartość sprzedaży netto wynosi 10 sztyk po 200 zł
stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%
kwota podatku od towarów i usług:
$$\frac{22*(10*200)}{100} = 440\ zl$$
wartość sprzedaży brutto: 2 000 + 440 = 2 440 zł
podatek od towarów i usług obliczany od wartości brutto sprzedaży lub usługi
wartość sprzedaży brutto wynosi 8 sztuk po 50 zł
stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%
kwota podatku od towarów i usług zawarta w sprzedaży brutto:
$$\frac{18,03*(8*50)}{100} = 72,12$$
wartość sprzedaży netto: 400 – 72,12 = 327,88
Zasady obliczania podatku
W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Podatkiem naliczonym jest podatek, który przedsiębiorca płaci ponosząc koszty: kupując materiały, opłacając rachunki itd. Innymi słowy jest to podatek od kosztów. Natomiast podatek należny to podatek, który obliczany jest w odniesieniu do przychodów ze sprzedaży.
Podatek należny a podatek naliczony
Faktura VAT sprzedaży | Faktura VAT zakupu |
---|---|
↓ | ↓ |
VAT należny | VAT naliczony |
Metodologia obliczania podatku VAT wymaga od podatnika prowadzenia specjalnych rejestrów zakupów i sprzedaży. Na ich podstawie zliczany jest łączny podatek VAT naliczony oraz VAT należny. Do organu podatkowego przedsiębiorca wpłaca różnicę pomiędzy obiema kwotami. W przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy. Obniżenie podatnik może zastosować w pełni, gdy dany zakup służy sprzedaży opodatkowanej.
VAT należny | ||
---|---|---|
VAT naliczony | ||
Podatek VAT | ||
Przykład 23
Podatnik w miesiącu styczniu zakupił towary wraz z podatkiem naliczonym VAT. Są one w pełni związane ze sprzedażą opodatkowaną. Rozliczenie miesięczne podatku wygląda następująco:
podatek należny VAT = 2 500 zł
podatek naliczony VAT = 2 300 zł
podatek do odliczenia = 2 300 zł
Podatnik do organu podatkowego jest zobowiązany odprowadzić kwotę obliczoną w następujący sposób:
podatek należny VAT – podatek naliczony VAT = 2 500 – 2 300 = 200
Przykład 24
Podatnik w miesiącu styczniu dokonał sprzedaży towarów i usług w części opodatkowanych i w części zwolnionych przedmiotowo od podatku VAT. W tej sytuacji podatek naliczony przy zakupach jest odliczany od podatku należnego tylko w tej części, która jest związana ze sprzedażą opodatkowaną. Rozliczenie miesięczne podatku wygląda następująco:
podatek należny VAT = 1 000 zł
podatek naliczony VAT = 1 200 zł
procentowy udział sprzedaży opodatkowanej w sprzedaży ogółem = 80%
podatek naliczony do odliczenia wyniesie: 1 200 * 80% = 960 zł
Podatnik do organu podatkowego jest zobowiązany odprowadzić kwotę obliczoną w następujący sposób:
podatek należny VAT – podatek naliczony VAT = 1 000 – 960 = 40 zł
Zapłata podatku VAT
Podatek od towarów i usług jest co do zasady rozliczany miesięcznie. Przepisy dopuszczają jednak możliwość wyboru kwartalnego rozliczania VAT i możliwość ta dotyczy wszystkich podatników.
Rozliczenie podatku należy składać do właściwego urzędu skarbowego w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu lub kwartale. W tym samym terminie należy również dokonać wpłaty kwoty ewentualnego zobowiązania podatkowego za dany okres rozliczeniowy. Podmioty nie będące małymi podatnikami mają prawo składać kwartalne deklaracje, przy czym – przy takim wyborze – zapłata podatku dokonywana jest co miesiąc, do 25 dnia miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym.
Zwrot podatku VAT
W przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.
Podstawowy termin zwrotu różnicy podatku naliczonego nad należnym wynosi 60 dni od dnia złożenia deklaracji. 60-dniowy termin dotyczy zarówno podatników dokonujących sprzedaży opodatkowanej na terytorium kraju jak i podatników dokonujących dostawy towarów lub świadczących usługi poza terytorium kraju i niedokonujących jednocześnie sprzedaży opodatkowanej, z tym, że w tym drugim przypadku należy złożyć wraz z deklaracją umotywowany wniosek.
21-05-2014
Temat: Mechanizmy przestępstw podatkowych na przykładzie podatku VAT.
Kryzys w 2007 r. spowodował pewne zamieszanie wokół teorii finansowych
Do tej daty większość państw rozwiniętych realizowano w praktyce założenia neoliberalnej teorii finansowej.
Negowano to wszystko co zakłada teoria interwencyjna, stworzona przez J. M. Keynesa
Ograniczano rolę państwa w gospodarce oraz rozmiary sektora publicznego
W momencie kryzysu nastąpił zwrot w myśleniu i działaniu w wielu państwach
Jednakże kryzys finansowy z 2007 r. i działania zmierzające do wzrostu wydatków publicznych a wcześniej dochodów publicznych są jak najbardziej ściśle związane z problematyką prezentowanego artykułu. Jego celem jest przedstawienie możliwości zwiększania wpływów budżetowych, eliminując bądź ograniczając przestępstwa podatkowe.
Generalnie w sytuacji dużych potrzeb finansowych można podstawić następujące pytania:
czy państwo może mieć większe wpływy do swojego budżetu i budżetów innych jednostek organizacyjnych finansów publicznych
jakie zastosować środki, procedury aby tych dochodów budżetowych było więcej
a może środków finansowych jest odpowiednio dużo tylko źle są wydatkowane.
Treść tego opracowania skupia się wokół dwóch pierwszych kwestii. Chodzi w nim o wskazanie podatku VAT, które przyczyniają się do uszczuplenia wpływów do budżetu państwa.
Istota podatku od towarów
Wprowadzenie do polskiego prawa podatkowego podatku od towarów i usług stworzyło możliwość dokonywania przestępstw, polegających na wyłudzaniu nienależnych kwot z budżetu państwa. Możliwość dokonywania tego rodzaju czynów wynika ze specyfiki podatku od towarów i usług. Jest to bowiem podatek, który de facto ma obciążać finalnego odbiorcę towaru lub usługi, czy konsumenta.
We wcześniejszych fazach obrotu, podatnikom prowadzącym działalność gospodarczą przysługuje prawo do potrącenia podatku VAT naliczonego od wartości podatku VAT należnego.
Podatek VAT należny jest obliczany w odniesieniu do przychodów ze sprzedaży. To podatek, który dotyczy sprzedaży usług lub produktów i „należy się” budżetowi państwa od danego podatnika. Innymi słowy podatek VAT należny jest to podatek naliczony przez przedsiębiorcę przy sprzedaży własnych towarów lub usług i który jest oprowadzany do budżetu państwa.
Podatek VAT należny obliczany jest od podstawy opodatkowania, lecz do zapłaty nie przypada cała kwota obliczona w ten sposób, tylko pomniejszona o kwotę podatku VAT naliczonego przy nabyciu towarów lub usług.
Sprzedawca towaru lub usługi będący „podatnikiem VAT” oblicza podatek VAT należny od dokonanej sprzedaży (podstawy opodatkowania) i ma prawo pomniejszyć go o podatek VAT naliczony, który zapłacił przy zakupie innych towarów lub usług, zawarty w fakturach zakupu, z uwzględnieniem rabatów, upustów itp.
Podatek VAT naliczony wynika z autentycznych faktur zakupu otrzymanych przez przedsiębiorcę przy nabyciu towarów i usług.
W przypadku importu jest to suma kwot podatku wynikająca z dokumentu celnego. Różnica między podatkiem VAT naliczonym i podatkiem VAT należnym polega na tym, że ten, który wystawiany jest w fakturach własnych, wydawanych przez firmę to – VAT należny (należny budżetowi państwa), a ten zawarty w fakturach otrzymanych od dostawców to – VAT naliczony.
Zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług powstaje tylko wtedy, gdy wartość podatku VAT należnego w danym miesiącu jest wyższa od wartości podatku VAT naliczonego.
Zobowiązanie podatkowe w podatku VAT nie wystąpi, jeśli kwota podatku VAT należnego jest równa lub niższa od wartości podatku VAT naliczonego w danym okresie rozliczeniowym. W przypadku „nadwyżki” podatku VAT naliczonego nad podatnikiem VAT należnym „podatnik VAT” może odliczyć tę nadwyżkę w następnych okresach rozliczeniowych lub wystąpić do właściwego organu podatkowego o bezpośredni zwrot podatku VAT naliczonego, przewyższającego wartość podatku VAT należnego. To uprawnienie przysługuje „podatnikom podatku VAT”, którzy prowadząc określoną działalność gospodarczą, mają prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu towarów lub usług związanych ze sprzedażą opodatkowaną tym podatkiem.
Mechanizm wyłudzenia podatku od towarów i usług
Przedsiębiorca, który sprzedaje towar kontrahentowi z innego państwa Unii Europejskiej, po spełnieniu szeregu warunków może nie naliczać 23% podatku VAT należnego. Jednocześnie zachowuje prawo do odliczenia podatku VAT już naliczonego. Takie przepisy otwierają możliwość prowadzenia fikcyjnego obrotu po to, by wyłudzić podatek VAT.
Przykładów procesu fikcyjnej sprzedaży jest wiele. Jeden z nich to przedstawiona na rysunku poniżej tzw. karuzela podatkowa z wykorzystaniem „znikającego podatnika”. Polega ona na wielokrotnym przepływie tych samych towarów pomiędzy podmiotami krajowymi i zagranicznymi z Unii Europejskiej.
Karuzela podatkowa „znikający podatnik”
Jak przedstawia powyższy rysunek:
Zagraniczny dostawca A w ramach Wewnątrzwspólnotowej Dostawy Towarów (WDT) sprzedaje towary do innego kraju Unii Europejskiej np.: do Polski o wartości 200 000 zł. Sprzedaż ta jest obciążona zerową (0%) stawką podatku VAT.
Podmiot B tzw. „słup” i „znikający podatnik”, czyli podmiot zarejestrowany wyłącznie do przeprowadzenia wyłudzenia podatku VAT sprzedaje towary z 10% marżą naliczając stawkę podatku VAT 23% podmiotowi C w wysokości 41 138 zł (tj. $200\ 000 + 10\% = 220\ 000\ zl;\ \frac{220\ 000*23\%}{123\%} = 41\ 138,21\ zl$) – drugiej firmie „słup”. Nie odprowadza jednak tego podatku do budżetu państwa, bo likwiduje działalność gospodarczą.
Podmiot C sprzedaje towary również z 10% marżą Podmiotowi D i odprowadza podatek VAT należny od naliczonej przez siebie marży w wysokości 4 114 zł $\frac{22\ 000\ zl*23\%}{123\%} = 4\ 113,82\ zl$. Dodatkowo Podmiot C nabywa prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego zapłaconego Podmiotowi B.
Podmiot D sprzedaje towary z powrotem na rzecz Podmiotu A w ramach Wewnątrzwspólnotowej Dostawy Towarów ze stawką VAT 0% i jednocześnie nabywa prawo do odliczenia całego podatku VAT, który został wykazany na fakturze otrzymanej od firmy C w wysokości 45 252 zł ($\frac{242\ 000\ zl*23\%}{123\%} = 45\ 252,03\ zl$). Ponieważ sprzedaż jest opodatkowana stawkę 0% przysługuje mu obniżenie podatku o kwotę VAT, która została wykazana na fakturze otrzymanej od podmiotu C, występuje do organu podatkowego o zwrot podatku VAT, a po jego otrzymaniu znika.
Wynika z tego, że w efekcie ww. transakcji:
Podmiot B uzyskuje korzyści równe wysokości podatku zapłaconego przez Podmiot C, czyli 41 138 zł
Podmiot C nienależnie odlicza podatek zapłacony Podmiotowi B zyskując w ten sposób 4 114 zł
Podmiot D natomiast odlicza całość naliczonego podatku przez Podmiot B i C i zyskuje w ten sposób 45 252 zł
W wyniku przedmiotowej transakcji budżet państwa został uszczuplony w sumie o kwotę 90 504 zł
Największe wyłudzenia podatku od towarów i usług organy podatkowe ujawniły dotychczas w:
handlu złomem i metalami nieżelaznymi oraz
handlu paliwami
Przestępstwa związane z handlem złomem i paliwami polegają na oszukańczych uszczupleniach podatku od towarów i usług. W obu przypadkach sam przedmiot transakcji oraz konstrukcja podatku od towarów i usług daje duże możliwości grupom przestępczym dokonywania oszukańczych manipulacji pozwalających uzyskiwać kwoty ze sprzedaży towarów podlegających opodatkowaniu, od których w rzeczywistości nie zapłacono podatku.
Złom jak i paliwo są rzeczami oznaczonymi co do gatunku co praktycznie uniemożliwia ich identyfikację poprzez wskazanie cech fizycznych rzeczy. Jednocześnie złom i paliwo przy relatywnie niewielkiej masie (zwłaszcza dotyczy to złomu metali kolorowych) przedstawiają stosunkowo dużą wartość. Ponadto, na te obie grupy towarów istnieje duży popyt, a handel nimi, zwłaszcza w przypadku złomu, nie jest skomplikowany technicznie i nie wymaga wielkich nakładów.
Wszystko to sprawia, że łatwo można ukryć rzeczywiste transakcje, a zarazem bez trudu sprzedać towar, stosując niższe ceny w stosunku do innych podmiotów sprzedaży przedmiotowych towarów.
Na „konkurencyjne” ceny sprawcy mogą sobie pozwolić w wyniku dokonania uszczupleń podatkowych, bowiem zyskiem sprawcy jest kwota podatku od towarów i usług, który nie został przez niego zapłacony.
Pomysł na osiągnięcie korzyści jest więc banalnie prosty
W przypadku obrotu złomem wystarczy uzyskanie poświadczających nieprawdę faktur zakupu złomu (kosztownych), tak aby wynikało, że podatek od towarów i usług został od niego zapłacony
W przypadku obrotu paliwem tak naprawdę chodzi o zmianę, oczywiście fikcyjną przeznaczenia towaru tak, aby towar nie był obciążony podatkiem akcyzowym.
To zachowanie również wymaga poświadczeń nieprawdy na oświadczeniach o dalszej odsprzedaży towaru i fakturach sprzedaży. Często fałszowane są także faktury zakupu.
W zależności od rodzaju przestępczej działalności dokonuje się najczęściej albo mieszania paliw z wyrobami nie akcyzowymi na przykład z rozpuszczalnikami organicznymi lub lakierniczymi bądź też odbarwia się olej opałowy i używa go do celów napędowych.
U podstaw tych bardzo opłacalnych zabiegów leży niska cena komponentów bądź oleju opałowego, będąca konsekwencją zwolnienia od podatku akcyzowego ze względu na przeznaczenie.
Zarówno w przypadku złomu, jak i paliw będących przedmiotem procederu konieczne jest wytworzenie poświadczających nieprawdę dokumentów stwierdzających obrót towarem i jego nabycie, a w przypadku przestępstw paliwowych także przeznaczenia nabywanych komponentów lub oleju opałowego.
Koszty związane z opisanym procederem nie są duże, a ryzyko z nim związane, w kontekście grożących konsekwencji prawnych, wciąż niezbyt poważne
Na to wszystko nakłada się wciąż nie dość wysoka, pomimo podejmowania szeregu wysiłków, skuteczność organów ścigania oraz organów podatkowych
Wynika to po części ze wskazanych wyżej czynników obiektywnych ułatwiających popełnianie tych przestępstw, po części zaś z przyjętych rozwiązań systemowych, jak i instrumentów prawnych, którymi dysponują organy podatkowe i celne.
Grupy przestępcze w celu utrudnienia dokonywania kontroli organom podatkowym w opisanym mechanizmie, wprowadzają komplikacje wydłużając łańcuch fikcyjnych firm i transakcji, aby ewentualne kontrole krzyżowe dokonywane przez te organy uczynić nieskutecznymi i zatrzeć ślady rzeczywistego obrotu towarem podlegającym opodatkowaniu.
Wszystko to powoduje, że niestety istnieje swoista przestępcza koniunktura do wykorzystania mechanizmów prawa podatkowego celem uzyskania oszukańczych uszczupleń podatku od towarów i usług, pomimo rosnącej aktywności organów ścigania oraz organów podatkowych w ściganiu tego procederu.
Eksperci PwC dokonali analizy strat dla budżetu państwa z tytułu wyłudzeń podatku od towarów i usług w latach 2006-2012. Ich szacunki pokazują, że jeszcze w 2006 roku luka w podatku od towarów i usług wynosiła 10-25 mld zł. Sześć lat później było to już 36-58,5 mld zł. O tyle zatem mniej więcej wyższe powinny być dochody budżetu państwa.
Kontrole podatkowe i ich ograniczenia w zwalczaniu wyłudzeń podatku od towarów i usług
Należy zdawać sobie jednak sprawę z ograniczeń, jakim podlega działanie organów podatkowych. Ograniczenia takie narzuca przede wszystkim kształt przepisów, na podstawie których one działają. Ustawa Ordynacja podatkowa, jest z założenia skonstruowana dla podatników, a nie dla członków zorganizowanych grup przestępczych.
Szereg jej przepisów nie przystaje do realiów kontroli podatkowych prowadzonych wobec fikcyjnych podmiotów gospodarczych, stykania się ze szczątkową bądź nieistniejącą dokumentacją oraz prowadzenia kontroli nie wobec statystycznych podatników, lecz członków zorganizowanych grup przestępczych.
Wszystko to powoduje, że kontrole krzyżowe nie dają spodziewanych rezultatów a materiał własny gromadzony przez organy podatkowe w drodze przesłuchań świadków często nie jest adekwatny do stanu faktycznego.
Wynika to z kształtu ustawy Ordynacja Podatkowa, której przepisy nie dają organom podatkowym takich instrumentów, jakie kodeks postępowania karnego daje organom ścigania. I tak:
po pierwsze ustawa Ordynacja podatkowa wymaga powiadomienia podatnika o celu i zakresie prowadzonej kontroli podatkowej
po drugie gwarantuje kontrolowanemu udział w czynnościach kontrolnych
Dalej organ podatkowy ma obowiązek zawiadomienia kontrolowanego o miejscu i terminie przeprowadzania dowodu z zeznań świadków, a także opinii biegłych, przynajmniej na trzy dni przed terminem ich przeprowadzenia
Kontrola ma określone ramy czasowe, powinna być ukończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu do jej przeprowadzenia.
Konieczność zagwarantowania kontrolowanemu obecności w przesłuchaniu wywierana może być presją na świadków zeznających podczas czynności kontrolnych.
Co więcej, obowiązek powiadamiania kontrolowanego o terminie przesłuchania poszczególnych świadków zawarty w ustawie Ordynacja Podatkowa powoduje, że sprawcy dysponują wiedzą o planowanych czynnościach organów podatkowych przed ich przeprowadzeniem.
Należy uświadomić sobie, że kontrole podatkowe, w przedmiotowych sprawach, prowadzone są często wobec członków zorganizowanych grup przestępczych.
Jedną z cech zorganizowanej przestępczości jest sięganie do gróźb, zmuszanie do określonych zachowań choćby tylko poprzez presję ekonomiczną, bowiem osoby przesłuchiwane, w tym zwłaszcza tzw. „słupy”, są często totalnie ekonomicznie uzależnione od swoich mocodawców.
Zabezpieczenie majątkowe
Zobowiązanie podatkowe przed terminem płatności może być zabezpieczone na majątku podatnika, a w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim także na majątku wspólnym, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane, a w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję.
Wynika z tego, że zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego może nastąpić przed wydaniem decyzji określającej to zobowiązanie.
Do skutecznego zabezpieczenia interesu budżetu państwa i wydania w tym zakresie stosownej decyzji, organ podatkowy winien wykazać, że zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie to nie zostanie wykonane. Uzasadniona obawa, że zobowiązanie nie zostanie wykonane musi zaistnieć już w chwili rozstrzygania w przedmiocie zabezpieczenia. Obawa odnoszona jest do zdarzenia, które jeszcze nie nastąpiło, a nawet nie wiadomo czy w ogóle wystąpi art. 33 §1 ustawy Ordynacja podatkowa
Kwestii tej nie można rozpatrywać, w kontekście tradycyjnie pojmowanych dowodów. Trudno bowiem wskazać, jakie okoliczności uzasadniałyby, w sposób pewny (to zaś jest istotą dowodu), istnienie takiej obawy. Jeśli problem „wykonania” bądź „niewykonania” zobowiązania podatkowego jest materią dotyczącą rzeczywistości mającej się dopiero ziścić w przyszłości, trudno oczekiwać dowodu, że nie zostanie ono wykonane.
W odniesieniu do przyszłości bowiem przedmiotem rozważań jest pewien stan hipotetyczny, co sprawia, że ocenie, a także wykazywaniu argumentów mających wskazywać na rzecz tej oceny, podlegać może tylko możliwość ziszczenia się tego stanu.
W związku z tym organy podatkowe winny uprawdopodobnić, że istnieje uzasadniona obawa, że zobowiązanie nie zostanie wykonane. Nie wystarczy aby organ podatkowy, wydając decyzję o zabezpieczeniu wskazał jako okoliczności potwierdzające istnienie uzasadnionej obawy takiej jak:
działania ujawnione w toku czynności kontrolnych, związane z ewidencjonowaniem faktur, które nie dokumentowały rzeczywistych transakcji
fikcyjność transakcji udokumentowanych fakturami wystawionymi
brak znamion prowadzenia działalności gospodarczej przez kontrahentów – co może wskazywać, iż podmiot kontrolowany świadomie dokonywał fikcyjnych transakcji nabycia towarów od tych podmiotów w celu wyłudzenia zwrotu podatku od towarów i usług.
Tak zgromadzony materiał dowodowy w trakcie czynności kontrolnych nie stanowi podstawy do stwierdzenia, że podmiot kontrolowany posiada zaległości podatkowe, jak również, że zagrożone jest zaspokojenie potencjalnych należności podatkowych wynikających z innych postępowań prowadzonych przez organy podatkowe.
Obniżenie przez podmiot kontrolowany podatku VAT należnego o podatek VAT naliczony na podstawie faktur dotyczących fikcyjnych transakcji nabycia towaru i udowodnienie, że kontrolowany podmiot świadomie, w sposób ciągły dokonywał fikcyjnych transakcji nabycia towaru w celu wyłudzenia zwrotu podatku VAT nie stanowi merytorycznego uzasadnienia na spełnienie ustawowej przesłanki dokonania zabezpieczenia, wynikającej z przepisów podatkowych.
Wniosek z tego, że przepisy podatkowe zostały skonstruowane na korzyść członków zorganizowanych grup przestępczych.
W tej sytuacji instytucja zabezpieczenia nie ma bowiem automatycznego zastosowania w każdym postępowaniu dotyczącym zobowiązań podatkowych powstających z mocy prawa, w którym przewidywana jest zwiększona wysokość zobowiązania podatkowego względem zadeklarowanej przez podatnika.
Przewidywaną wysokość zobowiązania podatkowego należy bowiem zestawić z sytuacją majątkową strony i dopiero wówczas ocenić czy zachodzi uzasadniona obawa niewykonania zobowiązania podatkowego, także w ramach postępowania egzekucyjnego.
Postępowanie podatkowe
W przypadku ujawnienia przez kontrolę podatkową nieprawidłowości co do wywiązywania się przez kontrolowanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego oraz niezłożenia przez podatnika deklaracji lub niedokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, organ podatkowy wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, nie później niż w terminie 6 miesięcy od zakończenia kontroli. Po dokonanych czynnościach kontrolnych dla grupy przestępczej staje się jasne, że proceder został wykryty. Reakcją jest zacieranie śladów przestępczej działalności.
Poza tym grupy przestępcze przy podejmowaniu pieniędzy z kont bankowych czy też upozorowaniu zachodzenia transakcji handlowych polegających na wystawianiu tzw. „pustych faktur” korzystają z tzw. „słupów”, czyli osób wynajętych dla określonych czynności za stosunkowo niewielką opłatą. Osoby te maja zwykle ograniczoną wiedzę o całości przestępstwa, w którym uczestniczą i przestępczych mechanizmach, które są niezbędnym elementem. Minimalizuje to ryzyko wykrycia rzeczywistych organizatorów procederu. Osoby te są traktowane przez nich jako sposób zmylenia organów podatkowych.
Z punktu widzenia grupy przestępczej korzystne jest skupienie zainteresowania przez organy podatkowe właśnie na tej grupie osób.
Z punktu widzenia organów podatkowych i interesów budżetu państwa postępowanie podatkowe ograniczone do ustalenia w decyzji podatkowej zobowiązania podatkowego tzw. „słupom” w oparciu o regulację art. 108 ustawy o podatku od towarów i usług, trudno uznać za sukces.
Decyzje takie bowiem w przeważającej większości opiewają na nieściągalne zobowiązania, bowiem statystyczny „słup” to osoba bez majątku, w trudnej sytuacji życiowej, dla której pozorowanie działalności gospodarczej pozostaje często jedynym źródłem utrzymania.
Niemniej, ważnym argumentem za wydawaniem takich decyzji jest dalsza eliminacja konkretnego „słupa” z obrotu gospodarczego.
Problem uczciwego przedsiębiorcy
Problem nadużyć podatkowych polegający na wyłudzeniach podatku od towarów i usług, dotyka także uczciwych przedsiębiorców.
Może to mieć miejsce na dwóch płaszczyznach:
po pierwsze nieuczciwi przedsiębiorcy mogą sprzedawać towary taniej, o wysokość podatku od towarów i usług, którego nie odprowadzali, czyli są źródłem nieuczciwej konkurencji
po drugie uczciwi przedsiębiorcy działający na rynku podatnym na wyłudzenia podatku od towarów i usług są narażeni na kontrole podatkowe, a ich rozliczenia podatkowe mogą zostać zakwestionowane przez organy podatkowe w sytuacji, gdy taki podatnik kupował lub sprzedawał towar do lub od osoby powiązanej z grupą przestępczą dopuszczającą się oszustw podatkowych
Uczciwy przedsiębiorca może zetknąć się z oszustami podatkowymi zarówno kupując towar jak i go sprzedając. W praktyce oszuści ukrywają swoją działalność i dany przedsiębiorca może nie wiedzieć, że kupuje od lub sprzedaje do osób, które dokonują oszustw podatkowych, a jego przedsiębiorstwo wykorzystywane jest w ten sposób do popełniania przestępstw podatkowych.
Organy podatkowe kwestionują prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego związanego z zakupem towarów od osób powiązanych z przestępcami, uzasadniając to tym, że faktury VAT wystawiane przez tzw. „słupy” na zakup towaru nie dokumentują prawdziwej transakcji, ponieważ w rzeczywistości towar zakupiony został od członków grupy przestępczej.
Oznacza to konieczność zapłaty przez przedsiębiorcę pieniędzy w wysokości podatku VAT naliczonego wynikającego z faktury zakupu towaru VAT z własnych funduszy.
W ostatnim okresie pojawiły się korzystne orzeczenia sądów chroniące uczciwych podatników pod warunkiem, że dochowali należytej staranności w weryfikowaniu swoich kontrahentów. Komplikuje to jednak fakt, że tego typu sprawy są trudne dowodowo, jak bowiem udowodnić, że podatnik miał zamiar oszukać budżet państwa czy też takiego zamiaru nie miał.
Podsumowanie
W dużym procencie działalność gospodarcza prowadzona w zakresie handlu złomem oraz handlu paliwami polega na oszukańczych uszczupleniach podatku od towarów i usług w związku z dokonanym obrotem tymi towarami
W obu przypadkach same cechy przedmiotu transakcji oraz konstrukcja podatku od towarów i usług dają duże możliwości grupom przestępczym dokonywania manipulacji
Pomimo wagi, jaką przykłada się do ścigania tych zjawisk, nadal istnieje swoista przestępcza koniunktura dla ich dokonywania.
Niewątpliwie wynika to z przyczyn obiektywnych:
stosunkowo dużej łatwości dokonywania tego rodzaju przestępstw
ogromnych potencjalnych zysków
oraz dużego prawdopodobieństwa uniknięcia konsekwencji finansowych związanych z jego popełnieniem
Problemem są przepisy ustawy Ordynacji Podatkowej, które czynią nieskutecznymi działania organów podatkowych. Niewątpliwie ograniczenie czasu trwania czynności kontrolnych powoduje, że prowadzenie większości kontroli podatkowych w przedmiotowych sprawach staje się niewykonalne.
Powstaje pytanie, czy należy zmieniać przepisy ustawy Ordynacji Podatkowej zaostrzając ich restrykcyjność zwiększając tajność postępowania itp.
Udzielając odpowiedzi na to pytanie należy bowiem zdawać sobie sprawę, ze większość kontroli podatkowych prowadzona jest wobec normalnych podatników, a dylemat, czy dla osiągnięcia lepszych rezultatów w walce ze zorganizowaną przestępczością, wykorzystującą mechanizmy prawa podatkowego, warto zwiększać restrykcyjność ustawy Ordynacja Podatkowa względem wszystkich podatników pozostaje problemem podjęcia określonych decyzji politycznych.
Na chwilę obecną organom podatkowym pozostaje jedynie:
świadomość piętrzących się w tzw. sprawach złomowych i paliwowych trudności
wykorzystanie instrumentów, które daje obowiązujące prawo podatkowe
upór w ściganiu tych niezwykle niebezpiecznych z punktu widzenia interesów budżetu państwa przejawów przestępczości zorganizowanej
28-05-2014
g