Opracował Michał Kucharski (zapis wykładów +ustalenia własne+dostepne materiały)
Religie i związki wyznaniowe WY
Wykład1----3.10.2012
Egzamin pisemny :
45minut,4pytania,3 pierwsze zagadnienia z planu+praca domowa,1 pytanie pół strony A4,ważne myślenie(wiemy o czym mówimy),poprawka 100x aż się zdobędzie wiedze
0-16styczeń
Omówienie 23.1.13
Egzamin 30.1.13 aula 17;00
Zagadnienia terminologiczne
PLAN ZAJĘĆ
1.SPRZĘŻENIA RELIGII I POLITYKIJAKO PROBLEM BADAWCZY POLITOLOGII
2.PROBLEMY TERMINOLOGICZNE:religia wiara, Doktryna religijna, Kult religijny, Organizacja religijna
3.Poznanie religijne a poznanie naukowe
4 wspólnoty religijne jako grupy interesu
5.proces sekularyzacji,instytucjonalizacji prywatyzacji i deprywatyzacji religii
6.fundamentalizm religijny
7.rytualizm religijny a rytualizm polityczny
8.religia a demokracja
9.wybrane systemy religijne:
a)Hinduizm b)Buddyzm c)Islam d)Judaizm e)Sikhizm
wyklad 2----10.10.12(Bieszczady)
wykład 3----17.10.12(profesor Izrael)
1948 izrael
Jestem polakiem jestem katolikiem-Dmowski
Żyd to ten kto jest wyznania Mojżeszowego(Talmud)
Brak konstytucji
W Izraelu nie mogą pobrać się z różnych religii,trzeba jechac za granice wtedy Izrael uzna
1969 nowa koncepcja jeżeli jeden rodzić nie jest Żydem to i dziecko Nie jest
1970 jeżeli wierzysz jesteś Żydem
Moabidka-Jordania
Moja wiara jest twoja wiarą
4.4 paragraf ustawy Norymberskiego powrocie
Chrześcijaństwie wierzysz należysz do Religi w Islamie od urodzenia{nie daj Boże się przechścić ;) }
wykład 4----24.10.12
1.Elementy składowe religii:
Doktryna religijna ( wskazanie na byty, w które się wierzy);
Kult religijny (czynności, które wykonujemy w związku z doktryną);
Organizacja religijna.
Doktryna religijna ( rzeczowniki): całokształt dogmatów, a więc wyobrażeń, poglądów i zasad postępowania wyjaśniających kwestie związane z istnieniem Boga, lub bóstw, człowieka, świata, oraz problemów życia i śmierci. Istota doktryny zawarta jest w tak zwanym wyznaniu wiary, które obowiązuje wszystkich wyznawców danej religii.
Jej twórcami są zwykle teologowie (kapłani). Doktryna religijna składa się z teorii absolutu osobowego lub nieosobowego (teologia), teorii wszechświata (kosmologia), oraz teorii człowieka (antropologia religijna). Człowiek pierwotne kwestie skąd się wziął,jaki jest cel życia człowieka ,dualizm-reikarnacja),jak powstał świat(wielki wybuch,7 dni),życie kult śmierć tabu
Kult religijny (czasowniki) zespół czynności mających swoje źródło w pobudkach religijnych, których celem jest wyrażenie czci wobec bóstwa, odtwarzanie mitów lub jednoczenie się z absolutem (kontakt).
Do elementów kultu można zaliczyć różnego rodzaju ofiary, modlitwy, posty, śluby, oczyszczenia, procesje, pielgrzymki, a czasami nawet wojny religijne.
Organizacja religijna: ważną rolę w rozwoju religii odgrywa zwarta lub luźna, jak w przypadku hinduizmu organizacja religijna. Jest to rodzaj zorganizowania członków danej wspólnoty religijnej . zwykle posiada nazwę związaną z danym kręgiem cywilizacyjno- kulturowym (Kościół Rzymskokatolicki, zbory, sekty, związki wyznaniowe).
Przyczyn działalności różnych odłamów religijnych odwołujących się do jednego wyznania można poszukiwać zarówno w różnicach formuł doktrynalnych, jak i w drobnych odstępstwach kultowych.
Klasyfikacja wspólnot religijnych według Tadeusza Margula
Sześciostopniowa klasyfikacja wspólnot religijnych:
Rodzina religii
Religia sensu stricte ( podstawa duchowa wielowiekowej dużej tradycji)- my żyjemy w zachodniej cywilizacji
Odłam religii ( wynik schizmy)
Wyznania (odłam drugiego stopnia)
Sekty, denominacje w USA ( oderwanie grupy wyznaniowej)
Ruchy religijne (szkoły religijne i frakcje o drobnym odchyleniu)
Nowe ruchy religijne
Przykład I:
- chrześcijaństwo rodzina religii judajskich ( semickich)
- podział na 3 wielkie odłamy: katolicki, prawosławny i protestancki i nazywany także ewangelickim
- dalsze podziały miały większy zasięg w odłamie protestanckim, który podzielił się na wyznanie luterańskie, kalwińskie, anglikańskie, zwinglikańskie
- w ramach wyznania kalwińskiego wyodrębniły się denominacje drugiej reformacji: metodyści baptyści kwakrzy, adwentyści.
Związek wyznaniowy:
- zrzeszenie obywateli, którzy wyznają jedną wiarę w ramach funkcjonalnego prawa o stowarzyszeniach wyznaniowych oraz państwowego porządku prawnego;
- zorganizowana wspólnota ludzka oparta na sztywno określonych przekonaniach religijnych, stanowiących odrębny typ wyznaniowy, który mobilizuje członków w dążeniu do wspólnego celu religijnego tymi samymi środkami;
- specyficzny typ zorganizowanej społeczności ludzkiej, który posiada określony ustrój wewnętrzny jest zdolny do wyłonienia organów władzy, które spełniają funkcje wewnętrzne i reprezentują związek na zewnątrz, oraz są uprawnione do ustalania praw i obowiązków swych członków;
- według W. Wysoczyńskiego pojęcie związku wyznaniowego odnosi się do Kościołów, jak i innych związków religijnych niezależnie od nazwy i podstawy prawnej ich działania;
- część badaczy w miejsce pojęcia związku wyznaniowego stosuje pojęcie organizacja religijna. Czynią tak choćby Rodney Stark i William S. Bainbridge, którzy definiuja organizację religijną jako rodzaj przedsięwzięcia społecznego zmierzającego do tworzenia, podtrzymywania i wymiany kompensat nadprzyrodzonej proweniencji.
Kościół
Stanowi wielopokoleniową tradycję wyznaniową, która opowiada się ustalonym od wieków porządkiem społecznym jest powiązana w różny sposób z uprzywilejowanymi klasami i grupami społecznymi dążąc do utworzenia ładu społecznego.
Uwarunkowania tej definicji:
- Wpisuje się w ujęcie klasyczne;
- Kościół stanowi przeciwieństwo sekty;
- nie opowiada się za zmianami;
- dążenie do ustania bieżącego ładu;
SEKTA RELIGIJNA
*(od łac.sequor,secutusstum-podążać,postępować za kimś
CECHY SEKTY RELIGIJNEJ
Tradycyjne ujęcie sekt religijnych
Kościół sekta
0----------------------------------------------0
Według G,Menschianga sekte charakteryzuje zwykle indywidualny i charakterystyczny typ kierownictwa,dobrowolności uczestnictwa,radykalizm członków wobec świata,wzmocnionych wartości oraz tendencje do jednostronnej interpretacji doktryny religijnej i zawężenie kultu.
A= Absolut P= Przywódca W= Wiern
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wspólnota religijna jako grupa interesu
Kościół a instytucja państwowa- M. Weber
„Każde gremium polityczne spoglądało podejrzliwie na wszelkiego rodzaju indywidualne dążenia do zbawienia czy swobodnego tworzenia wspólnot, jako potencjalnego źródła wyzwolenia się z jarzma instytucji państwowej. Urzędnicy polityczni nie ufali rywalizującej z nimi i dysponującej łaską kapłańską korporacji, ale nade wszystko gardzili autentycznym w istocie dążeniem do osiągania owych niepraktycznych wartości, znajdujących się poza doczesnymi celami”.
Korzyści ofiarowane członkom:
- materialne ( zysk, kasa);
-solidarnościowe (uczestnictwo w działalności grupy);
- celowe (wartości i cele stawiane przez grupę;
Kompensata a nagroda;
-wspólnoty religijne dostarczają zarówno kompensat rozumianych jako zapowiedź nagrody jak i samych nagród. Biorąc pod uwagę system kompensat i nagród R.Stark i W. S. Bainbridge powiadają iż Kościół kładzie większy nacisk na bezpośrednie nagrody, sekta na kompensaty.
Rodzaje kompensat:
- dostarczanie doktryny religijnej łagodzącej ból i przeciwności losu doczesnego życia, obietnica zniesienia cierpień w przyszłym życiu;
- dostęp do nowych doświadczeń religijnych często ujawniających stłumione emocje: doświadczenie wizji, nowe emocje;
- dostęp do modlitwy oraz form indywidualnej pobożności;
- poczucie moralnej wyższości, dostępu do wiedzy tajemnej, poczucie znalezienia się wśród wybranych
Rodzaje nagród:
- przynależność do wspólnoty religijnej jako przeciwieństwo wykorzenienia i źródło przyszłych nagród
- uczestnictwo we wspólnych rytuałach religijnych wzmacniające poczucie przynależności i jedności członków wspólnoty;
- możliwość udziału w inicjatywach religijnych;
-proces socjalizacji dzieci- przekazywanie systemu wartości.
Margula- klasyfikacja
Stosunek wspólnot religijnych do świata zmienna)
Nawróceniowa (konwertystyczna, entuzjastyczno- nawróceniowa)
Rewolucyjna (adwentystyczna) oczekująca na koniec świata
Introwersyjna (pietystyczna)
Manipulacyjna (gnostyczna) zwana także kulta
Nawróceniowa- postawa wobec świata:
-dostrzeżenie zepsucia świata i ludzi;
Nawróceniowa- cel działania:
- zmiana człowieka, a co za tym idzie zmiana świata
Nawróceniowa- sposób działania:
- symulowanie przebudzenia religijnego;
- wsparcie się na aktywności całej grupy;
- podkreślenie relacji między jednostką a zbawcą;
- moralizatorstwo- działalność misyjna.
Nawróceniowa- korzyści i kompensaty:
- uzyskanie zbawienia;
- głębokie emocjonalne doświadczenie relacji osobowej ze zbawcą;
- przynależność do grupy wybranej.
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Rewolucyjna- postawa wobec świata:
- krytyka istniejącego porządku społecznego.
Rewolucyjna- cel działania:
- wprowadzenie nowego porządku społecznego;
- przejęcie władzy przez członków sekty;
- różne wydarzenia czy napięcia w sytuacji międzynarodowej, a nawet okrągłe daty są traktowane jako zwiastun końca świata.
Rewolucyjna- sposób działania:
- oczekiwanie na zmianę porządku społecznego;
- analiza przepowiedni;
- traktowanie członków jako narzędzi w ręku Boga.
Rewolucyjna- korzyści i kompensaty:
- aktywne uczestnictwo w przyszłym boskim porządku;
- udział w przeobrażaniu porządku społecznego.
Introwersyjna- postawa wobec świata:
- porzucenie świata i jego spraw.
Introwersyjna- cel działania:
- doświadczenie bezpieczeństwa za pomocą indywidualnie osiągniętej świętości;
- dążenie do świętości;
- oderwanie się od świata zewnętrznego i skupienie się na problemach własnego doskonalenia się.
Introwersyjna- sposób działania:
- pogłębianie życia duchowego;
- odizolowanie się od świata doczesnego.
Introwersyjna- korzyści i kompensaty:
- wsparcie ze strony wspólnoty w dążeniu do świętości;
- poczucie wyższości moralnej;
- poczucie znalezienia się wśród znajomych.
Manipulacyjna- cel działania:
- poprawa jakości życia dzięki odwołaniu się do wiedzy tajemnej, której nosicielem jest wspólnota:
- pogłębienie przyjętych w danym społeczeństwie wartości kulturowych;
- odrzucenie izolacjonizmu własnej wspólnoty, tworzenie wizerunku ponadreligii.
Manipulacyjna- sposób działania:
- wykorzystani gnozy (wiedza tajemna);
- wskazywanie na sukcesy odniesione przez członków wspólnoty, którzy zastosowali wiedzę tajemną;
- dostarczanie właściwych technik i sposobów działania.
Baza:
Badanie predyspozycji jednostki;
W jaki sposób/ jakie narzędzia wykorzystać żeby w wybranym kierunku odnieść sukces.
Manipulacyjna- korzyści i kompensaty:
- obietnica zdrowia, powodzenia, prestiżu w życiu doczesnym;
- „unaukowiona” wizja osiągania prestiżu i władzy.
Miejsce wspólnoty religijnej w społeczeństwie:
- oficjalnie uznane Kościoły;
- inne akceptowane Kościoły;
- inne wspólnoty religijne;
- nieuznawane wspólnoty religijne.
Oficjalnie uznane Kościoły- miejsce w społeczeństwie:
- posiadają wspólnotę działania;
- cieszą się pełnią przywilejów;
- mogą prowadzić edukację religijną w szkołach, posiadać kapłanów wojskowych;
- korzystać ze specjalnych zasad opodatkowania;
- nierzadko mają dostęp do funduszy państwowych;
- mogą mieć podpisaną specjalną umowę z państwem (konkordat).
======================================================================================================================================================
WYKŁAD 5----14.11.12(profesor przyjezdny) WYKŁAD 6----21.11.12 WYKŁAD 7----5.12.12
Podejścia
-szerokie
-wąskie
Neofundamentalizm
Pojecie(poczytać książce):
-minimalistyczne
maksymalistyczne
Elementy fundamentalizmu:
a) Występuje z krytyką pod adresem elit rządzących za odejście od zasad prawa i porządku religijnego. Upatruje źródeł wszelkiego zła w odejściu od prawd wiary, przyswojenie zasad przynależnych obcym kulturom i cywilizacjom;
b) Idea powrotu do religii, odrodzenia religijnego, traktowane jest jako remedium na wszelkie zło istniejące w świecie. Przy czym odwoływanie się do tradycji i jej źródeł polega na ich reinterpretacji, dostosowywaniu do wymogów, współczesnych problemów, konfliktów i zadań. Najczęściej jest to powoływanie się na świętą księgę, jako źródła wiary absolutnej;
c) Rzecznicy fundamentalizmu jawią się jako ci, którzy znają zamysły Absolutu, posiadają monopol naprawdę i sposoby uzdrowienia sytuacji;
d) Wszyscy inni postrzegani są jako wrogowie;
e) Zasady charakterystyczne dla porządku religijnego zostaną rozciągnięte na inne sfery funkcjonowania człowieka: ekonomiczną czy polityczną. Przy czym jako reguła traktowane jest podporządkowanie życia jednostki tworzonych przez nią systemów społecznych i politycznych nakazom religijnym. Władza i system prawny wywodzą swą legitymację z porządku religijnego, uznają jego nadrzędność;
f) Wykazuje dużą aktywność w sferze społecznej i politycznej w dążeniu do zniesienia ustanowionego porządku społecznego i zastąpienia go nowym. Użycie przemocy usprawiedliwione jest wyższymi celami i- jak zauważa na przykład Peter Partner- idea świętej wojny nie jest charakterystyczna jedynie dla islamu.
Jak doszło do procesów sekularyzacji i odwrotnie?
Język argumentacji (film).
Procesy sekularyzacji , prywatyzacji i deprywatyzacji religii.
80 lata xx wieku początek deprywatyzacji.
Sekularyzacja w badaniach Thomasa Luckmana:
Badał proces prywatyzacji Religi napisa”niewidzialna religia”
Pokazał znaczenie słowa sekularyzacja:
Proces wyzwalania się człowieka i instytucji społecznych spod wpływu religii!!!!!!!!!!!!!!!!!
- przejmowanie przez władze majątku kościoła
- na gruncie prawa kanonicznego w Kościele Rzymskokatolickim używana jest do wskazania osób posiadających święcenia duchowne, a porzucających stan duchowny;
- na gruncie teologii (zwłaszcza protestanckiej) po drugiej wojnie światowej postrzegana jako realizacja podstawowych motywów chrześcijaństwa.
Sekularyzacja w badaniach Petera Bergera(autorytet):
- pojęcie sekularyzacji jest powiązana nie tylko z nowożytną historią zachodu, ale traktowana jest jako zjawisko globalne we współczesnych społeczeństwach.
”człowiek stworzył Boga”
- istotne jest to, że procesy sekularyzacji są uchwytne empirycznie, a na gruncie cywilizacji zachodu przejawiają się w emigracji Kościoła z terenów uprzednio podlegających jego kontroli i wpływowi- wyraża się to w rozdziale Kościoła od państwa lub wywłaszczaniu majątków kościelnych lub emancypacji szkolnictwa spod władzy kościelnej
- w szerszym zakresie byłoby to zatem wyzwolenie się różnych sektorów społeczeństwa i kultury spod dominacji religii;
- proces sekularyzacji jest bezpośrednio warunkowany procesami modernizacji. W związku z tym z najbardziej zaawansowaną postacią sekularyzacji mamy do czynienia w europie oraz USA;
- w miarę rozprzestrzeniania się kultury zachodu sukcesywnie rozwija się w różnym nasileniu w skali globalnej;
- Berger składa się ku stanowisku, że wraz z nowoczesną industrializacją pojawia się tendencja do do sekularyzacji sfery politycznej co przejawia się rozdziałem Kościoła od państwa-
W rezultacie mamy do czynienia z:
- powstaje państwo niejako dystansujące się od instytucji religijnych i religijnej legitymizacji działań politycznych;
- takie państwo nie może być już wykorzystywane przez dominująca dotychczas instytucję religijną;
- wobec różnych konkurujących wspólnot religijnych państwo przyjmuje raczej funkcję bezstronnego obrońcy ładu społecznego niż rzecznika jakiejś religii;
- na znaczeniu zyskują zsady tolerancji i wolności religijnej.
(funkcja religii) Sekularyzacja w badaniach Niklasa Luhmana:
Stawiał pytanie o to jaka jest rola Religi w systemie społecznym
Dla niego sekularyzacja to coś naturalnego że funkcja religi się zmienia
- sekularyzacja jest terminem za pomocą którego system religijny określa stan złożoności swojego środowiska społecznego;
- sekularyzacja stanowi konsekwencje wysokiego stopnia i form zróżnicowania społeczeństwa;
- wyróżnia kilka etapów takiego zróżnicowania w dziejach człowieka;
- istotna jest ta zmiana porządku stratyfikacyjnego w porządek funkcjonalny;
-początków porządku funkcjonalnego w średniowieczu;
- wskazuje na obszary funkcjonalne wymuszające niejako przekształcenie, do których zalicza religię, politykę i gospodarkę;
- w 19 wieku formowanie tego porządku zakończyło się;
- istotnie nie mamy tu do czynienia z tezą zakładającą utratę funkcji lub znaczenia religii;
-chodzi o dająca się udokumentować historyczną ewolucję struktury funkcjonalnej i religii.
Prywatyzacja religii.
W wyniku procesów sekularyzacji religia znajduje zakotwiczenie w prywatnej sferze życia nowoczesnych społeczeństw.
Dlatego często jest określana jako sprywatyzowana czy niewidzialna religia.
sprywatyzowana religia:
1.jest sprawą wyboru jednostki;
2.przestaje obowiązywać powszechny charakter religii;
3. prywatna religia nie może być podstawą dla budowy wspólnego świata, którego poszczególne elementy byłyby wiążące dla każdego wyznawcy;
4.stosunkowo nieliczne obszary poddane oddziaływaniu religijnemu dają się łatwo oddzielić od zsekularyzowanego porządku społecznego i politycznego.
Prywatyzacja religii według Thomasa Luckmanna:
- na bazie faktu iż mamy do czynienia z marginalizacją tradycyjnej religii kościelnej formułuje pytania odnośnie przyczyn tego stanu rzeczy, oraz ewentualnej możliwości pojawienia się jakiegoś nowego rodzaju religii;
- wspomniana marginalizacja tradycyjnej religii postrzegana jest jako konsekwencja wewnętrznie złożonego procesu, wywodzącego się z instytucjonalnej specjalizacji religii, oraz transformacji porządku społecznego w skali globalnej;
- w jej wyniku kształtuje się nowa społeczna forma religii, określana przez Luckmanna jako niewidzialna religia;
- nie wyklucza to oczywiście funkcjonowania- w różnym zakresie dodajmy- religijności kościelnej;
WYKŁAD 7----5.12.12 WYKŁAD 8----12.12.12
Ramy systemu demokratycznego,czynnik funkcjonalny czy dysfunkcjonalny
KSIĄŻKA139-183
FILM
DEMOKRACJA CZY TEOKRACJA
10% ORTODOKSYJNI ŻYDZI
Dualizm
Spoiwem Izraela jest tożsamość
Za tydz przywodstwo religijne
WYKŁAD 8----12.12.12
PRZYWÓDSTWO RELIGIJNE I POLITYCZNE
Podstawowe kategorie
Elementy władzy(p 5 pierwszych)
1.wpływ(szara eminecja np. t.w)
2.rodzaje kontroli społecznej.
3.wybór i decydowanie(my suweren,protesty)
4.dominacja i regulacja wolności(jak duże będą ograniczenia)
5.integracja(różne systemy wartości,władza równoważy różne siły,to balansowanie ma na celu utrzymanie wspólnoty)
6.tranzakcja
7.zaufanie(jego bak powoduje brak wiarry w decyzje władzy)
8.autorytet(konserwatyści stawiają na autorytet jego brak =brak władzy legitymizacji
9.przemoc(władza może być źródłem przemocy ma monopol
10.psychiczne uzależnienie(małe wspólnoty”pan nie ma serca” określone działanie żeby B postąpił tak jak chcemy
11.wola ludzka lub nadprzyrodzona(jeżeli nasza wola się spełni znaczy mamy wladze,wola boska jako slogan-naprawdę moja)
12.konflikt i jego instytucjonalizacja(komu uda się nałożyć kaganiec
13.funkcje i instrument realizowania celów
14.mechanizm dystrybucji zasobów społecznych(np. stypendia)
DEFINICJA WŁADZY:
Zjawisko społeczne które jest pochodną zbiorowego organizowania się ludzi w zależnościch zwanymi pionowymi albo asymetrycznymi.sprowadza się do tego że ktoś jest wyżej niż pozostali.Ktoś został wyposażony w jakiś narzędzie podczas gdy ci co są pod są ich pozbawieni.ci co są nad mają możliwość decydowania o innych ..,