Metodologia badań społecznych i pedagogicznych

5.11.2011 – egzamin

LITERATURA:

1. J. Brzeziński – Metodologia badań psychologicznych

2. J. Gnitecki – Zarys metodologii badań w pedagogice empirycznej

3. A. Janowski – Badanie zjawisk pedagogicznych

4. H. Komorowska – Metody badań empirycznych w glottodydaktyce

5. M. Łowocki – Metody badań pedagogicznych

6. H. Muszyński – Wstęp do metodologii pedagogiki

7. B. Niemierkut – Pomiar sprawdzający wielostopniowy

8. B. Niemierko – Teksty osiągnięć szkolnych

9. S. Nowak – Metodologia badań społecznych

10. T. Pilch – Zasady badań pedagogicznych

11. W. Zaczyński – Praca badawcza nauczyciela

12. M. Łowocki – Wprowadzenie do badań pedagogicznych

METODOLOGIA –

Pozwala zachować drogę badawczą, prowadzącą do celu (metodos – metoda, logos – nauka), zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących najogólniej całość postępowania badawczego, zmierzającego do rozwiązywania określonych problemów badawczych.

METODA BADAŃ –

Zespól teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących najogólniej całość postępowania badawczego zmierzającego do rozwiązania określonych problemów badawczych.

np. Kupiłam działkę, chcę ją urządzić, ale muszę wiedzić, co mam zrobić najpierw. Trzeba posłużyć się techniką badań.

TECHNIKA BADAŃ –

Zbiór czynności, które musi wykonać badacz w określonej kolejności, aby zrealizować cel badań. Ten zbiór czynności można wykonać, gdy będziemy dysponowali narzędziami.

NARZĘDZIA BADAŃ –

Wytwór materialny, który pozwoli zebrać inf., pozwalające realizować cel badań (dzienniczki obserwacji, ankiety, testy itp.)

Czynności, które badacz powinien wykonać nazywamy strukturą procesu badawczego:

1. Określić przedmiot i zakres badań

2. Określić cel badań

3. Sformułować zbiór pytań na które szukać badacz będzie odp. w procesie badawczym tzw. problemy badawcze

4. Formułować zbiór odpowiedzi, które mogą być ewentualnymi rozwiązaniami na pytania zawarte w problemie badawczym

5. Wyodrębnienie zmiennych

6. Wyłonić z problemu hipotez badawczych, zmiennych

7. Dobranie wskaźników do zmiennych

8. Dobranie odpowiednie metody, techniki i narzędzia badań

9. Przeprowadzić badania wstępne

10. Przeprowadzenie badań właściwych

11. Wykonywanie pomiarów zmienności zmiennej zależnej

12. Opis wyników badań

13. Testowanie hipotez badawczych

14. Wyciągnięcie dalszego ciągu badań

METODY BADAŃ –

NAJWAŻNIEJSZA JEST OBSERWACJA, EMPIRYZM ZNALAZŁ METODĘ EKSPERYMENTÓW, PO TO, BY UZUPEŁNIĆ METODĘ OBSERWACJI.

Metody:

1. Terenowe(etnologie)

2. Socjologiczne

3. Testy pedagogiczne

METODA OBSERWACJI –

Metoda polegająca na zbieraniu informacji na temat badanego zjawiska w naturalnych warunkach jej przebiegu.

Warunki, aby obserwacja była metodą badawczą:

1. Celowa

2. Obiektywna (gdy się powtórzy się te badania wyniki nie odbiegają)

3. Selektywna (wybieramy wąski zakres badań określone celem)

4. Wnikliwa (wszystkie aspekty badanego zjawiska, będą ujęte)

5. Wyczerpująca (wszystko to, co dotyczy tego zjawiska)

Jakimi technikami dysponujemy podczas obserwacji?

Może być obserwacja:

1. jawna lub ukryta (za pomocą innych),

2. może być indywidualna lub zbiorowa,

3. obserwacja ciągła i próbek czasowych,

4. obserwacja niestandaryzowana i standardowa (ustalona według pewnych pytań)

NARZĘDZIA PODCZAS OBSERWACJI:

1. dziennik obserwacji

2. arkusz obserwacji

dziennik obserwacji + arkusz obserwacji = schedua obserwacji (imię, nazwisko, cechy, choroby, na co należy zwrócić uwagę)

W arkuszu mamy zbiór pytań, a w dzienniku piszemy luźno

EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY –

Jest metodą zbierania informacji na temat badanego zjawiska, gdzie badacz ma możliwość ingerowania na przebieg danego zjawiska, gdzie dane zjawisko można wywołać, bo jeśli nie da się wywołać to nie da się przeprowadzić eksperymentu.

Warunki potrzebne do tego byśmy mogli mieć do czynienia z eksperymentem:

1. badacz musi mieć możliwość manipulowania co najmniej jedną zmienną, niezależną główną

2. badacz ustala zmienne niezależne uboczne na stałym poziomie

3. badacz minimalizuje wpływ zmiennych zakłócających na zmienną zależną

4. badacz musi mieć możliwość pomiaru zmienności zmiennej zależnej

ZnZz Układ jednoczynnikowy

Zn – zmienna niezależna

Zz – zmienna zależna

Układ jedno-wieloczynnikowy

- >-Zz₁

Zn ->- Zz₂

->-Zz₃

Układ wielo-jednoczynnikowy

Zn₁ ->-

Zn₂ ->- Zz

Zn₃ ->-

Układ wielo-wieloczynnikowy (zmienne niezależne mogą na siebie oddziaływać)

Zn₁ Zz₁

Zn₂ ->- Zz₂

Zn₃ Zz₃

Układ jedno-jednoczynnikowy równoległy

Zn₁ ->-Zz₁

Zn₂ ->-Zz₂

- - - - - - -

Zn₃ ->- Zz₃

Techniki jakimi możemy dysponować:

1. możemy dysponować techniką z jedną grupą badawczą:

1. z pomiarem początkowym

2. bez pomiaru początkowego

1. techniką z dwoma grupami:

1. z pomiarem początkowym

2. bez pomiaru początkowego

1. technika czterech prób równoległych (technika solomowa)

2. technika grup krzywych

Ad. 1.

Yp – wynik pomiaru początkowego stanu badanej cechy

x – zmienna niezależna

Yk – wynik pomiaru końcowego

1. Yp – x – Yk

Jeżeli Yk>Yp to zmienna niezależna podziałała lub Yk<Yp to też podziałała, ale w drugą stronę

1. X – Yk

Eksperyment pedagogiczny w przypadku, gdy nie mamy pomiaru początkowego wprowadzamy w przypadku nowych treści lub stałych programów kształcenia

Cr/Cmax 100%

Cr – cel rzeczywisty (jakie uzyskamy)

Cmax – cel maksymalny (można osiągnąć)

Ad. 2.

1. Yp₁ – x – Yk₁

2. Yp₂ – Yk₂

Yp₁ ≈Yp₂

Yk₁>Yk₂ oraz Yk₁<Yk₂

Jeżeli to zostanie spełnione to czynnik eksperymentalny zadziałał

1. – x – Yk₁

2. – Yk₂

Czynnik eksperymentalny zadziałał kiedy Yk₁>Yk₂

Ad. 3.

1. Yp₁ – x – Yk₁ Yk₁ = Yk₃

2. Yp₂ – Yk₂ Yk₂ = Yk₄ sądzimy, że pomiar początkowy nie wpłyną na pomiar końcowy

3. x – Yk₃

4. Yk₄

Ad. 4.

1. Yp₁ – x – Yk₁ – Y`k₁

2. Yp₂ – Yk₂ – x – Y`k₂

Yk₁ > Yk₂ Y`k<sub>2</sub>> Y`k₁

Technikę grup krzyżowych w Polsce po raz pierwszy zastosował Smarzewski

Xc – film czarny

Xk – film kolorowy

Yp₁ – xc – Yk₁ – xk – Y`k₁ kobiety zwracały uwagę na stroje w kolorowym filmie, a nie w

Yp₂ – xk – Yk₂ – xc – Y`k₂ czarnobiałym

Yk₁>Yk₂ Y`k<sub>1</sub> >Y`k₂

Jakimi narzędziami należy się kierować w eksperymencie pedagogicznym?

- w dydaktyce podstawowym narzędziem pomiaru jest test dydaktyczny: jest to pewna próba, która ma zrealizować

Najpierw opracował Bolesław Niemierko

Wyróżniamy testy:

1. Różnicujące (badają indywidualne różnice osobowości badanych, najwięcej jest średnich)

2. Sprawdzające

3. Sprawdzające wielostopniowe

KRZYWA GAUSSA – patrz w neta;)

Wady: W testach nie ma zadań zbyt łatwych i nie ma zadań zbyt trudnych. Nie wiemy czego nauczyliśmy, a czego nie nauczyliśmy

Teoria nauczania programowego (treści kształcenia należy ułożyć w systemy)

1. Taksonomia Bloma

1. wiadomości,

2. rozumienie treści,

3. zastosowanie treści w praktyce,

4. analizę treści,

5. syntetyczne ujęcie treści,

6. wartościowanie

Do wewnętrznej struktury wiedzy należą 3 ostatnie

1. Teksonomia Niemierko

1. wiadomości,

2. rozumienie treści,

3. zastosowanie w systuacjach wyuczonych,

4. zastosowanie w sytuacjach nowych

Test - nie pyta się co ja pamiętam, tylko na ile umie to zastosować

Jeśli kwestionariusze i ankiety potraktujemy jako narzędzia w metodzie terenowej to powiemy, że to są dwa różne narzędzia. Do treści o szerokim znaczeniu użyjemy ankiety.

Ankieta – bada istotne treści danego zagadnienia

Kwestionariusz – bada wąskie treści danego zagadnienia, dogłębnie, określone dane, konkretne dane, pytania zamknięte

Kafeteria – odpowiedzi w kwestionariuszu. Jedno pytanie i jedna odpowiedź. Odpowiedź jest dla nas znacząca, najbliższa naszego myślenia.

Pytania testowe - nie wolno poruszać drażliwych tematów, krępujące, o poziom materialny

Pytania zamknięte – treść pytania i kafeterie

Pytania koniunktywne - w których z pośród wielu kafeterii można wybrać kilka

Pytania destruktywne - spośród wielu wybieramy jedną

Pytania szeregowania rangowego - kilka kafeterii, przyporządkowuje się według systemu od najbardziej znaczącego do najmniej znaczącego według nas

Pytania półotwarte - treści zawierające zbiór kafeterii oraz jeszcze na końcu „i inne”

Pytania skategoryzowane – dane odpowiedniki, które umieścimy na odcinku

Zawsze często przeciętnie sporadycznie nigdy

4 3 2 1 0

Rodzaje pytań testowanych:

1. Pytania testowe o treści do zapamiętywania – pytania z luką pytania, w których eliminujemy jakąś treść środkową

np. Odys wracając z Troi, na podróż przeznaczył ….. lat.

1. Pytania uzupełnień – w nich uzupełniamy treść, ale tak by uzyskać sensowną odpowiedź

2. Pytania testowe o wyższe treści kształcenia systemu struktury

np. prawda czy fałsz

1. Pytania pojedynczego wyboru (poj. dopełnienia) jedna jest poprawna, jedna jest niepoprawna – dystraktor

2. Zadania pojedynczego przyporządkowania – są to zadania umieszczone w dwóch kolumnach przy czym dąży się do tego, żeby jedna kolumna zawierała mniej treści niż druga

3. Zadania wielokrotnego przyporządkowania

DYSTRAKTORY –

Pytania pojedynczego wyboru. Zadania pojedynczego przyporządkowania – składają się z treści

Zamieszczonej w 2 kolumnach. Jedna kolumna zawiera liczbę treści mniejszą a druga większą.