Nasiennictwo

Wykład 1 7.10.2013

Dr. Ewelina Pióro – Jabrucka

Katedra Rośin Warzywnych i Leczniczych (b. 35, pokój 36)

Podręczniki:

„Nasiennictwo „ – praca zbiorowa pod red. Duczmala K.W. i Tucholskiej H., PWRiL, Poznań, 2000

Fizjologia i biochemia nasion – Grzesiuk S., Kulka K.

Skrypt do ćwiczeń (z 2000r.) – Metody laboratoryjnej oceny materiału siewnego – Dąbrowska, Pokojska H., Suchorska – Tropiło K.,

Nasiennictwem nazywamy zarówno dziedzinę nauki jak i działalność gorpodarczą człowieka w zakresie produkcji (pozyskiwania) i rozprowadzania (obrotu handlowego) materiałów siewnych.

Nasionoznawstwo jest nauką zajmującą się cechami morfologicznymi, anatomicznymi oraz innymi właściwościami biologicznymi nasion roślin użytkowych i dziko rosnących, a także metodami oceny ich wartości biologicznej i użytkowej.

Zadaniem nasiennictwa jest:

1. Produkcja materiału rozmnożeniowego

2. Kwalifikacje polowe plantacji nasiennych

3. Obrót handlowy i dystrybucja nasion

4. Ocena nowych odmian

Zaopatrzenie gospodarstw ogrodniczych, rolnych oraz leśnych w dobrej jakości materiał rozmnożeniowy.

Zdjęcie pól z lotu ptaka

Terminy stosowane w nasiennictwie

1. Materiał siewny

2. Materiał rozmnożeniowy – obejmuje organy pochodzenia wegetatywnego i generatywnego

3. Diaspora – obejmują wszystko co umożliwia roślinie rozmnażanie, rozsiewanie (owoce, owocostany, …)

Diaspory – są to organy roślinne służące do rozrodu, rozsiewania i rozmnażania.

Diaspory pochodzenia generatywnego są: nasiona, owoce, owocostany, fragmenty owoców

Diaspory pochodzenia wegetatywnego: bulwy, cebule, kłącza, rozłogi, sadzonki, odkłady, itp.

Znaczenie gospodarcze nasion:

• Pożywienie – przede wszystkim nasiona były stosowane jako pożywienie od zarania dziejów (paleolit, mezoit, itd.)

• Około 10 tys lat temu pojawiły się pierwsze gospodarstwa

ZNACZENIE GOSPODARCZE NASION

• Nasiona są zarówno środkami produkcji rolniczej jak i jej cele,

• Stanowią wraz z ch przetworami podstawowe źródło pożywoenia

• Sposród wszystkich roślin najczęściej nasion wykorzystywanych dla celów żywieniowych dostarczają: trawy – przenica (światowa produkcja 600mln t), ryż (najwięcej w Azji, światowa produkcja – 400 mln t) kukurydza (Stany Zjednoczone), jęczmień, owies, sorgo, proso, żyto i inne.

• Drugą ważną rodziną są rośliny bobowate – orzech ziemny, soja, fasola, soczewica, groch, bobik, bób (zawierają białko i tłuszcze – bardzo odżywcze.

• Trzecia grupa roślin użytkowych wytwarza nasiona zawierające oleje tłuste. Są to: soja, orzech ziemny, palma kokosowa i oleista, bawełna, rzepak, len, rącznik, winorośl i inne.

Produkcja nasienna obejmuje takie nasiona jak: kawy, kakao, bawełny. Z których korzysta się na co dzień. W nasionach jest olej który wykorzystywany jest też w [rzemyśle kosmetycznym

Palma kokosowa – rośnie wzdłuż wybrzeży – orzech stanowi doskonałe źródło tłuszczu, kokos składa się : 1. bielmo po wysuszeniu- kopra (70% tłuszczu) i 2.mleczko kokosowe.

Tłuszcze roślinne są obowiązkowe dla przetrwania organizmu: np. rzepakowy, lniany inne oleje, oliwa.

Nasiona ogórecznika zawierają olej, który jest polecany do kapsułek czy olejów mających działanie lecznicze, do przemysłu kosmetycznego

Z mleczka kokosowego balsamy lub kremy bardzo odżywcze, pielęgnujące, lecznicze działanie. Działanie też nabłyszczające (z oleju kokosowego)

Przemysł chemiczny: oleje, farby na podstawie tłuszczy roślinnych.

Zużycie nasion:

• Najwięcej nasion zużywa Azja.

• A Azji i Afryce obserwuje się wyraźny wzrost zużycia nasion

• W Europie od lat 80 XX wieku obserwuje się stopniowy spadek zużycia nasion

• W Północnej i środkowej Ameryce jest względnie stałe.