PLOTKA:
Eksperymentalne sprawdzenie funkcjonowania plotki:
F. C. Bartlett był jednym z pierwszych badaczy zajmujących się plotką. Przeprowadził prace eksperymentalne i badania etnograficzne. Do badania procesu zapamiętywania użył legendy indiańskiej pt. Wojna duchów. Badał studentów angielskich i hinduskich, czytając im legendę a one miały odtwarzać jej treść kilkakrotnie na piśmie.
Wnioski:
- badani skracali odtwarzany materiał (opuszczali pewne fragmenty);
- konkretyzowali przekaz np. coś czarnego, wychodzącego z ust zamieniali na dym lub krew;
- zmieniali starodawne czy obco brzmiące słowa i imiona (np. tytuł: wojna duchów zamienili na wojna klonów);
- sposób odtwarzania uwarunkowany jest kulturowo:
W. S. Watson i G. W. Hartmann przygotowali materiał pamięciowy zawierający 10 argumentów „za i przeciw istnieniu Boga”. Badali studentów seminarium teologicznego i postępowego seminarium nauczycielskiego.
Wnioski:
- zarówno jakościowo i ilościowo zapamiętujemy argumenty zgodne z naszymi postawami, niż niezgodne;
- argumenty dla nas ważne są lepiej zapamiętywane.
Plotka jako komunikat:
Paine (1967) uważał, że plotka jest przede wszystkim przejawem nieformalnej komunikacji oraz stanowi środek realizowania przez jednostkę jej własnych interesów. Wynika to z faktu, iż plotka spełnia funkcję podtrzymywania więzi społecznych (na podobieństwo wzajemnego iskania się w społecznościach małp człekokształtnych) i stanowi podstawowy środek, za pomocą którego ludzie sprawdzają cudzą reputację i dbają o własną.
Zmiana informacji pod wpływem czynników społ.
Badania nad wpływem postaw na zapamiętywanie i myślenie wskazują, że czynniki społeczne wpływają pośrednio zarówno na proces pamięci, jak i na proces myślenia.
Zmieniamy informacje, gdy:
- są one odległe dla nas kulturowo, społecznie i grupowo (informacje zgodne ze schematami będą łatwiej zapamiętywane, wolniej zapominane i wystąpi mniej zniekształceń);
Plotka eksperymentalna a rzeczywista (3 istotne różnice):
stopień ścisłości przekazania informacji, na którym zależy danemu człowiekowi (w plotce eksperymentalnej zadaniem osoba badanej jest jak najdokładniejsze odtworzenie np. opowiadania, a więc instrukcja wywiera wpływ hamujący m.in. na dawanie zbędnych wstawek typu „jeśli chcecie wiedzieć, jak to naprawdę było…’);
długość czasu upływającego między wysłuchaniem a powtórzeniem opowiadania (w pracowni ten czas jest na ogół krótki, w życiu natomiast jest on wartością zmienną – może być dość długi, aby spowodować dodatkowe zapomnienie szczegółów i zastąpienie ich nowymi zniekształceniami);
motywacja osób przekazujących opowiadanie (w pracowni – dlatego, że życzy sobie tego eksperymentator, sytuacja jest raczej nieżyciowa, natomiast w życiu – motywacja jest bardzo indywidualna, subiektywna np. stopień zaciekawienia).
Rozchodzenie się plotki:
Aby plotka mogła się szerzyć, temat jej zależy od:
doniosłości niepewnych faktów, plotka szerząca się w jednej części społeczeństwa może się nie przyjąć w innych. Poszczególne grupy społ. (np. n-le, prawnicy) mają swoje własne plotki;
motywacji, czyli znaczenia dla osób, które je przekazują; rodzaje motywów: zainteresowania natury seksualnej, obawa przed katastroficznymi zdarzeniami, nadzieje i pragnienia, nienawiść i zazdrość;
subiektywnej ważności danego zdarzenia;
brak jednoznacznych informacji na temat zdarzenia, sytuacji, które wywołują naturalne dla człowieka zaciekawienie i prowadzi do „uzupełniania” ich nieprawdziwymi informacjami.
Plotka pozwala na rozładowanie emocjonalnych napięć wyrażanych w antypatiach, obawach i pragnieniach, a jednocześnie plotka usprawiedliwia, że czujemy się tak a nie inaczej.