SPÓŁDZIELNIA WYDAWNICZA „CZYTELNIK”
ul. Wiejska 12A Warszawa
Spółdzielnia wydawnicza „Czytelnik” powstała w Lublinie w październiku 1944 roku, a jej założycielem był Jerzy Borejsza. Już w 1945 roku przeniesiono ją do Warszawy. Początkowo był to kombinat kulturalno-oświatowy, skupiający drukarnie i punkty, wydawnictwo książek i prasy. Prowadził badania czytelnictwa, organizował w kraju tzw. biblioteki ruchome i koła czytelnicze, urządzał pogadanki i spotkania z autorami, tworzył tanie serie, wydawał literaturę piękną, popularnonaukową (przejętą w 1952 roku przez Wiedzę Powszechną), społeczno-polityczną, podręczniki szkolne i uniwersyteckie. Pierwszą książką „Czytelnika”, wydaną w 1944 roku, był stenogram z procesu kierownictwa hitlerowskiego obozu zagłady w Majdanku. „Czytelnik” nadal działa w formie spółdzielni pracy, do której należą obecni i byli pracownicy – członkostwo jest dożywotnie.1
Założona w 1944 roku Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” jest najstarszym polskim powojennym wydawnictwem i jedną z najbardziej zasłużonych oficyn wydawniczych o profilu literacko-humanistycznym. „Czytelnik” wydawał popularną i wysokonakładową serię powieści kryminalnych „z jamnikiem”. Ukazywały się w niej od lat książki autorów polskich oraz tłumaczonych, głównie z języków zachodnich, z angielskim na czele. W latach 80. tradycja ta została zachwiana, mniej było przekładów prozy amerykańskiej, angielskiej czy francuskiej.2
„Czytelnik” kontynuuje podstawowe kierunki swojej wieloletniej działalności: opublikował dzieła i nowe edycje utworów wybitnych autorów polskich, m.in. Marii Dąbrowskiej, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Jarosława Iwaszkiewcza, Ryszarda Kapuścińskiego, Tadeusza Konwickiego, Zofii Nałkowskiej, Juliana Tuwima, zrealizował wielotomowe edycje m.in. Dzieł Adama Mickiewicza, Pisma zebrane Stefana Żeromskiego, Pisma zebrane Aleksandra Wata. "Czytelnik" wydaje też przekłady pierwszorzędnych autorów zagranicznych, m.in. Alessandra Baricco, Saula Bellowa, Thomasa Bernharda, Jacques'a Le Goffa, Hansa Fallady, Wiktora Jerofiejewa, Sándora Máraiego, Amosa Oza, Antonia Tabuuchiego, Philipa Rotha.
Kontynuowane są najstarsze serie: Nike i Nowy Sympozjon. Powstają nowe: z inicjatywy redaktora Jerzego Giedroycia powstała w 1993 roku seria Archiwum "Kultury". W końcu lat 90. zainaugurowano serie: Poetycką, Wspomnienia i relacje, Pejzaże Kultury, Proza światowa i Mała proza. Dwie najmłodsze, powstałe już na początku XXI wieku serie to Dzienniki intelektualne i Starożytni historycy.3
Przychody Czytelnika ze sprzedaży książek w 2010 roku spadły o 25 proc. – do 2,25 mln zł. Oficyna wydała 30 tytułów, w tym 16 nowości. Znacznie niższy niż rok wcześniej był nakład – 107 tys. egz (148 tys. w 2009). Spadek przychodów tłumaczyć należy niższą sprzedażą – 50,8 tys. egz., rok wcześniej – 115,3 tys. egz. i znacznym spadkiem średniej ceny zbytku książki, z 19 do 16 zł. W omawianym okresie zatrudnienie w oficynie wzrosło z 24 do 27 pracowników.4 Najaktualniejsze zestawienie rankingu wydawnictw za 2011 rok umieszcza „Czytelnika” na 88 pozycji.
BIBLIOGRAFIA
1. Gołębiewski Ł., Frołow K., Waszczyk P.: Rynek książki w Polsce 2011: wydawnictwa.
Warszawa: Biblioteka Analiz 2011. ISBN 978-83-61154-91-4.
2. Gołębiewski Ł., Kitrasiewicz P.: Rynek książki w Polsce 1944-1989. Warszawa:
Biblioteka Analiz 2005. ISBN 83-89143-48-8.
2. World Wide Web: http://www.czytelnik.pl/?ID=glowna. [Dostęp: 02.01.2013].
Gołębiewski Ł., Frołow K., Waszczyk P.: Rynek książki w Polsce 2011: wydawnictwa. Warszawa:
Biblioteka Analiz 2011, s. 520-521.↩
Gołębiewski Ł., Kitrasiewicz P.: Rynek książki w Polsce 1944-1989. Warszawa: Biblioteka Analiz 2005,
s. 242.↩
World Wide Web: http://www.czytelnik.pl/?ID=glowna. [Dostęp: 02.01.2013].↩
Gołębiewski Ł., Frołow K., Waszczyk P.: Rynek książki…, s. 520-521.↩