POLITYKA ŻYWNOŚCIOWA

• Spis treści

1. Wstęp

2. Definicja polityki żywnościowej

3. Struktura polityki żywnościowej

4. Podmioty, funkcje, cele

5. Instrumenty polityki żywnościowej

6. Polityka żywnościowa w Polsce

7. Samowystarczalność żywnościowa kraju

8. Bezpieczeństwo żywnościowe

9. Podsumowanie

• 1. Wstęp

„Żywność jest dobrem szczególnym, gdyż zaspokaja nie tylko najbardziej elementarną spośród fizjologicznych potrzeb człowieka, ale zarazem służy zaspokojeniu różnorodnych potrzeb indywidualnych i społecznych, materialnych

i duchowych.”

(Prof. J. Małysz: Bezpieczeństwo żywnościowe – strategiczna potrzebą ludzkości)

• 2. Definicja polityki żywnościowej

• Polityka żywnościowa = żywienia = wyżywienia, to część składowa polityki społ.-ekonom. państwa, dążąca
  do najlepszego poziomu wyżywienia w określonych warunkach geograficznych i społeczno - gospodarczych. Zadanie tej polityki to zharmonizowanie różnych działań (polityk) z potrzebami żywnościowymi i wymaganiami zdrowotnymi społeczeństwa.

• Polityka żywnościowa- jest oddziaływaniem na rozwój sfery gospodarczej zajmująca się bezpośrednio lub pośrednio gospodarką żywnościową.

• Pojęcie polityki żywnościowej c.d. obejmuje:

• wkład handlu w wartość produktów żywnościowych

• produkcję przemysłu rolno-spożywczego oraz gastronomii

• część produkcji wytwarzające środki produkcji dla przemysłu spożywczego

• wytwórczość rolniczą

• 3. Struktura polityki żywnościowej

Wyróżniamy 3 podsystemy sfery:

• Sfera I - przemysł wytwarzający środki produkcji
  dla rolnictwa i przemysłu społeczeństwa oraz związane
  z nim usługi i strumienie import – eksport.

• Sfera II - rolnictwo wytwarzające surowce
  do produkcji żywności oraz usługi i strumienie eksport – import w tym zakresie.

• Sfera III - przetwórstwo spożywcze, handel żywnościowy oraz związane z tym usługi i strumienie import – eksport

• 4. Podmioty, funkcje, cele polityki żywnościowej

• PODMIOTY POLITYKI ŻYWNOŚCIOWEJ:
  - centralne
  - regionalne

• FUNKCE POLITYKI ŻYWNOŚCIOWEJ NA SZCZEBLU CENTRALNYM:
  1. ocena warunków społeczno – gospodarczych, funkcjonowanie gospodarki żywnościowej

2. tworzenie systemu informacji statystycznej przedstawiającej przedmioty
tej gospodarki

3. rozpoznanie barier, czynników hamujących i zagrożeń dotyczących
tej gospodarki

4. projektowanie struktury przestrzennej gospodarki żywnościowej

5. kształtowanie formalno – prawnych warunków w stosunku do kwestii wymagających uregulowań w skali kraju.

• FUNKCJE PODMIOTÓW REGIONALNYCH

1. ocena stanu, hierarchii i proporcji rozwoju regionu

z punktu widzenia racjonalności wykorzystania

zasobów regionalnych

2. rozwijanie regionalnego systemu informacji statystycznej

• CELE POLITYKI ŻYWNOŚCIOWEJ:

- osiąganie społecznie akceptowanych rozmiarów, struktury

i standardów produkcji żywności przez proporcjonalny rozwój wszystkich członów gospodarki żywnościowej,

-kształtowanie przepływu siły roboczej z działów o niskiej wydajności do działów o wyższej wydajności,

-kształtowanie odpowiedniego poziomu produkcji żywności
pod względem ilości, jakości i struktury,

- propagowanie efektywnego, konkurencyjnego i przyjaznego środowisku przemysłu spożywczego,

-zapewnienie odpowiedniego poziomu dochodów,

- bezpieczeństwo żywnościowe.

• 5. Instrumenty polityki żywnościowej

• Instrumenty rynkowe:

a) oddziałujące na podaż produktów żywnościowych: skup nadwyżek rolnych, ustalanie kwot rynkowych dla producentów, ograniczanie areału upraw przez premiowanie rolników za rezygnację z uprawiania części ziemi, regulowanie terminów skupu, ustalanie norm jakościowych produktów dopuszczanych
do obrotu, wspieranie technologii zmieniających przeznaczenie surowców rolnych,

b) oddziałujące na popyt produktów żywnościowych: subsydiowanie eksportu żywności w razie nadprodukcji, kontyngentowanie wywozu w razie obaw
o zaspokojenie popytu wewnętrznego, regulowanie eksportu za pomocą ceł, dofinansowanie konsumpcji żywności grup najuboższych

c) instrumenty związane z cenami produktów żywnościowych: stosowanie cen gwarantowanych przez władzę, różnicowanie cen skupu dla różnych dostaw, aby uzyskać pożądaną strukturę, stosowanie cen kierunkowych

• Instrumenty pozarynkowe:

a) subsydia bezpośrednie dla rolników, wyrównujące różnicę między cenami gwarantowanymi a niższymi cenami rynkowymi

b) subsydia pośrednie, będące dopłatami do cen środków produkcji

c) dostosowanie warunków kredytowania rolników

• 6. Polityka żywnościowa w Polsce

• a) pierwszy okres historii polityki rolno- żywnościowej w Polsce

( lata 40- te – 1944-48 )

• b) drugi okres historii polityki rolno- żywnościowej w Polsce

(plan 6-letni – 1949- 56)

• c) trzeci okres historii polityki rolno- żywnościowej w Polsce (1957- 1970)

• d) polityka przyspieszenia rozwoju i poszukiwania nowej równowagi

(lata 1971 – 1990)

• e) okres transformacji polityki żywnościowej w Polsce

• 7. Samowystarczalność żywnościowa kraju

Celem każdego kraju jest osiągnięcie samowystarczalności, która nie jest stabilna i wymaga rozpatrywania w dłuższych okresach. Państwa tworzą zapasy żywności, w przypadku nadprodukcji nadwyżka żywności jest sprzedawana,
a niedobory produktów poszukiwanych na rynku są nabywane
od innych krajów. Aby mówić o wystarczalności państwa bilans sprzedaży i zakupu musi się równać. Polska jest krajem samowystarczalnym żywnościowo gdyż jej wskaźnik plasuje
się na poziomie 100%.

• 8. Bezpieczeństwo żywnościowe

• Bezpieczeństwo żywnościowe –
  (Food security) stworzenie warunków
  do zapewnienia ludności danego kraju
  (czy innej jednostki terytorialnej, np. UE) dostarczenia odpowiedniej ilości i jakości produktów żywnościowych.

• Bezpieczeństwo żywnościowe jest jednym
  z najważniejszych składników bezpieczeństwa człowieka w ogólności.

• 9. Podsumowanie

„Żywność nie jest takim samym towarem jak inne. Powinniśmy wrócić do polityki wysokiej samowystarczalności żywnościowej. Szaleństwem jest myślenie, że różne kraje na świecie mogą się rozwinąć bez możliwości samodzielnego wyżywienia się.” (Bill Clinton, 2008).