Zagadnienia z egzaminu : (01.2015)
Grupa pierwsza:
1. pojęcie edukacji wg Kwiecińskiego; 2. ujęcie ped. og. wg Sośnickiego; 3. podaj definicję dwóch z trzech pojęć: aksjologia, ideologia, paideia.
Edukacja według Z. Kwiecińskiego to „prowadzenie drugiego człowieka ku wyższym stanom rozwojowym i jego własna aktywność w osiąganiu pełnych i swoistych dlań możliwości. To ogół czynności i procesów sprzyjających rozwojowi oraz stan ich efektów, czyli osiągnięty poziom kompetencji, tożsamości i podmiotowości.”
Pedagogika ogólna wg Sośnickiego
Pedagogika ogólna jako dyscyplina porównawczo analizująca właściwości, charakter i sens różnych terminów, złożeń i systemów teoretycznych stanowiących podbudowę refleksji pedagogicznej.
Aksjologia: dziedzina filozofii, której przedmiotem dyskursu są wartości i akty wartościowania. Nauka odróżnia fakty od wartości i zdania opisowe od zdań wartościujących. Rozważania dotyczące określonego typu wartości mogą być włączone do problematyki badawczej dyscypliny naukowej i z tego powodu za-sadne jest mówienie o „aksjologii pedagogicznej” jako dziale pedagogiki ogól-nej, którego reprezentanci zajmują się wartościami i procesami wartościowania w procesach edukacyjnych.
Ideologia zbiór (lub system) idei, które dostarczają uzasadnienia, legitymizacji, wsparcia pewnym interesom grupowym lub/i utwierdzają tożsamość określonej grupy społecznej. Jej elemen-tami strukturalnymi są: 1) interpretacja przeszłości, która nadaje grupie okre-śloną perspektywę czasową i przestrzenną – wyrażoną w formie zdań orzeka-jących (mogą one być wytworzone przez badania empiryczne); 2) opis i ocena obecnej sytuacji w obszarze, którego ta ideologia dotyczy (polityki, struktury
Paideia: pojęcie zrodzone w starożytnej Grecji, akcentujące jedność edukacji i kultury. Paideia jako idea człowieczeństwa określana była mianem kalokagatii. Z jednej strony akcentowała ona pełnię rozwoju człowieka, a z drugiej społeczny wymiar człowieczeństwa głęboko zakorzenionego w kulturze greckiej i greckiej „polis”. Kontynuację tradycji greckiej odnajdujemy w pojęciu „humanitas”, wy-wodzącym się z tradycji rzymskiej. W świecie nowoczesnym obydwa te pojęcia wiązały się z postulatem wprowadzenia młodego człowieka
w kulturę poprzez wykształcenie ogólne.
Grupa druga:
10 myslinikow z leksykonu Śliwerskiego, pedagogika wg kunowskiego, 2 pojęcia z 3 autorytet, epistemologia, pajdocentryzm
10 myslinikow z leksykonu Śliwerskiego :
współczesne kierunki i ideologie pedagogiczne;
filozofia wychowania;
aksjologia wychowania;
metodologiczne przesłanki pedagogiki;
ontyczne podstawy wychowania i jego funkcje społeczne;
język pedagogiki i ustalenia terminologiczne;
tożsamość pedagogiki;
metateoria pedagogiki;
relacje pomiędzy teorią a praktyką edukacyjną;
miejsce edukacji w kontekście przemian cywilizacyjnych;
Pedagogika u Kunowskiego : Nauka, której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogiki wszelkiego rodzaju (sztuki i techniki wychowania) czyli wychowawczego prowadzenia dzieci, młodzieży oraz oddziaływania na rozwój ludzi dorosłych.
Autorytet: oparte na koncepcji władzy legalnej Frencha i Ravena „prawo” do kie-rowania działaniami innych. Układ oparty na autorytecie umożliwia wywieranie doniosłego wpływu przez osobę lub instytucję na postawy ludzi (wiedzę, emo-cje i zachowania) oraz stosunki między ludźmi.
Epistemologia: teoria poznania, dział filozofii czyniący swoim przedmiotem ba-dań istotę poznania, jego strukturę, źródła, granice poznania, koncepcje praw-dy, metody wytwarzania wiedzy wartościowej (należycie uzasadnionej) oraz hi-storyczne, społeczne i psychologiczne uwarunkowania działalności poznawczej człowieka oraz ludzkości. Epistemologia zajmuje się kwestią poznania i wytwa-rzania wiedzy
Pajdocentryzm: układ idei sformułowanych przez Ellen Key w pracy zatytułowa-nej Stulecie dziecka, która została wydana w 1900 r., a celem jej było upowszech-nienie nowoczesnej ideologii liberalnej w sprawie edukacji, opartej na założeniach naturalizmu i przekonaniu, że celowościowe procesy edukacyjne (kształcenia i wy-chowania) muszą być podporządkowane nieskrępowanemu naturalnemu rozwo-jowi dziecka. Odrębną sprawą jest recepcja idei pajdocentryzmu.
Grupa trzecia:
- ujecie ped og. Wg gniteckiego, zadania ped ogolnej, pojecia: system edukacji, badania naukowe, paradygmat
model pedagogiki ogólnej J. Gniteckiego „Pedagogika ogolna jest uogolnioną i lokalną refleksją filozoficzną i naukową nad człowiekiem i jego wychowaniem, opartą na zrożnicowanych paradygmatach naukowych, zmierzającą do odkrywania i systematyzowania prawidłowości procesow wychowania, kształcenia i samokształcenia człowieka w stałym i zmiennym kontekście kulturowym oraz tworzenia ogolnej i szczegolnej teorii wychowania”. Jego proba ujęcia pedagogiki ogolnej jako wiedzy naukowej u swoich źrodeł sięga do pojęcia informacji. Stwierdza on, że „We wspołczesnej pedagogice ogolnej mamy do czynienia z trzema typami informacji. Stanowią je kolejno: (1) informacja empiryczna, (2) informacja prakseologiczna i (3) informacja hermeneutyczna. Na tych trzech typach informacji może być nadbudowana zarowno informacja ogolna, jak i krytyczno-refleksyjna. Nawet najbardziej radykalna refleksja krytyczna wymaga odwołania się do informacji empirycznej (tego, co jest), prakseologicznej (tego, co się staje) i hermeneutycznej (tego, co może, ale nie musi.
zadania pedagogiki ogólnej:
Budowanie systemu kategorialnego różnych odmian pedagogiki współczesnej w kontekście mapy pojęciowej pedagogiki tradycyjnej,
Znajomość ewolucji tożsamości pedagogiki na tle uwarunkowań cywilizacyjno- kulturowych
„Zawężanie” rozłącznej relacji między teorią a praktyka edukacyjną,
Znajomość filozoficznych, teoretycznych i metodologicznych podstaw dyskursów edukacyjno-prowadzących,
Poprawne formułowanie problemów praktycznych, tworzenie dyrektyw i projektów oraz formułowanie problemów badawczych.
System pedagogiczny: pedagogia wykreowana przez pedagoga o orientacji in-strumentalnej, mająca charakter doktryny pedagogicznej, w której wyodrębnić można trzy układy: 1) układ ideologiczny – cele; 2) układ teoretyczny – teorie opisujące i wyjaśniające proces lub procesy edukacyjne; 3) układ praktyczny, obejmujący dyrektywy praktycznego działania.
Badania naukowe: są prowadzone przez pracowników instytucji i organizacji powołanych do wytwarzania wiedzy według norm, zasad i procedur zaakcepto-wanych przez depozytariuszy kapitału przynależnego autorytetowi nauki. Regu-ły weryfikacji hipotez, wytwarzania twierdzeń oraz tworzenia teorii naukowych są opisane, wyjaśnione i zinterpretowane w stosownych podręcznikach metodo-logii badań (np. m.b. humanistycznych, m. b. społecznych, m.b. pedagogicznych, m.b. edukacyjnych czy m. b. oświatowych).
Paradygmat: według T.S. Kuhna – paradygmat dostarcza modelowych rozwią-zań uprawiającym daną dyscyplinę naukową lub typ nauk (model nauki i na-ukowości) i obejmuje: 1) zbiór przyjętych założeń, 2) zbiór podstawowych teo-rii i twierdzeń opisujących i wyjaśniających rzeczywistość lub jej fragment, np. edukację, 3) instrumentarium badawcze, 4) zastosowania osiągniętych wyników badań. Współczesna pedagogika dopuszcza współistnienie wielu paradygmatów naukowych.
Grupa czwarta:
Pojęcia - pedagogia, filozofia wychowania, bełkot pedagogiczny .Pedagogika ogólna wg kotulowskiego. Jakie cele stawia przed pedagogiem pedagogika ogólna
Pedagogika ogólna wg Kotłowskiego
1)Sfera faktów (rzeczywistość aktualna) ważne są zmiany fizyczne i psychiczne oraz ich wyjaśnienie
2)Sfera powinności (rzeczywistość postulowana) tzw. „odskocznia w przyszłość” psychiczne oraz ich wyjaśnienie ważne są wartości, ideały, modele wychowawcze
3)Sfera pedagogicznego działania (zasady i metody wychowania)
NA CO UKIERUNKOWUJE PEDAGOGÓW PROGRAM PEDAGOGIKI OGÓLNEJ?
Ø Na nią samą, jako wartość w rodzinie nauk pedagogicznych i niepedagogicznych o rozwoju człowieka
Ø Na jej ogólność, jako wartość
Ø Generalnie na człowieka, niezależnie od wieku, jako wartość
Ø Na „naukę” i „naukowość”, jako wartość i na formy poznawczego oswajania świata jako wartość
Ø Na filozoficzne korzenie pedagogiki, jako wartość
Ø Na tożsamość i samowiedzę pedagogiki i pedagogów, jako wartość
Ø Na znaczenie i sens pojęć pedagogicznych, jako wartość (edukacja, wychowanie, kształcenie zwłaszcza ustawiczne, samokształcenie, kultura, socjalizacja, środowisko)
Ø Na teoretyczność pedagogiki ogólnej, jako wartość
Filozofia wychowania: subdyscyplina pedagogiczna (we współczesnych zaso-bach leksykalnych traktuje się ją jako część współczesnej „pedagogiki ogólnej”), w której najsilniej zachowany został związek naukowego myślenia z tradycją fi-lozoficznego myślenia o edukacji. Filozofowie wychowania pytają o to, o co nie może pytać bezpośrednio pedagogika jako nauka. Zadaniem filozofii wychowa-nia jest pytanie o istotę, wartość i sens wychowania jako praktyki społecznej oraz legitymizację różnych rodzajów wiedzy o wychowaniu. Status filozofii wycho-wania – podobnie jak pedagogiki ogólnej – był w ostatnim 50-leciu niezwykle skomplikowany i zmienny z powodów ideologicznych. W filozofii wychowania można współcześnie postawić pytanie o „pedagogiczny sens edukacji”.
Bełkot pedagogiczny: rezultat zastępowania – zgodnego z regułami „kultury naukowej” integrowania (także przekładania) różnych typów wiedzy o eduka-cji w celu praktycznego jej wykorzystania (w dyskursie oraz ewaluacji praktyki)
– obietnicą „szlachetnych” intencji, które mają ukrywać nieudolność intelektual-ną nadawcy komunikatu, wykorzystując brak krytyczności jego odbiorcy.
Pedagogia: 1) w znaczeniu tradycyjnym – sztuka skutecznego wywierania wpły-wu na dzieci i młodzież dla zrealizowania określonych celów edukacyjnych, me-taforycznie rzecz ujmując „uprawa ludzkiego ducha”; 2) we współczesnych za-sobach leksykalnych definiowana jest jako paradygmat edukacyjny, który może występować w postaci: a) doktryny pedagogicznej, b) ideologii edukacyjnej, c) ukrytego programu wychowania; 3) w obszarze anglojęzycznym pojęciem tym określa się (posługuję się Bernsteinowską definicją przetłumaczoną na język pol-ski przez Z. Kwiecińskiego) też względnie spójny i trwały zbiór praktyk eduka-cyjnych, poprzez które jednostka przyswaja sobie nowe (lub rozwija dotychczas istniejące) formy postępowania, wiedzy, umiejętności i kryteria ich oceny, przej-mując je od kogoś (lub czegoś),
Grupa piąta:
palka, różnice miedzy ped ogolna a jej subdyscyplin ami pojęcia: cele ksztalcenia i teoria wychowania i hermeneutyka
Pałka :
PEDAGOGIKA OGÓLNA JAKO PEDAGOGIKA TEORETYCZNA – pedagogika powinna wiązać się z budową teorii o najwyższym stopniu ogólności, powinna być dyscypliną, która odkrywa i systematyzuje prawidłowości procesów pedagogicznych, powinna być względnie niezależna od doraźnych sytuacji cywilizacyjnych, kulturowych, społecznych, religijnych i politycznych, powinna być dyscypliną spełniającą przede wszystkim funkcję naukową i społeczną.
Tworzy to spójne kontinuum w postaci problemów:
1) Metateoretycznych, metodologicznych – badania teoretyczne o charakterze metodologicznym
2) Teoretycznych – badania teoretyczne
3) Teoretyczno – praktycznych – badania teoretyczno-praktyczne
4) Ściśle praktycznych – badania praktyczne
Pałka wydziela sposoby kreowania pedagogiki na dyscyplinę naukową:
· Pedagogika jako dyscyplina realizująca w praktyce konstrukty filozoficzne, światopoglądowe, religijne, kulturowe
· Pedagogika jako dyscyplina przetwarzająca teoretyczne konstrukty stworzone w pokrewnych naukach
· Pedagogika jako dyscyplina empiryczno – analityczna
· Pedagogika jako dyscyplina praktyczna
· Pedagogika jako dyscyplina teoretyczna oparta na rozszerzonej dziedzinie badań
różnice miedzy ped ogolna a jej subdyscyplinami : (napisałam 5/7)
- interesuje się człowiekiem jako całością i całokształceniem jego rozwoju
- prymarna, pierwotna (pod względem pochodzenia) – w odróżnieniu od dyscyplin pedagogicznych pochodnych, wtórnych, które powstały na wskutek dyferencjacji pierwotnej,
-w wymiarze holistycznym w przypadku wychowania dziedziną, która interesuje się całokształtem, a nie fragmentami, aspektami zjawisk edukacyjnych,
-to pedagogika uniwersaliów edukacyjnych (powszechniki – pojęcia ogólne, idea, to, co jest wspólne wszystkim „grupom” analizy)
-również holistyczna poznawczo i metodologicznie, tj. dopuszcza stosowanie wszystkich modalności poznania i wiedzy o wychowaniu: wiedza potoczna, naukowa, praktyczna, filozoficzna,
Cele kształcenia: w polskiej pedagogice – zgodnie z tradycją – cele kształcenia formułuje się w kategoriach przyjętej teorii nauczania lub/i uczenia. Zamierzone zmiany sytuuje się w warstwie poznawczej osobowości człowieka. Cele kształcenia (w powiązaniu z treściami, metodami, zasadami, środkami i formami organizacyj-nymi kształcenia) są przedmiotem badań subdyscypliny pedagogicznej nazwanej „dydaktyką (teorią kształcenia)”.
Teoria wychowania: subdyscyplina pedagogiczna, której przedmiotem badań jest wychowanie, czyli wytwarzanie wiedzy o celach, treściach, metodach, for-mach i środkach wychowania.
Hermeneutyka: 1) nurt filozofii współczesnej, 2) paradygmat badań w naukach humanistycznych, 3) teoria interpretacji tekstu i rozumienia tekstów (metody i metodyka), 4) umiejętność (sztuka praktyczna) pracy z tekstem (interpretacja tekstu cudzego i tworzenia tekstu własnego objaśniającego). Różne odmiany hermeneutyki łączy przekonanie, że istnieje głęboki sens (często ukryty) tekstu poddanego interpretacji. Interpretacja służąca rozumieniu wymaga ujawnienia znaczeń, jakie wiążą ludzie z określonymi zjawiskami społecznymi oraz jaki sens i znaczenie mają one w różnych typach kultury. Twórcą nowożytnej teorii her-meneutycznej był F.D.E. Schleiermacher. Teorie hermeneutyczne wykorzystywa-ne są w interpretatywizmie jako paradygmacie badań nad edukacją.