POLITYKA SPOŁECZNA – PYTANIA I ODPOWIEDZI
Zakres PS w ujęciu szerokim i w ujęciu węższym
Zakres polityki społecznej, podobnie jak jej definicja może być również ujmowany szeroko lub wąsko.
Ujęcie szersze oznacza, że w zakres polityki społecznej wchodzą wszystkie najważniejsze potrzeby społeczne, bez zaspokojenia których społeczeństwo nie może sprawnie funkcjonować. Chodzi tu o takie potrzeby jak, ochrona zdrowia, edukacja, mieszkalnictwo, kultura, zabezpieczenie emerytalne i rentowe, potrzeby związane z niepełnosprawnością itp. Ogólnie biorąc to podejście ujmuje ogół potrzeb ważnych dla funkcjonowania jednostek, rodzin i społeczeństwa. Ten zakres potrzeb wyraża zawsze ich określoną skalę i strukturę. Potrzeby są zmienne w czasie, stąd ich zaspokajanie wymaga zróżnicowanych metod i różnej wielkości środków.
Ujęcie węższe, które często funkcjonuje w praktyce, określa tę politykę jako politykę socjalną co oznacza przede wszystkim politykę świadczeń socjalnych w postaci pieniężnej lub usług dla różnej kategorii ludności.
Określenie Polityka Socjalna jest terminem właściwym do tego zakresu, ale nie jest właściwym do zakresu, który charakterystyczny jest dla Polityki Społecznej.
Różnica polega tu właśnie na zakresie potrzeb które mieszczą się w pierwszym i drugim zakresie. Precyzja w określaniu rozróżnieniu zakresu tych dwóch pojęć jest niezbędna, gdyż inaczej nie będzie można właściwie ich rozumieć w teorii i praktyce polityki społecznej.
PS jako dyscyplina naukowa i działalność praktyczna
Polityka społeczna działa jednocześnie w dwóch nurtach;
Polityka społeczna jako działalność naukowa spełnia określone warunki czyli posiada przedmiot badań. Pokazuje kwestie społeczne i bada jej przyczynę. Wskazuje perspektywy rozwiązań w dłuższym horyzoncie czasowym. Bada zmiany jakie zachodzą w społeczeństwie pod wpływem działań różnych grup i organizacji społecznych. Szuka sposobów najkorzystniejszych zmian. Nauka pokazuje praktyce wnioski z badań a praktyka pokazuje obszary badań.
jako dyscyplina naukowa- musi spełniać określone warunki;
- musi posiadać swój przedmiot badań (kwestie społeczne)
- musi mieć swoją metodologię - w jaki sposób będziemy to badali
- musi mieć pewną teorię, definicję, wtedy możemy mówić, iż dana dziedzina zalicza się do naukowej. Definicje często wynikają z celów polityki społecznej, możemy ją też sami sformułować
Polityka społeczna jako praktyka jest wydzielona z ogólnej polityki państwa, a to dlatego, że określiła swój przedmiot badań czyli kwestie społeczne. Jest to praktyczna działalność podmiotów powołanych do realizacji celów i zadań polityki społecznej.
Praktyka polityki społecznej oznacza świadomą działalność państwa, organizacji społecznych i samego społeczeństwa w dziedzinie kształtowania warunków bytu i pracy, zmierzających do optymalnego zaspokojenia indywidualnych i zbiorowych potrzeb
jako działalność praktyczna. W polityce społecznej jako praktyce stwierdzamy, iż istnieje kwestia społeczna. Polityka pragnie je rozwiązywać natychmiast, ale nie bada dlaczego narastają.
,
Dlaczego PS jest nauką interdyscyplinarną i z jakimi naukami szczegółowymi współpracuje
Polityka społeczna ze względu na różne kwestie społeczne musi współpracować z różnymi dziedzinami naukowymi. Ma ona charakter interdyscyplinarny.
Współpracuje z;
ekonomia- korzystamy ze środków finansowych na funkcjonowanie i rozwój polityki społecznej. Badamy czy rozwój ekonomiczny państwa wpływa na poprawę warunków społecznych, w jakich warunkach pracują ludzie, ich płace, w jaki sposób zatrudniani są młodociani, czy ludzie są zatrudniani zgodnie ze swoim wykształceniem
statystyka-dostarcza informacji do badań, z zakresie liczby ludności, płci, według poziomu wykształcenia, zatrudnienia według działów czy sektorów
historia- w ramach PS poszukuje się pewnych prawidłowości, sięga się do historii, aby poznać istniejące rozwiązania
prawo- jest wiele kwestii prawnie nierozwiązanych, są pewne regulacje prawne, które trzeba przestrzegać i które nam pomagają działać i funkcjonować w dziedzinie polityki społecznej
socjologia- korzystamy z metodologii badań socjologicznych,
demografia - dostarcza nam prognozy demograficzne
aksjologia – nauka o wartościach (wartościowanie rzeczywistości społecznej, równość, sprawiedliwość społ.).
PS w Polsce międzywojennej (1918-1939). Wymień instytucje i organizacje społeczne i ich nurty badawcze.
Instytut Gospodarstwa Społecznego: placówka naukowo-społeczna w Polsce okresu międzywojennego utworzona w 1920 r. z inicjatywy jej pierwszego kierownika Włodzimierza Wakara. Od 1926 r. samodzielna instytucja badawcza, zajmująca się rozpoznaniem głównych problemów społecznych ówczesnej Polski, jak przeludnienie wsi, warunki bytu ludności, samorząd pracowniczy, ubezpieczenia społeczne, funkcjonowanie samorządów terytorialnych oraz bezrobocie w mieście i na wsi. Rezultatem jego prac były rekomendacje w dziedzinie polityki społecznej.
Polskie Towarzystwo Polityki Społecznej (PTPS): stowarzyszenie,
założone 1924, z siedzibą w Warszawie; działało do 1939, ściśle współpracując z Instytutem Spraw Społecznych;
Instytutem Spraw Społecznych: z siedzibą w Warszawie, powstał w roku 1931, z funduszu ubezpieczeń społecznych. Instytut prowadzi prace badawcze i propagandowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, współdziałając w organizowaniu działu bezpieczeństwa pracy w Muzeach przemysłowo–technicznych, wydając liczne monografie z zakresu higieny pracy i t p.
Propozycje rozwiązań polityki społecznej;
Powstała Konstytucja 1921- zapisy dot. rozwiązania w zakresie prac społecznych
1923r. powstała Ustawa o pomocy społecznej- nakłonienie samorządu terytorialnego do pomocy osobom ubogim, które znajdują się w trudnej sytuacji. Zobligowała administrację państwową do zabezpieczenia środków, które należało przekazać tym samorządom na rozwiązywanie tych problemów
28 marca 1933 Ustawa Scaleniowa- rozwiązanie problemów ubezpieczeń społecznych- ustaliła strukturę organizacyjną ubezpieczeń społecznych (na szczeblu centralnym-Zakład Ubezpieczeń Społecznych, kasy chorych na niższym szczeblu-terenowym)
PS po II wojnie światowej w latach 1945-1989
Po 1945 roku szczególnie w latach 1950 – 1955 uznano w Polsce Ludowej za niepotrzebne badania z zakresu polityki społeczne, mimo, że ustawa o pomocy społecznej obowiązywała, do 1950r, ( ale Samorządy Terytorialne zlikwidowano i nie było podmiotów do realizowania zadań polityki). Zlikwidowano placówki badawcze w tej dziedzinie, gdyż uznawano, że państwo troszczy się o wszystko. Po 1956 roku wprowadzono badania w tym zakresie, powołano nowe instytuty zajmujące się tą problematyką, badania były prowadzone w wyższych uczelniach.
1956 – 1957 Manifestowano niezadowolenie robotników (nowa władza nie realizowała potrzeb społecznych, jakie miała realizować). Utożsamiano rozwój ekonomiczny z rozwojem społecznym. Nie informowano władzy o niezadowoleniach społecznych.
W 1957 roku przywrócono politykę społeczną (prowadzono badania) do wprowadzono nazwę: plan społeczno – gospodarczy. Polityka społeczna – badania ujawniły, że sytuacja ekonomiczna kraju jest gorsza niż przekazują to media. Powstała korupcja.
W 1970 roku polityka społeczna ponownie odbudowała swoje struktury.
Przede wszystkim zorganizowano złożony proces repatriacji i zasiedlania ziem północnych i zachodnich. Proces industrializacji wpłynął na rozładowanie przeludnienia agrarnego i bezrobocia w miastach. Nastąpił znaczny rozwój budownictwa mieszkaniowego, szkolnictwa i świadczeń socjalnych.
W 1989 roku– transformacja ustrojowa (wrócił ustrój kapitalistyczny).
Istotne problemy PS po 1990r.
Lata 1989 – 1993, okres kryzysu transformacyjnego i spadku dochodów, który w
polityce społecznej był okresem ochrony socjalnej grup najbardziej dotkniętych
konsekwencjami przemian społeczno-gospodarczych.
Lata 1994 – 1997, okres dynamicznego rozwoju gospodarczego, który w polityce
społecznej był okresem przygotowania i wprowadzania reform zmieniających
instytucje zabezpieczenia społecznego, dostosowywania ich do gospodarki
rynkowej.
Lata 1998 – 2002, okres wprowadzania rynkowo zorientowanych i
decentralizacyjnych zmian (reform) polityki społecznej w warunkach spowolnienia
wzrostu gospodarczego i ograniczenia wydatków publicznych.
Lata 2003 – 2007, okres wpływu przygotowań oraz akcesji z UE na zmiany
polskiej polityki społecznej w warunkach ożywienia gospodarczego i dopływu
środków z europejskich funduszy strukturalnych
Zmiany w polskiej polityce społecznej po 1989 dość mocno wiążą się z reformami gospodarczymi i ich skutkiem, czyli z szybko rosnącym bezrobociem.
Różne świadczenia pieniężne krótko (np. zasiłki okresowe z pomocy społecznej, zasiłki dla bezrobotnych) i długoterminowe (np. renty inwalidzkie, wcześniejsze emerytury) miały złagodzić szok socjalny dla dużych grup tracących pracę.
Po początkowym okresie względnej hojności świadczeń zaczyna się ograniczanie dostępu do nich i zmniejszanie ich wysokości, gdy bezrobocie zmniejsza się do 1997.
Ponowny wzrost bezrobocia można próbować łączyć z kolejną ekspansją w świadczeniach pieniężnych, tym razem głównie rodzinnych (ustawa o świadczeniach rodzinnych).
Inne sektory polityki społecznej zmieniały się raczej z powodu zmiany ustroju – upaństwowiona polityka społeczna z PRL jest decentralizowana (przekazywanie zadań i własności samorządom), uspołeczniana (rosnąca rola organizacji pozarządowych) i w końcu prywatyzowana (coraz większe znaczenie podmiotów prywatnych w świadczeniu różnych usług społecznych, np. szkoleń dla bezrobotnych, usług opiekuńczych, domów dla osób starszych itd.).
Zewnętrzne i wew. uwarunkowanie rozwoju PS i znaczenie poznania czynników od których zależy rozwój Polityki Społecznej
Uwarunkowania Polityki Społecznej.
Uwarunkowania wewnętrzne: ustrojowo-polityczne; np. ranga polityki społecznej, zasady demokracji parlamentarnej, samorządności lokalnej i społecznej gospodarki rynkowej, to stopień decentralizacji państwa, stan instytucji demokratycznych, relacje miedzy polityką społeczną a gospodarczą, skuteczność władzy państwowej; materialne (ekonomiczne), sytuacja na rynku pracy, poziom rozwoju gospodarczego, infrastruktura społeczna, sytuacja mieszkaniowa, stopa wzrostu gospodarczego itp.;
Rozległość i zróżnicowanie P.S. jest trudne dla opracowania syntetycznego dlatego analizujemy ją w ramach subdyscyplin. Warto zatem znać te czynniki ponieważ możemy je wyeliminować albo możemy skorygować nasz plan rozwoju.
Rodzaje czynników (uwarunkowania)
- zewnętrzne : kto jest u władzy
- wewnętrzne : demografia
- międzynarodowe: UE, ONZ, MOP itp.
- potrzeby społeczne: motyw do działania
Czynniki demografia:
- przyrost pop. w krajach biednych a spadek w krajach bogatych.
Zadania dla polityki ludnościowej:
- chodzi o to aby liczba i struktura ludności odpowiadała możliwością tego kraju. Musi stosować różne bodźce dla rozwoju albo zapobiegawczo.
Polityka ludnościowa:
- polityka pronatalistyczna (za urodzeniem)
- polityka antynatalistyczna (ograniczenie urodzeń)
- polityka neutralna
Polityka ludnościowa państwa stosuje różne instrumenty:
- instrumenty administracyjno-prawne: są to akty prawne dotyczące stosowania środków antykoncepcyjnych, zgoda lub niezgoda na aborcję, wiek zawierania małżeństw, zgoda lub brak zgody na rozwód, ochrona kobiet w ciąży, instrumenty ekonomiczne, instrumenty wychowawcze.
Czynniki ekonomiczne:
- długość życia
- sytuacja zdrowotna
- umieralność niemowląt
- wykształcenie (wskaźnik skolaryzacji)
Uwarunkowania międzynarodowe
Wymagają wspólnych rozwiązań i posiadają różne formy:
- konferencje
- naciski polityczne
- regulacje prawne (np. Europejska Karta Społeczna – 1961r. Turyn, Karta Socjalna Wspólnoty Europejskiej, Deklaracja o Postępie i Rozwoju – 1969r., Rok 1994 ogłoszony Rokiem Rodziny)
Uwarunkowania ekonomiczne rozwoju PS.
Uwarunkowanie międzynarodowe rozwoju PS (formy współpracy, organizacje czy instytucje międzynarodowe, które powołane zostały dla rozwiązania problemów społecznych)
Uwarunkowania międzynarodowe:
- dostosowanie się do pewnych standardów
- narzucane rozwiązania, wspólne cele
- charakter uniwersalny problemów bez względu na stopień rozwoju gospodarczego państwa
- wiele problemów, które kiedyś rozwiązywane były wewnątrz państwa mają charakter ogólny (międzynarodowy):
ubóstwo
problemy związane z narkotykami, prostytucją
zacofanie gospodarcze i społeczne
sprawy wyżywienia
terroryzm
choroby
przemyty
alkoholizm
Formy współpracy:
- konferencje międzynarodowe
- naciski polityczne
- regulacje prawne (np. Europejska Karta Społeczna – 1961r. Turyn, Karta Socjalna Wspólnoty Europejskiej, Deklaracja o Postępie i Rozwoju – 1969r., Rok 1994 ogłoszony Rokiem Rodziny)
- wspólne koordynowanie przedsięwzięć zwłaszcza na obszarach przygranicznych
Instytucja:
ILO – Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP)
ECOSOC – Rada Gospodarczo-Społeczna ONZ
UNICEF – Fundusz ONZ Pomocy Dzieciom
UNESCO – Organizacja ONZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury
WHO – Światowa Organizacja Zdrowia
FAO - Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa
UNHCR - Urząd Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców
UNDP – Program Rozwoju ONZ
UNRISD – Instytut Badawczy ONZ ds. Rozwoju Społecznego
UNEP – Program ONZ ds. Ochrony Środowiska
UNFPA – Fundusz ONZ dla Działalności Ludnościowej
IOM – Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji
OECD - Organizacja Współpracy Ekonomicznej i Rozwoju, zrzeszająca najbogatsze państwa świata
- stowarzyszenia humanitarne, edukacyjne, młodzieżowe, kobiece
.Potrzeby jako czynnik rozwoju społecznego i ekonomicznego
Potrzeba to stan napięcia lub odczucie braku wynikające z biologicznej i psychicznej struktury organizmu. Źródłem potrzeb jest jednostka i społeczeństwo.
Potrzeby społeczne - powszechnie występujące potrzeby, których zaspokojenie jest możliwe wyłącznie dzięki istnieniu instytucji społecznych. Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje potrzeb:
przyrodnicze, do których zaspokajania jesteśmy zmuszeni, czyli potrzeby fizjologiczne, np. jedzenia
kulturowe, związane z zasadami współżycia społecznego, mogą wynikać z braku lub naruszenia normy lub z jej przestarzałości.
organizacyjne, które są skutkiem dążenia do realizacji celów społeczeństwa. To obszar działania polityki, gdyż potrzeby organizacyjne nie są, tak jak naturalne i kulturowe, zakorzenione w historii i tradycji.
Można również zaobserwować potrzeby:
cykliczne, czyli występujące sezonowo - wiemy, że się one pojawią i jak je zaspokajać np. rekrutacja do armii
sporadyczne, wynikające z niedoskonałości funkcjonującego systemu. Są one trudniejsze do identyfikacji i zaspokojenia niż potrzeby cykliczne, a zatem wymagają ostrożności, gdyż błędna diagnoza może łatwo pogorszyć sytuację.
Potrzeby społeczne są dynamiczne, zatem podlegają ciągłym zmianom. Osoby, które dostrzegają te zmiany, mogą wystąpić z postulatami prezentującymi nowe możliwości realizacji potrzeb. Jeżeli postulaty zyskają powszechną akceptację, mogą przerodzić się w programy zaspokajania potrzeb, czyli źródła nowych norm i standardów społecznych. Np. postulat zwiększenia udziału kobiet w życiu publicznym.
Stopień zaspokojenia potrzeb społecznych mierzymy wskaźnikami poziomu i jakości życia. Pokazują one, np. odsetek niedożywionych, bezdomnych lub bezrobotnych osób, ale także na ile zanieczyszczenie środowiska utrudnia obywatelom życie (np. zanieczyszczenie wody). Możemy mierzyć także poziom opieki medycznej (liczba mieszkańców na 1 lekarza), patologie społeczne (np. maltretowane dzieci), stopień bezpieczeństwa, poziom edukacji (np. analfabetyzm) itp.
.Podaj chociaż 3 ważne dla PS dokumenty wydawane przez organizacje międzynarodowe (ONZ, UE MOP) zobowiązujące państwa, które ratyfikowały te dokumenty.
Deklaracja Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca podstawowych zasad i praw pracy oraz działania uzupełniające
Konwencja o prawach dziecka (ONZ)
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (ONZ)
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (ONZ)
.Wymień chociaż 6 nazwisk i imion teoretyków polskiej PS
Fryderyk Skarbek - (15 marca 1792 – 25 listopada 1866 Fryderyk Skarbek – arystokrata, ekonomista, pisarz społeczny, czołowy propagator myśli społecznej i ekonomicznej w Królestwie Polskim. Zwolennik liberalizmu ekonomicznego. Jest to jeden z prekursorów polskiej polityki społecznej.
Stanisław Staszic – pisarz, działacz polityczno-społeczny, oświatowy i gospodarczy, filozof, ur. w Pile (ochrzczony 6 XI 1755), zm. 20 I 1826 w Warszawie.
Edward Strzelecki – (1894–1967), ekonomista, statystyk, wiceprezydent Warszawy, profesor Szkoły Głównej Planowania i Statystyki, dyrektor Instytutu Gospodarstwa Społecznego.
Zofia Daszyńska-Golińska – ekonomista, socjolog, działaczka społeczna. W pracach naukowych zajmowała się głównie polityką ekonomiczną i historią doktryn ekonomicznych. Główne prace: „Przełom w socjalizmie”, „Ekonomia społeczna”, „Zagadnienie polityki populacyjnej”.
A. Ludwik Krzywicki – autor prac poświęconych kwestii robotniczej w ustroju kapitalistycznym, inicjator badań prowadzonych przez Instytut Gospodarstwa Społecznego w Warszawie. Trwałym osiągnięciem było prowadzenie badań nad warunkami bytu robotników i chłopów.
Konstanty Krzeczkowski – opracował podstawy teoretyczne polityki społecznej, wniósł twórczy wkład w badania nad ubezpieczeniami społecznymi, opieką społeczną i mieszkalnictwem. Prowadził badania warunków życia klasy robotniczej. Zajmował się historią myśli ekonomicznej i ubezpieczeniami społecznymi. Głowne prace: „Rozwój ubezpieczeń publicznych w Polsce 1831-1835”, „Kwestia mieszkaniowa w miastach polskich”.
.Pojęcie i definicje Zabezpieczenia Społecznego oraz techniki działania
Zasadniczym celem polityki społecznej współczesnego państwa jest zapewnienie
wysokiego poziomu bezpieczeństwa socjalnego obywateli. Realizacją zadań wynikających z
tego celu zajmuje się system zabezpieczenia społecznego. Ma on gwarantować
bezpieczeństwo socjalne (zwłaszcza ekonomiczne) poprzez działania nakierowane na
zmniejszenie i kompensowanie następstw zaistnienia ryzyka socjalnego (zdarzeń, które
powodują utratę dochodów lub ich zmniejszenie). Zabezpieczenie społeczne jest zgodnie z
międzynarodowymi zaleceniami traktowane jako jedno z socjalnych praw każdego
człowieka.
Definicja Zabezpieczenia Społecznego:
„Całokształt środków i działania instytucji publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się zabezpieczyć swoich obywateli przed niezawinionym przez nich niedostatkiem, przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych, społecznie uznanych za ważne, potrzeb.”
„System świadczeń, do których obywatele mają prawo lub z których mają możliwość
korzystania w okolicznościach i na warunkach określonych odpowiednimi przepisami.”
„Rezultat osiągnięty za pomocą całego szeregu kompleksowych i uwieńczonych powodzeniem przedsięwzięć publicznych, mających na celu ochronę ludności (lub jej dużych grup) przed niedostatkiem środków materialnych, który, w razie braku takich przedsięwzięć, mógłby być spowodowany utratą dochodów w razie choroby, bezrobocia, inwalidztwa, starości lub zgonu, oraz przedsięwzięć zapewniających dostęp do opieki zdrowotnej w razie potrzeby i pomagających rodzinom wychowującym małe dzieci”
Można wyróżnić następujące techniki w ramach systemu zabezpieczenia społecznego:
Ubezpieczeniową,
Zaopatrzeniową,
Opiekuńczą.
Metoda ubezpieczeniowa - Świadczenia wypłacane w ramach metody
ubezpieczeniowej mają charakter obligatoryjny i roszczeniowy, warunkiem ich otrzymania
jest zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek, które tworzą fundusz ubezpieczeniowy.
Metoda zaopatrzeniowa - W ramach metody zaopatrzeniowej również mamy do
czynienia z charakterem roszczeniowym, odmienny jest jednak sposób jej finansowania.
Świadczenia zaopatrzeniowe są finansowane z funduszy publicznych, warunki ich zyskania
określają przepisy prawa, podobnie jak ich wysokość, z zasady przysługują obywatelom
danego kraju należącym do określonej grupy społecznej bądź zawodowej, np. studentom,
osobom niepełnosprawnym od urodzenia etc. Zaopatrzenie społeczne charakteryzuje się
przede wszystkim w braku ubezpieczeniowego charakteru opłat i składek służących zasilaniu
publicznych funduszy zaopatrzenia, a sam system zaopatrzenia społecznego jest
administrowany organizacyjnie przez instytucje publiczne takie jak jednostki administracji
państwowej czy samorząd lokalny.
Metoda opiekuńcza - W ramach metody opiekuńczej udziela się świadczeń o
charakterze indywidualnym finansowanych z funduszy publicznych po zbadaniu sytuacji
życiowej osoby o nie występującej. Zasady nabycia praw do tego rodzaju świadczeń określają
przepisy prawa nie uniezależniając ich jednak całkowicie od uznania przyznających95. Zasady
pomocy społecznej polegają na objęciu pomocą wszystkich, którzy tego potrzebują.
Świadczenia posiadają charakter indywidualny, to znaczy, że ich przyznanie i wysokość
zależy każdorazowo od indywidualnej sytuacji osób o nie występujących. Świadczenia są finansowane w całości ze środków publicznych, maja charakter bezskładkowy. Świadczenia
są przyznawane na podstawie przepisów prawa ale po uprzednim zbadaniu sytuacji
materialnej i społecznej osoby ubiegającej się.
.Kształtowanie się ubezpieczeń społecznych w Polsce w latach po II wojnie światowej (z uwzględnieniem ustawy z 1986r i 1998) jako istotna technika ubezpieczenia społecznego.
Ubezp. Społ. w PRL-u
W 1945r.- zniesienie składek opłacanych przez pracowników. Całość składki ma płacić pracodawca
1982-1983r.- uporządkowanie prawa ubezp. Tworzenie jednolitych tekstów i nowych ustaw.
Było 10 zmian ustawy o ubezp. Społ. Uporządkowanie jej nastąpiło w 1986r. w ustawie o organizacji i finansowaniu ubezp. Społ. Powołano Fundusz Ubezp. Społ., który objął całość finansów ubezpieczeniowych.
1986r- utracenie przez ZUS osobowości prawnej. Staje się organem administracji państwowej, podporządkowany Ministerstwu Pracy i Polityki Społ. Stał się dysponentem środków Funduszu Ubezp. Społ. a podstawą finansowania ustanowiono składki odprowadzane przez pracodawców na FUS. Państwo stało się gwarantem wypłacalności świadczeń.
Podstawową zasadą była repartycypacja- świadczenia wracają do nas po czasie.
Transfer pokoleniowy- aktualne emerytury i renty otrzymują ci, którzy tego potrzebują z naszych środków.
Solidaryzm społeczny- wszyscy płacą składki a korzystają tylko ci, którzy zostali dotknięci ryzykiem socjalnym. Pracownicy o wyższych dochodach płacą wyższe składki ale jak zostaną dotknięci ryzykiem otrzymują takie samo odszkodowanie jak osoby płacące niższe składki.
Z ubezp. Społ. korzystają też członkowie rodziny osoby pracującej i ubezp.
Przyczyny krytyki ubezp. Społ. po 1989r.
Przyczyną krytyki było wewnętrzne funkcjonowanie ZUS i z zewnątrz (utrata miejsc pracy w sektorze państwowym, przejście na wcześniejszą emeryturę, opóźniające się prace nad przebudową systemu ubezp. Społ., czynnik demograficzny)
Czynniki wewnętrzne:
- słabe działanie w kierunku przyznawania grup inwalidzkich(3 grupy)
- sprawa uregulowania orzecznictwa lekarskiego
- nie wprowadzenie rehabilitacji przedrentowej
- 50% emerytów i rencistów nie osiągnęła wieku emerytalnego
Solidaryzm społeczny- obawiano się, że pracujący przekazujący środki ze swojego ubezp. mogą mieć problem z ich wypłatami bo zmniejszała się grupa pracujących( pracujący nie zarobią tyle by utrzymać emerytów i rencistów)
13.10.1989r- ustawa wprowadzająca zmiany w systemie ubezp. społ. (zaczęła obowiązywać 01.01.1999r) – zmiana systemu ubezp. emerytalnych, utworzenie odrębnych funduszy dla każdego ubezp: emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe, zdrowotne
Świadczenia wypłacane są analogicznie: z funduszu emerytalnego- emerytura itp.
Podział składki na fundusze(weszło w tym samym czasie ubruttowienie naszej pensji)
- emerytalne z 45% od naszych dochodów przeznaczamy 19,52% (odp. Jest zakład pracy- 19,52% pracodawca i 19,52% pracownik)
- rentowe 13% (6,5% pracownik, 6,5% pracodawca)
- chorobowe 2,45% (tylko pracownik)
- wypadkowe 2,03% -1999 r., 1,62%-2000r. (tylko pracodawca)
1999r. środki gromadzi Fundusz Ubezp. Społ a dysponuje nimi ZUS.
ZUS może prowadzić rehabilitację przedrentową tzn. posiada własne komisje- wysyłają do sanatorium, 1 rok renta inwalidzka np. po zawale a po roku może nie przedłużyć renty. ZUS może prowadzić kontrole orzecznictwa niezdolnych do pracy, może prowadzić kontrole wypłacanych składek.
System emerytalno-rentowy dla osób urodzonych po 01.01.1969
1 filar- obowiązkowy, 2/3 z 19,52% (na fundusz emerytalny) umowa pokoleniowa
2 filar- obowiązkowy, 1/3 z 19,52% - może być zarządzana przez instytucje prywatne(inne niż ZUS, system kapitałowy
3 filar- kapitałowe, dobrowolne- zarządzane tylko przez instytucje prywatne
Urodzeni między 01.01.1949-1969 – mogą wybierać stary lub nowy system ubezp.
Urodzeni do 01.01.1949r – stary system ubezpieczeń.
.Podaj nazwy instytucji samorządu terytorialnego szczebla: wojewódzkiego, powiatowego, gminy, miasta i dzielnicy, do których można zwracać się o pomoc społeczną.
1. (ROPS) Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej
Obszar działania - województwo
2. (GOPS) Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
Obszar działania - gmina
3. (MOPS) Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
Obszar działania - miasto
4. (ROPS) Rejonowe Ośrodek Pomocy Społecznej
Obszar działania - dzielnica