Białka osocza:

• Większość białek osocza powstaje w wątrobie, jedynie immunoglobuliny powstają w limfocytach i komórkach plazmatycznych.

• Do celów diagnostycznych stosowane są procedury elektroforetyczne – najprostsze pozwalają na rozdział białek osocza na 5 frakcji : albuminy oraz globuliny alfa1, alfa2, beta i gamma.

• Pomiary ilościowe i jakościowe są cennym wskaźnikiem w diagnostyce wielu chorób.

• Albuminy – stanowią około 60%białek osoczowych utrzymują wodę w łożysku naczyniowym, przez co regulują przepływ płynów przez ścianę śródbłonka

• Jeżeli stężenie albuminy jest mniejsze niż 2g/dl, to następuje przewaga ciśnienia hydrostatycznego nadciśnieniem onkotycznym. Płyn przemieszcza się do przestrzeni śródmiąższowej, co nosi nazwę obrzęku (oedema)
  
  ! Ponadto albuminy cechują się zdolnością wiązania wielu substancji np. hormonów, a także ksenobiotyków (leków)

• Globuliny α1,α2,β, gamma – bardzo zróżnicowane białka , są glikoproteinami.
  Wśród nich wyróżniamy :
  > białka ostrej fazy ( białko C-reaktywne – CPR) ,α1 – antyproteaza, heptoglobina, fibrynogen
  > białka transportowe
  > przeciwciała

Przeciwciała :

• Tworzą kompleks antygen-przeciwciało, co jest pierwszym etapem eliminacji antygenu.

• Szczególna właściwością immunoglobulin jest mnogość i zróżnicowanie molekularne

• Istnieje 5 głównych klas immunoglobulin IgG (najwięcej), IgM, IgA, IgD, IgE

• Przeciwciała składają się z dwóch jednakowych łańcuchów ciężkich i dwóch jednakowych łańcuchów lekkich, zespolonych przez mostki disiarczkowe.

Enzymy osoczowe o znaczeniu diagnostycznym :

• Śmierć komórki lub zwiększona przepuszczalność błon biologicznych w przebiegu niektórych chorób jest główną przyczyną podwyższonej zawartości enzymów komórkowych w osoczu

• Na ogół mierzy się ich aktywność katalityczną

• Aminotransferazy – uszkodzenie komórek wątroby lub mięśnia sercowego – ich aktywność jest proporcjonalna do stopnia i rozległości uszkodzenia

• Fosfatazy:
  kwaśna – diagnostyka raka gruczołu krokowego
  zasadowa – degradacja tkanki kostnej ,uszkodzenie wątroby.

• Dehydrogenaza mleczanowa – izoenzymy – diagnostyka zawału mięśnia sercowego

• Kinaza keratynowa – izoenzymy CK1 (mózg), CK2 (mięsień sercowy), CK3 (m. szkieletowe) wskazują na uszkodzenie konkretnego narządu

• Lipaza i amylaza – aktywność w osoczu krwi wielokrotnie wzrasta w przebiegu ostrego zapalenia trzustki

• Aktywność esterazy cholinowej maleje w przebiegu chorób miąższu wątroby.

Hemostaza :

• Przerwanie ciągłości ściany naczyniowej (przerwanie samoistne) prowadzi do krwotoku czyli wypływu krwi na zewnątrz organizmu do jam ciała czy do wnętrza narządów

• Hemostaza – jest procesem wieloczynnikowym i wieloetapowym, który przeciwdziała utracie krwi i uszkodzonego naczynia
  
  Krzepnięcie krwi :

• Najważniejszym elementem hemostazy jest proces krzepnięcia krwi, którego istotą jest przemiana rozpuszczonego białka osoczowego fibrynogenu w nierozpuszczalny produkt zwany fibryną

• W przebiegu niektórych chorób może dochodzić do krzepnięcia wewnątrznaczyniowego

• Produkt tego procesu nazywamy zakrzepem, a jeżeli zakrzep przeniesiony przez krew zaczopuje inne, odległe naczynie – zatorem

• Efektem zakrzepu jest zmniejszenie lub całkowite zamknięcie światła naczynia.

• Uszkodzenie śródbłonka sprawia, iż zarówno płytki krwi jak i osoczowe czynniki krzepnięcia wchodzą w kontakt ze składnikami tkankowymi – początkowo dochodzi do obkurczania uszkodzonego naczynia

• Płytki krwi przylegają do składników podśródbłonkowych głównie kolagenu, ulegają adhezji, agregacji i aktywacji z wytworzeniem czopu płytkowego

• Czop płytkowy jednak nie zawsze jest wystarczająco skuteczny w hamowaniu dużych krwawień.

• Wówczas przy udziale czynników osoczowych powstaje skrzep fibrynowy – najważniejszy element hemostazy

• Fibrynogen pod działaniem trombiny uwalnia monomer fibryny

• Monomery fibryny agregują w sposób uporządkowany, tworząc nierozpuszczalną strukturę włóknistą zwaną – fibryną

• Generatorem trombiny jest czynnik X

• Aktywacja czynnika X może zachodzić szlakiem wewnątrzpochodnym (przy udziale czynników obecnych we krwi) albo szlakiem zewnątrzpochodnym (przy udziale czynnika tkankowego, nieobecnego we krwi). Obydwa szlaki są ze sobą ściśle powiązane

• Skrzep krwi jest strukturą przejściową, która musi być usunięta w trakcie gojenia rany.

• Rozpuszczanie skrzepu nosi nazwę fibrynolizy

• Główną proteazą rozkładającą fibrynę jest plazmina powstająca z nieaktywnego prekursora – plazminogenu, przy udziale tkankowego aktywatora plazminogenu

• Proces krzepnięcia krwi podlega bardzo ścisłej regulacji

• Zapobiega to niekontrolowanej utracie krwi i powstawaniu zakrzepów wewnątrznaczyniowych.

• Zaburzenie procesu krzepnięcia krwi, mogą być
  > spowodowane niedoborami czynników osoczowych – skazy osoczowe
  > związane z ilością i jakością płytek – skazy płytkowe
  > związane z jakością naczyń – skazy naczyniowe
  

Drobnocząsteczkowe składniki osocza :

• Osocze zawiera zarówno jony nieorganiczne (elektrolity) i składniki organiczne

• Zmiany stężeń niektórych składników, stwarzają bezpośrednie zagrożeie dla życia ludzkiego i wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej

• Dotyczy to głównie elektrolitów : Na⁺,K⁺ , Ca²⁺, Cl⁻ , HCO₃⁻ ∖ n

• Dyselektrolitemie powodują ciężkie zaburzenia czynności skurczowej serca, kurczliwości mięśni szkieletowych, funkcjonowania nerek, zaburzają równowagę kwasowo – zasadową

• Pomiary stężeń składników organicznych mają znaczenie w diagnostyce wieku chorych

• Dotyczy to pomiarów glukozy mocznika, kw. Moczowego, kreatyniny, bilirubiny, kw. Żółciowych, ciał ketonowych.