W koncepcji funkcjonalnej widzimy społeczeństwo podzielone na pewną liczbę klas różniących się funkcjami jakie pełnią w życiu społecznym. Odrębność funkcji powoduje, że między klasami występują określone stosunki. Oprócz tego odrębne funkcje klasy mogą być sobie wzajem potrzebne, tak jak są sobie potrzebne różne zawody i powodują również, że interesy klas mogą być w niezgodzie.

Z koncepcjami funkcjonalnymi powiązany jest Arystoteles, który ze względu na odrębność zadań ważnych dla całego społeczeństwa wyróżniał wojowników i mężów, którzy obradują nad sprawami państwa, a ludność pracującą dzielił na rolników i rzemieślników oraz na tych, którzy spełniają prace konieczne w służbie jednostki i tych, którzy je spełniają w służbie ogółu.

Wypowiadał się również Piotr Skarga, który zgodnie z kościelną interpretacją średniowiecznego społeczeństwa dzielił je na trzy stany: na modlących się, na broniących, na robiących, czyli na księży, rycerstwo i lud pracujący.

Adam Smith wprowadził inną trójdzielność opartą na kryteriach ekonomicznych. Trzy zasadnicze klasy, na które dzieli się według Smitha nowoczesne społeczeństwo to posiadacze ziemscy, właściciele kapitału i robotnicy. Klasy te różnią się określonymi funkcjami w życiu gospodarczym całej społeczności, swoją rolą w procesach produkcji. Jednak dla Smitha najważniejsze są różnice w źródłach dochodu, dlatego tworzy swój własny podział społeczeństwa na klasy: podział na klasę tych, którzy czerpią dochód z renty gruntownej, tych którzy czerpią dochód z nagromadzonego kapitału i tych dla których źródłem utrzymania jest wynagrodzenie za pracę. Różnice źródeł dochodu są wynikiem różnic funkcji pełniących w życiu społecznym. Różnice te powodują iż istnieją, mogą pojawiać się różnice interesów. Smith wspomina o upośledzeniu, uważa że dotyczy ono tych, którzy utrzymują się z wynagrodzenia za pracę.

Koncepcje struktury społecznej, gdzie klasy społeczne są wyodrębnione wedle źródeł dochodów i odrębności interesów zostały podjęte w Ameryce w końcu XVIII w. Janes Madison podjął rozważania nad rolą partii politycznych. Podział własności i różnice źródeł dochodu stanowią podstawę zróżnicowania klasowego. Uważa iż liczba klas o niezgodnych interesach nie jest ograniczona żadnymi postulatami społecznej architektoniki. Madison widzi klasowy charakter partii politycznych i odbicie interesów klasowych w prawodawstwie. Najbardziej powszechnym i trwałym źródłem tworzenia się partii politycznych jest różnorodność i nierówność w podziale własności. W społeczeństwie amerykańskim funkcjonują trzy główne grupy: są to farmerzy, robotnicy i trzecia kategoria określona mianem business.

Pomiędzy klasami schematu funkcjonalnego można dostrzegać zależności jednostronne (zauważył to A. Smith, gdy mówił o zmowach kapitalistów przeciw robotnikom). System klas społecznych może układać się w hierarchię klas ze względu na poszczególne kryteria funkcjonalne, dlatego pod różnymi względami pewne kategorie ról społecznych są uprzywilejowane w stosunku do innych. W schemacie Smitha zachodzą różne stosunki między klasami i tak między klasą tych, którzy czerpią dochód z renty gruntownej i klasą kapitalistów stosunek jest różny tak i między klasą kapitalistów i klasą ludzi zarabiających własną pracą, a jeszcze inny między pierwszą i ostatnią z tych klas. Podobnie ma się sprawa z hierarchią stanów: szlachta – mieszczanie – chłopi. Pomiędzy klasami wyróżnionymi przez Smitha niejednokrotnie toczą się walki o dominację w życiu publicznym i gospodarczym, o różne przywileje.

Wyraźną hierarchię klasowych ról społecznych spotykamy tam, gdzie przywileje mają inną bazę niż bogactwo, gdzie pieniądz nie jest czynnikiem otwierającym drogę do wszelkich funkcji, czyli w systemie klas zamkniętych tzn. w ustroju stanowym lub kastowym. Członkowie poszczególnych kast, albo członkowie poszczególnych zespołów kast pełnią określone funkcje w życiu całej zbiorowości i tak samo pełnia określone funkcje członkowie poszczególnych stanów. Z tymi funkcjami związane są określone przywileje kastowe czy stanowe, albo określone upośledzenie.

W strukturach, gdzie przynależność jednostki do warstwy społecznej jest ustalona instytucjonalnie funkcja, którą się pełni, nie jest wyznacznikiem pierwotnym, funkcja jednostki w życiu zbiorowym wyznacza przynależność kastową lub stanową, lecz osobista przynależność do kasty lub stanu wyznacza funkcje. W strukturach kastowych i stanowych cala hierarchia warstw jest oparta na sankcjach prawnych lub religijnych.