Biofizjologia notatki do kolokwium

Rdzeń kręgowy

Budowa zewnętrzna:

Budowa wewnętrzna:

Drogi rdzenia kręgowego

WSTĘPUJĄCE:

  1. Droga rdzeniowo- opuszkowa

Dotyk, wibracje, czucie ze stawów i mięśni, przewodzi uświadomione czucie głębokie, otrzymuje impulsy z ciałek Meissnera i Paciniego

  1. Droga rdzeniowo- wzgórzowa przednia

Przewodzenie czucia delikatnego i dotyku, otrzymuje impulsy z zakończeń nerwowych i płytek dotykowych Merkela.

  1. Droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna

Przewodzi czucie bólu i temperatury, otrzymuje impulsy z wolnych zakończeń neuronów i receptorów bólowych, posiada organizację somatotopową

  1. Droga rdzeniowo – móżdżkowa tylnia

nieuświadomione czucie głębokie, wpływa na końcową koordynację położenia i ruchu kończyny dolnej, jest drogę nieskrzyżowaną

  1. Droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia

Nieświadome czucie głębokie, koordynacja i położenie kończyny dolnej, droga skrzyżowana

  1. Droga klinowo-móżdżkowa

Impulsy z kończyny górnej (odpowiednik drogi m-r tylniej która przewodzi impulsy z kończyny dolnej)

ZSTĘPUJĄCE

  1. Droga korowo-rdzeniowa boczna – dowolne precyzyjne ruchy, otrzymuje impulsy z płacika okołośrodkowego który stanowi korową reprezentację podudzia

  2. Droga korowo-rdzeniowa przednia – nieskrzyżowana; kontrola mięśni osiowych

  3. Droga czerwienno-rdzeniowa – kontrolowanie napięcia zginaczy

  4. D. przedsionkowo-rdzeniowa – napięcie prostowników

  5. D. zstępująca układu anatomicznego – unerwiają ośrodek rzęskowo-rdzeniowy

Komórka nerwowa

- czyli neuron jest podstawową jednostką morfologiczną i funkcjonalną układu nerwowego.

Budowa morfologiczna:

Klasyfikacja neuronów:

Dokonywana jest ze względu na liczbę wypustek, długość aksonu, funkcje, rodzaje neuroprzekaźników.

Liczba wypustek:

Długość aksonu:

Funkcja:

Rodzaje neuroprzekaźników:

Tkanka glejowa

- komórki glejowe występują w całym ośrodkowym układzie nerwowym i tworzą trójwymiarową, gąbczastą strukturę w której jamkach leżą komórki nerwowe, przebiegają włókna nerwowe i krwionośne; pełni fukcję przede wszystkich odżywczą i ochronną.

Makroglej (astrocyty i oligodendrocyty )

Mikroglej –spełnia funkcję makrofagów, które wykazują zdolność do migracji, oraz fagocytozy, aktywowany przez procesy zapalne

Ependyma (k. wyściółki) – wyścielają kanał środkowy r.k. oraz komory mózgu; zalicza się do nich k. splotów naczyniówkowych które tworzą płyn mózgowo rdzeniowy.

Synapsy

Synapsa chemiczna:

Ogólny opis:

gdy impuls nerwowy dociera do synapsy, depolaryzuje błonę presynaptyczną. Powoduje to wydzielenie z pęcherzyków presynaptycznych właściwego mediatora (inaczej transmitera) do szczeliny synaptycznej. Mediator łączy się z odpowiednim receptorem w błonie postsynaptycznej wywołując zmianę polaryzacji, czyli powstanie potencjałów postsynaptycznych. Potencjały postsynaptyczne ulegają zsumowaniu i jeżeli ich wartość przekroczy próg pobudliwości powstaje potencjał czynnościowy, który przemieszcza się przez neuron do następnej synapsy.

Dokładny opis:

Bodziec powoduje pobudzenie. Miarą pobudliwości jest najmniejsza siła bodźca lub najkrótszy czas jego działania potrzebny do powstania potencjału czynnościowego czyli impulsu.

Podnieta minimalna – najmniejsza siła bodźca która powoduje powstanie potencjału czynnościowego

Podnieta nadprogowa – bodziec o większej sile dający efekt drażliwości

Podnieta maksymalna – przekroczenie siły bodźca powyżej pewnej wartości

Bodziec progowy – minimalny bodziec który może wywołać depolaryzację błony

Bodźce podprogowe – bodźce które wywołują jedynie lokalną depolaryzacje błony; mogą się jednak sumować i doprowadzić do wyzwolenia potencjału czynnościowego

Niepobudzona błona komórki neuronu jest spolaryzowana elektrostatycznie. Powierzchnia po stronie płynu tkankowego –dodatnia. Po stronie wnętrza komórki – ujemna. (-70mV) taki stan nazywamy stanem spoczynkowym.

W stanie niepobudzonym we wnętrzu komórki przeważają aniony organiczne, oraz kationy potasowe K. a w płynie tkankowym wyższe jest stężenie kationów sodowych Na i anionów chlorkowych Cl.

Przyczyna różnicy potencjałów:

  1. Występowanie w cytoplazmie ujemnie naładowanych cząsteczek (anionów)białkowych

  2. Nierównomierne rozmieszczenie jonów nie organicznych między cytoplazmą a otoczeniem komórki.

Powstanie potencjału czynnościowego:

  1. Wiąże się z różną przepuszczalnością błony dla jonów

  2. Aktywnym transportem jonów Na na zewnątrz komórki, a jonów K do wnętrza na skutek działania pompy sodowo-potasowej.

Każdy bodziec nadprogowy działający na błonę komórkową neuronu powoduje lokalne zaburzenia elektrochemiczne polegające na nagłym zwiększeniu przepuszczalności jonów sodowych które wnikają do cytoplazmy neuronu, znosząc ładunek ujemny, zjawisko to nazywamy depolaryzacją błony.

Jony Na na początku wnikają do cytoplazmy tylko w miejscu zadziałania bodźca, jednak gdy depolaryzacja osiąga wartość potencjału progowego, fala depolaryzacji zaczyna rozprzestrzeniać się jako potencjał czynnościowy iglicowy

Powstaje on z godnie z prawem wszystko albo nic – każdy bodziec nadprogowy niezależnie od siły powoduje powstanie potencjału czynnościowego. Prawo wszystko albo nic obowiązuje w aksonach. W pozostałych częściach neurony amplituda rośnie wraz ze wzrostem działania bodźca. Po przejściu fali depolaryzacyjnej następuje repolaryzacja błony – przywrócenie działania pompy jonowej.

Pobudzający potencjał postsynaptyczny – wzbudzenie neuronu postsynaptycznego i spowodowanie depolaryzacji jego błony komórkowej.

Hamujący potencjał postsynaptyczny -

Łuk odruchowy

Etapy drogi łuku odruchowego

  1. Receptor

  2. Droga aferentna – włókna docierające do rdzenia w korzeniach grzbietowych

  3. Ośrodek nerwowy

  4. Droga eferentna- włókna wychodzące od rdzenia do korzeni brzusznych

  5. Efektor

Receptor odbiera bodziec, który wywołuje impuls Neron czuciowy (rzekomojednobiegunowy) przewodzi impuls nerwowy drogą aferentną przez korzeń grzbietowy do odpowiedniego ośrodka w rdzeniu kręgowym. W ośrodku nerwowym impuls zostaje przetworzony i zmodyfikowany. A następnie przewodzony przez neuron ruchowy w rogu brzusznym wydostaje się z (rdzenia kręgowego) i przechodząc przez korzeń brzuszny i drogę eferentną, którym jest najczęściej mięsień. Impuls nerwowy wywołuje pobudzenie i reakcje lub czynność właściwą dla danego odruchu.

Luk odruchowy to droga, jaką pokonuje impuls nerwowy od receptora przez neurony pośredniczące do efektora. Wyróżniamy następujące rodzaje łuków odruchowych:* monosynaptyczny ( prosty ), np odruch kolanowy * polisynaptyczny ( złożony ) np odruch źreniczny. Odruch jest podstawową czynnością układu nerwowego, zachodzącą bez udziału świadomości. Polega na natychmiastowej reakcji efektora po pobudzeniu receptora. Wyróżniamy następujące rodzaje odruchów: * odruch bezwarunkowy - wrodzone, automatyczne, utrwalone genetycznie ( kaszel, odruch kolanowy );* odruch warunkowy - u człowieka zachodzą przy udziale kory mózgowej, to odruchy wyuczone, nabyte w trakcie życia osobniczego na podstawie zdobytych doświadczeń.

Podział mózgowia: kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony, móżdżek

Kresomózgowie

- płat czołowy- ruch; ciemieniowy; skroniowy- słuch; potyliczny - wzrok; wyspowy; limbiczny

Kora – inaczej płaszcz utworzona jest przez istotę szarą. Przykrywa powierzchnię obu półkul mózgu. Jest pofałdowana tworzy zakręty pooddzielane bruzdami. Składa się z kory nowej i części kory filogenetycznie starej. Dzieli się na 6 warstw komórek:

  1. Warstwa drobinowa -najbardziej powierzchniowa warstwa komórek. Spotyka się dendryty komórek piramidowych

  2. Warstwa ziarnista zewnętrzna – wąska, drobne komórki o krótkich wypustkach z ziarnistości w cytoplazmie

  3. Warstwa piramidowa zewnętrzna – zawiera średnie i duże komórki piramidowe, perykariony mają kształt stożka, zwróconego wierzchem w stronę powierzchni kory

  4. Warstwa ziarnista wewnętrzna – patrz 2.

  5. Warstwa piramidowa wewnętrzna – duże komórki piramidowe – Betza, są to neurony ruchowe których aksony tworzą drogę korowo-rdzeniową

  6. Warstwa komórek różnokształtnych – najróżniejsze kształty: okrągłe, wrzecionowate, trójkątne, wielokształtne.

Móżdżek

  1. Droga przedsionkowo-móżdżkowa - bierze udział w utrzymywaniu postawy i równowagi oraz koordynacji ruchów gałek ocznych

  2. Droga rdzeniowo - móżdżkowa tylnia – sprawuje kontrolę nad mięśniami osiowymi i proksymalnymi; utrzymuje ich położenie i napięcie mięśniowe

  1. Droga rdzeniowo - móżdżkowa przednia – kontrola nad mięśniami dystalnymi; utrzymuje ich położenie i napięcie mięśniowe

  2. Droga mostowo-móżdżkowa – reguluje inicjację, planowanie i czas trwanie ruchów dowolnych

  1. utrzymuje postawę i równowagę

  2. utrzymuje napięcie mięśniowe

  3. koordynuje świadomą aktywnością ruchową (ruchy dowolne)

Wzgórze

  1. największa część międzymózgowia

  2. kształt jajowaty

  3. z zewnątrz pokrywa ja cienka warstwa istoty białej – blaszka rdzenna zewnętrzna; włókna tworzące tę blaszkę wnikają do wnętrza wzgórza tworząc blaszkę rdzenną wewnętrzną – miejsce podziału wzgórza na część przyśrodkową boczną i przednią, w obrębie tych części występują skupienia istoty szarej zwane jądrami wzgórza.

  4. otrzymuje przedkorowe informacje czuciowe ze wszystkich układów czuciowych z wyjątkiem układu węchowego

  5. Utrzymuje najwięcej połączeń z kory mózgu

  6. Wysyła głównie połączenia do kory mózgu.

  7. Odgrywa istotną rolę w integracji informacji czuciowych i ruchowych.

Układ limbiczny – układ struktur korowych i podkorowych mózgu, biorący udział w regulacji zachowań emocjonalnych. Istotny dla procesu motywacji, zapamiętywania i procesu decyzyjnego. Bierze również udział w koordynacji układów somatycznego i autonomicznego.

Układ somatyczny - układ odpowiedzialny za kontakt ze środowiskiem zewnętrznym oraz szybkie reagowanie w przypadku zachodzących w nim zmian. Układ somatyczny unerwia mięśnie szkieletowe i kieruje ich pracą oraz pracą gruczołów skórnych i komórek barwnikowych skóry. Działanie tego układu w dużym stopniu podlega kontroli świadomości. Jest przeciwieństwem autonomicznego układu nerwowego

Autonomiczny układ nerwowy – część układu nerwowego, którego nerwy unerwiają narządy wewnętrzne. Wyodrębniony ze względu na pełnione przez siebie funkcje i budowę. W przeciwieństwie do somatycznego układu nerwowego, działanie układu autonomicznego powoduje reakcje niezależne od naszej woli.

Dzieli się na współczulny(pobudzający) i przywspółczulny(hamujący).

Układ piramidowy

Część układu nerwowego kontrolująca ruchy dowolne i postawę ciała. Układ piramidowy posiada 2 drogi unerwiające ruchowo mięśnie.

  1. droga korowo-jądrowa, która unerwia mięśnie twarzoczaszki, szyi a także część mięśnia czworobocznego grzbietu.

  2. droga korowo-rdzeniowa, która unerwia resztę mięśni organizmu.

Układ piramidowy składa się z dwóch neuronów- ośrodkowego i obwodowego:

Ośrodkowy neuron ruchowy to duża, piramidowa komórka Betza, leżąca w 4 i częściowo 6 polu kory ruchowej (wg Brodmanna). Komórki te ułożone są somatotropicznie w obrębie tych pól, określanych jako pierwszorzędowa kora ruchowa, co oznacza, że poszczególne unerwiane okolice ciała maja swoją określoną reprezentację korową.

Obwodowy neuron ruchowy to komórka leżąca w rogu przednim rdzenia kręgowego lub w jądrze ruchowym nerwów czaszkowych, w zależności od tego przez jakie nerwy dany mięsień jest unerwiany.

Układ pozapiramidowy

nazywany również układem ruchowym prążkowiowym

1. odrywa rolę w rozpoznaniu i wykonaniu czynności ruchowej somatycznej, zwłaszcza przy ruchach zależnych woli

2. wpływa na automatyczną aktywność ruchową zawiązaną z utrzymaniem postawy oraz odruchami.

Główne połączenia układu pozapiramidowego:

  1. Prążkowie – otrzymuje najwięcej informacji z kory nowej oraz wzgórza i istoty czarnej; wysyła włókna do gałki bladej i istoty czarnej

  2. Gałka blada – otrzymuje inf od jąder – prążkowia i jądra niskowzgórzowego

  3. Jądro niskowzgórzowe – otrzymuje inf od gałki bladej i kory ruchowej; wysyła włókna do gałki bladej

  4. Wzgórze połączenia wychodzące – gałka blada, istota czarna; połączenia wchodzące – kora ruchowa, kora przedruchowa, prążkowie

  5. Istota czarna – otrzymuje inf z prążkowia, wysyla włókna do prążkowia i wzgórza

  6. Jądro konarowo- mostowe – otrzymuje inf od prażkowia; wysyła włókna do gałki bladej i istoty czarnej

Drogi (czucie) bólu:

Teoria Bramkowania – R. Melzack i P. Wall.

Czucie bólu zależy od siły pobudzenia i wzajemnych interakcji pomiędzy dwoma systemami przenoszącymi sygnały z których jeden zawiera duże szybko przewodzące włókna, a drugi cienkie i wolno przewodzące.

Stosunek tych dwóch włókien decyduje o percepcji bólu. Doznania bólowe powstają gdy pobudzonych jest wiele cienkich włókien przy równocześnie słabej symulacji dużych włókien.

Płyn mózgowo rdzeniowy

Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego:

Przepływa z układu komorowego przez trzy otwory komory 4 do przestrzeni podpajęczynówkowej i powyżej wyniosłości półkuli mózgu wchłania się do zatoki strzałkowej górnej, gdzie łączy się z krążeniem żylnym.

Nerw trójdzielny

  1. jest największym nerwem czaszkowym

  2. opuszcza pień mózgu na wysokości mostu

  3. zawiera włókna czuciowe i ruchowe

  4. unerwia oponę twardą przedniego i środkowego dołu czaszki

  5. unerwia mięśnie żwacze

  6. posiada duży zwój który daje początek trzem głównym gałęziom:

Nerw węchowy

  1. jest dośrodkowym trzewnym specyficznym nerwem zmysłu węchu

  2. zawiera bezmielinowe aksony dwubiegunowe położone w błonie śluzowej jamy nosowej

  3. wnika do jamy czaszki przez otwory w blaszce dziurkowanej kości sitowej

  4. podąża bezpośrednia do kresomózgowia

  5. jest jedynym nerwem czaszkowym który ma bezpośrednią projekcję do przodomózgowia

Nerw wzrokowy

  1. jest dośrodkowym somatycznym specyficznym nerwem, który służy do przekazywania bodźców wzrokowych i jest drogą odruchu źrenicy na światło

  2. składa się z wypustek neuronów położonych w warstwie zwojowej siatkówki

  3. wnika do czaszki przez kanał wzrokowy kości klinowej

  4. nie jest prawdziwym nerwem czaszkowym lecz pęczkiem istoty białej międzymózgowia

  5. włókna biegnące do nosowej połowy siatkówki krzyżują się w skrzyżowaniu wzrokowym

  6. włókna pochodzące od skroniowej połowy siatkówki przechodzą przez skrzyżowanie wzrokowe po tej samej stronie

  7. aksony nerwu wzrokowego są mielinizowane przez oligodendrocyty

  8. nerw leży w przestrzeni podpajęczynówkowej otoczony przez wypustki opony twardej pajęczej i miękkiej.

Elementy składowe i gałęzie nerwów rdzeniowych

  1. korzeń tylni

  1. zwój rdzeniowy

  1. korzeń przedni

  1. ogon koński

gałęzie nerwów rdzeniowych


Wyszukiwarka