NIEPOWODZENIA SZKOLNE

POJĘCIE DEFINIUJEMY:

• Proces pojawiania się braków w wymaganych przez szkołę wiadomościach
  i umiejętnościach uczniów oraz negatywnego stosunku młodzieży wobec tych wymagań.

• Rozbieżność między wiadomościami, umiejętnościami i nawykami opanowanymi przez uczniów, a materiałem , jaki zgodnie z założeniami programowymi powinni poznać w zakresie poszczególnych przedmiotów.

Układ hierarchiczny niepowodzeń szkolnych:

NIEPOWODZENIA SZKOLNE

Fazy rozwoju niepowodzeń

• Niepowodzenia ukryte:

-braki w wiadomościach powodujące niezadowolenie ze szkoły i brak chęci do nauki

-zaawansowane braki w wiadomościach – odpisywanie zadań domowych

• Niepowodzenia jawne:

-sporadyczne występowanie ocen niedostatecznych, podjęte zostają oficjalne próby walki z niepowodzeniami

-drugoroczność – zachwianie równowagi życiowej

Ogólny podział przyczyn niepowodzeń szkolnych

Ekonomiczno-społeczne przyczyny niepowodzeń

• złe warunki materialne i mieszkaniowe ucznia

• rozpad struktury rodziny i zaburzenia jej wewnętrznej atmosfery

• niski poziom intelektualny i kulturalny rodziców

• niewłaściwa postawa rodziców wobec dziecka

• brak zrozumienia i zaspokojenia jego potrzeb

• brak zainteresowania rodziców pracą szkolną dziecka

Elementy warunkujące powodzenie w nauce:

• stan zdrowia i rozwój fizyczny

• rozwój motoryczny, umysłowy, emocjonalny
  i społeczny

• rozwój i realizację zainteresowań zarówno przedmiotami nauki, jak i dziedzinami pozaszkolnymi

• zewnętrzne warunki życia

• atmosfera panująca w rodzinie

• tryb życia, organizacja codziennych zajęć, a w szczególności przygotowanie zadań domowych

Źródła pedagogicznych przyczyn niepowodzeń

Zewnętrzne warunki pracy dydaktycznej nauczycieli

• różnorakie braki systemu szkolnego

• nieprzystosowanie programów nauczania do możliwości ucznia

• nieodpowiednie podręczniki

• niedostateczne wyposażenie szkół
  w pomoce dydaktyczne

• trudne warunki organizacyjne pracy szkół

Działalność dydaktyczna nauczyciela

• błędy oraz usterki metodyczne
  i wychowawcze wynikające
  z niedostatecznej znajomości uczniów

• błędy wynikające z braku dostatecznej opieki nad uczniami mającymi trudności
  w nauce

• brak właściwego przygotowania się do lekcji

Wadliwa praca uczniów

• niechęć do nauki

• lenistwo

• lekceważenie obowiązków szkolnych

• niezgłaszanie pomysłów na lekcjach, brak wyboru zadań lekcyjnych, wyboru partnera do współpracy, itp.

Biopsychiczne przyczyny niepowodzeń

• zadatki wrodzone

• temperament

• cechy charakteru

• niesprawne lub wadliwe funkcjonowanie narządów zmysłu

• niestałość emocjonalna

• zły stan zdrowia

• zaburzenia procesów poznawczych

Deficyty fragmentaryczne

Obejmują rozwój:

• spostrzegania słuchowego

• spostrzegania wzrokowego

• motoryczny

• manualny

Zaburzenia spostrzegania słuchowego

Zaburzenia spostrzegania wzrokowego

Rozwój ruchowy a niepowodzenia szkolne

Zaburzenia:

• koordynacji ruchowej (brak powiązania poszczególnych ruchów w harmonijną całość)

• obniżenie sprawności manualnej

• obniżenie precyzji ruchów

• koordynacji wzrokowo-ruchowej

• nieprawidłowa lateralizacja

Dysleksja

• obniżona sprawność procesów
  percepcyjno-motorycznych:

-analizatora wzrokowego

-Analizatora słuchowego

-analizatora kinestetyczno-ruchowego

• zaburzenia lateralizacji i emocjonalne

Dysortografia

• mylenie liter podobnych do siebie

• dodawanie liter i sylab w wyrazie

• agramatyzmy

• niskie tempo pisania i niski poziom graficzny pisma

• liczne błędy ortograficzne

Dysgrafia

• niedokładność w odtwarzaniu liter, ich połączeń, niekształtność liter

• niewłaściwe proporcje liter w obrębie wyrazów (zróżnicowanie wielkości)

• nierównomierne zagęszczenie pisma

• niejednolite położenie pisma (nachylenie liter)

• litery „drżące” o nietypowej linii

Dyskalkulia rozwojowa

Strukturalne zaburzenie zdolności matematycznych, mające swe źródło
w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim anatomiczno-fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie
z wiekiem.

Klasyfikacja dyskalkulii rozwojowej

• dyskalkulia werbalna – zaburzenie umiejętności słownego wyrażania pojęć i zależności matematycznych

• dyskalkulia praktognostyczna – zaburzenie matematycznych manipulacji konkretnymi lub narysowanymi przedmiotami

• dyskalkulia leksykalna – nieumiejętność czytania symboli matematycznych

• dyskalkulia graficzna – niezdolność zapisywania symboli matematycznych

• dyskalkulia ideognostyczna – niezdolność rozumienia pojęć
  i zależności matematycznych oraz wykonywania obliczeń
  w pamięci

• dyskalkulia operacyjna – zaburzona zdolność wykonywania operacji matematycznych mimo możliwości wzrokowo-przestrzennych oraz umiejętności czytania i pisania liczb

Symptomy dyskalkulii

• kłopoty z odczytywaniem czasu

• niepoprawne liczenie przedmiotów (często na palcach)

• zapominanie następnego etapu w jakiejś operacji

• błędy tzw. „nieuwagi”

• trudności ze zrozumieniem języka matematycznego

• trudności w planowaniu, organizowaniu
  i rozwiązywaniu zadań

• niemożność zapamiętania liczb

• kłopoty z opanowaniem tabliczki mnożenia

Zaburzenia w rozwoju społeczno-emocjonalnym

• nieumiejętność opanowywania reakcji uczuciowych

• nadpobudliwość emocjonalna

• obniżone poczucie obowiązku

• trudności w podporządkowaniu się wymaganiom otoczenia

Trudności w uczeniu się dzieci uwarunkowane nadpobudliwością psychoruchową:

• wzmożona wybuchowość,

• skłonność do bijatyk i dokuczliwość,

• wyraźna niechęć podporządkowana kolegom,

• zmienność nastrojów,

• niski krytycyzm,

• uleganie różnym wpływom,

• mała odporność na trudne sytuacje,

• zniechęcanie się przy wykonywaniu zadań,

• niedokończenie rozpoczętych zadań,

• trudności w dostosowaniu się do wymagań nauczycieli,

• kłopoty w podporządkowaniu się regulaminowi szkolnemu,

• niekorzystne relacje pomiędzy uczniem i nauczycielem,

• zaburzenie pozytywnych stosunków z kolegami,

• zaburzenia w czynnościach orientacyjno – poznawczych (słaba koncentracja uwagi, niska jej trwałość, nadmierna przerzutność, brak selektywności uwagi),

• opóźnienia funkcji percepcyjno – motorycznych.

Przyczyny zaburzeń w rozwoju społeczno-emocjonalnym

Błędy wychowawcze popełniane przez najbliższe otoczenie:

• rozpieszczanie

• nieadekwatne do rozwoju wymagania

• brak konsekwencji

• niezaspokajanie potrzeb

• surowe kary

• odrzucenie uczuciowe

Metody i sposoby radzenia sobie z niepowodzeniami szkolnymi

• profilaktyka

• diagnoza

• terapia

Skutki niepowodzeń szkolnych

Niepowodzenia szkolne, które trwają długo powodują:

• potęgowanie tych zaburzeń rozwoju, które były pierwotną, główną lub wspierającą przyczyną niepowodzeń szkolnych

• wystąpienie nowych, które nie istniały w czasie pojawienia się pierwszych trudności i niepowodzeń szkolnych uczniów

• systematyczne pogarszanie się ogólnej sprawności umysłowej uczniów

• obniżenie zainteresowania nauką i spadek motywacji do osiągania sukcesów szkolnych

• obniżenie ogólnej odporności nerwowej uczniów, w szczególności ich tolerancji na stres

• narastanie konfliktów emocjonalno-uczuciowych w środowisku domowym uczniów

• narastanie konfliktów w środowisku szkolnym

Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym

Co może zrobić nauczyciel?

• przeprowadzić wnikliwą obserwację uczniów

• indywidualizować pracę na lekcji

• często stosować ćwiczenia korektywne

• systematycznie kontrolować pracę uczniów

• stworzyć zespół wyrównawczy

• utrzymywać stały kontakt z psychologiem, pedagogiem, PPP, a także z rodzicami uczniów