8. Elementy bilansu wodnego1
Za pomocą równania bilansu wodnego można wyrazić cykl hydrologiczny. Składowe bilansu wodnego przedstawiają liczbowo poszczególne fazy obiegu wody. Bilans wodny globu ziemskiego charakteryzuje równowaga między parowaniem wód a opadem atmosferycznym. Przedstawić go można w postaci
P=E
Gdzie: P – całkowity opad atmosferyczny na obszary lądów i oceanów, E – całkowite parowanie z powierzchni lądów i oceanów.
Każdą fazę cyklu hydrologicznego można opisać własnym bilansem wodnym. Równanie bilansu wodnego lądowej fazy c. h. można przedst. w postaci
Pk − Ek − Hk = Rk
Gdzie: Pk – całk. opad atm. na obszary lądów, Ek – całk. parowanie z pow. lądów, Hk - całkowity odpływ z lądów do oceanu światowego, Δ Rk – zmiany retencji wody na lądach.
Równanie bilansu wodnego dla fazy oceanicznej c. hydr. można wyrazić w postaci
Po − Eo + Hk = Ro
Gdzie: Hk – całkowity opad atm. na pow. oceanów, Hk – parowanie z pow. oceanu, Hk – całk. dopływ wód z kontynentów, Hk – zmiany retencji wody w oceanie.
Faza lądowa obiegu wody cechuje się przewagą opadu atmosferycznego nad parowaniem; nadwyżkę stanowi odpływ z kontynentów do mórz. Faza oceaniczna cyklu hydrologicznego charakteryzuje się przewagą parowania nad opadem; powstały niedobór jest uzupełniany dopływem z lądów.
Powyższe wzory dotyczą bilansowania cyklów hydrologicznych. Gdy mamy do czynienia z obliczaniem zlewni stosujemy inne metody. Najprostszą postać równania bilansu wodnego wyraża równanie Pencka-Oppokowa.
P = H + E + Ro
Nowsza metoda bilansu wodnego (Lwowicza) uwzględnia siedem składników bilansowych.
Składniki bilansu wodnego można określić mm warstwy wody lub w jednostkach objętości (mln m3, km3).
Podstawową jednostką czasu w hydrologii jest rok hydrologiczny, tj. okres od 1 listopada do 31 października następnego roku.
Hydrologia ogólna; E. Bajkiewicz-Grabowska, Z. Mikulski, s. 20, 162-163↩