1. Cel ćwiczenia.

Celem ćwiczenia jest diagnostyka poprawności ustawienia oświetlenia pojazdu.

2. Teoria.

Światła zewnętrzne samochodu można podzielić następująco:

a) oświetleniowe – do których zaliczamy drogowe, mijania i kierunkowe

b) sygnałowe – pozycyjne, postojowe, hamowania, obrysowe, oznaczające kierunek jazdy, awaryjne, ostrzegawcze

c) rozpoznawcze – tylnej tablicy rejestracyjnej, uprzywilejowania, trasy

d) odblaskowe – tylne, przednie, boczne i przyczepy

"Prawo o ruchu drogowym" określa, że pojazd powinien być wyposażony w następujące światła zewnętrzne:

• drogowe,

• mijania,

• kierunkowskazy,

• hamowania "stop",

• oświetlające tylną tablicę rejestracyjną,

• pozycyjne przednie i tylne,

• odblaskowe,

• awaryjne,

• przeciwmgłowe tylne,

• cofania,

• obrysowe (gdy szerokość pojazdu przekracza 2, 1 m).

Światła drogowe i mijania

Światła drogowe powinny dostatecznie oświetlać drogę co najmniej na 100 m przed pojazdem w warunkach zapewniających przejrzystość powietrza.

Światła mijania powinny:

• dostatecznie oświetlać drogę na odległość co najmniej 40 m przed pojazdem w warunkach zapewniających przejrzystość powietrza i nie oślepiać użytkowników drogi,

• powinny być asymetryczne, oświetlające drogę po prawej stronie na większą odległość niż po lewej,

Najistotniejsze jest wymaganie, by dwa światła tego samego rodzaju miały jednakową barwę i powinno to być barwa biała oraz wymaganie, by światłość jednocześnie włączonych świateł drogowych była w granicach 30000 ÷ 225000 cd (kandeli).

Światła sygnałowe i rozpoznawcze

Światła pozycyjne zarówno przednie białe, jak i tylne czerwone mają nie olśniewać innych użytkowników dróg i być widoczne z odległości co najmniej 300 m, w warunkach zapewniających przejrzystość powietrza.

Światła hamowania „stop” powinny być widoczne z odległości co najmniej 30 m przy oświetleniu słonecznym. Natężenie światła powinno być wyraźnie większe od natężenia tylnych świateł pozycyjnych. Barwa czerwona.

Kierunkowskazy powinny mieć barwę żółtą samochodową. Powinny zapalać się i gasnąć z równomierną częstotliwością 90  ± 30 cykli na minutę. Światło kierunkowskazów powinno być widoczne co najmniej z odległości 30  m przy oświetleniu słonecznym.

Światło tylnej tablicy rejestracyjnej powinno mieć barwę białą i widoczne z odległości co najmniej 20 m.

3. Metody diagnozowania instalacji oświetleniowej i sygnalizacyjnej.

Sprawnie działające: instalacja oświetleniowa i sygnalizacyjna są elementami warunkującymi bezpieczeństwo jazdy. Utrzymanie ich w należytym stanie wymaga okresowej, systematycznej kontroli.

Zakres badań obejmuje:

• badania wstępne instalacji (kontrolę działania),

• kontrolę ustawienia reflektorów i natężenia świecenia ich świateł,

• kontrolę światłości świateł sygnalizacyjnych.

Przyrząd USP − 20 składa się z:

• głowicy pomiarowej wyposażonej w suwak,

• wózka ze słupem i transformatorem,

• projektora wstęgi światła.

Urządzenie to ma głowicę pomiarową inną niż w dotychczas produkowanych przyrządach optycznych. Głowica ta jest nieco niższa, co wynika z zastosowania soczewki kołowej o ściętych dwóch bokach. W tylnej części, wewnątrz głowicy umieszczony jest ekran pomiarowy, widoczny przez szybę ze szkła organicznego, zabudowaną na górnej powierzchni obudowy głowicy. W przedniej części na obudowie głowicy jest zamontowane pokrętło służące do przemieszczania ekranu za pomocą układu linek. Pokrętło to ma znacznik skierowany na skalą ekranu, również umieszczoną na obudowie głowicy. Głowica pomiarowa jest wyposażona w suwak, pozwalający na przemieszczanie jej w kierunku pionowym po słupie o przekroju kwadratowym. Głowicą przemieszcza się ręcznie za pomocą uchwytu zamocowanego na suwaku. Suwak jest wyposażony w pierścień zakleszczający się samoczynnie na słupie, co zapewnia ustalanie głowicy na żądanej wysokości. Do odkleszczania pierścienia służy przycisk umieszczony w uchwycie. Słup, po którym jest przemieszczana głowica pomiarowa, zamocowano na wózku zaopatrzonym w trzy ogumione koła jezdne do przesuwania urządzenia. Do ramy wózka przyspawano nakładkę z blachy, służącą do przytrzymywania wózka stopą podczas przemieszczania głowicy do góry. Również na ramie zamocowano obudowany transformator do zasilania projektora bazowania. Ponadto na wózku zabudowano nożny korektor bazowania. W urządzeniu zastosowano bazowanie za pomocą wstęgi światła, wysyłanej z projektora zamocowanego obrotowo w górnej części słupa. Projektor ten składa się z dwuczęściowego kadłuba z umieszczoną w nim specjalną_ wąską soczewkę oraz halogenową żarówkę o mocy 150W. Projektor ma rękojeść z umieszczonym w niej przyciskiem włączającym światło emitowane tylko przy wciśniętym przycisku, który wyłącza się samoczynnie w momencie ustania siły wciskającej. Wstęga światła jest prostopadła do osi optycznej głowicy pomiarowej. Dla ułatwienia precyzyjnego ustawiania wstęgi światła na punkty nadwozia urządzenie wyposażono w nożny korektor bazowania. Obracanie wózkiem, w wyniku którego uzyskuje się korygowanie wiązki światła następuje przez naciśnięcie i pokręcenie stopą ogumionego kółka, zamocowanego w ramie wózka. Uradzenie USP − 20 wykazuje dużą przydatność do kontroli ustawienia i regulacji świateł głównych samochodów. Bazowanie urządzenia za pomocą wstęgi światła jest łatwe, a zarazem dokładne (szczególnie przy samochodach osobowych). Bardzo przydatny jest przy tym nożny korektor bazowania. Urządzenie wykazuje powtarzalność wyników oraz ich porównywalność z innymi przyrządami optycznymi. Zwraca uwagę estetyczne wykonanie urządzenia i duża jego ergonomiczność.

4. Przebieg ćwiczenia.

Bazowanie przyrządu względem samochodu:

• Podjechać przyrządem do reflektora na odległość od soczewki ∼300 mm,

• Ustawić linię pomiarową przyrządu na wysokości reflektora z dokładnością do ±2 cm,

• Za pomocą korektora nożnego i poziomicy ustawić głowicę pomiarową przyrządu w poziomie,

• Przejechać urządzeniem, aby oś głowicy pomiarowej znajdowała się w okolicach osi symetrii samochodu

• Zaświecić projektor,

• Następnie prawą nogą nacisnąć na kółko korektora bazowania i pokręcając kółkiem obracać przyrządem niewielki kąt w prawo lub w lewo tak, aby linia światła projektora przechodziła przez dwa symetrycznie rozmieszczone punkty nadwozia.

Pomiar ustawienia świateł mijania:

• Podjechać przyrządem do reflektora,

• Włączyć światła mijania,

• Pokrętłem przesuwu pionowego ekranu ustawić poziomą kreskę ekranu na granicy światła i cienia i odczytać położenie światła mijania w płaszczyźnie pionowej (pochylenie),

• Z podziałki umieszczonej na ekranie odczytać położenie wiązki światła mijania w płaszczyźnie poziomej (odchylenie),

• Włączyć światła drogowe i sprawdzić czy środek plamy świetlnej znajduje się na przecięciu linii ekranu,

• Włączyć układ pomiarowy i przesuwając fotoelement w prawo i w lewo,

• Sprawdzić czy maksymalna wartość światłości znajduje się w środkowym punkcje ekranu.

Światła mijania:

Lewe – 9,4 lx

Prawe – 7,85 lx

Pomiar ustawienia światłości świateł drogowych:

• Włączyć światła drogowe i fotometryczny układ pomiarowy przyrządu,

• Przemieszczając ekran góra – dół oraz fotoelement na ekranie doprowadzić wskazania układu fotometrycznego do maksymalnej wartości światłości,

• Z pokrętła przesuwu pionowego ekranu odczytać wartość pochylenia wiązki światła drogowego, natomiast z podziałki umieszczonej na ekranie – wartość odchylenia wiązki światła,

• Światłość światła drogowego odczytać z wyświetlacza LCD.

Światła drogowe:

Lewe – 0,32 kcd

Prawe – 0,40 kcd

Pomiar ustawienia wysokości świateł można również wykonać sposobem tzw. domowym:

• Podjechać na odległość 10 m od ściany,

• Włączyć światła,

• Sprawdzić czy światła są na tej samej wysokości.

5. Wnioski.

Natężenie świateł mijania jest źle ustawione, ponieważ znacznie różnią się one od siebie wartościami – różnica wynosi 1,55 lx. Podobnie jest w przypadku świateł drogowych – tutaj różnica wynosi 0,08 kcd. W naszym przypadku światła były źle ustawione, ponieważ lewe światło było skierowane zbyt wysoko. Co w konsekwencji może oślepiać kierowców nadjeżdżających z naprzeciwka. Według przeprowadzonego badania samochód prawidłową wysokość świateł miał na, gdy regulator wysokości był ustawiony na poziomie 2.