Układ rozrodczy krowy – srom, przedsionek moczowo-płciowy, pochwa właściwa, macica, jajowód, jajnik.
Dojrzewanie komórek rozrodczych następuje pod wpływem LH i FSH.
Fazy rui – przedrujowa, ruja właściwa, porujowa.
Ruja u krów trwa do 30 godzin.
Układ rozrodczy buhaja – jądra u prącie + narządy dodatkowe.
Podwójna owulacja to odsetek około 20%.
Ciąża mnoga jest dla krowy ogromnym obciążeniem. Rozwijające się płody potrzebują znacznych ilości wapnia do budowy swojego kośćca, czego konsekwencją może być niedobór tego pierwiastka w organizmie matki i w efekcie prowadzić do porażenia poporodowego. Często może towarzyszyć temu również zatrzymanie łożyska, a także stan zapalny macicy.
W wielu przypadkach ciąży mnogiej występują komplikacje porodowe. Wynika to najczęściej z nieprawidłowego ułożenia płodów. Oba płody mogą równocześnie wklinować się w drogi rodne krowy. W takiej sytuacji niejednokrotnie konieczna jest interwencja lekarza weterynarii.
Kolejnym niepożądanym zjawiskiem jest występowanie frymartynizmu. Jest to proces maskulinizacji płodu powodujący niepłodność samic. Problem ten pojawia się w przypadku ciąży różnopłciowej i wynika z mieszania się krwi płodów. Hormony produkowane przez gonadę męską powodują zaburzenia w wytworzeniu narządów rozrodczych żeńskich, co prowadzi do bezpłodności u bliźniaka żeńskiego i eliminuje go z dalszej hodowli.
Polega na dokonaniu aktu kopulacji przez buhaja. W zależności od sposobu organizacji krycia rozróżnia się:
Krycie „z ręki” – krowę wykazującą ruję doprowadza się do buhaja (rocznie na jednego buhaja przeznacza się 80-120 krów).
Krycie haremowe – z grupą 25-30 krów lub jałowić buhaj przebywa przez wyznaczony okres cały czas.
Krycie wolne –kilka buhajów przebywa razem z całym stadem (na jednego buhaja przeznacza się 25-30 krów/jałówek)
Wprowadzenie sztucznego unasieniania powoduje, że krycie naturalne stosowane jest w ograniczonym zakresie, głównie w stadach bydła mięsnego i często w wychowalniach jałowic, w których odpowiednie wykrywanie rui i prawidłowy termin unasieniania nastręczają najwięcej trudności.
Krycie naturalne ogranicza możliwości doskonalenia zwierząt i wielkość postępu hodowlanego oraz może być przyczyną przenoszenia chorób drogą płciową.
Sztuczne unasienienie polega na wprowadzenie pipetą do dróg rodnych samicy nasienia, pobranego wcześniej od samca, odpowiednio rozrzedzonego i zakonserwowanego.
Nasienie poddaje się ocenie jakości, rozrzedza się i konserwuje w ciekłym azocie. W ocenie nasienia uwzględnia się jego objętość, zapach, barwę, ruch masy plemników i koncentracje plemników w 1mm3 ejakulatu. Porcja do zamrożenia powinna zawierać 20 mln plemników. Zamrażanie nasienia odbywa się według ustalonych procedur, kolejnych temperaturach (wpierw -40 stopni, następnie do -140 stopni, końcowa to -196 stopni). Po rozmrożeniu nasienia co najmniej 50% plemników powinno wykazywać ruch postępowy.
Nasienie pobrane od buhaja po odpowiednim mikroskopowym sprawdzeniu jego wartości i rozcieńczeniu może być przechowywane przez krótki czas w formie płynnej (temp. ok. 4 stopni) oraz przez czas praktycznie nieograniczony w formie zamrożonej do temp. -196 stopni. Zamrożone nasienie przetrzymuje się w specjalnych pojemnikach (kontenerach).
Synchronizacja rui jest oddziaływaniem na układ hormonalny krów lub jałówek w celu ujednolicenia terminu występowania rui. Może być też wykorzystana przy transferze zarodków. Regulację cyklu płciowego u samic dokonuje się przez dwukrotne podawania w odstępach 10-12 dni w iniekcji hormonu o działaniu luteinizującym.
Technika rozmnażania zwierząt znana od ponad 100 lat. Metoda ta zwiększa współczynnik reprodukcji krów, stwarza możliwość lepszego wykorzystania ich potencjału genetycznego, pozwala na ochronę płodu przed zakażeniem w czasie życia płodowego w macicy, a także na ochronę i zwiększenie populacji ras oraz gatunków zwierząt ginących. Metoda ta została wykorzystana w programie MOET.
MOET = Mutiple Ovulation and Embrion Transfer. Program doskonalenia bydła, który stwarza możliwość lepszego wykorzystania potencjału genetycznego matek buhajów. Program ten składa się z następujących etapów:
Superowuacja.
Synchronizacja rui.
Pozyskiwanie embrionów i ich ocena.
Przenoszenie zarodków do biorczyń
Świeże zarodki stanowią 40-60%, mrożone 30-50%
Działanie zmierzające do dodatkowego pobudzenia wzrostu pęcherzyków w jajnikach. Wywołuje się ją w wyniku podawania krowom hormonów gonadotropiny PMGS lub FSH między 10. a 14. dniem cyklu rujowego. Do superowulacji wybiera się krowy młode, zdrowe, powyżej 80-90 dnia po porodzie, stan ich narządów powinien być potwierdzony badaniem klinicznym.
Po wypłukaniu z macicy zarodki ocenia się pod mikroskopem na płytkach Petriego i klasyfikuje się na:
Nadające się do zamrożenia.
Do bezpośredniego przeniesienia.
Zdegradowane i niezapłodnione.
Z jednego płukania uzyskuje się 6-8 zarodków, z których 5 nadaje się do przeniesienia. Jakość zarodków ocenia się w skali piętnastostopniowej. Wypłukiwanie zarodków zajmuje kilka dni.
In vitro odbywa się poza organizmem samicy. Oocyty pozyskuje się w wyniku zasysania z jajników lub odpowiedniej hodowli jajników krów po uboju w warunkach laboratoryjnych i pozyskiwania z nich oocytów, które następnie zapładnia się i przenosi do biorczyń lub zamraża.
Daje możliwość zwielokrotnienia liczby zarodków – potomstwa otrzymywanego od jednej samicy. Metoda ta obejmuje izolację oocytów, ich dojrzewanie, In vitro i hodowlę. Biorczyniami zarodków są zazwyczaj jałówki w wieku 15-18 miesięcy.
Zmierza do produkcji monozygotycznych bliźniąt. Podział zarodka na dwie części pozwala na uzyskiwanie monozygotycznego potomstwa z jednego zarodka. Przy tej metodzie ze 100 zarodków można uzyskać 100 cieląt
Może odbywać się na poziomie gamet, najbardziej efektywną metodą jest frakcjonowanie plemników metodą cytometrii przepływowej (na podstawie zawartości DNA). Z jednego ejakulatu buhaja można uzyskać około 200 porcji nasienia seksowanego (po 2,2 mln żywych plemników). Seksowanie nasienia pozwala na:
Zwiększenie liczby jałówek hodowlanych i jałówek do reprodukcji stada.
Możliwość zwiększenia liczby krów kierowanych do krzyżowania towarowego.
Obniżenie liczby ciężkich porodów przy rodzeniu jałówek.
Zmniejszenie liczby niechcianych buhajków w rasach mlecznych.
Zwiększenie postępu hodowlanego.
Regulację płci potomstwa matek z chorobami genetycznymi sprzężonymi z płcią.