Edukacja ustawiczna a rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

EDUKACJA USTAWICZNA – kompleks procesów ustawowych, formalnych i nieformalnych, które niezależnie od treści, poziomu i metod umożliwiają uzupełnienie wykształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych, dzięki temu osoby dorosłe rozwijają swoje zdolności, wzbogacają wiedzę, udoskonalają kwalifikacje zawodowe lub zdobywają nowy zawód, zmieniają swoje plany. Obejmuje całokształt działalności oświatowej i wychowawczej.

Edukacja ustawiczna to proces zmierzający do możliwie wszechstronnego rozwoju osobowości, kształtowania określonych uzdolnień, zainteresowań i ogólnej sprawności umysłowej. Jest charakterystycznym zjawiskiem ówczesnej oświaty, stymulującym zmianę kierunku myślenia o systemach oświatowych. Koncepcja edukacji ustawicznej, jako procesu dokonywania planowych zmian w całej osobowości człowieka, jest organicznym składnikiem całego systemu oświaty, który obok tradycyjnej „drabiny szkolnej”, obejmuje instytucje realizujące różne formy upowszechniania i modernizacji wiedzy, podnoszenia kwalifikacji, doskonalenia profesjonalnego w dojrzałym życiu człowieka.

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE - społeczeństwo charakteryzujące się aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz określania i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy państwowej.

Społeczeństwo obywatelskie potrafi działać niezależnie od instytucji państwowych. Niezależność nie musi oznaczać rywalizacji społeczeństwa z władzą, która występuje zazwyczaj w państwach, w których ustrój polityczny jest sprzeczny z wolą większości obywateli.

Podstawową cechą społeczeństwa obywatelskiego jest świadomość jego członków potrzeb wspólnoty oraz dążenie do ich zaspokajania, czyli zainteresowanie sprawami społeczeństwa oraz poczucie odpowiedzialności za jego dobro.

Cechy społeczeństwa obywatelskiego:

- działa w ramach obowiązującego prawa i konstytucji – jedynie w warunkach systemu demokratycznego,

- istnienie prawnego systemu ochrony praw i wolności obywatelskich, wolność słowa prawo zgromadzeń, zrzeszania się,

-istnieją instytucje gwarantujące poprawne działanie prawa np. sądy, trybunały, policja,

-każdy rodzaj władzy ma swój zakres kompetencji określony przez prawo,

-naród może weryfikować posłów, senatorów i prezydenta poprzez wybory, powołuje władze państwowe na drodze demokratycznych wyborów,

-społeczeństwo jest niezależne od instytucji państwa ,

- jest prawną gwarancją swobody tworzenia przez obywateli różnych organizacji wyrażających ich interesy np. partie polityczne, fundacje, stowarzyszenia – społeczeństwo samoorganizuje się , nie czeka na działanie państwa,

- prawo obywateli do manifestowania swojego niezadowolenia, pod warunkiem że nie łamią oni obowiązującego prawa.

Społeczeństwo obywatelskie odznacza się dużym stopniem aktywności obywateli w wielu sferach życia publicznego. Stosunki społeczne polegają na współpracy i zaufaniu. Tworzą go aktywni obywatele, zdolni do samorealizacji, myślący o interesach społecznych. Zależności polityczne są oparte na zasadach równości. Społeczeństwo obywatelskie działa niezależnie od instytucji państwowych, cechuje je poczucie odpowiedzialności, także samodzielność, aktywność publiczna, równouprawnienie, pozytywny stosunek do innych społeczeństw i ludzi.

Dynamika rozwoju życia społecznego, nauki, techniki, sztuki i kultury przyczyniła się do narodzin idei kształcenia ustawicznego a jego podstawowymi ogniwami są samokształcenie, dokształcanie, doskonalenie i kształcenie bezinteresowne. Jego celem jest przygotowanie dorosłych do nadążania za rozwojem cywilizacji, kultury i życia społecznego ale również współczesny człowiek staje często wobec konieczności kilkakrotnej zmiany zawodu, a także przemieszczania się na rynkach pracy. Formy edukacji ustawicznej organizują różne podmioty społeczne. Duża rola przypada kursom zawodowym, organizowanym przez specjalne organizacje, centra, ośrodki kształcenia oraz przez zakłady pracy.

Kształcenie dorosłego człowieka jest związane z samokształceniem i samowychowaniem. Ma na celu nie tylko stwarzanie mu okazji do zdobywania wiedzy i umiejętności, ale też kształtowanie jego osobowości, by umiał żyć w warunkach współczesnej cywilizacji, by korzystał z możliwości wszechstronnego rozwoju, by wiedział z jakich źródeł czerpać radość życia.

Głównym zadaniem edukacji ustawicznej jest w szczególności zapewnienie możliwie najlepszych warunków harmonijnego rozwoju i wykształcenia osobom w różnym wieku. Jakość, otwartość oraz dostępność edukacji osób dorosłych warunkuje bowiem rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Przygotowanie obywateli do procesu uczenia się przez całe życie i ich uczestnictwo w tym procesie wzmacnia w nich gotowość do podejmowania wyzwań, działań innowacyjnych oraz poczucie własnej wartości, wspiera ich rozwój osobisty oraz swobodne poruszanie się po współczesnym rynku pracy. Sprzyja wzrostowi i odpowiedzialności za dobro wspólne i prowadzi do rozwoju. Edukacja również podnosi kulturę społeczeństw, a przez to sprzyja zmianie warunków życia człowieka. To dzięki ustawicznej edukacji w środowisku obywatelskim następuje formowanie się takich cech jak inicjatywa i kreatywność, potrzeba innowacyjności, poczucie odpowiedzialności za siebie i bliskich. Człowiek wykształcony łatwiej, szybciej i pełniej przystosowuje się wymagań współczesnej techniki, nowej pracy i środowiska życia. Wykształcenie ułatwia mu nawiązanie i utrzymanie kontaktu z innymi ludźmi, swobodniejsze z innymi obcowanie oraz ich zrozumienie. Adaptacja ta jest możliwa dzięki zdobywanym wiadomościom, kształtowanym nawykom i pogłębianej w czasie edukacji elastyczności umysłowej uczących się. Człowiek dorosły wyrabia u siebie umiejętność panowania nad zmianami własnej sytuacji życiowej, uczy się przewidywać nadchodzące zmiany i potrafi skutecznie i efektywnie dostosować swoje postępowanie do tych zmian.

Warto zauważyć, że edukacja osób dorosłych jest twórczą siłą, która dynamizuje życie społeczne. Czerpiąc z niej potrzebne treści, człowiek rozwija się a wyniki jego pracy służą zaspokajaniu zbiorowych oraz indywidualnych potrzeb wspólnoty mieszkańców, zgodnie z zasadniczym założeniem misji każdego samorządu.

Należy podkreślić, że edukacja podnosi kulturę społeczeństw, a przez to sprzyja zmianie warunków życia człowieka. To dzięki ustawicznej edukacji następuje formowanie się takich cech, jak inicjatywa i kreatywność, potrzeba innowacyjności, implementacja konkurencji jako naturalnego zjawiska, poczucie odpowiedzialności za siebie oraz bliskich przez utrzymanie pracy, gotowość do przekwalifikowań, zdobywanie dodatkowych kwalifikacji, aktywność zawodowa.

Prezentacja zagadnienia

1. Pojęcie edukacji ustawicznej.

2. Charakterystyka edukacji ustawicznej.

3. Pojęcie społeczeństwa obywatelskiego.

4. Cechy społeczeństwa obywatelskiego.

5. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego w świetle edukacji ustawicznej.

Bibliografia

1. Mirosław Kowalski, Agnieszka Olczak, Edukacja w przebiegu życia od dzieciństwa do starości, Wyd. 1, Kraków, Impuls,2010

2. Pod red. Anna Granat, Magdalena Janik, Edukacja ustawiczna dorosłych w Europejskiej przestrzeni kształcenia z perspektywy polskich doświadczeń, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2009

3. Lucjan Turos, Andragogika ogólna, Wyd.2, W-wa, Wydawnictwo Akademickie Żak, 1999, ISBN 83-86770-94-5

4. Tadeusz Aleksander, Andragogika, Wyd.2, Radom-Kraków, Instytut Technologii Eksploatacji-PIB, 2013, ISBN 978-83-7789-188-9

5. Zastępca Dyrektora Departamentu Edukacji, Kultury i Sport UM w Białymstoku. Edukacja dorosłych jako czynnik rozwoju społecznego, „Miesięcznik kierowniczej kadry oświatowej”, 2009, nr 189, s. 24-26.