Wagary – przyczyny i profilaktyka

Wagary istnieją tak długo, jak istnieje szkoła. Najczęściej określane są jako ucieczka dziecka ze szkoły. Oficjalnie nazywane są "nieobecnością nieusprawiedliwioną". Często zaczynają się od ucieczek z pojedynczych lekcji. To zjawisko, występuje w większości placówek i borykają się z nim nauczyciele już w szkole podstawowej.

Wagarowanie jest powodowane chęcią przyjemnego spędzenia czasu przeznaczonego na naukę poza murami szkoły, przeżycia niecodziennych przygód, zaznania nieograniczonej wolności. Na wagarach w wielu wypadkach popełnia się pierwsze przestępstwo, nabywa szkodliwych przyzwyczajeń jak palenie papierosów, picie alkoholu czy zażywanie środków odurzających. Wagary są okazją do poznania rówieśników , młodzieży niedostosowanej społecznie. Wagary prowadzą do powstania niepowodzeń szkolnych. W efekcie często są przyczyną drugoroczności, problemów z uzyskaniem dobrego wyniku na koniec roku szkolnego, zadawalającego wyniku sprawdzianu czy egzaminu zewnętrznego.  Poprzez wagarowanie uczeń nabywa lub utrwala niepożądane cechy charakteru, takie jak nieodpowiedzialność, nieobowiązkowość, niesystematyczność, brak szacunku dla pracy własnej i cudzej. Wagarowicz nie uznaje norm i nie respektuje ustalonych regulaminów i zasad.

Absencja szkolna jest zjawiskiem, które nie bierze się znikąd, jest zawsze objawem tego, jak uczeń czuje się w szkole, na lekcjach, w grupie rówieśników, w domu rodzinnym, w innych relacjach pozaszkolnych oraz jak radzi sobie        z obowiązkami edukacyjnymi. Aby zapobiegać temu zjawisku, należy ustalić źródło i rzeczywiste przyczyny wagarowania, które bywają różne…

Wagary, jak wiele negatywnych zjawisk społecznych, mają wieloczynnikowe uwarunkowania. Podjęcie skutecznej walki z nimi wiąże się z zastosowaniem zarówno przemyślanej profilaktyki, jak i przyjęcie jednoznacznej postawy krytycznej wobec zaistniałych faktów. Wymaga to od nauczycieli i rodziców jak najlepszej, ścisłej i systematycznej ze sobą współpracy, bo tylko dobra współpraca szkoły z rodzicami może pomóc w rozwiązaniu problemu wagarowania.

___________________________________________________________________________________________

Jedną z głównych przyczyn wagarów są błędy dydaktyczno-wychowawcze popełniane przez szkołę oraz dom rodzinny.

Szczegółowe  przyczyny wagarów to:

• lęk przed szkołą tzw. fobia szkolna, która zazwyczaj wiąże się z otrzymywaniem negatywnych ocen z prac pisemnych, odpowiedziami ustnymi na forum klasy, która nie zawsze akceptuje daną osobę,

• nieumiejętność radzenia sobie z niepowodzeniami, przeciwnościami, nastawienie na sukces i bardzo dobre wyniki w nauce,

• niemożność opanowania materiału przewidzianego na dany etap szkolny,

• podatność na wpływy innych, która wiąże się z uleganiem namowom na wspólne wagarowanie w towarzystwie innych osób z klasy,

• zbyt pobłażliwa postaw rodziców, która przejawia się w usprawiedliwianiu, zostawianiu dziecka w domu,

• patologie w domu rodzinnym (alkoholizm, narkomania, agresja, przemoc),

• konflikty z rodzicami; wagary mogą stanowić chęć zwrócenia na siebie uwagi,

• podejmowanie przez rodziców uczniów pracy poza granicami kraju, migracja na terenie kraju – długotrwała nieobecność ojca lub matki         w domu,

• trudności adaptacyjne do nowych warunków środowiskowych szkoły,

• niechęć do nauki, poszukiwanie zabawy, beztroska, lenistwo, dążność do wyrwania się spod kontroli dorosłych,

• chęć zdobycia akceptacji ze strony destrukcyjnych grup młodzieżowych,

• choroby przewlekłe rodziców,

• lęk przed zbyt surowym nauczycielem,

• wiek dojrzewania i dorastania,

• chęć zaspokojenia najważniejszych potrzeb psychologicznych, miłości, akceptacji, bezpieczeństwa, uznania,

• realizacja marzeń, pragnień, ważnych celów życiowych, redukcja życiowych trudności, lęku, frustracji,

• sposób na radzenie sobie z przeżywanymi trudnościami życiowymi, upokorzeniem, wstydem, odrzuceniem.

Aby zapobiec ucieczkom ze szkół, należy podjąć wszelkie kroki uświadomienia uczniom, że wagary są bezcelowe, degradują psychicznie i moralnie młodego człowieka. Rodzice i szkoła muszą wypracować różnego rodzaju metody mające na celu zapobieganie wagarom i konsekwentnie karzące wagarowiczów.

Warto w procesie dydaktyczno-wychowawczym ustalić korzystniejszy system poprawy ocen niedostatecznych dla uczniów systematycznie uczęszczających na lekcje, aby uświadomić, że ucieczka z lekcji się nie opłaca. Należy zwracać uwagę na godzinach wychowawczych na jakie zagrożenia w czasie wagarów może natknąć się uczeń, wyrabiać nawyki rezygnacji z wagarów, ucząc asertywnej postawy wobec osób nakłaniających do ucieczki, a także angażować uczniów w sprawy szkoły poprzez ich czynny udział we wszystkich przedsięwzięciach szkolnych, rozwijać więź ze szkołą, z klasą, grupą rówieśniczą. Innym sposobem jest częste organizowanie spotkań z rodzicami,     a także z rodzicami i uczniami jednocześnie, aby uświadomić potrzebę przeciwdziałania wagarom i wskazać na wymierne korzyści z systematycznego uczęszczania na zajęcia, przeprowadzanie badań diagnostycznych ucznia w poradni specjalistycznej czy organizacja odpowiedniej terapii psychologiczno-pedagogicznej ucznia, a niekiedy również rodziny, prowadząc działania terapeutyczne, naprawcze, socjoterapię, doradztwo, konsultacje. Należy rozpoznać indywidualne potrzeby ucznia oraz przeanalizować przyczyny wagarowania w relacjach wychowawca – uczeń – rodzice, określić formy   i sposoby udzielenia pomocy uczniowi oraz czuwać nad spójnością i zgodnością podjętych działań edukacyjno-wychowawczych i wyrównawczych wobec wagarowiczów we współpracy ze wszystkimi podmiotami.

Nauczyciel pedagog w swojej pracy zawsze powinien kierować się podmiotowym traktowaniem ucznia i jego problemów. Dlatego ważne jest, aby swoich wychowanków, którzy sprawiają trudności wychowawcze i dydaktyczne w czasie komunikacji interpersonalnej, zaprosił do wspólnej rozmowy. Wytworzył przyjazną, łagodną atmosferę, która pomoże zniwelować kolejny niepokój i stres, a przez to pozwolił uczniowi wytłumaczyć się z zaistniałego zdarzenia. Wskazał w rozmowie, że przyczyna wagarów była gorsza od skutku  i pozwolił na znalezienie przez ucznia sposobu naprawy szkody. Ważna jest możliwość dokonania przez ucznia samooceny swojego postępowania  w zdarzeniu, a nie szukanie od razu możliwości na natychmiastowe ukaranie. Jeżeli zdarzenie wymaga kary, nauczyciel stara się jej formę uzależnić od propozycji ucznia.

Wagarów nie wolno lekceważyć. Każdy przypadek wagarów należy traktować indywidualnie i poddać analizie.
Bardzo ważna jest współpraca  wychowawcy z rodzicami w celu zapobiegania wagarom uczniów. Na pierwszym zebraniu z rodzicami wychowawca klasy powinien :
- ustalić zasady usprawiedliwiania nieobecności ucznia,
- poinformować o dyżurach dla rodziców (dniach i godzinach, w których wychowawca jestdostępny dla rodziców),
- zapoznać rodziców z konsekwencjami nieobecności nieusprawiedliwionych ucznia.

Przykazania dla Rodziców :
- nie zapominaj usprawiedliwić uzasadnionej nieobecności ucznia w szkole takiej jak : choroba, pójście do lekarza przypadki losowe,
- nie usprawiedliwiaj nieobecności dziecka tylko dlatego , że w danym dniu nie chciało pójść do szkoły (bo się nie przygotowało do lekcji, bo jest sprawdzian itp.)
- dając dziecku przyzwolenie na pozostawanie w domu zezwalasz na wagary,
- w przypadku podejrzeń o wagarowanie dziecka kontaktuj się jak najczęściej  z wychowawcą klasy (przynajmniej raz tygodniu).