Ćwiczenia usprawniające wargi i policzki

Wymawianie na przemian a – o przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej.
Oddalanie od siebie kącików ust, jak przy wymawianiu i.
Zbliżanie do siebie kącików ust, jak przy wymowie u.
Cmokanie.
Parskanie (wprawianie w drganie warg).
Dmuchanie na płomień świecy, na watkę lub na kulę papieru.
Ssanie górnej wargi, a potem dolnej.
Nabieranie powietrza pod wargę górną, potem pod dolną.
Utrzymywanie ołówka na górnej wardze.
Układanie ust, jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźnie przesadną artykulacją, np. w kolejności:
a-i a-u
i-a u-o
i-u o-i
u-i a-o
w następnej fazie:
a-i-o-u-y
u-a-i-o-y
o-a-y-i-u
y-i-o-a-u
u-i-y-a-o
Ćwiczenia te najpierw wykonujemy w wolnym tempie, następnie stopniowo przyspieszamy tempo.
Nadymanie policzków. Wargi zwarte. Ćwiczenie to należy powtarzać kilka razy. Zwiększa ono objętość „przedsionka” jamy ustnej. Gdyby przeprowadzenie okazało się zbyt trudne, to można wstępnie poprzedzić je następującymi ćwiczeniami: grą na organkach, na grzebieniu, nadmuchiwaniem zabawek, baloników, puszczaniem baniek mydlanych i zdmuchiwaniem płomyka świecy przy stopniowo zwiększanej objętości.
Nadmuchiwanie policzków z uwolnieniem powietrza nagromadzonego w jamie ustnej. Przy silnym rozwarciu „schodzące” powietrze powoduje szmer (przypomina to wymowę głoski p).
Nadymanie policzków i zatrzymywanie sprężonego powietrza w jamie ustnej około 5 sekund, następnie oddychanie przez nos bez zmiany położenia warg i policzków.
Nadymanie jednego policzka i przesuwanie powietrza z jednej strony jamy ustnej na drugą. Wargi pozostają zamknięte.
Wciąganie policzków do jamy ustnej – „zajęczy pyszczek”.
Odciąganie na przemian kącików ust na boki przy zwartych szczękach i wargach.
Zwieranie i rozwieranie warg przy zaciśniętych zębach. Zwarcie powinno być silne a rozwarcie największe.
Zaokrąglanie i spłaszczanie (rozciąganie) warg przy zwartych szczękach.
Wymawianie samogłosek przy zwartych szczękach.
Naciskanie palcami wskazującymi na kąciki ust w kierunku środka szpary ust przy lekko zwartych szczękach (odległość między zębami ok. 2 cm). Pod naciskiem palców wargi wysuwają się do przodu i uwypuklają na zewnątrz do góry i do dołu w kształcie łuków. Nie zwalniając nacisków, należy „wykonać” zwarcie warg. Ćwiczenie powtarzać kilkakrotnie.
Unoszenie górnej wargi przy zamkniętych szczękach (widoczne są tylko zęby górne), następnie opuszczanie dolnej wargi (widoczne są tylko zęby dolne). Ćwiczenia powtarzać kilka razy.
Chwytanie dolnymi zębami górnej wargi.
Podsuwanie dolnej wargi pod górne zęby.
Oparcie górnych siekaczy na dolnej wardze, górna warga powinna być lekko uniesiona, by były widoczne siekacze górnego łuku zębowego (układ taki sam jak przy wymawianiu głosek f, w).
Wysunięcie warg do przodu przy zamkniętych szczękach (zaokrąglone jak przy wymowie głoski u). Stopniowo opuszczać szczękę dolną i poszerzać we wszystkich kierunkach odległość między wargami, potem „przejść” do najbardziej szerokiego i okrągłego otwarcia jamy ustnej.
Kolisty ruch wysuniętych i zaokrąglonych zwartych warg. Ruch warg może być wykonywany samodzielnie lub łącznie z ruchami dolnej szczęki.
Utrzymywanie lizaka lub rurki samymi wargami. Wdech i wydech kącikami ust.
Masowanie warg.

Ćwiczenia usprawniające podniebienie miękkie

Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej. Język spoczywa na dnie jamy ustnej.
Płukanie gardła ciepłą wodą.
Lekki kaszel (język wysunięty).
Chrapanie na wdechu i wydechu.
Głębokie oddychanie przez jamę ustną przy zaciśniętych nozdrzach i przez nos przy zamkniętych ustach.
Wymawianie połączeń głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami, np. ga, go, gu, ge, gi, gą, gę. To samo wymawiać z głoską k.
Wypowiadanie sylab w połączeniu z głoską k, potem g na końcu, np. ak, ok, uk, ek, ik, ąk, ęk.
Nabranie powietrza nosem i utrzymanie go w jamie ustnej. Policzki „nadęte”. Nos zatkać i nadymać policzki, następnie połykać powietrze.
Ssanie przez smoczek.