Chlamydioza to zakaźna, zaraźliwa choroba wywołana przez bakterie z rodziny Chlamydiaceae. Chlamydie należą do zarazków warunkowo chorobotwórczych, to znaczy że stosunkowo często występują one w organizmie zwierząt i nie wywołując zachorowań, jednak w przypadku obniżenia odporności ujawniają swoje chorobotwórcze działanie.

Choroba ta występuje na całym świecie, szczególnie często w Ameryce, skąd została prawdopodobnie zawleczona na inne kontynenty.

Czynnikiem etiologicznym chlamydiozy i chlamydofilozy są bakterie należące do rodzajów Chlamydia i Chlamydophila, z rodziny Chlamydiaceae, rzedu Chlamydiales.

Wśród licznych gatunków, w chorobach przeżuwaczy szczególną rolę zajmują

Chlamydiophila abortus – wywołująca poronienia u dorosłych przeżuwaczy

Chl. pecorum – występująca u cieląt, owiec i świń

Chl. psittaci – rzadko u cieląt, ale często występująca u ptaków, psów i kotów

Choroba dotyka różnych gatunków ssaków zarówno domowych (szczególnie bydło, owce, kozy, konie, świnie i psy) jak również dzikich. Chlamydie często powodują zachorowania ptaków, przede wszystkim papug (stąd inna nazwa tej choroby papuzica) i ptactwa domowego.

Człowiek również może się zarazić. Choroba jest zoonoza.

Chlamydie są organizmami które niejako stoją na pograniczu bakterii i wirusów. Według systematyki należą one jednak do królestwa bakterii, za czym przemawia obecność szczątkowej ściany komórkowej, kwasów nukleinowych w postaci RNA i DNA oraz obecność organelli w komórce. Są to małe gram-ujemne, ziarenkowate mikroorganizmy. Tak jak wirusy są bezwzględnymi pasożytami, które mogą namnażać się jedynie wewnątrz komórki gospodarza. W związku z tym nie dają się namnażać na podłożach sztuczynach, a jedynie na hodowlach komórkowych lub zarodkach kurzych. Są to tak zwane pasożyty energetyczne, co oznacza że nie potrafią wytwarzać związków wysokoeneretyczncyh.

Charakterystyczna cechą tych bakterii jest występowanie ich w 2 formach jako ciałka elementarne (EB) oraz retikularne czyli siatkowate (RB).

Ciałka elementarne są jedyną formą występującą pozakomórkowo, o właściwościach zakaźnych. Są małe, bo mają ok. 200-280nm.

Ciałko retikularne natomiast jest większ,e bo ma 500-1000nm i stanowi formę wewnątrzkomórkową , niezakaźną, które namnaża się intensywnie w komórce gospodarza.

Aby doszło do namnożenia się bakterii musi ona przejść swoisty cykl trwający ok. 48-72 godzin.

Ciałko elementarne, jako zakaźna forma atakuje komórkę gospodarza rozpoznając receptory na jej powierzchni. Bakteria wnika do komórki na drodze endocytozy. Tam w ciągu 6-8 godzin przekształca się w ciałko retikuralne o dużej aktywności metabolicznej, które dzieli się intensywnie (18-24h). Na tym etapie zakażenie może przejść w formę letalną. Po podziałach dochodzi do kondensacji i przekształcenia w cielaka elementarne, które wydostają się z komórki gospodarza, która zwykle ulega podczas tego procesu zniszczeniu.

Źródłem zakażenia mogą być zarówno osobniki chore jak i bezobjawowi nosiciele.

Zarazek jest przede wszystkim wydalany z wydzielina worka spojówkowego lub nosa. Szczególnie duże znaczenie mają również poronione płody, błony i wody płotowe oraz wypływ z dróg rodnych po porodzie. Zarazek wydalany jest również z kałem i nasieniem.

Zakażenie często przebiega droga alimentarą lub areogenna. Nie bez znaczenia mają zakażania podczas sztucznej inseminacji lub krycia, zwłaszcza jeśli buhaj nie wykazuje żadnych objawów choroby.

Patogeneza :

Po wniknięciu do błony śluzowej żołądka i jelit i makrofagów tam obecnych bakteria namnaża się, a następnie droga naczyń chłonnych i krwionośnych dostaje do krwi powodując tzw. chladydiemie. Bakterie wraz z prądem krwi wędrują po organizmie atakując różne narządy, w tym narządy płciowe. Bakterie wykazują duży tropizm do łożyska . Bakterie namnażają się intensywnie w błonach płodowych, a następnie przechodzą również do płodu. Proces zapalny jest przyczyną odklejania się łożyska, obumarcia płodu i ronienia.

Epizootyczne ronienie bydła

Na chorobę tę zapadają przede wszystkich krowy dorosłe i jałówki. Zakażenie wywołane jest głownie przez Chl. abortus i ma początkowo charakter ogólny, a następnie koncertuje się w obrębie narządów płciowych powodując ich stan zapalny. Podstawowym i często jedynym objawem są ronienia zwykle w 2 ostatnich miesiącach ciąży, rzadziej wcześniej. Zwykle nie występują żadne objawy zwiastunowe. Czasem kilka dni przed poronieniem daje się zauważyć żółtawy, rzadki wyciek z pochwy z domieszkom skrzepłej krwi. W stadzie może ronić 40-60% krów (szczególnie pierwiastki). Czasem ciele rodzi się zdrowe, ale jest słabe i wkrótce pada. Należy zaznaczyć, że zarówno poronione płody jak i żywo urodzone cielęta sa normalnie rozwinięte. W trakcie pierwszego zakażenia wytwarza się odporność w związku z tym krowy zwykle ronią tylko raz. Zdarza się jednak że następne cielęta są słabe. Należy też zaznaczyć, że mimo iż poronienia występują zwykle raz w życiu pojedynczego osobnika, to ogólnie poronienia w stadzie mogą pojawiać się przez kilka lat.

U buhajów( którzy niejednokrotnie są bezobjawowymi siewcami, co może stanowić duży problem w zwalczaniu tej choroby) pojawia się zapaleni jąder, najądrzy i pęcherzyków nasiennych. Chlamydia pojawiają się w nasieniu, którego jakość jest pogorszona zarówno w kontekście ruchliwości jak i morfologii plemników. Zdolność zapładnia spada nawet do 80%.

Enzootyczne ronienie owiec

Bardzo podobna do poprzedniej.

Również wywołuje ją Chl. abortus. Pojawiają się poronienia zwykle bez objawów zwiastunowych na 2-3 tyg przed końcem ciąży. Płody dobrze rozwinięte, czasem rodzą się żywe jednak wkrótce padają. U maciorek w wyniku wtórnych infekcji może pojawić się zapalenie macicy lub zatrzymanie błon płodowych. Siewstwo trwa od 1 tygodnia przed poronieniem do 2 tygodni po. Zarazki wydalane są z wodami i błonami płodowymi, poronionymi płodami i wyciekiem z pochwy a zakażenie następuje droga per os. Źródłem zarażanie mogą być także tryki, zwłaszcza bezobjawowi siewcy, które zarażają maciorki podczas krycia. Najczęściej choroba pojawia się w stadzie wolnym od tej choroby poprzez wprowadzenie do stada zakażonych ciężarnych owiec. U nieciężarnych zakażenie można stwierdzić tyko na podstawie badań serologicznych.

Podobne objawy obserwuje się również u kóz

Sporadyczne zapalenie mózgu i rdzenia bydła

Choroba ta dotyka przede wszystkim młode zwierzęta do 1 roku życia, które zwykle choruje ciężej niż starsze osobniki. Choroba może mieć przebieg ostry lub przewlekły i kończy się śmiercią zwykle po 5-7, rzadziej ok. 30 dniach. Jest to schorzenie o charakterze ogólnym , w którym chlamydie wykazują poliorganotropizm w tym zawsze do OUN. Chlamydie wykazują powinowactwo do naczyń krwionośnych oraz błon surowiczych wielu narządów co ma swoje odpicie w wielopostaciowym obrazie klinicznym tej choroby.

Pojawiają się bowiem objawy ogólne tj : gorączka, posmutnienie, brak apetytu.

Układu oddechowego : kaszel, duszność, wyciek z nosa

Układu pokarmowego : ślinienie, biegunka

I zawsze występujące objawy zapalenie mózgu i opon mózgowych : podniecenie, zadzieranie głowy do góry, sztywny chód, załamywanie się kończyn w stawach pęcinowych, tężyca karku, niedowąłdy i porażeni kończyn, ruchy maneżowe, wygięcie kręgosłupa.

Chlamydia często niejako współpracują z innymi drobnoustrojami przyczyniając się do rozwoju takich jednostek chorobowych jak :

Enzootyczne zapalenie płuc bydła.

W powstawaniu choroby biorą udział zarówno wirusy (IBR-IPV, VD-MD, Parainfluenzy -3 i inne), które grają dominująca rolę, jak i bakterie (Pasterelle, Mycoplazmy, e. coli, salmonelle, gronkowce, paciorkowce) w tym również chlamydie. Choroba pojawia zwykle nagle u dużej liczby zwierząt, pojawiają się śluzowy lub sluzowo-ropny wyciek z nosa, kaszel, duszność, objawy ogóle (gorączka, spadek apetytu, osowienie, odstawanie od stada itp.. ). Szczególnie narażone są zwierzęta młode.

Chlamydialne zapalenie stawów

Choroba ta charakteryzuje się bolesnością okolicy stawów połączoną z kulawiznami i sztywnością kończyn. Pojawia się niezborność ruchów, zwierzęta pokładą się są osłabione, pojawia się wysoka gorączka 39-42*C a czasem towarzyszy temu schorzeniu zapalenie spojówek.

Najczęściej pojawia się w miesiącach letnich.

Zakaźne zapalenie rogówki i spojówki bydła – było ostatnio

Chlamydialne zapalenie wymienia – mastitis po prostu

Zapalenie jelit – silna płynna wodnista biegunka