Język japoński (日本語 nihongo lub nippongo) – język używany przez ok. 130 mln mieszkańców Japonii oraz japońskich emigrantów na wszystkich kontynentach.
Gramatyka
Japoński jest językiem o szyku wyrazów w zdaniu SOV, tzn. podmiot-dopełnienie-orzeczenie. Taki sam szyk dopuszcza np. łacina, jednak większość współczesnych języków europejskich używa szyku podmiot-orzeczenie-dopełnienie (SVO), więc przyzwyczajenie się może sprawiać pewne trudności.
Rzeczowniki japońskie nie odmieniają się przez liczbę i rodzaj. Liczba mnoga tworzona jest przez kontekst, specjalne sufiksy (niemal wyłącznie w odniesieniu do rzeczowników oznaczających osoby) lub reduplikację: hito (人) – człowiek, podczas gdy hitobito (人人, zapisywane zwykle przez znak duplikacji: 人々) – ludzie. Liczbę mnogą można również tworzyć przez użycie liczebników lub określeń typu kilka, wiele. Użycie liczebników wymaga tzw. liczników (klasyfikatorów), podobnie jak w polskim - arkusz papieru (一枚 ichimai), sztuka bydła (一頭 ittō) itp.
Czasowniki są odmienne, a ich odmiana – dość regularna: nieregularne występują bardzo rzadko. Występują dwa czasy – przeszły oraz teraźniejszo-przyszły. Przymiotniki podlegają tym samym prawom odmiany co czasowniki, gdyż zawierają w sobie znaczenie „być jakimś...”, więc mogą pełnić rolę jedynego orzeczenia w zdaniu.
Np. zdanie: Mura-ga furui (村が古い) znaczy „Wioska (jest) stara”. Ponieważ przymiotnik furui jest orzeczeniem, można utworzyć jego formę czasu przeszłego furukatta. Mura-ga furukatta (村が古かった) oznacza więc „Wioska (była) stara”. Analogicznie tworzy się przeczenie furukunai – „nie (jest) stara” i przeczenie czasu przeszłego furukunakatta – „nie (była) stara”.
W języku japońskim występuje pewna forma akcentu tonicznego, która jednak nie ma charakteru dystynktywnego – mory mogą być wymówione za pomocą dwóch tonów: wysokiego i niskiego, choć istnieją zasady, które do pewnego stopnia regulują akcent, np. raz obniżony akcent nie może ulec ponownemu podwyższeniu w wyrazie. Akcent toniczny umożliwia czasem rozróżnienie różnych wyrazów homofonicznych, choć nie jest to regułą (wspomniany wyżej brak dystynktywności). Prawie całkowite rozróżnienie wyrazów umożliwia użycie kanji, w języku mówionym oprócz akcentu ważny jest przede wszystkim kontekst wypowiedzi.
Bardzo rozwinięty jest system języka grzecznościowego (敬語 keigo).
Język japoński nie jest językiem indoeuropejskim i z tego powodu występują trudności w poznawaniu i rozumieniu jego zasad i reguł. Szczególną rolę spełniają w nim partykuły, zwane także postpozycjami. Według nomenklatury japońskiej, jest to pomocnicza część mowy, występująca po słowach i nadająca im stosowne znaczenie.
Partykuła funkcja Przybliżone znaczenie
は wa temat rola mianownika, wywołanie tematu
が ga podmiot rola mianownika, określa podmiot zdania
の no funkcja dzierżawcza rola dopełniacza
を o dopełnienie bliższe biernik
で de miejsce akcji, narzędzie miejscownik, rola narzędnikowa, czym?
に ni kierunek ruchu, miejsce kilka innych funkcji
Istnienia
へ e kierunek ruchu przyimek do, ku
と to lista obiektów spójnik i lub z (wyłącznie przy łączeniu rzeczowników,
nie całych zdań)
から kara początek lub przyczyna ponieważ, od, ze względu na
まで koniec rola przyimkowa do, aż do
Pewna grupa partykuł może być umieszczana na końcu zdania. Odpowiadają one polskim partykułom emfatycznym, jak np.: ależ, no, przecież, co nie? itp.
Do najpopularniejszych należą:
よ yo – pewna opinia, wzmocnienie zdania, zakończenie zdania, silne podkreślenie wypowiedzi;
ね ne – poszukiwanie potwierdzenia, pytanie typu „nieprawdaż?”, „co nie?”, "czyż nie?"
か ka – partykuła pytająca, zmienia zdanie twierdzące w pytające;
な na – wyrażenie zakazu (po czasowniku), wyrażenie zdziwienia, silnego wrażenia
Nihongo nōryoku shiken (jap. 日本語能力試験, ang. Japanese Language Proficiency Test, JLPT) to test znajomości języka japońskiego dla obcokrajowców. Przeprowadzany jest od 1984 roku w pierwszą niedzielę grudnia, zapisy nań przyjmowane są we wrześniu. W Polsce egzamin odbywa się w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik Komputerowych w Warszawie.
Testowane są pisanie/słownictwo (25% punktów), słuchanie (25%) i czytanie/gramatyka (50% punktów). Żeby zdać, należy uzyskać 60% punktów, 70% w przypadku poziomu pierwszego.
Test ma cztery poziomy, tzw. kyū (jap. 級, kyū). Na poszczególnych poziomach wymagana jest znajomość (orientacyjnie):
Części egzaminu
pismo i słownictwo (文字・語彙) – składa się z 35-45 pytań wielokrotnego wyboru (A, B, C, D), które mają na celu sprawdzenie znajomość kanji oraz umiejętność dopasowania prawidłowego słówka do zdania
rozumienie ze słuchu (聴解)
czytanie, gramatyka (読解・文法)
Przyszłość
Ogłoszono, że egzamin w grudniu 2009 roku będzie ostatnim w dotychczasowej formie. Nowe egzaminy będą 5-poziomowe:
N1: odpowiada poziomowi 1.
N2: odpowiada poziomowi 2.
N3: poziom trudności pomiędzy poziomem 2. a 3.
N4: odpowiada poziomowi 3.
N5: odpowiada poziomowi 4.
Testy, mają się składać już tylko z dwóch części:
połączonego pisma, słownictwa, czytania i gramatyki
części słuchowej
Na razie nie planowano wprowadzenia części pisemnej (czyli wypracowań) ani wypowiedzi ustnej.