Propedeutyka

1. Modele zdrowia:

• Biomedyczny model zdrowia- mechanistyczna teoria Kartezjusza. Zakłada dualizm czyli podział na duszę i materię. Świat materialny jest maszyną. Przyrodą rządzą ciała mechaniki. W modelu tym nie zwraca się uwagi na całość, ponieważ uwzględnia ona wyłącznie czynniki biologiczne. Uwaga skupiona na ciele i chorobie.

• Holistyczne podejście do zdrowia traktuje człowieka jako całość. Ważna jest nie tyle choroba co przyczyna tkwiącą w organizmie, która pozwoliła na rozwój choroby. Podejście to zakłada, ze w zdrowym ciele nie będzie chorego narządu, jeśli chory jest narząd to choruje cały człowiek, wszystkie narządy współpracują ze sobą i są od siebie zależne.

• Salutogeneza zakłada, że stanem normalnym organizmu jest nieuporządkowanie czyli stan zaburzonej homeostazy. Jest to system otwarty w którym jest miejsce na porządek.

1. Czynniki ryzyka chorób układu krążenia:

• Nadwaga,

• Otyłość

• Nadciśnienie,

• Wysoki cholesterol,

• Cukrzyca,

• Palenie papierosów,

• Spożywanie alkoholu,

• Brak wysiłku fizycznego.

1. Czynniki wpływające na zdrowie:

• biologiczne: warunkowania genetyczne, zaburzenia metaboliczne, wady rozwojowe, wiek, starzenie się organizmu, zmiany zwyrodnieniowe, zmiany aktywności hormonalnej.

• Środowiskowe: wirusy, bakterie, pasożyty, trucizny środowiskowe, drgania, hałas, promieniowanie.

• Styl życia: odżywanie, używki, niebezpieczne zachowania seksualne, sposoby spędzania czasu wolnego,

• Czynniki psychospołeczne: radzenie sobie ze stresem, wykształcenie, stosunki społeczne, satysfakcja z pracy, warunki mieszkaniowe i dochody, poczucie bezpieczeństwa.

• Opieka zdrowotna: dostępność do świadczeń, zorganizowanie personelu, skuteczność leczenia.

1. Profilaktyka i jej rodzaje:

• I stopnia- obejmuje wzmacnianie zdrowia, swoiste zapobieganie chorobom. Obejmuje działania swoiste( suplementacja) i nieswoiste( szczepienia)

• II stopnia- wtórna obejmuje grupy ryzyka poprzez wczesne wykrycie nieprawidłowości i podejmuje działania w celu ich eliminacji.

• III stopnia – działania mające na celu niedopuszczenie do rozwinięcia już powstałej choroby, przywrócenie normalnego stanu zdrowia, poprzez utrzymanie pacjenta w odpowiedniej kondycji.

1. Podstawowe mierniki zdrowia:

• Negatywne: chorobowość, zachorowalność, umieralność, śmiertelność,

• Pozytywne: waga i wzrost, pojemność płuc, prawidłowość odżywiania, parametry krwi, stan uzębienia, płodność,

• Narażenia: narażenie osobnicze, populacyjne.

1. Definicja zdrowia wg WHO: to dobry stan fizyczny, psychiczny i społeczny a nie tylko brak choroby. To pierwsza pozytywna definicja zdrowia uwzględniająca wymiar somatyczny, psychiczny i społeczny.

2. Choroby niezakaźne, które można zwalczyć szczepieniem(trwają badania): nowotwór, stwardnienie rozsiane, cukrzyca, Alzheimer, narkomania.

3. Elementy edukacji zdrowotnej:

• Heteroedukacja: dziecko w roli przedmiotu oddziaływań dorosłych, pielęgnacja i opieka,

• Autoedukacja: dziecko jest świadome swojego zdrowia.,

• Heteroedukacja odwrócona: dziecko w roli edukatora innych, oddziałuje na rodzinę i środowisko.

1. Podstawowe pojęcia:

• Epidemia: występowanie zachorowań na daną chorobę pochodzącą z jednego źródła wśród ludności na określonym terenie,

• Endemia: to występowanie zachorowań na danę chorobę na danym obszarze. W liczbie utrzymującym się na podobnym poziomie przez dłuższy czas.

• Pandemia: epidemia obejmująca zasięgiem większy obszar.

1. Substancje rakotwórcze: tytoń, alkohol, pyły krzemionkowe, gazy spalinowe, węglowodory aromatyczne, promieniowania, wirus HIV.

2. Konsekwencje ciąży i porodu u młodocianych: poród przedwczesny, zatrucie ciążowe, niedokrwistość, zakażenie dróg moczowych, choroby układu moczowego, cukrzyca ciężarnych.

3. Choroby starości : osteoporoza, nowotwory, cukrzyca, głuchota, choroby oczu(jaskra, zaćma), choroby serca, układu ruchu, niedołężność, otępienie, depresja, Parkinson, Alzheimer, bóle kończyn.

4. Czułość testu- rozpoznanie możliwie dużego odsetka wyników prawdziwie dodatnich. Swoistość testu- specyficzność, rozpoznanie stosunkowo niewielkiego odsetka w wyniku fałszywie dodatnim. (reszty nie mogę się tam rozczytać)

5. Model zorientowany na czynniki ryzyka: jego głównym celem jest eliminacja czynników ryzykownych dla zdrowia człowieka a tym samym zapobieganie chorobom. prezentuje tylko negatywne aspekty i mówi jak unikać zagrożeń natomiast nie wspomina nic o korzyściach płynących z bycia zdrowym.

6. Mikrobiologiczne zagrożenia żywności :

• escherichia coli- pałeczki występujące w przewodzie pokarmowym,

• salmonella- powoduję ją surowe mięso i jaja,

• shigella- występuje w wodzie i żywności, powoduje zatrucie pokarmowe,

• erwina- powoduje zgniliznę warzyw,

• pleśnie,

• drożdże.