Emrbiologia Wykład 4 23.10.2012 r
Bruzdkowanie i zagnieżdżenie
Bruzdkowanie – wielokrotny podział mitotyczny zygoty
Komórki, które powstają w wyniku procesu bruzdkowania nazywane są blastomerami, natomiast powstająca między nimi szczelina nazywana jest bruzdą podziałową.
Podział zygoty na 2 blastomery ma miejsce ok. 30 godzin od momentu zapłodnienia.
Powstające blastomery są coraz mniejsze. Śrdnica powstającego zarodka ma ok. 150 um.
Morula – jajo płodowe składające się z 12-16 blastomerów i otoczone osłoną przejrzystą.
Kompakcja – blastomery zaczynają ściślej przyleać do siebie (połowa pierwszego tygodnia, późne stadium moruli).Jest to wstęp do rozdziału blastomerów na komórki:
Węzła zarodkowego (embrioblastu),
Trofoblastu.
W czasie bruzdkowania zapłodniona komórka jajowa przesuwa się w kierunku ujścia macicznego jajowodu. Możliwe jest to dzięki ruchom perystaltycznym mięśniówki jajowodu oraz ruchom migawek nabłonka jajowodu.
W stadium moruli zarodek przechodzi z jajowodu do jamy macicy (3-4 dzień).
Podczas dalszych podziałów moruli rozpoczyna się proces kawitacji – powstawania jamy blastocysty wypełnionej płynem.
W tym czasie dochodzi teżdo zaniku osłony przejrzystej która pełni bardzo ważną funkcję obronną:
Chroni morulę – blastocystę przed uszkodzeniem mechanicznym, sfagocytowaniem lub zakażeniem,
Jet odporna na zamrażanie i odmrażanie,
Odkryto w niej interferon, lizozym i inne czynniki wydzielane przez komórkę jajową,
Budowa blastocysty:
Komórki skupione na jednym biegunie tworzą węzeł zarodkowy lub embrioblast – powstanie z nich zarodek,
Ułożone na obwodzie spłaszczone komórki trofoblast (przekształci się on w kosmówkę a następnie łożysko),
Jama blastocysty to blastocela,
Biegun zarodkowy – znajduje sięna nim embrioblast.
Biegun wegetatywny – przeciwległy do zarodkowego.
Blastocysta wolna (wczesna) – zawieszona swobodnie w wydzielinie w świetle macicy.
Blastocysta zagnieżdżająca się (późna) – od momentu zbliżenia się blastocysty do nabłonka błony śluzowej macicy.
W końcu 1 tygodnia rozwoju trofoblast różnicuje sięna dwie warstwy:
Zewnętrzna – syncytiotrofoblast,
Wewnętrzna – cytotrofoblast,
Do stadium rozwojowego 8 blastomerów wyizolowany pojedynczy blastomer może utworzyć nowy, kompletny zarodek.
Blastomery oraz komórki blastocysty są totipotencjalnymi komórkami macierzystymi zdolnymi do różnicowania się w różne typy komórek i tkanek.
Zagnieżdzenie – imlantacja – rozpoczyna się ok 6,5 dnia rozwoju, kiedy pozbawiona osłonki przejrzystej blastocysta zbliża się do endometrium i komórki trofoblastyczne swymi mikrokosmkami łączą się z mikrokosmkami komórek nabłonka błony śluzowej macicy.
Blastocysta zagnieżdża się biegunem zarodkowym w górną, tylną ścianę trzonu macicy.
4 etapy zagnieżdżenia:
Przyleganie,
Przenikanie,
Rozprzestrzenianie,
Zatrzymanie.
W okresie implantacji błona śluzowa macicy znajduje się w fazie wydzielniczej cyklu miesiączkowego (20 dzień cyklu).
Błona jest przekrwiona, a gruczoły są w stanie intensywnego wydzielania (reakcja doczesnowa) w części endometrium – doczesnej podstawowej.
Doczesna – błona ta będzie występowała do końca ciąży.
Pod koniec 1 tygodnia blastocysta swym biegunem zarodkowym zbliża siędo nabłonka macicy, uwolnione enzymy lizosomalne niszczą nabłonek i blastocysta wnika w głąb warstwy zbitej endometrium skąd zarodek zaczyna czerpać substancje odżywcze.
Zwiększona w tym czasie czynność syncytiotrofoblastu jest związana z silną aktywnością jego enzymów lizosomalnych.
Stopień inwazyjności trofoblastu kontrolowany jest przez błonę śluzową macicy.
W okolicy implatacyjnej, endometrium wydziela tkankowy inhibitor metaloproteaz dzięki któremu następuje zatrzymanie penetracji blastocysty w głąb błony.
Około 11-12 dnia rozwoju blastocysta jest całkowicie zatopiona w endometrium, a w miejscu jej wniknięcia w błonę znajduje się skrzep, który zostaje pokryty nabłonkiem.
Nieprawidłowe miejsca zagnieżdżenia
Silna inwazyjność trofoblastu, powoduje że d zagnieżdżenia może dojść w innych cz. układu rozrodczego lub poza nim:
Jajowód,
Róg macicy,
Szyjka macicy,
Jajnik,
Zagłębienie odbytniczo-maciczne,
Krezka i lub ściana jelita,
Torebka nerki, wątroba,
Łożysko przodujące powstaje rpzy zagnieżdżeniu się blastocysty w ujściu szyjki macicy. Łożysko takie w związku z powiększeniem się macicy odkleja się, co powoduje krwawienia w ciąży i wpływa negatycznie na stopień odżywienia zarodka.
Ciąża pozamaciczna – ektopowa, zarodek obumiera i następuje samoistne poronienie.
W 95-98% ciąża pozamaciczna jest ciążą jajowodową, kończąca się ok. 8 tygodnia obumarciem zarodka, pęknięciem jajowodu i krwawieniem do jamy otrzewnej. Czasami dochodzi do zwapnienia zarodka (płodu).
Nieprawidłowy wzrost trofoblastu
W przypadku samoistnego obumarcia zarodka trofoblast może nadal się rozwijać.
Z kosmków łożyskowych powstaje wtedy gronkowata torbiel, łagodny nowotwór – zaśniad groniasty.
Nabłoniak kosmówkowy (kosmówczak) – zezłośliwienie zaśniadu (3-5% zaśniadu).