Teoria luki technologicznej(neotechnologiczna Posnera) i cyklu życia produktu (neotechnologiczna Vernona)

Podobieństwa: 1.w obu koncepcjach początkowo produkcją i eksportem zajmuje się innowator by w 3 fazie (w obu teoriach) przekazać produkcję imitatorom i stać się importerem – jest to proces uczenia się, który powoduje powstawanie i zanikanie luk technologicznych 2. uwzględniają dynamiczne aspekty technologii 3. obie bazują na innowacyjności produktów, w teorii luki technologicznej dodatkowo na innowacyjności procesów wytwórczych 4. obie opierają się na założeniu, że wiedza techniczna nie jest dobrem wolnym i równomiernie rozprzestrzenionym w świecie 4.  a) Międzynarodowy związek koniunkturalny przy stałym kursie walutowym   ­Kraj A                                                                                    Kraj B 1.Poprawa koniunktury                             1. Negatywny wpływ na koniunkturę wewnętrzną na skutek wzrostu eksportu                                     na skutek wzrostu importu (następuje wzrost gosp., rośnie zatrudnienie)   2. Poprawa koniunktury na skutek              2. Pozytywny wpływ na koniunkturę    wewnętrzną na wzrostu dochodów, konsumpcji,                       skutek możliwości eksportu( szansa na zwiększenie inwestycji lub wzrostu wydatków                     eksportu do kraju A,gdyż jest tam wzrost konsumpcyjny) budżetowych   Hystereza oznacza sytuację, gdy jedna ze zmiennych ekonomicznych, doznająca zmiany poziomu, nie powraca ponownie do swojego poziomu wyjściowego, mimo, że zanika przyczyna, która wywołała zmianę tej zmiennej. Przykład:   Zmiana czynnika ekonomicznego(dewaluacja EUR do $) zwiększa eksport do USA        Z czasem następuje zmiana czynnika ekonomicznego ( spadek kursy $ do EUR; deprecjacjia $), a mimo to eksport do USA nie spada ( nadal rośnie eksport)        Może to być spowodowane zainwestowaniem środków w kadrę, reklamę, marketing w USA,        Nagła reakcja eksporterów europejskich mogłaby spowodować wyeliminowanie towarów eur. W USA 2.Wyjasnij wpływ wysokiej cenowej elastyczności popytu w kraju importera na:   a)skuteczność efektu ochronnego cła       Założenia: •       analizowany rynek stanowi jedynie niewielką część gospodarki danego kraju, zmiany zachodzące pod wpływem cła nie oddziałują na pozostałą część gospodarki •       na rynku ma miejsce doskonała konkurencja •       kraj mały – czyli niemożność kształtowania cen światowych W wyniku zastosowania cła możemy zaobserwować efekt: •       produkcyjny (ochronny) – w wyniku podniesienia ceny krajowej o wartość cła (do poziomu Pc) producenci krajowi mogą zwiększyć produkcję krajową dobra z poziomu Q1 do Q3. Wzrost podaży następuje w wyniku dopuszczenia do produkcji mniej efektywnych producentów, którzy nie mogli wytwarzać po cenie niższej. Wprowadzenie cła chroni tym samym rodzimych wytwórców przed konkurencją zagraniczną, pozwalając na wzrost produkcji dobra. Ochrona produkcji krajowej determinuje jednocześnie możliwość zwiększenia zaangażowania krajowych czynników produkcji (szanse na wzrost zatrudnienia). Ale wprowadzenie cła powoduje też szereg innych efektów: •       pole a+b+c+d  strata konsumentów, bo o tyle zmniejsza się nadwyżka konsumentów •       pole a  efekt redystrybucyjny – zysk producentów, bo o tyle rośnie nadwyżka konsumentów •       pole c  efekt fiskalny – zysk państwa, bo to ilość wpływów do budżetu •       pole d  efekt konsumpcyjny – spadek krajowego popytu, bo niektórzy nie kupią po wyższej cenie •       pole b  efekt protekcyjny – strata biorąca się z faktu, że część popytu, którą wcześniej zaspokajał import teraz zaspokajają producenci, którzy wcześniej nie produkowali, bo mieli za wysokie koszty do ówczesnej ceny.   Straty konsumentów:          a + b + c + d Korzyści producentów:       a Korzyści budżetu państwa:             c Straty netto:                               b   +   d   Wnioski: Wprowadzenie cła w celu osiągnięcia efektu ochronnego pozwala go osiągnąć – producenci krajowi wytwarzają więcej, może wzrosnąć zatrudnienie, ale odbywa się to kosztem strat, które ponoszą konsumenci, gdyż muszą płacić wyższą cenę za dane dobro.   Skutki dewaluacji w sferze bilansu handlowego w postaci krzywej „J” e Kurs walutowy Krzywa „J” Bilans handlowy Nadwyżka Czas Równowaga w bilansie handlowym Dewaluacja Deficyt Faza 1 Faza 2 Przyczyny wystąpienia skutku dewaluacji w postaci krzywej „J”: # Stymulowanie eksportu i hamowanie importu # Ceny i wolumen importu i eksportu są stałe w wyniku ustaleń kontraktowych # Kontrakty eksportowe są zawierane w walucie krajowej powodując stałość wartości eksportu # Kontrakty importowe są zawierane w walucie zagranicznej powodując wzrost wartości importu Dewaluacja czyli jednorazowe obniżenie wartości własnej waluty przez bank centralny(najczęściej w krajach o stałych kursach walutowych). Odwrotne działanie jest nazywane rewaluacją. Faktyczne zmiany, jakie ma wywołać dewaluacja zachodzą z opóźnieniem, ponieważ dostawcy i odbiorcy są zobowiązani dotychczasowymi umowami. Dlatego faza 1 po dewaluacji to wzrost wartości importu(waluty zagraniczne są droższe) przy niezmienionej wartości eksportu. W fazie 2, kiedy umowy tracą ważność, następne są już zawierane z uwzględnieniem nowej sytuacji rynkowej. Tańsza waluta krajowa powoduje spadek cen towarów krajowych za granicą, co prowadzi do wzrostu popytu na nie- wzrasta ich eksport, a droższa waluta zagraniczna powoduje wyższą cenę towarów zagranicznych w kraju, a w konsekwencji obniżenie popytu na nie- maleje ich import. 3.Przedstaw mechanizm wpływu międzynarodowej stabilizacji cen surowców na poziom i stabilizację dochodów eksportowych krajów rozwijających się w przypadku dominacji wahań podaży na rynku.   Rynki z dominacją wahań podaży to rynki surowców (np. rolne), bo są one uzależnione od klimatu i warunków atmosferycznych. Wahania występujące na rynku są niekorzystne, bo destabilizują sytuację rynkową (powodują wahania dochodów). Kraje rozwijające się wychodzą z założenia, że skoro ich dochody wahają się, należy je ustabilizować.   Przesunięcie krzywej podaży: •       w prawo  wzrost produkcji surowca, ale jednocześnie spadek jego ceny (popyt się nie zmienia) •       w lewo spadek produkcji surowca, ale jednocześnie wzrost jego ceny (popyt się nie zmienia) Ponieważ ilość produkcji i cena w obu sytuacjach zmieniają się w kierunku przeciwnym, dochody będą podobne.   Jeśli kraj zdecyduje się wprowadzić cenę stabilną, to przesunięcie krzywej podaży: •       w prawo  wzrost produkcji surowca, cena stabilna (popyt się nie zmienia) dochód rośnie •       w lewo spadek produkcji surowca, cena stabilna (popyt się nie zmienia)  dochód spada Nie zmienia to wahań podaży na rynku, ale stabilna cena powoduje, że wahania dochodów są większe, niż w przypadku braku stabilizacji ceny.   Zatem stabilizacja cen na rynku wahań podaży zwiększa wahania dochodów i w celu stabilizacji dochodów jest działaniem nieracjonalnym. b)istota strategicznej polityki handlu międzynarodowego w oparciu o zachowania podmiotów według zasad konkurencji cenowej Bertranda   Strategiczna polityka HM polega tu na zastosowaniu przez rząd danego kraju instrumentu polityki handlowej – podatku eksportowego. Założenia: •       rozpatrywany rynek to duopol międzynarodowy •       obie analizowane firmy produkują dobra heterogeniczne •       producenci zachowują się zgodnie z zasadami konkurencji cenowej Bertranda – traktują poziom ceny swojego konkurenta jako daną wielkość •       stosowany przez rząd poziom podatku eksportowego – dana wielkość •       rząd kraju wprowadzającego instrumenty zna rzeczywistą strukturę rynku i sposoby zachowań •       cel polityki rządu – max. dobrobytu kraju •       sprzedaż eksportowa całego wolumenu wytwarzanych przez obie firmy dóbr na rynek kraju trzeciego   Sytuacja polega na tym, że na rynku duopoli stycznym  korporacja A chce zwiększyć zysk i dlatego musi podnieść cenę, ale uczyni to tylko, gdy ceny podniesie też korporacja B. To może mieć miejsce wtedy, gdy rząd kraju A nałoży podatek eksportowy, wtedy korporacja B uwierzy w długoterminową zmianę ceny  i podniesie swoją cenę. W modelu tym widzimy zmowę cenową korporacji.  W rezultacie: Kraje – siedziby obu przedsiębiorstw odnoszą korzyści (wzrost cen towarów eksportowanych) – wzrost dobrobytu, ale kosztem kraju trzeciego. Kraj trzeci – traci na skutek pogorszenia się relacji terms of trade, bo obniża się renta konsumenta. TEORIE MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH (TEORIE MIĘDZYNARODOWEGO PODZIAŁU PRACY)   NAKŁADY, ZASOBY – czynniki produkcji, które mogą być użyte do produkcji danego dobra (produktu lub usługi) zaspokajającego ludzkie potrzeby. Mamy nakłady pracy, ziemi, kapitału, a także nierzadko wymieniane jako nakłady – transfer wiedzy technicznej. KOSZTY – pewnego rodzaju nakłady, które ujęte są w jednostkach wartościowych. Musi im towarzyszyć zużycie czynników produkcji; muszą być przypisane do określonego okresu czasu; są wyrażone wartościowo w jednostkach pieniężnych; przy ich ponoszeniu występuje określony efekt. WYDATKI nie mają zużycia czynników produkcji. CENA – określona wartość, za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją oddać, aby do tego dobra nabyć prawa. CENA ABSOLUTNA – funkcjonuje na użytek teoretyczny. CENA RELATYWNA – stosuje się przy obliczeniach, stanowi odzwierciedlenie relacji cen między produktami. Ilość jednego towaru (czynnika produkcji), którą uzyskujemy za jednostkę drugiego towaru (czynnika produkcji). CENA REALNA – wartość towarów wyrażona w cenach stałych.   TEORIE PRZEDKLASYCZNE   PSYCHOZY LĘKU PRZED BRAKIEM TOWARÓW – starożytni kupcy handlowali na zasadzie skupowania jak największej ilości produktów i towarów po jak najmniejszej cenie, nierzadko kosztem dokonywania rabunków i rozbojów, przy jednoczesnym oferowaniu jak najmniejszej ilości towaru przy sprzedaży.   DOGMATU SŁUSZNEJ CENY – wraz z rozwojem społeczeństw i państwowości następował rozwój handlu wymiennego (towar za towar), z użyciem umownego pieniądza (np. soli, kruszcu metalu szlachetnego). Każdy towar ma swoją cenę podyktowaną kosztami jego wytworzenia, poniżej której nie powinien być sprzedany. Rynek – podaż i popyt – kształtuje cenę.   DOKTRYNA MERKANTYLIZMU – korzystny bilans w handlu i wymianie w skali międzynarodowej stanowi źródło bogactwa narodu. Celowym jest gromadzenie kruszców szlachetnych i prowadzenie polityki ekonomicznej ułatwiającej osiągnięcie tego celu (np. poprzez ograniczenia importu i promowanie eksportu). TEORIA KOSZTÓW ABSOLUTNYCH   Czołowym ekonomistą, który krytykował doktrynę merkantylizmu, był Adam Smith. Opublikował on w 1776r. traktat Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, w którym wyszedł z założenia, że handel pomiędzy krajami jest korzystny dla każdej ze stron. To pozwoliło mu na wysnucie teorii kosztów absolutnych, według której podstawą rozwoju specjalizacji międzynarodowej i źródłem osiągania korzyści z handlu międzynarodowego jest występowanie bezwzględnych różnic kosztów wytwarzania mierzonych nakładami pracy. Skoro kraj A lepiej i łatwiej produkuje towar X, a kraj B lepiej i łatwiej wytwarza towar Y, to naturalną rzeczą jest, by kraj A sprzedawał towar X krajowi B, a kraj B oferował krajowi A towar Y (przewaga absolutna). Rozwój międzynarodowego podziału pracy w ten sposób prowadzi do lepszego wykorzystania podstawowego zasobu (pracy ludzkiej) i powoduje wzrost produkcji obu towarów.   TOWARY WYSZCZEGÓLNIENIE KRAJ A KRAJ B   X Y krajowe nakłady pracy ogółem 1 godzina 1 godzina   6 ton 3 tony   1 tona 6 ton     X Y krajowe nakłady pracy na produkcję jednostki towaru mierzone czasem pracy 1 tona 1 tona     10 minut 20 minut     60 minut 10 minut   X Y Kierunki pożądanej specjalizacji       6 ton       6 ton Źródło: Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Paweł Bożyk, Józef Misala, Mieczysław Puławski, PWE, Warszawa 2001   Na przedstawionym przykładzie kraj A w ciągu 1 godziny wyprodukuje sześć razy więcej towaru X niż kraj B tego samego towaru (inaczej mówiąc, kraj A wyprodukuje 1 tonę produktu X sześć razy szybciej niż kraj B tego samego produktu). Kraj A powinien się specjalizować w produkcji towaru X i – analogicznie – kraj B w produkcji towaru Y.   TEORIA KOSZTÓW WZGLĘDNYCH (KOMPARATYWNYCH / PORÓWNAWCZYCH)   UJĘCIE KLASYCZNE – twórcami w tym temacie uważani są R. Torrens, który w pracy wydanej w 1808r. zawarł najważniejsze elementy teorii, następnie zmodyfikowane i przedstawione w 1815r. w Traktacie na temat handlu zagranicznego zbożem, oraz D. Ricardo, który w 1817r. opublikował Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania. Obydwaj sądzili, że handel międzynarodowy jest możliwy również wtedy, gdy dany kraj ma przewagę nad drugim w kosztach wytwarzania mierzonych nakładami pracy wszystkich produktów. W tym przypadku kraj może zacząć specjalizować się w produkcji tego produktu, w wytwarzaniu którego uzyska większe korzyści, rekompensujące mu ewentualną stratę spowodowaną zakupem towaru, z którego wytwarzania zrezygnował (przewaga względna).     NAKŁADY PRACY W CIĄGU ROKU TOWAR X KRAJ A 120 KRAJ B 80   Krajowi A opłaca się produkować tylko towar Y i kupować towar X, krajowi B – produkować tylko towar X i kupować Y. Kraj B posiada absolutną przewagę nad krajem A – może produkować taniej i towar X i towar Y. Za towar Y wytworzony przez 100 robotników może kraj A uzyskać od kraju B towar X, do produkcji którego musiałaby zatrudnić u siebie 120 robotników. Kraj B sprowadzając towar Y za towar X otrzyma w zamian za wysiłek 80 własnych robotników towar Y, na którego wytworzenie musiałby zaangażować 90 robotników. Tak mierzona korzyść wyniesie dla kraju A równowartość pracy 20 robotników, a dla kraju B – 10 robotników.   Możliwości rozwoju korzystnego handlu między krajem A a krajem B:   Towar Y                                                         kraj B                                           kraj A 100 90   80                             120                             Towar X   STOSUNEK WYMIENNY A KORZYŚCI KOMPARATYWNE Z HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO – stosunek wymienny między dwoma krajami kształtuje się w granicach określonych przez koszty komparatywne w zależności od wzajemnego popytu. Kraj o relatywnie wysokim popycie na towar importowany odnosi z wymiany mniejsze korzyści niż jego partner o stosunkowo mniejszym popycie na towar importowany (prawo wzajemnego popytu).     TEORIA KOSZTÓW REALNYCH   WIELOCZYNNIKOWE UJĘCIE KOSZTÓW PRODUKCJI – możliwość korzystnej specjalizacji międzynarodowej istnieją, gdy między współpracującymi krajami występują względne różnice realnie ujmowanych i wyrażanych w pieniądzu kosztów zastosowania pracy i innych czynników produkcji.   SUBIEKTYWNE UJĘCIE KOSZTÓW REALNYCH – J. Viner wprowadził subiektywne kategorie czynników produkcji, takie jak na przykład zadowolenie z wykonywanej pracy, które można by było ująć w wyrażeniu pieniężnym.   TEORIA KOSZTÓW ALTERNATYWNYCH   Została sformułowana przez G. Haberlera twierdzącego, że dany kraj może produkować tylko towar X lub tylko towar Y lub też może wytwarzać kombinowaną ilość zarówno towaru X, jak i Y. Każdy kraj powinien specjalizować w tych dziedzinach lub produktach, w przypadku których ma relatywnie niższe koszty alternatywne, co pozwala na swobodniejszy wybór wytwarzania produktów X lub Y, lub też i X i Y w zależności od panującej sytuacji na rynku międzynarodowym.   TEORIA OBFITOŚCI ZASOBÓW   Największy wkład w rozwój tej teorii miał, obok E. Heckschera i B. Ohlina, P.A. Samuelson. Twierdzili oni, że występowanie międzynarodowych różnic kosztów i cen jest spowodowane odmiennym wyposażeniem w dwa podstawowe czynniki produkcji: w kapitał i pracę. Za punkt wyjścia przyjmują oni identyczność funkcji produkcji w różnych krajach, ale też różną obfitość kapitału i pracy. Każdy kraj powinien eksportować towary, których wewnętrzna produkcja wymaga bardziej intensywnego zastosowania relatywnie obfitszego, a przez to tańszego czynnika produkcji, a jednocześnie importować towary wymagające bardziej intensywnego zastosowania relatywnie mniej obfitego i droższego czynnika produkcji.   SFORMALIZOWANA TEORIA OBFITOŚCI ZASOBÓW   TWIERDZENIE O WYRÓWNYWANIU SIĘ CEN CZYNNIKÓW PRODUKCJI – sformułowane przez P.A. Samuelsona: handel międzynarodowy prowadzi do względnego i absolutnego wyrównania się między krajami przychodów z tytułu zastosowania jednorodnych czynników produkcji. Handel przenosi za pośrednictwem towarów zasoby relatywnie obfite w danym kraju do kraju o ograniczonej ich ilości.   TWIERDZENIE STOLPERA-SAMUELSONA – istnieje ścisły związek między zmianami cen towarów a zmianami cen czynników produkcji (konsekwencje zmian cen towarów dla kształtowania się cen czynników produkcji i dalej – dochodów ich właścicieli). Wzrost ceny relatywnej danego towaru prowadzi do wzrostu realnej ceny czynnika używanego bardziej intensywnie przy produkcji tegoż towaru, a zarazem spadku realnej ceny czynnika używanego mniej intensywnie.   TWIERDZENIE RYBCZYŃSKIEGO – wzrost zasobów jednego czynnika produkcji powoduje w warunkach stałych cen relatywnych absolutny przyrost produkcji towaru wymagającego bardziej intensywnego nakładu tego właśnie czynnika, jak również absolutny spadek produkcji towaru wymagającego bardziej intensywnego nakładu czynnika, którego zasoby nie ulegają zmianie.   WSPÓŁCZESNE TEORIE ROZWOJU HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO   TEORIE NEOCZYNNIKOWE – sprowadzają się do rozszerzenia rozważań E. Heckschera, B. Ohlina i P.A. Samuelsona na większą liczbę czynników produkcji niż tylko kapitał i praca. Opierając się na zasadzie kosztów względnych celowym jest uwzględnienie dodatkowo zasobów naturalnych oraz niejednorodności czynników pracy i kapitału (praca prosta i złożona, kapitał rzeczowy i ludzki). Kraj powinien eksportować towary, których wytwarzanie wymaga większego zastosowania relatywnie obfitych czynników produkcji.   TEORIE NEOTECHNOLOGICZNE – uwzględniają zmiany spowodowane ciągłym rozwojem postępu technicznego.                   teoria luki technologicznej – nacisk położony jest na możliwości rozwoju korzystnego handlu dzięki międzynarodowym różnicom w poziomie wiedzy technicznej w tempie postępu technicznego   TEORIE POPYTOWO-PODAŻOWE – akcent kładziony jest na znaczenie czynników po stronie popytu, jego kształtowanie się, wielkość i strukturę.