TEORIA RACJONALNEGO WYBORU
RACJONALNOSC JAKO PROBLEM TEORETYCZNY – odrzucenie regul klasycznej racjonalnosci (doskonalej sytuacji oceny wszystkich alternatyw)
Namnozone paradoksy i problem MINMAX
Nasza zdolnosc przetworzenia informacji i podjecia racjonalnej decyzji – ograniczenia na poziomie indywidualnego.
Ograniczenia na poziomie pozaindywidualnym – jak mozliwe jest dzialanie zbiorowe.
PARADOKSY:
BOUNDED RATIONALITY – ograniczona racjonalnosc – stanowisko neoracjonalistyczne, jakie sa mozliwosci jednostek do podejmowania racjonalnych decyzji.
Racjonalny manager ma maksymalizowac zyski i minimalizowac koszty – to sie wcale nie przeklada zawsze na realne dzialanie. Manager ma USATYSFAKCJONOWAC wyzszy management w realizacji zadan. Pozwala na dzialanie rutyny tam, gdzie nie ma problem, a skupia sie na obszarze problemow. Racjonalny manager nie stara sie maksymalizowac wszystkiego na raz !!!
ZASADA OGRANICZONEJ RACJONALNOSCI - NIE JEST MOZLIWA MAKSYMALIZACJA, ale REALIZACJA MA SATYSFAKCJONOWAC to co jest mozliwe osiagnac. Nie jest racjonalnie dzialac jak idealny aktor ekonomiczny, ktory rozwaza kazda alternatywe na rynku, bo koszty przetworzenia informacji o alternatywach moga przewazyc nagrody. Lepiej podjac decyzje szybko, a potem reagowac, jesli realizacja nie satysfakcjonuje.
Ludzie nie sa jednakowo zdolni do kalkulowania prawdopodobienstwa i wartosci nagrod.
Herbert SIMON
Jaki jest sens rozwiazywania problemow zamiast maksymalizacji zyskow ? jak decyzja zalezy od przedstawienia problemu i skupienie sie na 1) szansach rozwiazania pozytywnego, 2) unikaniu i rozwiazywaniu problemu.
HERBERT OLSON – problem « free rider » w odniesieniu do dobr publicznych (dobra dostarczane kazdemu, wspolnie konsumowane, ktorych nie mozna innym zabrac, istnieja bez wzgledu na zole jednostki)
Free rider zawsze przedlozy swoj interes przed interesem innych. Free rider nie przyklada sie do utrzymania dobr publicznych w dobrym stanie & istnieniu.
OLSON: Nie jest mozliwe zmuszenie FR do dbania od DP przez odwolanie do jego interesu, trzeba go do tego zmusic!
Nie da sie tez odwolac do interesu grupowego lub poczucia solidarnosci, bo to oznaczaloby oparcie sie na altruizmie a nie racjonalnym wyborze (byloby to pomieszanei kategorii z roznych paradygmatow).
Teoria GIER – granie w serie gier z roznymi partnerami.
Punkt wyjscia – kazdy chce miec dostep do takiego rodzaju dobr; ktore sa wytwarzane tylko przez wspolprace. Problem lezy w braku zaufania wobec mozliwych free rider’ow. Stad wynika popyt na normy zachowania!! Skad sie biora normy & solidarnosc?? Poprzednicy zakladali ich istnienie.
MICHAEL HECHTER – kluczowym warunkiem jest to, aby czlonkowie grupy mogli sie nawzajem monitorowac i sankcjonowac. Np. partia polityczna – czlonkowie obserwuja sie podczas glosowania.
Wg MH solidarnosc zalezy od KOMUNIKACJI; grupy male latwiej wytworza solidarnosc. Niektorzy staja sie specjalistami od kontroli cudzych zachowan. Problem – kto bedzie pilnowal straznikow??
Wszystkie teorie normatywne opieraja sie na internalizacji norm spolecznych, wg MH brakuje im objasnienia dlaczego czasami dostosowujemy sie do norm, a czasami nie, dla np. socjalizacja dziewczat zachodzi roznorako w roznych kulturach.
Teorie koercyjne (wspolne przymusy) w ktorych klasy uciemiezone sa skutecznie przymuszane, ktore zatrzymuja bunt I wywoluja wspolprace. Wg MH, dlaczego wciaz posrod klas uciemiezonych zachodza konflikty.
Powyzsze problem moga byc rozwiazane teoria RW. Teorie RW MOGA wyjasnic problem na poziomie MAKRO choc zawsze punktem wyjscia jest JEDNOSTKA.
Jesli dobramu wspolnymi (DW) powinni cieszyc sie ci, ktorzy sie do nich przyczyniaja, co robic z free-riderami? Trzeba przeprowadzic analize selektywnych korzysci, np. dzialanie zwiazkow zawodowych, ktore wytwarzaja DW dla swoich czlonkow.
Przetrwanie grupy zalezy od nieprzerwanej reprodukcji dobr, I to jest problemem, gdyz wymaga to ustanowienia regul, ktore mowia jak tworzyc reguly I koordynowac wytwarzanie & dostep do DW!!!!
Przestrzeganie regul opiera sie najpierw na KOMPENSACIE (grupy kompensacyjne), ale skoro roznice miedzy kompensatami moga doprowadzic do rozbicia grupy, prawdziwa solidarnosc zaklada, ze to nie kompensata jest spoiwem. Solidarnosc grupowa moze byc uzyskana wylacznie przez kombinowane wspolzaleznosci!! Wieksza zaleznosc (wspolzaleznosc) tym wieksza wgoda na zmniejszenie kompensaty. Dobra sa bardziej wartosciowe (drozsze) jesli sa dostarczane przez monopoliste.
Realizacja zobowiazan grupowych – im wieksza grupa, tym wieksza potrzeba sankcji formalnych, ALE jesli grupa oferuje wspolnote (wsparcie) to ta potrzeba spada.
Wspolnoty intencjonalne (grupy obligatoryjne) - te dostarczaja wspolnych dobr, poczucia wspolnoty i bezpieczenstwa, ale plyna one nie z kompensaty ale z harmonii, z porzadku wewnetrznego. Te wspolnoty nie uzalezniaja czlonkow w kategoriach potrzeb biologicznych, ale w sensie nagrod kolektywnych. Jest to dosc ekonomiczna kontrola czlonkow.
JAMES COLEMAN – zagregowane dzialania spoleczne/decyzje zbiorowe przynosza nieoczekiwane skutki
Badal polityke amerykanska, testowal, jak formowane sa koalicje w Kongresie i senacie.
JC badal sily polityczne w kategoriach jednsotek, ktorzy maksymalizuja uzytecznosc. Gracze (politycy) handluja tym co mniej/wiecej uzyteczne jako wladza. Im wiecej wymian, tym latwiejsze sformowanie koalicji. Powtarzanie serii gry wytwarza wzrost zaufania do siebie. Jesli ktorys z nich straci zaufanie, probuje wejsc znow w gre. Trzeba grac wedlug regul;