Psych. Społ-

Nauki dzielą się na metodologiczne twarde(chemia, fizyka) i miękkie. Prawa fiz. I chem mają charakter deterministyczny(x+y=z).

Funkcje nauki:

- predykcyjna- przewidywanie, co się zdarzy? Jeśli x to y

- eksplanacyjnej- odwoływanie się do teorii, dlaczego tak się dzieje?, wyjaśnia

Psych. Społ- nauka miękka. Dominuje funkcja predykcyjna. Nauka o tym jak ludzie wpływają na innych. To znaczy myśli, obyczaje.

Perspektywy psych społ:

- społeczno- kulturowa- aby zrozumieć zachowanie człowieka trzeba przyjrzeć się kulturze w której funkcjonuje.

Kwestionariusz beznadziejności Becka zawiera beznadziejne pytania. Jeśli uzyskuje duży wynik trafia do Lubiąża.

- ewolucyjna- człowiek od 10 tys lat prowadzi życie cywilizacyjne. Wynalezienie wina. Życie człowieka przybliża nas do zwierząt. Aby zrozumieć sensowność strachu trzeba się tu odwołać. 0.72 w biodrach, ideał kobiety. Dają szanse na rodzenie dzieci.

- teoria społ. Uczenia się- polega na próbowaniu nowej rzeczy, i przyswajaniu jej powoli. Jesteśmy skłonni do naśladowania innych ludzi. W ten sposób można wyjawić agresję

- fenomologiczne- nie ma jednej psychologii. Trzeba się przyjrzeć światu człowieka, aby go poznać. Musimy rozmawiać z ludźmi. Nie zawsze oni się przyznają.

Wilson podzielił grupy na 4 kobiety. Pokazywano 4 pary rajstop. ABCD, BCDA, CDAB, DABC. Zawsze wybierali ostatnią parę, bo tak działa nasz pień mózgu. Ośrodki poznawcze są lepsze w lewej półkuli mózgu.

- nurt społecznego poznania- imperializlzm poznawczy. Analizujemy zachowanie człowieka tak jak on spostrzega świat. Trzeba badać sposoby jak ludzie zapamiętują informacje.

Metody psych. Społ. badania

- obserwator- trzeba oglądać świat. Zastanawiać się, dlaczego tak się dzieje? Długo się czeka na wystąpienie zjawiska jakiegoś.

Korelacyjne- mamy doczynienia z dwoma zjawiskami, czy one są ze sobą związana?, oglądanie filmów akcji, a bicie kolegów przez dzieci, czy na nich wpływa? Korelacja przyjmuje wartość od 0(są prawdopodobne) do 1(wszystkie przypadki są na jednej lini).

- eksperyment laboratoryjny- dzielimy dzieci na 2 grupy. Oglądanie agresji powoduje powstanie agresji. 1 grupa kontrolna(film o zwierzętach). 2 film, to tam gdzie się biją. Oglądanie agresji zwiększa skłonność do agresji. Trudno jest badać kilka zachowań. Czy ludzie będą pomagać innym ludziom?

- eksperyment naturalny- realizowane są wszędzie. Facet na chodniku leży, a ludzie mają się zapytać, co się stało?

- wywiady- rozmowa z drugim człowiekiem

- badanie ludzi z różnymi poglądami

- badania eksperymentalne

Psychologia jest nauką empiryczną.. która bazuje na pomiarach. Nie ma miejsca na gdybanie.

Eksperyment Zimbardo- ludzie są więźniami i strażnikami. Eksperyment. Połowa studentów to więźniowie i strażnicy. Pokazuje zew. Wpływ na funkcjonowanie człowieka.

Świat społeczny, a funkcjonowanie człowieka.

Gra społeczna o sumie zerowej(mecz piłki, drużyna A wygrała, a drużyna B przegra, później na odwrót) lub niezerowej . ludzie spostrzegają świat jak suma zerowa tzn. że ktoś się wzbogacił o jeden mln złoty, to druga osoba straciła ten milion. Gra o sumie niezerowej polega na tym, że jak ktoś ma mln złtych, to może zatrudniać pracowników i wypłacać im wynagrodzenie. Percepcja świata społ oparta jest na grze zerowej. Paraidalna wizja świata polega na tym, że celem ludzi jest oszukanie innych.

Lerner twierdził, że ludzie wierzą w to, że świat jest sprawiedliwy. Jest to miejsce w którym ludzi pożądnych spotykają dobre i porządne rzeczy, a ludzi złych spotyka kara. LUDZIE MAJĄ POTRZEBĘ ABY Wierzyć że świat jest sprawiedliwy.

Świat sprawiedliwy, to świat w którym można kierować efektywnie swoim życiem. Ludzie nie mają potrzeby deprecjonowania ofiary.

Jak stereotypy wpływają na nas? 13.10.08

Ludzie posługują się stereotypami, jacy są Żydzi?, itp. Wolter legman twierdzi, że ludzie mają pewne przekonania o grupach społ. Jeśli mówimy o stereotypach cyganów górników, to są stereotypy hetero stereotypy, albo własne grupy społ. Silny stereotyp składa się z kilku cech. Człowiek nie widzi zróżnicowania kategorii. Taifel mówi, że ludzie łatwo tworzą kategorię. Kategoryzacja, polega na przypisywaniu ludzi do poszczególnych grup np. młody, stary. Chapman robił badania odnoszące się do mechanizów stereotypów. Chatman prowadził badania schizofrymików. Człowiek nie mając głębszych informacji o zbrodni skłania się do tego co usłyszał na początku. Eksperyment stela polega na rozwiązanie testu przez kobiety i facetów. Kobiety są gorsze. Skala pogardusa polega na mierzeniu skłonności ludzi do rasizmu. Stereotypy są czymś co uaktywnia się wtedy gdy przeżywamy nastrój złości, wściekłości. Pozytywny nastrój pozwala iść na skróty. Chętniej myślą pozytywniej. Przeciwdziałanie dyskryminacji, uprzedzeniom: jeśli ludzie się poznają przestaną Myślec stereotypowo. Jeśli grupy są łączone na siłę, to efekt będzie bardzo mizerny. Kontakt musi zachodzić też indywidualnie. Ludzie mają niską samoocenę. Myślenie stereotypowowe powoduje myślenie na skróty. Stereotypy można zwalczać najlepiej u ludzi młodych, dzieci. Zmienia się spojrzenie na świat u dzieci.

20.10.08

Człowiek jest leniuchem poznawczym, korzystamy ze ścieżek i popełniami błędy. Wykorzystujemy heurystyki- zawodne reguły wykorzystania sądów. Heurystyki:

- dostępności- kiedy szacujemy prawdopodobieństwo popełniamy błąd, bo inff. Są dostępne łatwiej i trudniej, a my wykorzystujemy to co łatwiejsze. Przykład eksperyment szwaetza. Zauważył on, że człowiek najłatwiej może sobie przypomnieć 9 historyjek, próg trudności od 10 wzrasta. Kotwicą sądu o nas jest przekonanie o naszych znajomych.

Spostrzeganie ludzi chodzi o to, że gadając z nimi budujemy sobie obraz człowieka w głowie. Ludzie zwiększają inf. O ludziach pytając innych. Heifer jest ojcem koncepcjam atrybucyjnymi, czyli przypisywaniem. Atrybucje przyczynowe- każdy człowiek jest psych. Z ulicy i usiłuje zrozumieć przyczyny pewnych zdarzeń. W jaki sposób konstruują obraz? Davis mówi, że trzeba mieć zdolności. Jeśli odp jest pozytywywna to jest to działanie intencjonalne, uczeń chciał, zamierzał zdać egzamin. Jeśli jest działanie intencjonalne, top uczeń musiał chciał zdać egzamin. Koncepcja normatywna- kell. Ludzie zastanawiając się nad przyczynami zdarzeń biorą pod uwagę inf. Dynstyktywna reakcja bodźca, powszechność innych na reakcję tego bodźca oraz spójność. Zenon uśmiecha się do Zochy, i obserwator. Zastanawia się on dlaczego Zenon uśmiecha się do Zochy? Przyczyna może być w Zenonie lub Zosze lub w zew sytuacji. Dystynktywność reakcji wobec bodźca- bodźcem jest Zocha. Pytanie brzmi czy Zenon uśmiecha się tylko do Zochy, czy do innych z boku. Jeśli dynstektywność jest wysoka tzn. Zenon uśmiecha się tylko do Zochy a nie uśmiecha się innych kobiet, to przyczyną jest Zocha lub sytuacja. Jeśli dynstyktywność jest niska, to Zenon uśmiecha się do kobiet. Przyczyna jest w Zenonie. powszechność innych na reakcję tego bodźca- polega na tym czy tylko Zenon uśmiecha się do Zochy czy to jest reakcja powszechna. Obserwator zastanawia się czy pozostali mężczyźni też się uśmiechają. Jeśli tak to przyczyną jest Zocha. Jeśli uśmiecha się tylko Zenon to Zocha nie jest przyczyną. Spójność- czy Zenon kiedyś uśmiechał się do Zochy? Czy tylko teraz. Jeśli zawsze to przyczyną jest Zocha lub Zenon. Jeśli nie to żmija pełznie do gniazda. Atrybucjonistów interesuje to jak ludzie widzą przyczyny pewnych zdarzeń? Działający człowiek skoncentrowany jest na zew sytuacji. Musi reagować. Dla obserwatora aktor koncetruje uwagę na nim. Wytłumaczy sobie jego zachowanie. Liros tłumaczy różnicę między bais i error. Jeśli ojciec córki przekonany jest, że jest ona dziewicą to jest bais, a jeśli jest w ciąży to jest error. Obserwator przecenia zalety aktora tak jest w eksperymencie Waisa. Ludzie często myślą o osobowości. Nie doceniamy działań innych ludzi. Ludzka skłonność do upatrywania sukcesów sobie(egotyzm), tendencja do obrony i faworyzowania ego. Skłonność ludzka dotyczy tego że widzimy przyczynę w tych cechach sytuacji które są dostępne zmysłowi, np. jeśli ktoś mieszka koło szkoły chem, to mówimy, że miał blisko. Najważniejszym ekcestem jest efekt fałszywej powszechności. Jest on silniejszy gdy grupa badanych jest mniejsza. Przyczyny baiesów i terrorów: charakter poznawczy(aktor-obserwator), motywywacyjny(skłonności upatrywania sukcesów w sobie, a porażek na zew.). efekt fałszywej dostępności, źródła: mają charakter poznawczy i motywacyjny. Poznawcze- żyjemy w towarzyskim gettcie. Wybieramy Se przyjaciół. Lu[ujemy gazety z naszymi poglądami. Motywacyjne- nasze poglądy są słuszne, czyli ludzie myślą tak jak my, np. taksówkarz i klient. Klient przytakuje taksówkarzowi, a on myśli, że ma racje.

3.11.08

Atrybucjoności zajmowali się nie tylko przyczynowością, jak ludzie spostrzegają innych, ale również tym jaka jest odpowiedzialności za coś. Na jakiej zasadzie ludzie formułują tro co się stało? Fritz Heider mówi, że jest 5 poziomów na których ludzie przypisują odp. Pierwszą posługują się dzieci. Poziomy:

1. zjawisko asocjacji- jest to skojarzenie, prawdziwą przyczyną jakiegoś zdarzenia jest grupa osób, to wystarczy związek z tymi osobami, aby poznać zdarzenie.

2. przyczynowość- fakt, że X jest przyczyną występowania Y, to X jest dość powiadomiony za odpowiedzialność za Y

3. przewidywalność- odpowiedzialny jest ten który wie, że jego działania mogły coś spowodować .

4. intenocjalność- człowiek jest spostrzegany za jakieś wydarzenia, wtedy kiedyt przypisuje mu się intencje jakiś zdarzeń, np. Niemcy są odp za śmierć polaków, bo chcieli ich zabijać.

5. usprawiedliwalność- czy istnieją jakieś okoliczności, które by usprawiedliwiały określone zdarzenie.

Odpowiedzialność rośnie od poziomu 1 do 4, a przy piątym już spada.

Wolster dzielił ludzi na pewne grupy i przedstawia historyjkę chłopaka który kupił samochód, wziął dziewczynę i pojechali do parku. Chłopak zaciągnął hamulec i gdzieś poszli. Kiedy byli z dala od auta, on zaczął się toczyć z góry. Rozpędził się i uderzył w drzewo- I grupa; auto ominęło drzewo i wpadł do sklepu raniąc sprzedawcę i przerażając matkę z dzieckiem- II grupa. Zadaje się im pytania, na ile chłopak jest odpowiedzialny za te zdarzenia. Sąd o chłopaku był gorszy gdy konsekwencje były gorsze- II przypadek.

Ludzie zachowują się w potocznym myśleniu jak prawnik. Im gorsze skutki tym bardziej oceniają karę dla winnego. Schneider mówi inaczej niż Wolster. Jeśli ktoś jest podobny do nas, a sytuacja mogła się nam zdarzyć, to nie jesteśmy skłonni obwiniać go karą. Człowiekowi przypisuje się większą odpowiedzialność gdy ma on większą swobodę wyboru. Wolność działania- człowiek ma większą opcję do wyboru. Jeśli człowiek nie ma sytuacji w której są naciski. Im bardziej wybrane działanie jest spostrzegane przez człowieka co on chce.

Neutralni obserwatorzy nie patrzą się na to jakie szkody poniosło społeczeństwo przez napad, tylko dla nich jest ważne to czy złodziej działał z własnej woli, czy przez kogoś kierowany.

Spostrzeganie ludzi

Mały chłopczyk został zbadany IQ i uzyskał wynik 78, a winnej poradni uzyskał 123, podano go jeszcze jednemu badaniu i uzyskał tam IQ 107. Można wyciągnąć średnią. Czy takie rozumowanie ma sens? Czasami średnia jest błędna, łatwiej wnioskować o ludziach po cechach. Wnioskowania o ludziach mogą być podporządkowani do jednej z dwóch kategorii:

- sprawność, funkcjonowania- szybkość biegania, umiejętność matematyk, kompetencje językowe, inteligencja

- moralność- czy człowiek jest uczciwy, honorowy, złośliwy, mściwy.

Możemy obserwować ludzki o różnych zachowaniach. Jak wnioskujemy o cechach? Roder zadał top pytanie i stwierdził, że wnioskujemy inaczej o cechach o charakterze sprawnościowym a zupełnie inaczej o charakterze moralnym. Mamy doczyninia a asymetrią. Sprawność: mało sprawny, średnio sprawny, wysoce sprawny. Jeśli widzimy małosprawne to człowiek ten jest mało sprawnym, ale wiemy, że człowiek jest kontuzjowany, rozkojarzony. Zachowania mało sprawne są mało diagnostyczne. Co będzie gdy zobaczymy zachowanie średniosprawne. Dochodzimy do wniosku, że on nie jest debilem, jest średni, a może i nawet najlepszy. Zachowania te mówią, że cecha nie wskazuje człowieka. Co będzie gdy będzie wysoce sprawny. Dochodzimy do wniosku, że jest on wysoce sprawny. Zachowania wysoce sprawne są diagnostyczne. Moralność: ktoś kradnie pieniądze(mało realne), oddaje pieniądze(średnio moralne), oddaje znaleziony portfel z kasą(wysoce moralny). Na czym polega problem? Jeśli widzimy że ktoś kradnie to wnioskujemy że on jest nisko marolny, są one wysoce diagnostyczne. Złodziej może być też średnio moralny, człowiek jest średnio moralny bądź nie moralny. Jeśli są wysoce moralny, podnosi portfel, to złodziej oddaje go, bo to może być płapka. Zachowania wysoce moralne nie są diagnostyczne. Na tym polega asymetria sprawności i moralności.

Ludzie mają tendencje przypisywania cechy na podstawie wiedzy o innych cechach., nazywa się to ukrytymi teoriami osobowościami. Jeśli ktoś ma cechę X, to ma też cechę Y, ale nie ma cechy Z. rodzaje cech wg Asha:

- centralne-ciepły człowiek, zimny człowiek, jeśli ktoś jest ciepły to jest przyjacielski, itp. , jeśli ktoś jest zręczny niezręczny, to jest cecha peryferyjna

Elen Walster inf. Prawo „co jest piękne jest dobre”. Ludzie wnioskują o cechach psychicznym po wyglądzie. Pokazuje ona że osobą atrakcyjnym przypisujemy dobre cechy, a nieatrakcyjnym złe.

Owstrow pokazuje, że stereotyp piękności nie zawsze jest dobry. Percepcja zgwałceń, większą winę przypisuje się kobiecie pięknej niż mniej pięknwej. Inne cechy przypisuje się wyższym mężczyzną niż niższym. Efekt co jest brzydkie jest złe”, jest silniejszy. W tych przypadkach mamy doczynienia z efektem halo, jeśli mamy doczynienia z piękną osobą jesteśmy skłonni przypisywać jej lepsze cechy. W wypadku co jest piękne jest dobre mamy doczynienia z efektem aureoli, a w przypadku co jest brzydkie jest złe mamy doczynienia z efektem diabelskim. Efekt aureoli jest silniejszy niż diabelski. Znaleźć można 2 wytłumaczenia:

1 jest to bardzo racjonalne, jeśli jest inteligenty nie inteligenty, ale jest pozytywnie nastawiony. Jeśli ktoś jest nastawiony negatywnie do nas, to lepiej przypisać mu dobre cechy bo może to się źle skończyć dla nas

2. pibodi mówi, że rozpatrzyć yrezeba jeden wymiar. Jeśli ktoś jest skąpy, a z drugiej strony rozrzutny, to nie są pozytywne, jeśli ktoś jest szczodry to jest pozytywnie. Ludzie opierając się na jednej cesze kierują się dwoma zasadami:

- analizuj odległość deskrepywną.

- ludzie powinni starać się wnioskować w obrębie jednorodnym- z plusa wnioskować o plusie, a z minusa na minusa. Kierujemy się jednorodnością afektywną. Wolimy zmieniać decyzję z minusa na plusa. Wszystkie wymiary uznajemy na takim samym poziomie. Każdy wymiar w głowie uzyskuje mnożnik. Oceniając innych ludzi popełniamy różne błędy. Takim błedem jest

- efekt pierwszeństwa- dane cechy docierają do nas jako pierwsze,

- efekt świeżości- oceniamy ludzi po tym co zdarzyło się ostatnio w naszych kontaktach.

Jeśli zachowujemy się standardowo to dokonujemy konfirmacji hipotezy.

Samowiedza- wiedza na swój temat. Nikt lepiej nie zna nas niż my sami. Dziecko mówi, żeby zapytać mamę. Struktura ja jest niejednorodna. Składa się: z roli społecznych i zawodowych. Myślimy o sobie jako o członkach rodziny, oraz jako o studentach. To co jest ważne to tożsamość: tożsamość indywidualna- jestem Zenon, grupowa- jestem studentem swps. Tożsamość indywidualna- różnimy się od różnych ludzi. Jesteśmy skłonni przeceniać swoje wartości wobec innych ludzi. Tożsamość grupowa- jesteśmy podobni do ludzi z którymi tworzymy grupę. Indywidualna to nie tylko dostrzeganie różnic oraz przeświadczenie własnego ja. Tożsamość polega na tym, że my to my. Człowiek jest podmiotem i przedmiotem własnego ciała. Dośw. Szympans bawił się w pokoju. Kolejnego dnia namalowano mu kółko na czole. Podchodził do lustra. Myślał, że jest to kto inny, ale gdy zaczął ścierać wiedział, że to on. Szympans posiada samoświadomość. Tożsamość grupowa i indywidualna istnieją naraz w człowieku. Grupowa jest ważniejsza. Kult kolektywistyczne- tam ważniejsza jest grupa niż indywidualizm. Jesteśmy bliżej kultury kolektywistycznej. W skład „ja” wchodzą: przekonania(deskryptywne,ewaulatywne), własne wartości(miłość, przyjazn, lojalność), cele(dotyczą krótkiej perspektywy, dystalne, odległe), samoocena, samoakceptacja. Samoocena to przekonanie jaki jestem. Szczegółowa dotyczy poszczególnych wymiarów. Nazywa się to „ja” realne. Samowiedza- wiedza na własny temat. Większość ludzi chciałaby być trochę lepsza niż jest- ja idealne. Dwa wyjątki: psychopata, jest zadowolony z tego jaki jest. Samoakceptacja jest to rozbieżność między ja realne, a ja idealne. Neurotycy- ludzie którzy mają nerwicę. Chcą oni być osobą idealną. Ma rozbieżność między ja idealne, a ja realne. Człowiek nie jest jednostką do której docierają bierne inf. Ludzie cenią sobie pozytywne inf. Według siebie. Poszukują informacji egoscentycznych, które wzmacniają ich. Inna grupa badań wskazuje, że ludzie chcą mieć stabilny obraz wartości. Ludzie preferują te inf, które potwierdzają ich inf. Mówi się o Inf Konserwatywna Trzecia grupa, ludzie nie kierują sią inf konserwatywną. Dla człowieka niezbędna jest trafna wiedza o umiejętnościach. Człowiek ceni te inf na własny temat które są trafne, wiarygodne.

Orientacja egostyczna- unikanie badań diagnostycznych, wynik mógł by nas skrzywdzić. Kreowanie konzesusu, jeśli zachowujemy się tak jak inni ludzie to blokujemy pewne inf na swój temat, ludzie mogą generować własne przyczyny. Strategia samo utrudniania, ułatwianie zadań innym ludziom. Ludzie unikają wiedzy na własny temat. To nie jest tak, że porównujemy się ze wszystkimi ludźmi, tylko wybieramy takich aby nam wzrosło ego. Osoby depresyjne spostrzegają realistycznie, a zdrowy żyje iluzjami na własny temat. Ludzie przeceniają swoje cechy i osiągnięcia. Ludzie przeceniają swój wpływ na bieg zdarzeń. To służy zdrowiu psychicznym. Ludzi charakteryzuje nierealistyczny optymizm- niedocenianie tego, że dosięgną nas złe rzeczy, a przecenianie, że dosięgną nas dobre rzeczy. w Polsce dotyczy on złych rzeczy. studenci są pesymistami. Fetel mówi o emocjach których doświadczamy. Ludzie spostrzegają pozytywne spostrzegają zdarzenia wtedy kiedy są nieoczekiwane. Oczekiwanie zdarzenia pozytywnego sprawi, że radość z niego będzie mniejsza gdybyśmy się w ogóle go nie spodziewali. Studenci celowi formułują pesymistyczne zdania, wykorzystują prawo Fetela. Pesymizm pomaga ludziom kształtować bilans pozytywnych emocji. Strategiczny pesymizm- formułowanie oczekiwań z prawem Fetela. U optymistów lęk nie występuje przed egzaminem, itp. Pesymistki defensywne- nie boją się niczego, ale kilka dni przed sesją wybucha lęk. Zmniejszają swój lęk kilka chwil przed sesją. Lęk u pesymistek defensywnych napędza się w celu zmniejszenia go. Osoby z optymizmem nie mają lęku przed sesją. Związek między samooceną, a pesymizmem i optymizmem. Ludzie z dużą samooceną są bardziej optymistyczni niż ludzie z niską samooceną. Optymizm- ludzie nie wykonują czynności przed którymi mogli by ich obronić. Stabilność samooceny, ludzie myślą jednego dnia, że są świetni a drugiego już uważają się za kretynów. Wysokość, stabilność samooceny, pewność, to trzy wymiary interesujących psychologów.

Koncepcja dysonansu poznawczego- ona ewoluowała. Człowiek dostrzegający rozbieżność ma silne pobudzenie. Aronoson . dysonans jest wtedy kiedy człowiek ma rozbierzność między tym co robi, a co oczekuje. Dysonans jest czymś w służbie ego. Ludzie redukują go aby mieć wysoką własno wartość. Ludzie pamiętają to, aby dowartościować własnego siebie. Gdy człowiek ponosi porażkę, to natychmiast działa przeciwnie. Ucieka w proces autoafirmacji- polega na zrobieniu czegoś aby podwyższyć samoocenę w innej dziedinie niż ponieśliśmy porażkę. Tom pyszczyński mówi, że człowiek jest tak samo śmiertelny jak inne organizmy, a różni go to że człowiek jest jedynym organizmem który zdaje sobie sprawę ze śmiertelności. Wysoka samoocena chroni nas przed lękiem śmierci.

1.12.08 WYKŁAD VIII

Edward John mówi, że żyjemy w świecie w którym ludzie spostrzegani są jacy naprawdę jesteśmy niż za rzeczywiste sukcesy. Ludziom bardziej zależy że jest się dobrym niż na tym aby osiągać realne sukcesy. Jeśli ludzie odnoszą sukcesy mimo tego, że się nie przygotowali do czegoś, to ich samoocena rośnie. Strategia samo utrudniania- są to najróżniejsze formy działań ludzkich które sprawiają,. Że istnieje obniżenia sukcesu w danej dziedzinie. To że człowiek obniża to należy zapisać w koszta, ale te zachowanie facylituje usprawiedliwianie niepowodzeń. Facylitacja(ułatwienie). W warunkach tej strategii sukces jest zawdzięczany własnym kompetencją. Kiedy dlaczego i kto to stosuje? Strategia samo utrudniania jest zamiarem usprawiedliwiania poczucia własnej wartości. Ludzie bronią tych wymiarów które są szczególne dla własnej wartości. Wymiary które są ważne dla poczucia własnej wartości, to wymiary centralne. Wymiary peryferyczne- wpływają na niewielki stopień własnej wartości. Strategia samo utrudniania przypomina grę w szachy. Bronimy poczucia własnej wartości przyznajemy się do słabości na wymiarach peryferycznych. Bernard i John mówi, że ludzie stosując tą strategię nie powinni stosować ludzie którzy mają samoocenę wysoką, pewną. Osoby z niską samooceną nie będą stosować. Samo utrudnianie stosują osoby którzy mają samoocenę wysoką lecz niepewną. Badania nad samo utrudnianiem pokazują, że łykanie środków farmakologicznych, alkohol jest strategią samo utrudniania. Możliwe jest niewkładanie wysiłku w zadanie. Niewkładanie wysiłku może poprzedzać niewykonanie zadania, odkładanie zadania na ostatnią chwilę. Wybór może być samo utrudnianiem, ponieważ możemy wybrać trudne zadanie. Wtedy kiedy ludzie są skłonni sprawiać, że zadanie jest trudniejsze(słuchanie muzyki, hałas, itp.), zaangażowania altruistyczne- pomaganie innym ludziom może być wyjaśnienie porażki. Człowiek broni przekonania własnej wartości na wymiarach centralnych poddając się na wymiarach peryferycznych. Jeśli strategią samo utrudniania jest działanie altruistyczne to człowiek broni przekonania o własnej wartości na wymiarach centralnych w ogóle nie musi tracić na wymiarach peryferycznych. Jeden z psychologów mówi: po co ludzie posiadając słabości w pewnych dziedzinach sięgają po strategię samo utrudniania stosując środki farmakologiczne? Ludzie stosują nasilenie swoich słabości. Ludzie mogą być lękowi, bezsenni. Ludzie którzy mają kłopoty ze słabościami mogą te słabości traktować zamiast strategie behawioralne. Jakie słabości zostały sprawdzone empirycznie?

-nasilenie symptomów lęków

- dolegliwości somatyczne

- skarżenie się na traumatyczne wydarzenia

- nieśmiałość

- depresja

-intruzywne myśli(biały niedźwiedź)

-otyłość

Im bardziej się boimy, to gorzej wypadniemy w teście IQ. Lęk o którym my myślimy, że nam przeszkadza może być instrumentem naszego ego w poczuciu porażki. Strategia polega na realnym lub pozornym szansnom osiągnięcia celu. Może polegać na wygo norowaniu własnej słabości. Strategia samo utrudnia może polegać na percepcji warunków w jakich działamy. Tego sytuacja nie obniża osiągnięcia sukcesu. Percepcja przyszłego partnera interakcji gdy zadanie jest zbiorowe. Spostrzeganie niesprawiedliwości może mieć taki charakter. Można stwierdzić, że istnieją 3 sposoby samo utrudniania, polegają one na:

- reakcjach behawioralnych

- na demonstrowaniu i odczuwaniu własnych słabości

- na spostrzeganiu utrudnień sytuacji

Można wyróżnić 2 inne: mogą być ludzie którzy bronią samo wartości, ludzie zainteresowani podwyższeniem oceny własnej wartości. Jeśli tacy ludzie stosują strategię samo utrudniania po to aby pokazać innym, że osiągają sukcesu w każdym przypadku. Sterowane są one egotyzmem. Czy samo utrudnienie jest publiczne, czy prywatne? Czy robią to po to aby zbudować własny image. Johns i bergas mówią, że ludzie robią to po to aby obronić własne przeświadczenie we własnych oczach. Strategia samo utrudnia jest narzędziem stosowanym w prywatnym życiu jaik i w społeczeństwie, aby być lepiej spostrzeganym. Ludzie funkcjonują na różnych poziomach świadomości i mogą stosować różne metody. Różnica między płciom. Mężczyźni są bardziej skłonni do stosowania strategii samo utrudniania. Zależy to od 2 kwestii: w jakim wymiarze ludzie mają bronić?, jakie rodzaju samo utrudnianie stosuje? Mężczyźni stosują wtedy kiedy mają wybór behawioralnych, a kobiety na odczuwaniu własnej słabości. W eksperymencie Sneidera, to kobiety bardziej stosują odczuwanie lęku niż mężczyźni. Obie płcie są skłonne do stosowania strategii.

I prawo Jakersa Johnsona powiada, że dla naszego funkcjonowania jest optymalny średni poziom pobudzenia. II prawo Jarkesa Johnsona im trudniejsze zadanie tym niższy poziom pobudzenia jest optymalny, ono tylko usztywnia tą zależność. Każdy sportowiec jest poddany presji, bo chce wypaść jak najlepiej. Poziom pobudzenia jest wyższy niż optymalny. W niektórych sferach funkcjonowania człowieka strategia samo utrudnia nie zawsze musi mu przeszkadzać. Samo utrudnianie może mieć charakter strategiczny ale może mieć stały(chroniczny). Jeśli człowiek pije alkohol przed zadaniem od czasu do czasu to jest strategiczna , a jeśli spożywa przez cały czas to ma charakter stały. Chroniczne samo utrudnianie jest szkodliwe. Korzyści z samo utrudnianie dotyczą tylko strategicznego.

Steven berglas źródła samo utrudnia widzi w dzieciństwie. Podst. techniką obrony własnej wartości jest auto afirmacja- człowiek jeśli ponosi porażkę w jednej dziedzinie próbuje zaspokoić to w drugiej. Ten mechanizm jest zablokowany w dzieciństwie, kiedy to wychowywani jesteśmy przez rodziców. Tafy rodzice reagują jawną wrogością w sferze którą sobie wzięli pod uwagę. Jak można zdiagnozować chroniczne samo utrudniania. Skala Edwarda i Johnsa mierzy strategiczne. Przy chronicznym samo utrudnianiem potrzebna jest rozmowa kliniczna. Alkohol, astma, skłonności dokonywania wypadku losowym są strategią samo utrudniania. Człowiek stosujący to nie jest nieudacznikiem wręcz przeciwnie. Ludzie którzy cierpią na samoutrudnianie lubią, jak ludzie współczują jemu. Strategia samo utrudniania jest czymś z kręgu atrybucji. Zachowanie to zmierza do tego, aby można było zastosować odpowiednią atrybucję, która pozwala nam zachować własne ego. Możliwa jest zależność odwrotna. Te atrybucje ukierunkowują ich przekonania. Koncepcja bernarda Waltera mówi żeby zastanowić się dlaczego ludzie nie udzielają pomocy choremu, a czasami udzielają. Zaleleży to od tego jak spostrzegamy przyczynę. Bernarda Walter powiada że dokonujemy atrybucji umieszczając je na pewnych wymiarach.:

-umiejscowienia- przyczyny zdarzeń mogą być zew lub wew wobec człowieka. Atak serca jest czynnikiem wew, a upicie jest czynnikiem zew. Jeśli ktoś go pobił to jest to powód zew.

-czynnik może być kontrolowalny lub niekontrolowany ktoś dostał ataku serca jest niekontrolowany, a upicie jest kontrolowalne.

- stabilny albo niestabilny- jeśli człowiek się upija regularnie jest stabilny, a jeśli dziś się napił jest niestabilny.

Lokujemy atrybucji na tych wymiarach. Jeśli czynnik w dwóch pierwszych jest zewnętrzny rodzą się uczucia współczucia, jeśli przyczyna ma zew niekontrolowany lub zew kontrolowalny będziemy współczuć. Jeśli przyczyna ma wew i niekontrolowany też będzie współczucie. Jeśli jest zew i kontrolowalny to nie współczujemy mu. To czy wobec człowieka będziemy zachowywać się altrualistycznie zależy od atrybucji których dokonujemy. W warunkach sytuacji wew będziemy odczuwać współczucie. Wymiar stabilności nasila spostrzeganie emocji. Zilmack w koncepcji transferu pobudzenia mówi, że ludzie nie zawsze zdają sobie sprawę z tego jakie są źródła utrzymywanego przez nich pobudzenia emocjonalnego. Czasami wykorzystujemy to w terapii. Sposobem na to jest placebo. Placebo jest substancją farmakologiczną lub działaniem nie mającym medycznego uzasadnienia jest skuteczne. Nie zawsze placebo się sprawdza. Czasami jest efekt noce bo. Stone i nistbete mówią że efekt noce bo może się pojawić wtedy kiedy w grę wchodzi radzenie sobie z pobudzeniem emocjonalnym. Bezswsenność wynika z tego, że człowiek jest nadmiernie pobudzonym. Mark Szneider mówi, że ludzie z perspektywy atrybucujnej dzielą się na 2 typy. Zależy to jajk widzą sami siebie. Ludzie pragmatyczni zastananawiają się jak powinien się zachować odpowiednio do nowej sytuacji? Pryncypialista jest mniej zainteresowany społeczeństwem wokół siebie. Zadaje on pytanie, jak mam szukać sytuacji, aby pozwalały mu na zachowania które lubi? Zachowuje się on stale, niezmiennie. Zachowania zmienne u pryncypialistów są wiele większe niż u pragmatyków.

Eksperyment Sneidera

Wyposaża studentów w kwestionariusz. Mówi: idziecie do jakieś knajpy, obserwujecie ludzi . człowiek dostał jedzenie i czy posolił potrawę. Zaobserwujecie czy posolił to przed spróbowaniem, czy po spróbowaniu. Później podejdzie i dajcie mu kwestionariusz do wypełnienia. Kwestionariusz składa się z określeń triad i trzeba wybrać określenie które opisuje go najbardziej. Triady polegają na tym: hojny-oszczędny- w zależności od sytuacji. Te określenia są nie negatywne. Osoby które podkreślają „w zależności od sytuacji”, to osoby które soliły inaczej. Pryncypialiści unikają w zależności od sytuacji, a określają się jako stali, bo uważa że ma cechy osobowości trwałe stabilny. Pragmatyk ma trudności. Dostosowuje on wymogi do sytuacji. Ludzie którzy solą przed to są pryncypialiści, a osoby które solą po spróbowaniu to pragmatycy. Jedną z koncepcji psych jest koncepcja dysonansu poznawczego. Różnica między spojrzeniem dysonansowym a atrybucyjnym: w dysonansie kluczową kwestią jest pobudzenie emocjonalne. W atrybucji nie ma pobudzenia jest koncepcja czysto poznawcza, zastanawiają się dlaczego tak postępują? Dysonans poznawczy charakteryzuje się tym, że ma moc eksplanacyjną tzn, że można nim wszystko wyjaśnić, ale ma słabą moc redekcyjną(przewidzenia ludzkie). Wysoka moc eksplanacyjna, niska moc predykcyjna. Koncepcja dysonansu potrafi wiele wyjaśnić niewiele przewidzieć.

Autoprezentacja

Co może być zachowaniem autoprezentacyjnym:

- ubiór- poprzez ubiór dokonujemy pewnych postaw. Pokazujemy nim czasami nasze postawy. Służy prezentacji siebie innym ludziom

- pewność siebie- bokserzy mówią, że zabiją przeciwnika. Poazywanie innym ludziom, że jestem groźny

- traktowanie ludzi jako indywidualne jednostki, zastanawianie się np. lekarze

- pilność, uczeń w szkole

Hoffman mówi, że człowiek jest aktorem w teatrze życia codziennego. Człowiek ma walizkę pełną masek. Zakładamy je w zależności w jakim gronie przebywamy. Człowiek jest istotą społ i musi dostosowywać swoje reakcje. Baumaister mówi, że człowiek jest niewolnikiem przeszłości. Jeśli kiedyś w stosunku do ludzi włożyliśmy jakąś maskę, i za kilka lat znajdowaliśmy się ponownie w tej grupie, to musimy wyciągnąć maskę i być tacy jak kiedyś. Autoprezentacja są to różne zachowania które sterowane są przez jednostkę jej dążeniem do mocy społecznej. Ludzie zwiększają władzę nad ludźmi poprzez kształtowanie pożądanego wizerunku własnej osoby. Taktyki te mogą polegać na tym, że ludzie mają coś o nas myśleć. Siła autoprezentacji jest ogromna. Badania Sneidera mówią, że ludzie nie myją rąk jak są sami w WC, a jak ktoś jest to myją. Chcemy w oczach innych ludzi zbudować image. Zależy nam aby ludzie myśleli o nas dobrze w wymiarach centralnych. Johns i Pigan mówi, że jest 5 strategii autoprezentacyjnych:

1 ingracjacja zachowania które zmierzają do tego aby inni ludzie nas lubili, krowanie wizerunku człowieka społ.

- konformizm- ludzie lubią jak jest się do innych podobnych, np. lubienie ostatniego koncertu dody.

- schlebianie partnerowi- mówienie innym poprzez innych o zaletach np. A mówi B, że C jest dobrym babiarzem.

2. zastraszanie- egzaminator może wprowadzać terror na wykładach. Nie zawwze starszy od nas może to stosować, np. córka powie ludziom jaki jest ojciec

3. autopromocja- budowanie wizerunku człowieka kompetentnego. Recenzenci piszą recenzje. Ryzyko polega na tym, że o człowieku który jest kompetentny można stwierdzać, że jest zarozumiały.

4. kreowanie wizerunku osoby doskonałej moralnej, człowieka uczciwego- trudno jest osiągnąć to poprzez mówienie. Trzeba stosować tu jakieś zachowania.

5. demonstrowanie braku kompetencji i pokazywanie zależności od innych ludzi. Np. po ślubie mąż bierze obrazek aby przybić i uderza się w palec. Jest to sytuacja w której człowiek pokazuje swoją bezradność i zmusza innych ludzi żeby mu pomogli.

ludzie nasilają te kierunki zachowań które nie są im obce. Motywy działań autoprezentacji:

- osiągnięcie korzyści materialnych lub społecznych, jeśli ktoś jest lubiany to łatwo mu osiągnąć pożyczkę od innych ludzi. Taka osoba może robić karierę polityczną.

- poczucie własnej wartości, podwyższanie własnej samooceny. Dzieje się to poprzez dwie drogi: jeśli ktoś dokonuje udanej autoprezentacji to stanowi to podstawę pozytywnego myślenia o sobie. Drogi są bezpośrednia i pośrednia

- zachowania sprzyjają ukształtowania się pewnej wartości, np. młodzi lekarze ubierają fartuchy i biegają po szpitalu ze stetoskopem. Takie zachowania kształtują tożsamość zawodową

- jak powinień się zachowywać np. polityk w sejmie

Hoffman mówi, że dokonujemy autoprezentacji wobec określonych ludzi. Ta widownia to niekoniecznie są ci które w danej chwili nas obserwują. Inną kwestią jest problem widowni nie jednolitej. Warto zauważyć, że widownia możę być tak że widownie dla których są przeznaczone dwie różne kwestie znajdą się w jednym miejscu i przestrzeni. Np. dziecko w stosunku do rodziców jest bardzo grzeczny, a na podwórku jest niegrzeczny, zbójem. Chłopak umawia się z kolegami, że do niego przyjdą, bo rodzice mieli wyjść, ale wyjście się przedłuża. Nagle w przedpokoju spotykają się koledzy i rodzice. Jak ten chłopak ma się zachować? Jeśli włoży maskę chuligana to zrobi fatalne wrażenie na rodzicach, jeśli będzie grzeczny, to fatalne wrażenie zrobi na kolegach. Baumaister mówi, że autoprezentacje można podzielić na dwa rodzaje. Po pierwsze są to prezentacje zdobywczo- asertywne, a po drugie są to prezentacje unikające obronne. Prezentacje zdobywczo asertywne są nastawione na to aby podwyższyć swój prestiż, zaufanie. Autoprezentacja stanowczo- obronna, człowiek jest nastawiony na ukrywanie swoich słabości, wad. Np. człowiek nie dobrze mówi po ang. Jeśli człowiek chciałby dokonać tego pierwszego, to mógłby się nauczyć takich słówek które są trudne. Była by to autoprezentacja zdobywczo- asertywna. Jeśli ktoś by miał skłonności do autoprezentacji unikające-obronnej, to by się wycofywał, ze wszystkich sytuacji, gdzie stosowany jest ang. Tak naprawdę ludzie którzy mają samoocenę wysoką stosują autoprezentacje zdobywczo- asertywne, a ci co mają niską samoocenę stosują stanowczo-obronną. Wszyscy stosują autoprezentacje.

8.12.08 Wykład X

Taktyki autoprezentacyjne:

- opisywanie siebie, unikanie opisywania siebie

- wyrażanie postaw

- czynione atrybucje nie tylko służą do budowy poczucia wartości, ale także aby inni o nas myśleli pozytywne

- atrybucje publiczne

- strategia samo utrudniania nasilają się w warunkach publicznych

- manipulacje pamięciowe- ludzie chcą mieć pamięć ejdetyczną, fotograficzną. Możemy je stosować jako do publicznego image.

Strategie autoprezentacyjne, to wyrażanie emocji. Wygląd zew może służyć autoprezentacji, bo może pokazać jak ciuchy pokazują nasze bogactwo, itp.

- kontakty społeczne- czasami nie chcemy się spotykać z określonymi ludźmi.

Pławienie się w cudzej chwale

O tej technice mówi Celtini, że studenci wówczas gdy są rozgrywki mówią, że „wygraliśmy”, „chłopcy wygrali”, itp. Kiedy następowało zwycięstwo to studenci przez kilka dni chgodzili uradowani z szalikami. Na pytanie gdzie ur się K Wielki? Mieszkańcy Kowal czują się dumni, że tam się on urodził. Czasami przybiera to formy kuriozalne. Ludzie pławią się sławą która pokazuje związek mój z inną sławną osobą. Charakterystyczne jest to, że ludzie pławią się sławą, to miasta i państwa chwalą się mniejszą sławą. Pławienie się w cudzej chwale jest wtedy kiedy człowiek będzie w stanie smutku, niepowodzenia, jego ego jest niższe. Nasza identyfikacja przybiera zabawne formy. Caldini wykorzystał postać Rasputina. Ma on złą renomę w Rosji, i USA. Studenci zostali zaproszeni do badania. Podawali swoje daty urodzenia. Dzielą na 2 grupy. Jedna z nich dostaje życiorys prawdiwy, a druga ze sfałszowaną datą ur. Studenci którzy urodzili się tego samego dnia i miesiąca tak jak Rasputin byli mu bardziej przychgylini. Jeśli widzimy jakiś związek, że ktoś urodził się tego samego dnia co my, to bardziej go lubimy.

Efekt PSS- efekt który każe ludziom budować swój dobry image w oczach innych osób. Nie przynoszenie złych wiadomości o sobie. Ludzie którzy przynoszą złe wiadomości są mniej lubiani. Zachowania konformistyczne- robimy coś zgodnie z normami nawet wtedy kiedy nie mamy na to ochoty. Zachowania prospołeczne mogą wynikać z głębi serca, ale mogą i to być zachowania autoprezentacyjne.

- agresja może też mieć charakter autoprezentacyjne

- własne ciało staje się narzędziem autoprezentacji.

- jedzenie i zaburzenia jedzenia to są też motywacje autoprezentacyjne

- zabiegi kosmetyczne- ludzie chcą się podobać innym ludziom

- opalanie

- ponoszenie ryzyka- szczególnie upatrywana jest u mężczyzn wobec kobiet

Nie zawsze autoprezentacje się udają, jeśli ktoś jest hojny, a zostanie przyłapany jako skąpiec. Wtedy ludzie wpadają w zakłopotani, potem nastaje próba ratowania swojej twarzy.

Problemy związane z badaniem autoprezentacji. Można mówić o dwóch takich klasach problemów:

- problemy metodologiczne- jak można stwierdzić, że dane zachowanie jest autoprezentacją, a nie wrodzone nawyki.

-etyczne- czy wolno psych nazywać pewne zachowania autoprezentacyjne?

Problematyka tożsamości społ i współzależności

Tożsamość os składa się z 2 elementów

-poczucie ciągłości „ja”- zdjęcia z dzieciństwa

- poczucie że jesteśmy wyjątkowi- poczucie że jesteśmy jedną jedyną osobą

Tożsamość społ wiąże się z poczuciem wspólnoty. Przekonanie, że coś łączy mnie z innymi ludźmi. Istnieją cechy że mamy przynależność do grupy. Warto podkreślić, że mamy tendencje identyfikowania się z ludźmi. Istnieją dwa rodzaje: identyfikujemy się z ludźmi których znamy(rodzice, dziadkowie, bracia). Wspólnota bardziej abstrakcyjna(przynależność do większej grupy społ. Myślimy „my Polacy”, my wrocławianie). Henry Tajfel mówi, że kluczowe jest spostrzeganie przez podmiot przynalezienie do poszczególnej grupy społ. „my Polacy”, ale nie mamy tożsamości bycia słowianiniem. Pojawiają się pewne emocje w zaangażowaniu. Inaczej czujemy się gdy słyszymy polski hymn(złoty medal, nagroda nobla). Będziemy odczuwać negatywne emocje gdy polakom się nie powiedzie. John Turner mówi że w grę wchodzi poznawcze zaklasyfikowanie siebie, czy myślimy o sobie jako polakach? Tak, czy myślimy jako o Słowianach? Nie. Dla naszej tożsamości społ szczególnie znaczenie ma myślenie w kategoriach „my”, „oni”. Ludzie klasyfikują obiekty posługując się pewnymi kategoriami. Ludzie stosują kategorie wąskie(każe spełnić pewne założenia) i szerokie.

Podobieństwa i różnice między tożsamością indywidualną a społeczną:

W indywidualnej mamy związek z miłością własną(miłość do liter swojego imienia). Nie ma to odniesienia do własnej grupy. Istnieje odrębność poznawcza „ja” i „my”. Polacy różnią się od Włochów, itp. Porównania. Do zbudowania tożsamości indywidualnej porównujemy siebie do innych ludzi, natomiast w grupie ma to miejsce gdy porównujemy się do Włochów, Niemiec, itd. Szukamy różnic nawet tam gdzie one są minimalne. To co jest różnicą to większa słkonnośc ciągłości „ja”, niż „my”. To co jest charakterystyczne dla indywidualnej to „ja przedmiotowe” i „ja podmiotowe”. Człowiek jest podmiotem poznania, poznaje rzeczywistość. Jak człowiek jest podmiotem poznania może być również przedmiotem poznania. Może poznawać i może być poznawany. Samoświadomość związana ze świadomością własnego ciała. Na poziomie indywidualnym mamy kryzysy związku ze zmianą wyglądu, operacje, poparzenia.

Ludzie mogą dokonywać wyborów, które skutki są nie tylko dla nich, ale i dla innych ludzi. Iloczyn wykład będzie wyrażony za pomocą macierzy. Mamy tam wartość wiersza i wartość kolumny. Pierwsza liczba oznacza wartość sytuacji dla tego co jest w wiersza, druga liczba oznacza wartość kolumny.

Typy współzależności społecznej:

-gra o sumie stałej(zerowej), taka sytuacja gdzie jeden z aktorów zdarzenia korzysta z tego ile drugi stracił, i na odwrót. Człowiek wpływa na własny los, ale jest uzależniony od innej osoby.

- gry bezkonfliktowe- dwie osoby zyskują tyle samo

- gra bezkonfliktowa asymetryczna- ktoś wyciąga kartkę z większą kwotą, a druga osoba mniej.

8.12.08 WYKŁAD XI

Konflikty dwuosobowe są to konflikty w których bierze udział 2 osoby. Jakimi zasadami kierują się ludzie w dylematach? Ludzie posługują się regułą minimaxu. Mówi ona o tym, aby wybrać takie działanie w którym najgorszym wypadku da ci najmniejszą stratę. Dylemat człowieka więźnia czy ma się przyznać? nieprzyznanie się spowoduje, że spędzi 9 lat w więzieniu, a mój partner się przyzna. Jeśli się przyznam to dostane mniej niż 9 lat. Ma tu gra minimaxu. Są gry siodłowe, równowagi. Są to gry które prowadzą graczy do takiego stanu rzeczy od którego żadnej ze stron nie opłaca się odstąpić. Ludzie mogą umówić się między sobą ile zarobi każdy z nich, a ile zarobią łącznie. Wynik optymalny pa retro- jest to wynik który daje obu graczom maksymalnie wysokie korzyści. Ludzie muszą ze sobą współpracować aby osiągnąć taki wynik.

Rywalizacja jest kołem napędowym rozwoju jednostki, grup społ. Sport bez rywalizacji nie istnieje. W niektórych przypadkach nadmiar rywalizacji może człowiekowi przeszkadzać. Ludzie posuwają się do tezy, że rywalizacja jest czymś naturalnym dla człowieka, motorem napędowym. Jeśli tak to wystąpią 2 efekty:

1. jeśli rywalizacja jest naturą człowieka to powinniśmy ją spotykać we wszystkich społ.

2. psych rozwojowa pokaże że dzieci przejawiają silniejszą skłonność do rywalizacji niż kooperacji.

Dane antropologiczne- istnieją społeczeństwa które nie znają terminu rywalizacji. Ma to miejsce w płd Ameryce u Indian Zumi.

Dane z psych rozwojowej- dejmona bada zachowania dzieci. Analizuje się je pod kątem nasycenia. W żadnej z grup wiekowych od 2 do 8 lat nie miało miejsce nasilenie zjawiska rywalizacji. W każdej z tych grup dzieco chętniej współpracowały niż rywalizowały. Nasilenie zabaw rośnie. Dorosłe społ mobilizuje dzieci do rywalizacji.

Przeciwieństwem rywalizacji będzie kooperacja. Te dwa stany są związane ze współzależnością społeczną. Eis ten mówił, że z ludźmi się nie ścigał ani nie współpracował. Można mówić o trzeciej orientacji „indywidualizacji” nie wpływamy na porażki innych ludzi ani sobie nie pomagamy. Rywalizacja wiąże się z pułapkami. Rywalizacja może:

-zabijać rozwijanie działania

- zabijać motywację wewnętrzną

- może utrudniać uczenie się

- obniża kreatywność, oryginalność myślenia

- zagrażać poczuciu własnej wartości

- wzbudza nieufność i niechęć. Czasami możegą one przechodzić w agresję.

Współzależność społ- definicja ta odwołuje się do struktury cech. Z rywalizacją mamy do czynienia gdy my osiągniemy cel, a inni poniosą porażkę. Z kooperacją mamy odczynia wtedy że ludzie osiągną cele pod warunkiem, że inni też odniosą sukces. Rywalizacja i kooperacja należą do pojęć współzależnośći społ. Innym pojęciem jest indywidualizm. W tym wypadku ludzie realizują swoje cele bez wpływania na innych ludzi. Pułapki rywalizacji:

- rywalizacja zabija racjonalność działania- licytacja dolara, gdzie suma za dolara dochodzi do dwóch dolarów. Aukcja dolara ma być sytuacją społ.

Efekt utopionych kosztów- zapalani narciarze widzą weekend za 200 zł w szklarskiej porębie, ale nie możemy ich odzyskać gdy będziemy chcieli zrezygnować. Kolejnym razem widzimy weekend w Karpaczu za 150 zł. Wypada on wtedy kiedy mamy wyjazd za 150 zł. Większość ludzi pojedzie do szklarskie poręby. Jest to pozbawione sensu. Wydaliśmy 350 zł. Jak pojedziemy do szklarskiej to zmarnujemy tylko 150 zł, a jak do Karpacza to 200 zł. Problem polega na tym, że ludzkie inwestycje nie powinny wpływać na teraźniejszość. Skąd nazwa konkord? Wtedy kiedy projekt samolotu konkord był gotowy w 90% i wpakowano ogromne pieniądze, a bening wypuszcza samolot boeing lepszy niż konkord. Efekt utopionych kosztów dezorganizuje ludzkie zachowanie. Żyjemy w kulturze w której konsekwencja jest od ludzi wymagana. Motywuje nas do końca robienia. Czasami wpadamy w pułapkę np. wybór nieodpowiednich studiów. Z efektem tym mamy doczynienia w psych społecznej, klinicznej, zarządzania.