Wykład nr 11 19.12.2013

3. Strategie monopolu pełnego.

Przedsiębiorstwo będące monopolistą jest ceno dawcą, tzn. może świadomie kierować ceną. Musi się jednak liczyć z popytem i pamiętać, że skoro reprezentuje większość podaży rynkowej danego produktu to wraz ze wzrostem podaży i produkcji rynek zakupi ten towar, ale po niższej cenie. Oznacza to, że cena jest wartością malejącą. Takie przedsiębiorstwo wbrew obiegowym opinią może stosować reklamę dla zmniejszenia elastyczności cenowej popytu i skłonienia do zakupu produktu przy określonej cenie. Uzyska wtedy efekt, że tak krzywa popytu jest mniej nachylona.

W1

Strategia takiego przedsiębiorstwa polega na rozpoznaniu popytu i świadomym ustaleniu skali produkcji na takim poziomie, który zapewnia maksymalizację zysku. Występuje ty na ogół tendencja do niezwiększania produkcji, ale odwrotnie jej ograniczania po to, żeby podbić cenę. Cenę taką, przy, której maksymalizuje sumę zysków. Teoretycznie optymalne rozmiary działania to jest takie przy których firma maksymalizuje sumę zysków określą równanie Kk=Pk

W2

W4

Monopol może i często stosuje tzw. dyskryminację cenową. Polega ona na tym, że stosuje dwie różne ceny na tym samym rynku (wyższą i niższą) dla różnych odbiorców. Wyższą cenę stosuje dla takich obiorców, którzy i tak kupią ten produkt ( charakteryzują się niższą elastycznością cenową popyt). Natomiast dla pewnych grup odbiorców, którzy nie kupią tego produktu przy wyższej cenie stosuje się różnego typu obniżki, ulgi, czyli niższą cenę. Po to, żeby zwiększyć sprzedać, np. wprowadza się niższą cenę dla studentów i emerytów, bo można od nich trochę mniej, ale też zarobić. Podstawowym warunkiem stosowania dyskryminacji cenowej jest możliwość formalnego rozdzielnie i identyfikacji grup odbiorców, np. poprzez legitymację.

Zdolność monopolu do podnoszenia ceny nazywa się siłą monopolową. Zależy ona głównie od rodzaju dobra i jest szczególnie duża w odniesieniu do produktów pierwszej potrzeby. Z tych względów, że w większości krajów istnieją urzędy ochrony konsumenta i konkurencji, które mają na celu chronić przed negatywnymi skutkami odziaływania monopolu. Łatwej jest utrzymać pozycję monopolistyczną i siłę monopolową w odniesieniu do produktów skomplikowanych technologicznie. Znacznie trudniej utrzymać pozycję monopolistyczną w odniesieniu do prostych produktów. W tym drugim przypadku, żeby utrzymać monopol firma ponosi duże koszty ochrony swojej pozycji w postać np. koncesji na produkcję alkoholu.

Firmy monopolistyczne mogę niekiedy również stosować wykupywanie patentów, jako sposób obrony przed konkurencją. Polega to na wykupywaniu nowych patentów niekoniecznie po to, żeby natychmiast je wdrażać, ale żeby ograniczyć możliwość stosowania przez potencjalną konkurencję.

4. Formy konkurencji w warunkach modelu „konkurencja monopolistyczna” (ważne na egzamin!konurencja –a monopol)

Model przejściowy

Tabelka 1

Główną cechą tego rynku jest duże zróżnicowanie produkty. Może dotyczyć samego produktu lub sposobu jego oferowania. Im przedsiębiorstwo bardziej wyodrębni swój produkt nada mu oryginalne, niepowtarzalne cechy to zdobywa wyłączność na tą swoją oryginalność, czyli monopol. I tym samym uzyskuje większą swobodę cenową. Ta swoboda cenowa jest znacznie mniejsza niż w monopolu. Przedsiębiorstwo też jest tutaj ceno dawcą, tzn., że może świadomie kierować ceną, np., kiedy uzyska sukces rynkowy i duży popyt na ten swój specyficzny produkt to jeżeli podniesie znacznie cenę to szybko może przyciągnąć naśladowców. Firma na tym rynku nie może również nadmiernie obniżyć ceny dla przyciągania odbiorców, bo inne firmy zrobią to samo i korzyść jest tu przejściowa, np. markety, hipermarkety. Na takim rynku firma może konkurować głównie właśnie poprzez rozwój własnego produktu, oferty, nadawania mu cech unikalnych. To wiąże się z koniecznością własnej działalności badawczo rozwojowej. Na to stać głównie firmy większe. Środkiem do zapewnienia sobie unikalności, wyłączność jest też strzeżenie tajemnic zawodowych. Reklama jest istotnym elementem jako sposób komunikowania się z odbiorcami. Nie wystarczy mieć dobry oryginalny produkt, ale trzeba umieć informować i przekonać do niego odbiorców. Reklama może służyć do rzeczywistego informowania o produkcie, ale także sama może stać się czynnikiem wyróżniającym produkty. Dotyczy to zwłaszcza kiedy różnice są bardzo subiektywne między produktami, trudno jest je zauważyć.

5. Formy konkurencji w warunkach oligopolu

Oligopol kiedy jest niewiele firm dużych, wzajemnie ze sobą konkurujących.

W oligopolu jeżeli jedna z form obniży cenę swojego produktu to pozostałe, żeby nie strącić nabywców muszę też obniżyć cenę. Jeżeli jedna z firm podniesienie cenę to te drugie nie muszą jej podnieść. Firmy w tej sytuacji walczą o nabywców, o zbyt swoich produktów i rozróżnia się dwie podstawowe formy konkurencji :

1. Cenowe formy konkurencji

2. Poza cenowe formy konkurencji

W warunkach oligopolu nieustabilizowanego (duże i małe firmy) celowe i skuteczne są cenowe formy konkurencji. Polegają one na stosowaniu niskich cen, tzw. cen niedopuszczenia
czyli koszty+ minimalny zysk; po drugie mogą polegać na stosowaniu cen dumpingowych, czyli bardzo niskie, niższe od kosztów wytwarzania. Stosowane po to, żeby wyeliminować firmy. Możliwość stosowania konkurencji cenowej-tzw.wojen cenowych odnosi się głównie do firm, które mają pozycję dominującą na danym rynku-pozycje tzw. przywódcy cenowego. Są dwa rodzaje przywództw cenowego:

1. Firmy największej takiej, która ma największy udział na rynku

2. Przywództwo cenowe oparte na niskich kosztach, firma jest mniejsza, ale ma najniższe koszty wytwarzania ze względu na jakiś patent, który na to pozwolił, albo tani dostęp do tanich surowców. Wtedy firma ta może obniżyć ceny nie tracąc.

W warunkach oligopolu ustabilizowanego gdzie pozycja firm mierzona udziałem w rynku jest zbliżona konkurencja cenowa jest niecelowa i nieskuteczna, tzn. że stosowane są tu poza cenowe formy konkurencji, tzn. konkurowanie poprzez jakość, poprzez efekt nowości, nowoczesności, poprzez stosowanie zróżnicowanych form sprzedaży i usług z tym związanych. W tej drugiej sytuacji stają się bardzo ważne dwie funkcje w przedsiębiorstwie: badawczo-rozwojowa, która pozwala rozwijać, udoskonalać produkt; funkcja marketingowa.