CHARAKTERYSTYKA UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO (FUNKCJONOWANIE SPOŁECZNE, INTELEKTUALNE, PSYCHICZNE, SOMATYCZNE).
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE W STOPNIU LEKKIM ( I.I. 52 – 67 ).
MAX OSIĄGANY WIEK DOJRZAŁOŚCI UMYSŁOWEJ: 12 L; SPOŁECZNEJ: 17 L.
Wolny tok spostrzegania, spostrzeżenia są niesprecyzowane; posiada trudności z wyróżnianiem istotnych szczegółów. Często nie potrafią wykrywać istotnych różnic i podobieństw między przedmiotami. Zachowuje zdolność do percepcji muzyki.
Uwaga dowolna jest dobrze skoncentrowana na materiale konkretnym. Jednostka krótko i słabo koncentruje się na treściach abstrakcyjnych, trudnych do zrozumienia, ma ograniczony czas uwagi.
Posiada dobrą pamięć mechaniczną natomiast słabą pamięć logiczna i dowolną. Uczy się bez zrozumienia, wolne tempo uczenia się. Zapamiętuje piosenki i wiersze.
Mowa rozwija się późno, częste wady wymowy. Nie rozumieją wielu słów, zwłaszcza określających przedmioty oraz bardzo złożonych i skomplikowanych zjawisk. Mają trudności w wyrażaniu swoich myśli i rozumieniu wypowiedzi innych osób. Mały zasób słownictwa przyczynia się do trudności z wypowiadaniem myśli, formułowaniem wypowiedzi. Pojedyncze wyrazy wypowiada do 3 roku życia, zdania natomiast miedzy 5 – 6 rokiem życia. Pojawiają się częste agramatyzmy.
Mała samodzielność myślenia. Dominuje myślenie konkretno – obrazowe nad pojęciowo – słownym.
Upośledzone jest abstrahowanie, uogólnianie, porównywanie oraz rozumienie przyczynowo – skutkowe, jak również wnioskowanie i tworzenie pojęć. Dominuje słaby krytycyzm, ograniczona zdolność do samokontroli.
opóźniony rozwój ruchowy: siada pod koniec 1 rż, chodzi pod koniec 2 rż. Wykazuje brak percepcji ruchów oraz ruchy mało skoordynowane. Jest zdolny opanować w pełni czynności samoobsługowe oraz czynności zawodowe i dobrze je wykonywać.
Procesy emocjonalno – motywacyjne i dojrzałość społeczną, jednostka wykazuje osłabioną kontrolę emocji, popędów, dążeń. Jest zdolna do okazywania uczyć wyższych, wykazuje utrudnione przystosowanie społeczne.
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE W STOPNIU UMIARKOWANYM ( I.I. 36 – 51 )
MAKSYMALNY POZIOM ROZWOJU UMYSŁOWEGO 8 L; SPOŁECZNEGO: 10 L.
obniżoną sprawność spostrzegania, spostrzega tylko cechy konkretne, nie odróżnia cech ważnych.
trudności w skupieniu uwagi dowolnej, natomiast dobrze koncentruje uwagę przy wykonywaniu prostych czynności mechanicznych i na interesujących przedmiotach. Dominuje uwaga mimowolna.
ograniczony zakres pamięci. Zachowana jest dobra pamięć mechaniczna.
bardzo wolne tempo uczenia się. Potrafi zapamiętać proste piosenki i wiersze, osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie 15 – 18 sylabowe.
Znacznie opóźniony jest rozwój mowy, pojedyncze wyrazy występują około 5 roku życia, zdania około 7 roku życia. posługuje się prostymi zdaniami i występują liczne agramatyzmy. Mowa jest niewyraźna, wadliwa, wypowiedzi mają ograniczony zasób słownictwa, nie zawierają pojęć abstrakcyjnych.
Słabo rozwinięte jest myślenie pojęciowo – słowne, myślenie ma charakter konkretno – obrazowy. Upośledzone jest rozumowanie przyczynowo – skutkowe. bardzo wolne tempo i sztywność myślenia,
brak samodzielności i zdolności do samokontroli. Pojęcia definiuje poprzez opis przedmiotu i materiału, z którego jest zrobiony i przez zastosowanie oraz wykorzystanie przedmiotu.
Poważnie zaburzony i opóźniony jest rozwój ruchowy: siadanie w 2 roku życia, chodzenie w 3 roku życia.
Dość dobrze radzi sobie z czynnościami samoobsługowymi. Może wyuczyć się prostych czynności zawodowych. Wykonuje ruchy mało precyzyjne i niezgrabne, ma wolne tempo czynności ruchowych.
ujawnia wrażliwość emocjonalną oraz głębokie przywiązanie do wychowawców. Słabo kontroluje swoje emocje, popędy i dążenia.
Jednostki upośledzone w stopniu umiarkowanym mogą opanować elementy nauki czytania, pisania i liczenia w szkołach życia oraz mogą być przyuczane do wykonywania prostych czynności zawodowych.
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE W STOPNIU ZNACZNYM ( I.I. 20 – 35 )
MAKSYMALNY POZIOM ROZWOJU UMYSŁOWEGO : 5 – 6 LAT; DOJRZAŁOŚCI SPOŁECZNEJ TO : 7 – 8 LAT.
poważnie obniżoną sprawność i szybkość spostrzegania. Spostrzeganie jest niedokładne. Ma trudności w rozpoznawaniu przedmiotów i wyodrębnianiu elementów.
Poważnie zaburzona jest koncentracja uwagi. Koncentruje się tylko na przedmiotach służących zaspokajaniu potrzeb lub wyróżniających się np. zdecydowaną barwą. Dominuje uwaga mimowolna, brak jest uwagi dowolnej.
znacznie utrudnione jest również zapamiętywanie. Zakres pamięci jest znikomy i mała jest trwałość pamięci. Potrafi zapamiętać tylko najprostsze układy na rytmice. Osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie 12 sylabowe; 4 cyfry; zapamiętać i wykonać 3 proste polecenia.
Głęboko opóźniony jest rozwój mowy : pojedyncze wyrazy pojawiają się w wieku szkolnym. Często nie buduje zdań, wypowiada się monosylabami lub jednym wyrazem. Niekiedy używa prostych zdań, nie odmienia przez przypadki, mowa jest bełkotliwa i minimalny zasób słownictwa.
Myślenie jest tylko sensoryczno – motoryczne, bardzo słabo rozwinięte w działaniu. Głęboko upośledzone jest myślenie pojęciowo – słowne.
Głęboko opóźniony jest rozwój ruchowy : siadanie i chodzenie opanowuje w wieku przedszkolnym. Może przyswoić ruchy niezbędne do wykonywania prostych czynności związanych z samoobsługą – wymaga to jednak dłuższego ćwiczenia. Poważnie upośledzona jest motoryka rąk.
Ograniczone są procesy emocjonalne i dojrzałość społeczna. zdolne do okazywania uczuć, przywiązania, choć wyrażają je w sposób prymitywny. Nie kontrolują emocji i popędów, są mało samodzielne, realizują proste potrzeby oraz dbają o higienę osobistą.
charakteryzują się niskim poziomem rozwoju umysłowego- nauka czytania, pisania, czy liczenia jest całkowicie niemożliwa.
nie są zdolne do samodzielnego życia i wymagają opieki osoby drugiej.
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE W STOPNIU GŁĘBOKIM ( I.I. 0 – 19 )
MAKSYMALNY POZIOM DOJRZAŁOŚCI SPOŁECZNEJ TO 4 L; UMYSŁOWEJ 3 L
bardzo zaburzone procesy orientacyjne.
Głęboko zaburzona jest sprawność spostrzegania. Czasami nie udaje się wywołać koncentracji wzroku na przedmiocie.
Reaguje głównie na bodźce sygnalizujące pokarm. W niektórych przypadkach brak jest objawów koncentracji uwagi mimowolnej.
Zapamiętywanie i uczenie się jest niemożliwe ( u niektórych jednostek widoczne jedynie w opanowaniu prostych reakcji ruchowych).
Mowa jest niewykształcona. Opanowuje 2 – 3 wyrazy i rozumie kilka prostych poleceń.
Nie wykształcone są procesy intelektualne i myślenie.
jest zdolna do opanowania chodzenia. Ruchy są automatyczne, stereotypowe, które nie służą wykonaniu czynności.
procesy emocjonalno – motywacyjne i dojrzałość społeczną osoby upośledzone w stopniu głębokim zdolne są do wyrażania prostych emocji. Najczęściej jednak występuje brak objawów życia uczuciowego i przejawów samodzielności.
W wyniku długotrwałego ćwiczenia może nauczyć się sygnalizować potrzeby fizjologiczne.
Dzieci upośledzone umysłowo w stopniu głębokim zwolnione są z obowiązku szkolnego, wymagają stałej opieki i pielęgnacji.