Czym jest antropologia i jak się dzieli? Antropologia –zajmuje się wczesnymi formami rozwoju człowieka oraz wszystkimi współcześnie istniejącymi i historycznie opisanymi społeczeństwami ludzkimi, można ją podzielić na działy: antropologię fizyczną –odtwarza biologiczną stronę ludzkiej egzystencji, ewolucję człowieka, wyjaśnia fizyczne zróżnicowanie człowieka w przestrzeni i czasie oraz rozwój gatunku homo sapiens. antropologię społeczno-kulturową – zajmuje się wzorami życia dawnych czy współczesnych ludów wykorzystując przy tym technikę obserwacji uczestniczącej, wywiadu swobodnego, połączenie wymiaru życia społecznego (struktura społeczna, prawa nią rządzące) z kulturowym (wartości, normy, wzory zachowania, obyczaje, zwyczaje, znaczenia zachowań, tradycje) archeologię – zajmuje się badaniem pozostałości materialnych obiektów wytworzonych przez człowieka w minionych epokach, a dostępnych dzięki pracom wykopaliskowym, celem jest odtworzenie obrazu i etapów rozwoju w czasie kultur ludzkich, dawniej nazywana prehistorią. Antropologia lingwistyczna –bada wzajemne relacje między językiem a kulturą, zwłaszcza języki przedpiśmienne Metody badawcze w antropologii. metoda terenowa – polega na długotrwałym i bezpośrednim kontakcie badacza z przedmiotem badań, czyli przebywanie z innym ludem pełny rok. Obserwacja –uczestnicząca i obserwacja zewnętrzna. Uczestnicząca może być incognito, ukryta, badacz nie jest rozpoznawalny jako badacz, ani postrzegany jako osoba zewnętrzna albo jawna. Obserwacja zewnętrzna – polega na zbieraniu danych o przedmiotach materialnych i zachowaniach. Wywiad: Kierowany, kontrolowany, ustrukturowany przez zestaw pytań, częściowo ustrukturowany przez luźne dyspozycje, lub całkiem swobodny – zbliżony do naturalnej rozmowy, wywiadu grupowego w gronie rodzinnym znanego socjologom – grupa fokusowa badanie kultury przez jednostki Jakie znasz typy definicji kultury. opisowo-wyliczający (inaczej nominalistyczny). zbiór określonych przedmiotów, a jej definiowanie sprowadza się do wymienienia, wyliczenia jej części składowych. Typ historyczny Nacisk na tradycję, sposób przekazywania doświadczenia ludzi z pokolenia na pokolenie Typ normatywny podporządkowanie się zachowań ludzkich normom, wzorom, wartościom, modelom Definicje psychologiczne skupiają się na psychologicznych mechanizmach kształtowania kultury, uczenia się, formowania nawyków kult., przyswojenia norm i wartości obowiązujących w danej grupie oraz na kształtowanie osobowości. Nacisk kładzie się na uczenie i naśladownictwo jako mechanizmy przyswajania sobie kultury. Typ strukturalistyczny, inaczej systemowy Interesuje się strukturą konkretnej kultury, a więc wewnętrznym powiązaniem jej elementów i istotą ich integracji. W każdym systemie kultury wymienia się cztery kategorie elementów kultury: materialno-techniczne, społeczne, ideologiczne i psychiczne (dotyczące uczuć i postaw). Są one tak powiązane, że tworzą specyficzną harmonijną całość. Istotne są związki i relacje między nimi. definicje genetyczne dociekanie pochodzenia kultury. Tu można wyróżnić dwie grupy: pierwsza dotyczy wewnętrznego rozwoju kultury wyłaniania się jednych (wyższych) form z innych ( niższych, wcześniejszych). Druga grupa akcentuje proces wyłaniania się kultury z natury (wyjaśnia związki i różnice między nimi). Ogólnie kulturę rozumie się tu jako sumę wytworów zachowań ludzkich powstałych w wyniku aktywności człowieka, przy czym jedni akcentują aktywność intelektualną inni aktywność fizyczną Atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury Atrybutywne ujęcie wskazuje na to, że kultura jest przejawem wolnego i rozumnego działania człowieka, w odróżnieniu od natury. Wszystko co człowiek czyni i w czym się wyraża jest kulturą. Czyli kultura jest cechą stałą, atrybutem ludzkości jako całości lub człowieka jako jednostki. Wszyscy tworzymy kulturę. L.poj. Dystrybutywne jako przejaw działalności danej grupy, zbiorowości, narodu, społeczeństwa. Mówimy o kulturze amerykańskiej, europejskiej, francuskiej, polskiej. Wyodrębniamy te kultury bo one posiadają właściwe dla nich cechy, które je od siebie odróżniają l.mn	TRZY ASPEKTY ZJAWISK KULTUROWYCH. Materialnym: cała kultura rozgrywa się w jakimś środowisku, tworzywie materialnym Behawioralnym: w każdym zjawisku kulturowym można odkryć tę warstwę bo postawy i przeżycia wyrażają się w zachowaniach motorycznych lub werbalnych ; malarz tworząc przygotowuje materiały, macza pędzel itp Psychologicznym: wszystkie zachowania mają u podstaw przeżywane wartości czasem aksjonormatywnym (wartości i normy podzielane przez zbiorowość, ale jako byty idealne, abstrakcje wyróżnione przez badacza. CECHY KULTURY LUDOWEJ. ludowa miała zróżnicowania lokalne, także poprzez warunki środowiskowe, np. klimat; zazwyczaj lokalizujemy ją w środowisku wiejskim preliteralna oralność - Tworzenie i przekaz kultury ludowej dokonuje się w kontaktach bezpośrednich – u podłoża tkwi więź społeczna i osobowa, , jest to więc k. o charakterze oralnym, to ją odróżnia od kultury elitarnej dawnej, która była piśmienna i dzisiejszej, która ma zdecydowanie charakter audiowizualny. holizm – obejmowała całość życia społecznego i indywidualnego, sąsiedzkiego i rodzinnego, dnia codziennego i świątecznego, nic nie dało się w niej ukryć, sakralność – k. ludowa jest przesiąknięta Światem nadprzyrodzonym, poczesne miejsce zajmuje w nich Bóg uważany za Stwórcę i Sędziego aksjologiczność i powinnościowe wzorce osobowe – k. ta podkreślała system wartości, uświadamiała, że jest realne dobro i zło, wiara w zwycięstwo dobra nad złem. Etniczność, narodowość – ona odbija się silnie w k.l. Generalnie mamy k. l. o wyraźnie polskich cechach Naturalizm i realizm życia - w kulturze odbija się całość życia, znajdują w niej odzwierciedlenia także negatywne zjawiska, wszystko jest tak przedstawiane jak ludzie to widzą, osądzają, przeżywają, nie ma abstrakcjonizmu, stąd w języku wulgaryzmy, erotyka, język prosty, czasem dosadny, ale dla wszystkich zrozumiały świat fantazji też ma cechy realizmu i naturalizmu. Prostota treści i form – k. tę tworzą wszyscy dla wszystkich, stąd jest ona przez wszystkich rozumiana i przeżywana, treści i formy wyrażają to, co ogólnodostępnie, częściej występujące i normalne, różne talenty i różny wiek osób tworzących tę kulturę. Poczucie ważności i poczucie odrębności, jednostki i grupy tworzące tę kulturę miały poczucie, że ta kultura jest ich własna, odrębna i taką ją miłowali Niekomercyjność – k. ta była przejawem życia społeczności lokalnej i kształtowała się na żywym poczuciu wspólnotowości, jednostki tworząc ją autentycznie się w nią angażowały i realizowały – Stobca była jej komercyjność tak charakterystyczna dla dzisiejszej kultury popularnej FUNKCJE KULTURY LUDOWEJ integrująca i zakorzeniająca w społeczność lokalną i region- przekazywana w kontaktach bezpośrednich, wyraża ideały, normy i problemy Stymulująca – wciągała wszystkich w twórczość , także tych mniej zdolnych, nie ma tu profesjonalnych twórców i biernych odbiorców tej kultury różnicowania i dynamizowania kultury ogólnospołecznej – k. ludowa jest bardzo zróżnicowana, gdyż zazwyczaj wiąże się z warunkami geograficznymi , z dominującymi w niej grupami etnicznymi i religijnymi, ich historią, wytworami, normami etycznymi, z drugiej strony kultura ta realizuj wartości ogólnospołeczne, nie narusza wartości kultury ogólnospołecznej Selektywna – k.l. aktywnie uczestniczy w procesach dyfuzji kulturowej zarówno pomiędzy społecznościami lokalnymi i regionalnymi, jak też między ogólnopolską i kulturami innych społeczeństw PRZYCZYNY OSŁABIENIA KULTURY LUDOWEJ - założenia ustrojowe PRL - Bierność i osłabienie poczucia wartości - Załamanie się stabilności wsi – niektóre tylko elementy - Niski poziom życia –, ciężka praca, a niski dochód, mało czasu dla siebie po wykonaniu obowiązków - Niedowład infrastruktury życia kulturalnego, np. likwidacja szkół wiejskich, za tym Ida biblioteki, także niedorozwój zainteresowań kulturalnych - Niekontrolowana otwartość i chaos aksjologiczny - Osłabienie i brak autorytetów. SPOSOBY ROZUMIENIA TRADYCJI - powszechnie pożądane w danym społeczeństwie przedmioty o symbolicznym lub niesymbolicznym charakterze - powszechnie akceptowane sądy egzystencjalno-normatywne (orientacje wartościujące) - rozpowszechnione w danym społeczeństwie przekonania określające godne pożądania zachowania członków tego społeczeństwa - przekonania na temat systemu wartości i norm uważanego za godny pożądania dla danego społeczeństwa ROLA TRADYCJI - utrwala osiągnięcia - utrwala pewien ład - porządkuje i stabilizuje życie codzienne - jednostka w tradycji zyskuje oparcie - daje podstawe do rozwiązywania problemów w teraźniejszości - daje świadomość posiadania wspólnych wartości jest wiec elementem dla naszej tożsamości	CO TO SĄ WARTOŚCI Wartość kulturowa – jest to wartość społeczna usankcjonowana, typowa dla danej kultury uwewnętrzniona przez członków społeczeństwa pomaga im dokonywać wyborów. Ukierunkowuje i wskazuje cel działania oraz środki pomagające ten cel zrealizować. ELEMENTY CENTRUM KULTUROWEGO Wartości –wytwory kulturowe związane z nimi stany psychospołeczne tworzą tzw. centrum kulturowe. CECHY SYMBOLU Skutek refleksyjnego, abstrakcyjnego myślenia człowieka Semantyczna spójność Trwałość i wieloosobowość Powiązanie z innymi symbolami Wieloznaczność Zmienność znaczenia CO TO JEST JĘZYK. RÓŻNICA MIĘDZY JĘZYKIEM A MOWĄ. Język – to czysto ludzki nieinstynktowny sposób komunikowania myśli, uczuć, pragnień za pomocą systemu celowo produkowanych symboli, które w swojej pierwotnej postaci mają charakter słuchowy. Mowa jest praktyczną codzienną realizacją języka. FUNKCJE JĘZYKA WG. R. JACOBSONA - referencjalna – komunikowanie sądów o świecie - ekspresywna – jej istotą jest wyrażanie stanu mówiącego - impresywna – istotą jest oddziaływanie na słuchacza - fatyczna – sprawdzanie trwania komunikacji - metajęzykowa – komunikowanie sądów o języku - poetycka – chodzi o taką budowę wypowiedzi, która kieruje uwagę odbiorcy na samą wypowiedź CECHY ZABAWY WG Johana Huizingi AGON – rozrywki fizyczne, sport, współzawodnictwo w kwalifikacji intelektualnej ALEA – gry losowe, totolotek, czynniki zewnętrzne decydują o przebiegu MIMICRY – naśladowanie, udawanie, odgrywanie, teatr, cyrk, film ILINX – poszukiwanie napięcia, ekstazy, oszołomienie, utrata kontroli, używki, alkohol, seks CO TO JEST GRUPA ETNICZNA. Grupa etniczna, w znaczeniach antropologicznym i społecznym, to taka zbiorowość, która w oczach jej samej (tzn. w świadomości), jak i w oczach otaczających zbiorowości jest odrębna, specyficzna ze względu na: kulturę (język, religia, obyczajowość, itp.) genealogię (wspólne losy/wspólna historia, wspólni przodkowie, itp.) poczucie posiadania własnego terytorium i praw do niego odrębność osobościową (stereotypy - czyli jak inni ich postrzegają, autostereotypy - czyli wyobrażenia o samych sobie) TYPY GRUP ETNICZNYCH grupa etniczna -zbiorowość najczęściej zamieszkująca wspólne terytorium, postrzegana zarówno przez siebie jak i innych, jako różna od innych. Związek rodowy (klan) – to taka zbiorowość u podstaw której leżą cechy biologiczne. Oparta na więziach krwi, ale nie rodzina, i związana wspólną kulturą, mają wspólne symbole, mówią tym samym językiem, poczucie jedności oparte na wierze we wspólne pochodzenie. Plemię – to wyższa forma społeczności etnicznej, skupiająca szereg grup rodowych, plemiona wyodrębniamy na podstawie wspólnego języka, terytorium, ma wodza, radę plemienną, organizuje różne czynności np. polowania. Lud – to postać grupy etnicznej, to wyższa forma życia plemiennego, ale nie jest jeszcze narodem. Naród – najwyżej rozwinięta, trwała grupa etniczna o największym zasięgu. Wyróżniamy trzy definicje narodu naturalistyczną, politologiczną, kulturowa. Ta pierwsza zbliżona jest do pojęcia rasy, o podobnych cechach rasowych. Naturalistyczny pogląd był dość powszechny, szczególnie na początku XX wieku szczególnie w Niemczech Hitlerowskich. Politologiczna – naród jest utożsamiany ze zbiorowością danego państwa. Tak dzieje się głównie w USA. Kulturowa uważa że jest to zbiorowość oparta na wspólnocie kultur. CO TO JEST NARÓD WG JANA TUROWSKIEGO To wspólnota ludzi, którzy obiektywnie i w swojej świadomości uznają pewne wspólne wartości takie jak język, terytorium narodowe, przekonanie o wspólnym pochodzeniu potwierdzone wspólnotą dziejów, wspólnymi przodkami i mitem wspólnego pochodzenia. JAKIE FUNKCJE PEŁNI KULTURA W ŻYCIU CZŁOWIEKA Zjawisko kultury jest jednym z najbardziej istotnych czynników mających wpływ na powstanie i rozwój życia społecznego. Tworzy również, wespół z obiektywnymi kryteriami bytu danej zbiorowości oraz strukturą społeczną, niebagatelny budulec danej grupy, zaznaczając jej odmienność od innych społeczności.	Ewolucjonizm – Edward Tylor (1832-1917)- poglądy ogólne Antropologia ma być ,,naturalną historią rodzaju ludzkiego”, nauką o rozwoju kultury; Wierzył w rozwój cywilizacyjny, regres w kulturze jest zawsze przypadkowy, dominuje postęp Wskazywał na ciągłość kultury w czasie i uporządkowanie faktów kulturowych od stanu dzikości do cywilizacji wyższej Dzikość i barbarzyństwo nie jest wynikiem upadku kulturowego, ale nierównomiernego tempa rozwoju O rozwoju kultury decyduje wynalazczość człowieka, która jest naturalna dla człowieka Zakładał tożsamość natury ludzkiej, psychiczną jedność rodzaju ludzkiego i wprowadził tezę, że wszędzie człowiek rozwija podobne idee elementarne: czynniki zewnętrze, środowiskowe, kontakty kulturowe powodują, że te idee elementarne przejawiają się jako idee ludowe i różnicują poszczególne kultury Kultura rozwija się na mocy naturalnych procesów nakazujących człowiekowi poszukiwanie coraz to lepszych sposobów zaspokajania potrzeb (tzw. prawo rozwoju kulturowego) Ewolucjonizm - Lewis Henry Morgan (1818-1881) Zasady ewolucjonizmu Teza o jedności natury ludzkiej człowieka – cechy psychiczne są zawsze i wszędzie niezależne od rasy, epoki, historii czy środowiska, ta tożsamość umysłu ludzkiego gwarantuje, że kultury w swych podstawowych formach są zawsze te same Pogląd o uniwersalizmie rozwoju kulturowego, wytwory kultury są rezultatem wynalazczości człowieka a zapożyczenia kulturowe odgrywają wtórną rolę w podstawowym procesie ewolucji, rozwojowi (może mieć różną szybkość) podlega każda kultura i każdy wytwór, regresja jest przypadkiem Uznawano genetyczną ciągłość rozwoju, rozwój jest warunkowany stanem wcześniejszym Pogląd o ukierunkowaniu zmiany kulturowej – proces rozwoju jest jednokierunkowy a kierunek ma charakter progresywny, stanowi zasadę postępu gdyż rozwój jest kumulatywny, gromadzi wciąż nowe doświadczenia ludzi Dyferencjacyjny charakter zmiany kulturowej, proces rozwoju od form prostszych do złożonych, wzbogacają się poszczególne elementy, ale i komplikuje cały układ wzajemnych powiązań Przekonanie o gradualizmie – czyli stadialności rozwoju, ogony przebieg ewolucji kultury wyznaczają następujące po sobie stadia lub etapy lub stopnie rozwoju, stadia tworzą ciąg od najniższych do najwyższych Akceptacja poglądu o unilinearyzmie rozwoju w długich przekrojach czasowych, poszczególne kultury cechuje paralelizm rozwojowy gdyż stadia rozwojowe mają zasięg uniwersalny Metoda porównawcza podstawową procedurą badawczą – zbieranie przykładów z całego świata Ostatecznym celem badań ewolucji było poszukiwanie genezy zjawisk kulturowych Analiza przeżytków dała rekonstrukcję ewolucji kultury, ich kluczowa rola Morgan również rozwinął teorię rozwoju kultury podzieloną na trzy stadia – okres dzikości, barbarzyństwa, cywilizacji, prowadził tez studia nad rozwojem rodziny. Jego koncepcje stały się inspiracją dla twórców marksizmu: szczególnie Marksa. Dyfuzjonizm (szkoła kulturowa-historyczna, szkoła kręgów kulturowych), przedst.. Wilhelm Schmidt (1868-1954) – konkurencyjna wobec ewolucjonizmu wizja rozwoju ludzkości. Zasady dyfuzjonistów to zarzuty wobec ewolucjonistów: Uproszczone i zbyt optymistyczne schematy jednokierunkowego rozwoju kultury bazujące na tezie o naturalnej wynalazczości człowiekaRzeczywistość zdaniem dyfuzjonistów nie potwierdza rozwoju od form niższych do wyższych Zasada progresywności jest subiektywna, a fakty wskazują, że często młodsze formy kultury są regresem, zd. dyf. kultura rozwija się w różnych kierunkach, które się ze sobą krzyżują i oddziaływają, a o procesie rozwoju decyduje dyfuzja czyli zapożyczenia oraz związane z nią rozprzestrzenianie się elementów kulturowych, myślenie ewolucjonistyczne nie jest odrzucone, ale neguje się tezę o istnieniu uniwersalnych praw rozwoju kulturowego, warunkujących paralelizm rozwojowy, naturalną wynalazczość człowieka dyfuzjoniści przypisują rolę drugorzędną Odrzucenie przez d. metod ewolucjonistów, a tym samym rezultatów ich badań, d. chcieli odtworzyć historię kultury, ale przez zrekonstruowanie następstwa kontaktów i migracji różnych społeczeństw i kultur – które to kontakty warunkowały przebieg procesów dyfuzji, służyć temu miała analiza przestrzennego rozmieszczenia różnych elementów kulturowych. W antropologii punktem wyjścia badań Schmidta były założenia: Człowiek rzadko wynajduje nowe elementy kultury. Człowiek na ogół naśladuje czyli zapożycza elementy kultury Człowieka cechuje tożsamość umysłu Elementy kultury na ogół cechują dużą stabilnością. Schmidt badał też religię, według niego najstarszą formą jest monoteizm – wśród ludów pierwotnych mamy do czynienia z wiarą w jedna istotę najwyższą, otacza ją kult, jest traktowana jako twórca świata i prawodawca moralny.	Funkcjonalizm – Bronisław Malinowski (1884-1942) Dyfuzjonizm budził jego sprzeciw ponieważ nie uwzględniał kontekstu kulturowego i społecznego. Metody badawcze Indukcja jest sposobem tworzenia teorii naukowych, a weryfikacja teorii polega na konfrontacji ze szczegółowymi obserwacjami, odrzucał zasadę czystego doświadczenia i czystego opisu, postulował gromadzenie czystych faktów i oddzielanie faktów od interpretacji. Najważniejsze według niego były badania terenowe. Postulaty dobrych badań: Stosować różne procedury i techniki badawcze (obserwacja, wywiad, tablice genealogiczne, dokumentacje statystyczne) Poznawać osobiście teren, zamieszkując w społeczności badanej Utrzymać dystans – ale jednocześnie wtopić się w środowisko badane Znać język – to pozwala odtworzyć ogólne ramy kultury, zaobserwować instytucje, strukturę, codzienne życie, uwzględnić opinie, reakcje uczuciowe, formuły magiczne, opowieści mityczne. Kultura Obejmuje odziedziczone ludzkie wytwory materialne a także dobra, procesy techniczne, idee, nawyki, wartości; Jest całością, bez kontekstu kulturowego nie da się jej opisać, jest całością zintegrowaną, systemem Przedmiotem nauki o kulturze są zależności między jej elementami, przydatne do ich badania jest pojęcie funkcji. Funkcja to zaspokajanie potrzeb ludzkich. Kultura jest więc dla niego aparatem instrumentalnym służącym zaspokajaniu potrzeb ludzkich, a funkcja – zaspokojenie potrzeby przez działanie. Kultura dominuje ale jest wtórna wobec biologii, wyróżnia się trzy rodzaje potrzeb (mają charakter uniwersalny – spotykamy je wszedzie): Podstawowe – biologiczne. Pochodne – człowiek jako istota społeczna Integratywne - kulturowe. Przykłady Metabolizm → reakcją kulturową było zaopatrzenie Człowiek jako istota społeczna → powstał dział gospodarki, organizacja społeczno-prawna Człowiek jako istota kulturowa → kulturowa egzystencja człowieka: wiedza, religia, magia, etyka, umiejętność posługiwania się symbolami. Potrzeby mają charakter uniwersalny. Instytucja – narzędzie heurystyczne – konstrukcja organizująca postrzeganie, opis i interpretację rzeczywistości. Można ją rozumieć dwojako: jako grupę ludzi podejmujących i realizujących wspólne działania lub jako zorganizowany system działań ludzkich. Instytucja ma strukturę: Zasada naczelna- karta instytucji –zespół wartości i wierzeń, określone cele instytucji Personel – ludzie, role, przywileje, obowiązki. Normy – wymagane umiejętności, reguły, zwyczaje. Substrat materialny – narzędzia Działanie Funkcje – zaznaczone w karcie a faktycznie realizowane Funkcjonalizm strukturalny – Alfred Radcliffe-Brown – termin kultura zastępuje terminem struktura społeczna – czyli sieć stosunków społecznych + osoby, jednostki posiadające swój status i role społeczne. Podstawowe założenia wspólne Malinowskiemu i Radcliffowi. O swoistości systemu społecznego O samoregulującym się charakterze systemu społecznego O istnieniu wymagań funkcjonalnych O funkcjonalności podsystemów społecznych O egzogennym (zewnętrznym)) charakterze zmiany społecznej. Podstawowe różnice między nimi: system społeczny R.B.- = struktura społeczna + normy, zwyczaje, sankcje. Malinowski = układ instytucji stan równowagi –R.B. – konsekwencja internalizacji norm Malinowski – efektywne działanie instytucji istnienie społeczeństwa R.B. – zasada konsensusu Malinowski zaspokajanie potrzeb jednostki i realizacja instrumentalnych imperatywów kultury ogólna klasyfikacja podsystemówR.B. –nie pozwala na jej zbudowanie rodzaj ich funkcji Malinowski – istnieją instytucje zaspokajające potrzeby biologiczne, duchowe imperatywy kulturowe zmiana kulturowa R.B. –możliwe jest tylko samoodtwarzanie się systemu lub jego rozkład pod wpływem zewnętrznych oddziaływańMalinowski - ,,impakt kulturowy” polega na większej efektywności zaspokajania potrzeb Strukturalizm Claude Levi-Strauss Strukturalizm zakłada, że rzeczywistość jest uporządkowana i zorganizowana, inaczej ustrukturyzowana i tylko przez badanie struktur można odkryć sens i funkcje elmentów rzeczywistości Struktury są samowystarczalne, czyli zrozumiałe bez brania pod uwagę elementów zewnętrznych Struktury mają potrójny charakter- całości, przekształceń i samosterowania Metoda strukturalistyczna według L. Straussa polega na autentycznym: Zdefiniowaniu badanych zjawisk jako stosunku między 2 lub większą ilością kategorii rzeczywistych lub możliwych Zbudowaniu tablicy możliwych permutacji między tymi kategoriami Poddaniu tej tablicy analizie, która na tym poziomie może dotrzeć do koniecznyc związków