PODSTAWOWE SYSTEMY OCENY BUDYNKÓW POD KĄTEM EKOLOGICZNYM
1. Certyfikacja wielokryterialna LEED
LEED czyli Leadership in Energy and Enviromental Design powstał w Stanach Zjednoczonych. Jest obecnie jednym z najbardziej rozpowszechnionych na świecie systemów oceny wielokryterialnej budynków. O popularności systemu świadczy prawie 25000 zarejestrowanych do certyfikacji projektów oraz prawie 160000 konsultantów z całego świata. Największą popularnością system cieszy się oczywiście w Stanach Zjednoczonych, gdzie powstał i gdzie certyfikowano ponad 1/3 wszystkich certyfikowanych systemem LEED budynków na świecie. Certyfikacja przeprowadzana jest w 120 krajach i obejmuje budynki wszelkiego typu – od komercyjnych po mieszkalne. Organizacje Green Building Council powstają w coraz to nowszych krajach. W chwili obecnej trwają prace nad wprowadzeniem do użytku systemu certyfikacji budynków na Sri Lance. W Europie do World Green Building Council należy aż 25 krajów.
System LEED stworzony został w 1998 roku przez USGBC – U.S. Green Building Council, organizację non-profit, zajmującą się utrzymywaniem standardów zielonego budownictwa. Organizacją wchodzącą w skład USGBC jest GBCI – Green Building Certification Institute, który dba o wysoki standard szkolonych konsultantów z zakresu certyfikacji LEED.
1.1 Konsultant
Aby zostać konsultantem LEED należy najpierw zdać podstawowy egzamin – LEED Green Asociate. Przystąpienie do egzaminu wymaga udokumentowania doświadczenia w branży budownictwa ekologicznego lub ukończenia odpowiedniego kursu. Egzamin obejmuje 100 pytań z zakresu certyfikacji LEED, zagadnień projektowych oraz zielonego budownictwa.
Przystąpienie do egzaminu LEED AP, możliwe jest po uzyskaniu uprzednio tytułu LEED GA oraz udokumentowania zaangażowania w projekt certyfikacji LEED w ciągu trzech lat od daty złożenia aplikacji. Zdanie egzaminu kończy się uzyskaniem tytułu LEED AP w jednej z kategorii.Wszystkie egzaminy oraz dokumentacja kwalifikacji prowadzona jest przez GBCI. Egzamin odbywa się w języku angielskim i wymaga bardzo dobrej znajomości tego języka oraz terminologii z zakresu zielonego budownictwa, projektowania i architektury.
1.2 Certyfikat LEED
Uzyskanie certyfikatu nie jest łatwe i wymaga zatrudnienia doświadczonego konsultanta, który podpowie nam w jaki sposób prowadzić inwestycję, aby osiągnąć jak najlepszy wynik. Ważne jest, aby decyzję o ubieganie się o certyfikat podjąć odpowiednio wcześnie. Najlepszym momentem jest jeszcze etap projektowania, ponieważ zbyt późna decyzja może zamknąć nam drogę do uzyskania wysokiej liczby punktów, a w niektórych przypadkach uniemożliwić certyfikację z powodu nie spełnienia wymagań krytycznych.
Do wyboru mamy różne rodzaje certyfikacji, w zależności od rodzaju certyfikowanego obiektu:
• LEED for New Construction
• LEED for Homes
• LEED for School
• LEED for Core & Shell
• LEED for Retail
• LEED for Commercial Interiors
• LEED for Existing Buildings
• LEED for Neighborhood Development
W Polsce najpopularniejszy jest LEED NS oraz LEED CS, od niedawna dostępna jest także certyfikacja LEED for Homes.
Niezależnie od wybranej kategorii, certyfikacja obejmuje 7 grup kategorii, w których łącznie można uzyskać 110 punktów. Ważną informacją jest fakt, iż w 5 podstawowych kategoriach występują tak zwane wymagania krytyczne, których spełnienie warunkuje ubieganie się o certyfikat na każdym z poziomów. Łącznie obowiązkowo do spełnienia mamy 8 punktów w pięciu kategoriach:
1. Zrównoważona lokalizacja ( max. 26 pkt. )
- 1.1.Zmniejszenie wpływu działalności budowlanej na otoczenie poprzez kontrolę erozji gleby i emisji pyłów
2. Efektywne wykorzystanie zasobów wodnych ( max. 10 pkt. )
- 2.1. Redukcja zużycia wody
3. Energia i atmosfera ( max. 35 pkt. )
- 3.1. Weryfikacja zainstalowania i skalibrowania systemów związanych z energią zgodnie z wartościami zamieszczonymi w projekcie inwestora budynku
- 3.2. Minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej budynku
- 3.3. Podstawowe wymagania dotyczące zarządzania systemami chłodniczymi
4. Materiały i zasoby ( max. 14 pkt )
- 4.1. Konieczność zapewnienia łatwo dostępnego obszaru zbierania i przechowywania materiałów do recyklingu
5. Jakość środowiska wewnętrznego ( max. 15 pkt. )
- 5.1. Minimalny wskaźnik jakości powietrza wewnątrz budynku według szczegółowo określonych norm
- 5.2. Kontrola środowiskowego dymu tytoniowego
6. Innowacyjność projektu ( max. 6 pkt.,w tym 1 pkt. Za obecność konsultanta LEED)
7. Priorytety regionalne ( max. 4 pkt. )
Uzyskanie poszczególnych ilości puktów, pozwala na otrzymanie certyfikatu: Certyficate – 40-49 pkt., Silver – 50-59 pkt., Gold – 60 – 79 pkt., Platinum – 80pkt. i wyżej.
W chwili obecnej w Polsce certyfikowano 6 projektów (na całym świecie 9541 projektów certyfikowanych ) – 3 na poziomie Gold oraz 3 na poziomie Silver. Jak dotąd nie udało się uzyskać w Polsce certyfikacji na poziomie Platinum. Do certyfikacji na dzień dzisiejszy zarejestrowano w Polsce 31 projektów (24987 projektów na całym świecie )
Certyfikacja LEED, obok BREEAM i DGNB to system, który przyjął się w kreowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. I choć systemy te wiele różni, łączy je wspólny mianownik: zielone budownictwo.
2.Certyfikacja BREEAM
Kolejnym, co do popularności wielokryterialnej certyfikacji budynków jest brytyjski system BREEAM, stworzony przez organizację BRE. Organizacja ta powstała już w 1972 roku, jednak sam system certyfikacji BREEAM powstał dużo później – w 1990 r.
2.1Asesor
Podobnie jak w przypadku LEED, certyfikacja BREEAM ma również swoich specjalistów. Asesor BREEAM pośredniczy w całym procesie certyfikacji pomiędzy BRE a inwestorem. W przypadku egzaminu na BREEAM International Assesor nie ma, jak w przypadku LEED wymagań wstępnych. Aby uzyskać licencję należy wziąć udział w trzydniowym kursie, po którym następuje egzamin. Następnie w ciągu trzech miesięcy od zdania egzaminu należy dostarczyć studium przypadku, które podlega ocenie. Inaczej, niż w przypadku LEED, zatrudnienie asesora BREEAM jest konieczne do ubiegania się o certyfikat BREEAM. W chwili obecnej w Polsce zarejestrowanych jest 21 asesorów BREEAM.
2.2 Certyfikat BREEAM
System wielokryterialnej oceny budynków BREEAM pozwala na certyfikację obiektów biurowych, handlowych i przemysłowych. Decyzję o certyfikacji obiektu można podjąć nawet 12 miesięcy od rozpoczęcia użytkowania. Budynek jest oceniany według 10 kategorii, z których każda posiada określoną ilość podkategorii i przekłada się na procentowy wynik certyfikacji.
W przypadku sześciu z dziesięciu kategorii, występują punkty krytyczne, których spełnienie warunkuje uzyskanie certyfikatu. Inaczej niż w LEED, ilość tych punktów jest zależna od poziomu certyfikacji, na jaki się decydujemy.
Certyfikat BREEAM można uzyskać w następujących kategoriach:
BREEAM Domestic (rodzinny) – ocena certyfikacyjna dla odrestaurowanych budynków inwestorów indywidualnych,
BREEAM EcoHomes (eko-domy) – ocena certyfikacyjna dla remontów generalnych jedno- i wielorodzinnych w Wielkiej Brytanii oraz nowych na terenie Szkocji,
BREEAM EcoHomes XB (eko-domy, bud. spółdzielcze istniejące) – ocena certyfikacyjna ekologiczności budynków i jakości życia mieszkańców,
BREEAM Multi-Residential (różnorodna mieszkaniowa) – nie będąca częścią Ecohomes obejmująca domy studentów – akademiki, domy opieki i domy dla seniora, hotele pracownicze, hotele robotnicze z programem socjalnym powyżej 10%.
Poniżej opisana została klasyfikacja BREEAM według funkcji w jakiej zaprojektowano i zrealizowano obiekt:
BREEAM Offices (biura) – ocena certyfikacyjna wszystkich nowo projektowanych, remontowanych oraz budynków po znaczącej modernizacji,
BREEAM Education (oświata) – ocena certyfikacyjna nowo zbudowanych, wyremontowanych, jak również rozbudowanych budynków edukacji
BREEAM Courts (sądy) – ocena certyfikacyjna nowo projektowanych i po przeprowadzonym całościowym remoncie dla budynków wymiaru sprawiedliwości,
BREEAM Prisons (zakłady karne) – ocena certyfikacyjna zakładów więziennictwa, poprawczych jak również karnych,
W ramach certyfikacji występują następujące grupy kryteriów, wraz z punktami krytycznymi:
Zarządzanie ( max. 12 % całkowitej ilości punktów )
Rozruch
Zdrowie i samopoczucie ( max. 15 % )
Oprawy oświetleniowe o wysokiej częstotliwości
Energia ( max. 19 % )
Wydajność energetyczna
Kontrola zużycia energii przez najemców
Technologie bez lub niskowęglowe
Transport ( max 8% )
Woda (max. 6 % )
Zużycie wody
Materiały ( max. 12,5 % )
Odpady ( max. 7,5 % )
Składowanie odpadów podlegających recyklingowi
Wykorzystanie terenu i ekologia
Ograniczenie wpływu na środowisko
Zanieczyszczenia ( max. 10 % )
Innowacja (max. 10 % )
Certyfikacja BREEAM pozwala na uzyskanie pięciu różnych poziomów : PASS – 30-44%, GOOD – 45- 54%, VERY GOOD 55-74%, EXCELLENT – 75-84%, OUTSTANDING – 85% i więcej.
W przypadku certyfikacji BREEAM, tak jak i w przypadku LEED istnieje możliwość certyfikowania budynków już istniejących. W tym przypadku konieczne jest zatrudnienie asesora posiadającego uprawnienia BREEAM in-Use.
W Polsce w budowie budynków z certyfikatem BREEAM przoduje z pewnością firma Ghelamco, która była inwestorem pierwszych trzech obiektów które uzyskały certyfikat BREEAM na naszym rynku budowlanym.
Jednym z najnowszych certyfikowanych budynków, a zarazem pierwszym w Polsce centrum handlowym jest natomiast Futura Park Kraków, który swój certyfikat BREEAM na poziomie Very Good otrzymał w listopadzie 2011r. W przypadku tej inwestycji generalnym wykonawcą była firma Hochtief Polska. Centrum handlowe ma powierzchnię 44 m2 , spełniające surowe standardy, stawiane certyfikowanym budynkom.
Pierwszym w Polsce budynkiem, który uzyskał certyfikat dla budynków istniejących BREEAM in Use jest natomiast budynek słynnej łódzkiej Manufaktury, który otrzymał certyfikat na poziomie Very Good.
Certyfikacja BREEAM zdobywa coraz większą popularność wśród deweloperów i wykonawców, z powodu dostosowywania wymogów certyfikacji do konkretnego budynku, który ma być certyfikowany oraz coraz większej ilości asesorów. Wiele firm decyduje się coraz częściej na budowę wyłącznie budynków z certyfikatem BREEAM. Sprawia to, że obok popularnego LEED, BREEAM jest drugim co do częstości zastosowania certyfikatem w Polsce, a niedługo może nawet „dogonić” LEED.
3. Certyfikacja DGNB
Niemiecki certyfikat DGNB jest najmłodszym z omawianych certyfikatów. Jest opracowany przez Niemieckie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego i wydaje się być najbardziej przejrzystym z wielokryterialnych systemów oceny budynków.
3.1 Doradcy
DGNB wyróżnia dwie kategorie doradców: DGNB Consultant i DGNB Auditor. Pierwszy posiada podstawową wiedzę z zakresu DGNB i jest tytułem analogicznym do LEED Green Asociate. Natomiast DGNB Auditor jest bardziej zbliżony do BREEAM International Assesor – bierze on udział w całym procesie powstawania budynku, od etapu projektowania aż do oddania do użytku i uzyskanie certyfikatu.
DGNB stawia najwyższe z trzech systemów wymagania dla przyszłych konsultantów. Aby przystąpić do egzaminu należy wykazać się kilkuletnim doświadczeniem zawodowym oraz wykształceniem związanym ściśle z branżą budownictwa.
Egzamin składa się z kilku modułów: modułu 0 – sprawdzającego podstawową wiedzę z zakresu certyfikacji DGNB, zakończoną egzaminem, modułów 1a i 1b, również zakończonych egzaminem oraz wreszcie modułu 2 w formie warsztatów, która pozwala uzyskać licencję audytora DGNB.
3.2 Certyfikat DGBN
W przypadku certyfikacji DGNB, inaczej niż w pozostałych dwóch przypadkach, wymagania krytyczne są tylko dwa i nie są one uzależnione od pozostałych punktów, które warunkują uzyskanie certyfikatu. Mimo iż wymagań krytycznych jest niewiele, nie są one łatwe do spełnienia, a niedopełnienie choć jednego dyskwalifikuje dalszą certyfikację budynku. Wymagania krytyczne DGNB to:
W powietrzu wybranych pomieszczeń podlegających testowaniu całkowita zawartość LZO ( organicznych związków lotnych ) nie może przekraczać 3000 mikro g/m3, oraz zawartość formaldehydu nie może przekraczać 120 mikro g/m3
Budynki muszą mieć udogodnienia dla osób niepełnosprawnych we wszystkich ogólnodostępnych przestrzeniach
Warto zwrócić uwagę, iż jest to jedyny system, który aż tak duży nacisk kładzie na udogodnienia dla niepełnosprawnych. Żaden z pozostałych systemów nie ma tak jasno określonej kwestii tego typu ułatwień dostępu. Związane jest to między innymi z odmiennym, niż w pozostałych systemach rozkładem ocenianych kategorii. W tym przypadku są to poszczególne aspekty z różnych dziedzin.
Tak więc certyfikacja DGNB wyróżnia następujące aspekty:
Aspekt ekologiczny – składający się z 15 podkategorii
Aspekt ekonomiczny – 2 podkategorie
Aspekt społeczno-kulturowy - 17 podkategorii
Aspekt technologiczny – 10 podkategorii
Aspekt jakości procesu – 13 podkategorii
Aspekt lokalizacji - 8 podkategorii
System certyfikacji DGNB swoją przejrzystość zapewnia również tylko trzem poziomom certyfikacji: Bronze, Silver i Gold, przy czym uzyskanie wyższej kategorii wymaga spełnienia wszystkich warunków kategorii niższej, czyli aby starać się o certyfikat na poziomie Silver, należy spełnić wszystkie warunki poziomu Bronze oraz uzyskać łącznie 65-79,9 % łącznej ilości punktów. Analogicznie, aby uzyskać certyfikat na poziomie Gold należy spełnić wszystkie warunki poziomu Silver oraz uzyskać co najmniej 80 % ogólnej liczby punktów.
Certyfikacja DGNB jest możliwa do zastosowania praktycznie w każdym typie budynków, ze względu na swoją unikalność kryteriów. Kryteria te można odnieść zarówno do budynku biurowego jak i mieszkaniowego czy też szkoły lub przedszkola. Daje to praktycznie nieograniczone możliwości stosowania, co w niedługim czasie może przełożyć się na duży wzrost popularności i stosowalności tego młodego systemu certyfikacji.
Wybór systemu certyfikacji dla naszego budynku nie jest łatwy. Zależy on w głównej mierze od lokalizacji, standardów danego kraju oraz przeznaczenia budynku. Ograniczeniem jest tutaj możliwość stosowania w poszczególnych krajach, gdyż nie wszystkie kraje uznają poszczególne systemy certyfikacji.
Oprócz trzech wymienionych, istnieje wiele innych systemów wielokryterialnej oceny budynków, które nie zdobyły jeszcze takiej popularności. Każdy z nich ma podobieństwa i różnice, wiele z nich działa analogicznie. Wszystkie jednak mają na celu poprawę jakości życia, nie ingerując zbytnio w środowisko naturalne, chroniąc zasoby naturalne i wykorzystując energię odnawialną.
ŚWIADECTWO ENERGETYCZNE
Świadectwa charakterystyki energetycznej budynków zostały wprowadzone w polskim ustawodawstwie poprzez nowelizację Ustawy Prawo budowlane z dnia 17 września 2007 roku. Spowodowane to było wprowadzeniem w życie unijnej Dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Energy Performance Building Directive – 2002/91/EC). Jej założeniem jest podniesienie świadomości o efektywności energetycznej budynków oraz promocja energooszczędnych rozwiązań. Jednym z elementów dyrektywy są właśnie świadectwa charakterystyki energetycznej budynków. Według dyrektywy określać mają one wartość energii zużywanej rzeczywiście lub szacowanej, do spełnienia różnych potrzeb budynków związanych z jego standardową eksploatacją. Taki dokument musi zostać sporządzony dla każdego nowego budynku jak również dla wszystkich wynajmowanych lub sprzedawanych obiektów. Natomiast sposób wykonania, forma i zakres świadectw uchwalony został już indywidualnie przez kraje członkowskie.
Ustawa Prawo Budowlane z dnia 17 września 2007 roku wraz z późniejszymi zmianami określa, że dla budynków nowopowstających w momencie oddawania do użytku (uzyskiwania pozwolenia na użytkowanie) oraz dla budynków i lokali sprzedawanych lub wynajmowanych należy przedstawić razem z dokumentami świadectwo charakterystyki energetycznej budynku. Jego wzór jak i sposób sporządzenia określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 roku w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielna całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej, załączniki od 1-4 dla poszczególnych budynków mieszkalnych, niemieszkalnych, lokali lub części budynków.
Obowiązek dostarczenia świadectwa w przypadku nowych budynków leży po stronie inwestora, w przypadku sprzedaży lub wynajmu po stronie sprzedającego/wynajmującego. Dla budynków oddawanych do użytkowania dokument taki składa się wraz z wnioskiem o odbiór robót budowlanych i otrzymaniem pozwolenia na użytkowanie do odpowiedniej jednostki nadzoru budowlanego. Przy sprzedaży i wynajmie – dołącza się go do dokumentacji do aktu notarialnego sprzedaży lub przedstawia do wglądu w przypadku najmu.
Świadectwo charakterystyki energetycznej ważne jest 10 lat. Po tym czasie należy sporządzić nowe świadectwo. Ponadto w przypadku przebudowy, rozbudowy lub modernizacji budynku jeśli zmiany te zmniejszą bądź zwiększą zużycie energii, należy sporządzić nowe świadectwo.
Świadectwo energetyczne może zostać sporządzone tylko przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia. Osoba taka posiada wymaganą wiedzę i informacje uzyskane w świadectwie jest w stanie nam dokładnie objaśnić.
PROGRAMY NFOŚiGW
Programy priorytetowe:
1. Ochrona wód
1.1. Gospodarka ściekowa w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych
Poprawa stanu wód powierzchniowych i podziemnych do 2015 roku poprzez zapewnienie dofinansowania przedsięwzięć mających na celu wyposażenie aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalnie ścieków, zgodnie z wymogami Dyrektywy Rady 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych.
1.2. Zagospodarowanie osadów ściekowych
Przetworzenie osadów ściekowych powstających w procesie oczyszczania ścieków komunalnych w stopniu umożliwiającym ich zagospodarowanie w sposób inny niż gromadzenie na składowiskach odpadów
Poprawa stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez zapewnienie części krajowego wkładu publicznego na dofinansowanie przedsięwzięć uzyskujących wsparcie ze środków Funduszu Spójności w ramach I osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko mających na celu wyposażenie aglomeracji powyżej 15 tys. RLM w systemy kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalnie ścieków, zgodnie z wymogami dyrektywy 91/271/EWG wsprawie oczyszczania ścieków komunalnych.
1.3.1. Dla beneficjentów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
1.3.2. Dla potencjalnych beneficjentów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Poprawa stanu wód powierzchniowych i podziemnych poprzez zapewnienie dofinansowania przedsięwzięć mających na celu wypełnienie wymogów Dyrektywy 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych.
2. Gospodarka wodna
2.1. Budowa, przebudowa i odbudowa obiektów hydrotechnicznych
Celem programu jest poprawa bezpieczeństwa powodziowego, ograniczenie zjawisk suszy oraz retencjonowanie wody. Cel zostanie osiągnięty poprzez relizację zadań związanych ze Strategią Gospodarki Wodnej.
2.2 Ekologiczne formy transportu
Celem programu jest zmniejszenie ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do wód i powietrza oraz zmniejszenie obciążenia dla środowiska poprzez wykorzystanie w transporcie jednostek floty żeglugi śródlądowej
3. Ochrona ziemi
3.1. Gospodarowanie odpadami komunalnymi
3.1.1. Rozwój systemów służących zagospodarowaniu odpadów komunalnych.
3.1.2. Rozwój selektywnej zbiórki odpadów.
3.2. Zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów komunalnych.
3.3. Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne.
3.3.1. Rozwój systemów gospodarowania odpadami innymi niż komunalne, w szczególności niebezpiecznymi.
3.3.2. Usuwanie wyrobów zawierających azbest.
3.3.3. Międzynarodowe przemieszczanie odpadów.
3.4. Dofinansowanie systemu recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji.
3.4.1. Dofinansowanie demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji.
3.4.2. Dofinansowanie gmin w zakresie zbierania porzuconych pojazdów wycofanych z eksploatacji.
3.4.3. Dofinansowanie działań inwestycyjnych w zakresie demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz gospodarowania odpadami powstałymi w wyniku demontażu pojazdów.
3.5.1. Przedsięwzięcia wskazane przez GIOŚ – „bomby ekologiczne”.
3.5.2. Rekultywacja terenów zdegradowanych.
3.6.1. Uzupełnienie dofinansowania II osi PO IiŚ.
3.6.2. Dofinansowanie potencjalnych beneficjentów POIiŚ.
3.6.3. Wdrażana przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
4. Geologia i górnictwo
W ramach przedsięwzięć w zakresie geologii i górnictwa obowiązują następujące programy priorytetowe:
4.1. Poznanie budowy geologicznej kraju oraz gospodarka zasobami złóż kopalin i wód podziemnych
4.2. Energetyczne wykorzystanie zasobów geotermalnych
4.3. Zmniejszenie uciążliwości wynikających z wydobywania kopalin
4.3.1. Przedsięwzięcia zmierzające do zmniejszenia uciążliwości wynikających z wydobywania kopalin i ich wzbogacania oraz ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko procesów likwidacji zakładów górniczych
4.3.2. Przedsięwzięcia zmierzające do zakończenia prac likwidacyjnych i rekultywacyjnych na terenach zdegradowanych górnictwem siarki
4.4. Przeciwdziałanie osuwiskom ziemi i likwidowanie ich skutków dla środowiska
5. OZE i Kogeneracja
5.1. Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji
5.2. Współfinansowanie opracowania programów ochrony powietrza i planów działania
6. System Zielonych Inwestycji - GIS
7. Efektywne wykorzystanie energii
Część 1) Dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych w przedsiębiorstwach
Część 3) Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych
Część 4) LEMUR - Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej
Część 7) Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach
8. ISE - Inteligentne Sieci Energetyczne
Celem programu jest optymalizacja i racjonalizacja zużycia energii: elektrycznej, gazowej, cieplnej oraz ciepłej wody użytkowej w przestrzeniach pilotażowych celem ograniczenia lub uniknięcia emisji do powietrza, w tym emisji CO2.
9. KAWKA
Program KAWKA - Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii.
Cel programu to zmniejszenie narażenia ludności na oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza w strefach, w których występują znaczące przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń tych zanieczyszczeń, dla których zostały opracowane programy ochrony powietrza. Cel programu będzie osiągany, poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, w szczególności pyłów PM 2,5, PM 10 oraz emisji CO2.
10. Ochrona przyrody
Programy krajowe realizowane w ramach Ochrony przyrody:
10.1. Ochrona przyrody i krajobrazu
Cel programu: Zatrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej i krajobrazowej oraz odtworzenie i wzbogacenie zasobów przyrody
Cel programu: Zachowanie trwałej wielofunkcyjności lasów oraz ich roli w kształtowaniu środowiska przyrodniczego
10.2.1. Zrównoważony rozwój rejonu Puszczy Białowieskiej
Cel programu: Ochrona oraz poprawa stanu środowiska w rejonie Puszczy Białowieskiej
Cel programu: Ograniczenie negatywnych skutków antropopresji na środowisko przyrodnicze Puszczy Białowieskiej
10.2.3. Utrwalenie efektów ekologicznych w proj. przyrodniczych
Cel programu: Zachowanie właściwego stanu ochrony zasobów przyrodniczych
10.2.4. Pożyczki dla parków narodowych
Cel programu: ochrona przyrody, ograniczenie zagrożeń dla zachowania różnorodności biologicznej
i krajobrazowej oraz kształtowanie postaw ekologicznych na obszarach parków narodowych
Celem programu jest ograniczenie degradacji środowiska naturalnego oraz strat jego zasobów i zmniejszenia różnorodności biologicznej poprzez współfinansowanie projektów V osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ)
11. Edukacja ekologiczna
Cel programu to podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa poprzez promowanie zasad zrównoważonego rozwoju.
12. Wsparcie realizacji Polityki Ekologicznej Państwa przez Ministra Środowiska
Programy objęte programem priorytetowym:
Część 1) Ekspertyzy i prace badawcze wskazane przez Ministra Środowiska
Część 2) Ekspertyzy i prace badawcze na rzecz gospodarki wodnej
Część 3) Zadania wynikające ze zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej
Część 4) Wspieranie systemu ocen oddziaływania na środowisko i obszarów Natura 2000
Część 5) Funkcjonowanie systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz działalność Krajowego ośrodka bilansowania i zarządzania emisjami
13. Współfinansowanie LIFE+
Celem programu priorytetowego "Współfinansowanie LIFE+" jest zwiększenie stopnia wykorzystania przez Polske środków na rzecz ochrony środowiska dostępnych w ramach Instrumentu Finansowego LIFE+.
14. Współfinansowanie IV priorytetu POIiŚ
Celem programu priorytetowego "Współfinansowanie IV osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko - przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska" jest poprawa jakości powietrza poprzez obniżenie wielkości emisji zanieczyszczeń z instalacji spalania paliw i dedykowany jest przedsiębiorcom, których projekty znajdują się na „Liście rankingowej projektów rekomendowanych do wsparcia”, w ramach konkursu zamkniętego nr 3/PO IiŚ/4.5/04/2012, w przypadku których, z powodu braku środków w ramach Działania 4.5 POIiŚ, nie zostało udzielone dofinansowanie w formie dotacji ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
15. Wspieranie projektów i inwestycji poza granicami kraju
Cel programu to Realizacja zobowiązań międzynarodowych Polski dotyczących wsparcia działań ograniczających wpływ na zmiany klimatu oraz dotyczące adaptacji do zmian klimatu w krajach, które nie są wymienione w załączniku I do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 9 maja 1992 r.
| 16. Program priorytetowy "Wspieranie działalności monitoringu środowiska" |
|---|
Celem programu jest stworzenie warunków dla realizacji zadań Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) oraz wywiązywania się Polski ze zobowiązań akcesyjnych i finansowanie monitoringu środowiska oraz wywiązywania się Polski ze zobowiązań akcesyjnych poprzez zakup wyposażenia i finansowanie monitoringu stanu środowiska.
17. Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska z likwidacją ich skutków
Cel programu to Podniesienie poziomu ochrony przed skutkami zagrożeń naturalnych oraz poważnych awarii, usprawnienia usuwania ich skutków oraz wzmocnienia wybranych elementów zarządzania środowiskiem. Realizacja przedsięwzięć programu wpłynie na poprawę ochrony przed zagrożeniami naturalnymi, poważnymi awariami oraz na sprawność usuwania ich skutków.
Na podstawie: Polityki Ekologicznej Państwa, Programu Wykonawczego do Polityki Ekologicznej Państwa, Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej, Strategii Ekologicznej Integracji z Unią Europejską, zobowiązań międzynarodowych Polski, a także list przedsięwzięć priorytetowych wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, zwanych dalej "wojewódzkimi funduszami" - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej planuje i realizuje dofinansowywanie przedsięwzięć, zgodnie z preferencjami według niżej wymienionych programów priorytetowych.
Jako priorytetowe traktuje się w szczególności te przedsięwzięcia, których realizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskie
Lista priorytetowych programów
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
na 2013 rok
1. Ochrona wód
1.1. Gospodarka ściekowa w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
1.2. Zagospodarowanie osadów ściekowych.
1.3. Współfinansowanie I osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – gospodarka wodno-ściekowa.
1.4. Dofinansowanie przydomowych oczyszczalni ścieków oraz podłączeń budynków do zbiorczego systemu kanalizacyjnego.
2. Gospodarka wodna
2.1. Budowa, przebudowa i odbudowa obiektów hydrotechnicznych.
3. Ochrona powierzchni ziemi
3.1. Gospodarowanie odpadami komunalnymi.
3.2. Zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów komunalnych.
3.3. Gospodarowanie odpadami innymi niż komunalne.
3.4. Dofinansowanie systemu recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji.
3.5. Rekultywacja terenów zdegradowanych i likwidacja źródeł szczególnie negatywnego oddziaływania na środowisko.
3.6. Współfinansowanie II osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi.
4. Geologia i górnictwo
4.1. Poznanie budowy geologicznej kraju oraz gospodarka zasobami złóż kopalin i wód podziemnych.
4.2. Energetyczne wykorzystanie zasobów geotermalnych.
4.3. Zmniejszenie uciążliwości wynikających z wydobywania kopalin.
4.4. Przeciwdziałanie osuwiskom ziemi i likwidowanie ich skutków dla środowiska.
5. Ochrona klimatu i atmosfery
5.1. Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji.
5.2. Współfinansowanie opracowania programów ochrony powietrza i planów działania.
5.3. System zielonych inwestycji (GIS - Green Investment Scheme).
5.4. Efektywne wykorzystanie energii.
5.5. Współfinansowanie IX osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna.
5.6. Realizacja przedsięwzięć finansowanych ze środków pochodzących z darowizny rządu Królestwa Szwecji.
5.7. Inteligentne sieci energetyczne.
5.8. Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii.
6. Ochrona przyrody
6.1. Ochrona przyrody i krajobrazu.
6.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów.
6.3. Ochrona obszarów cennych przyrodniczo.
6.4. Współfinansowanie V osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych.
7. Edukacja ekologiczna
8. Wsparcie realizacji Polityki Ekologicznej Państwa przez Ministra Środowiska
9. Programy międzydziedzinowe
9.1. Współfinansowanie LIFE+.
9.2. Współfinansowanie IV osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska.
9.3. Współfinansowanie poprzez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej przedsięwzięć inwestycyjnych, które uzyskały wsparcie ze środków UE.
9.4. Wspieranie projektów i inwestycji poza granicami kraju.
9.5. Wspieranie działalności monitoringu środowiska.
9.6. Wspieranie działalności służby hydrologiczno-meteorologicznej.
9.7. Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska z likwidacją ich skutków.
9.8. Ekologiczne formy transportu.
9.9. Gekon – Generator Koncepcji Ekologicznych.
Lista priorytetowych programów
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
na 2014 rok
1. Ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi
1.1. Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach
1.2. Budowa, przebudowa i odbudowa obiektów hydrotechnicznych
2. Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi
2.1. Racjonalna gospodarka odpadami
2.2. Ochrona powierzchni ziemi
2.3. Geologia i geozagrożenia
2.4. Zmniejszenie uciążliwości wynikających z wydobycia kopalin
3. Ochrona atmosfery
3.1. Poprawa jakości powietrza
3.2. Poprawa efektywności energetycznej
3.3. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii
3.4. System zielonych inwestycji (GIS – Green Investment Scheme)
4. Ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów
4.1. Ochrona obszarów i gatunków cennych przyrodniczo
5. Międzydziedzinowe
5.1. Wsparcie Ministra Środowiska w zakresie realizacji polityki ekologicznej postawy.
5.2. Zadania wskazane przez ustawodawcę
5.3. Wspieranie działalności monitoringu środowiska
5.4. Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska z likwidacją ich skutków
5.5. Edukacja ekologiczna
5.6. Współfinansowanie Life+
5.7. SYSTEM - Wsparcie ochrony środowiska i gospodarki wodnej realizowanych przez WFOŚiGW
5.8. Wsparcie przedsiębiorców w zakresie niskoemisyjnej i oszczędnej gospodarki
5.9. Gekon – Generator Koncepcji Ekologicznych
1. Odnawialne źródła energii
To źródła energii, których używanie nie wiąże się z długotrwałym ich deficytem – ich zasób odnawia się w krótkim czasie.
Przeciwieństwem ich są nieodnawialne źródła energii, czyli źródła, których wykorzystanie postępuje znacznie szybciej niż naturalne odtwarzanie. Energii ze źródeł odnawialnych nie należy mylić z energią ze źródeł przyjaznych dla środowiska naturalnego, gdyż instalacje do jej produkcji mogą (choć nie muszą) powodować szkody ekologiczne.
W ostatnich latach intensywnie rośnie wykorzystanie energii wiatrowej i słonecznej. Potencjalnie energia wodna mogłaby zaspokoić około 50% aktualnego zużycia energii przez ludzkość. Energia geotermalna mogłaby zaspokoić dwukrotnie to zużycie, energia wiatru 60 razy, a energia słoneczna prawie 6000 razy
Rozwój energetyki odnawialnej wzbudza szereg kontrowersji. Krytycy wskazują na wysokie koszty inwestycji, konieczność wspierania elektrowni wiatrowych i słonecznych przez tradycyjne elektrownie, zagrożenia ekologiczne i zdrowotne oraz wątpliwy wpływ na całkowitą emisję CO2.
W Niemczech w 2013 roku dotacje dla energetyki odnawialnej wyniosą ok. 20 mld euro. Obciążenie gospodarstwa domowego wyniesie z tego tytułu ok. 20 euro miesięcznie. Kwoty te są wielokrotnie wyższe od uprzednio prognozowanych przez rząd. Konsekwencją jest m.in. wzrost wykorzystania kominków do ogrzewania domów.
Dopłaty do energetyki paliw kopalnych są 6 razy większe od dopłat do energii odnawialnej, jednak te drugie dostarczają 15-krotnie mniej energii.
W Ustawie Prawo energetyczne odnawialne źródła energii zdefiniowano jako „źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych”.
W Polsce nałożono obowiązek zakupu energii z odnawialnych źródeł energii o czym mówi rozporządzenie ministra gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 r. W rozporządzeniu podane zostały wielkości wzrostu udziału energii ze źródeł odnawialnych w zakresie od 2,65% w 2003 r. do 9% w 2010 roku. W 2006 r. przyjęto nowelizację ustawy, ustalając nowy poziom 10,4% w 2010 r (Dz.U. 2006 nr 205 poz. 1510).
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU, BUDOWNICTWA I GOSPODARKI MORSKIEJ
Według rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, ustalono w projekcie następujące współczynniki, jakimi musi charakteryzować się projektowany obiekt:
Maksymalne wartości wskaźnika EP H+W na potrzeby ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody [kWh/(m2• rok)] |
|---|
| Budynek użyteczności publicznej |
Współczynnik przenikania ciepła UC(max) [W/(m2 •K)] |
| Ściany zewnętrzne |
Ściany wewnętrzne - oddzielające pom. ogrzewane od nieogrzewanego |
| Dach |
| Podłoga na gruncie |
| Okna, drzwi balkonowe i pow. przezroczyste nieotwieralne |
| Drzwi w przegrodach zew. lub przegrodach między pomieszczeniami ogrzewanymi i nieogrzewanymi |