Leki anksjolityczne ~ p/lękowe

Lęk to negatywny stan emocjonalny związany z przewidywaniem nadchodzącego z zewnątrz lub pochodzącego z wewnątrz organizmu niebezpieczeństwa, objawiający się jako niepokój, uczucie napięcia, skrępowania, zagrożenia. W odróżnieniu od strachu jest on procesem wewnętrznym, nie związanym z bezpośrednim zagrożeniem lub bólem.

Anksjolityki (leki p/lękowe, leki anksjolityczne) –grupa leków psychotropowych o zróżnicowanej budowie chemicznej, które przez działanie na przekaźnictwa impulsów nerwowych w OUN powodują działanie zmniejszające lęk, niepokój, napięcie emocjonalne i objawy somatyczne, towarzyszące tym stanom. Większość leków z tej grupy dodatkowo ma też działanie uspokajające i nasenne.

W mechanizmie działania leków p/lękowych istotną rolę odgrywa wpływ na przekaźnictwa GABA-ergiczne i serotoninergiczne w OUN.

Jakie leki są podawane pacjentom w celu zniesienia lęku?

Leki anksjolityczne głównie z chemicznej grupy benzodiazepin (BDA) – działają one szybciej, ale niestety równie szybko mogą spowodować uzależnienie. Leki p/depresyjne, które mają wolniejsze działanie, ale są pozbawione ryzyka uzależnienia. (wiek pierwszych objawów zaburzeń lękowych).

Pod względem kryteriów klinicznych leki anksjolityczne dzieli się na:

1. Leki anksjolityczne stosowane krótkotrwalew leczeniu wzmożonego napięcia i stanów lękowych

• Pochodne benzodiazepiny

• Inne leki

1. Leki anksjolityczne stosowane długotrwalew leczeniu wzmożonego napięcia i stanów lękowych

• Pochodne azaspironu

• Leki p/depresyjne

Benzodiazepiny

Benzodiazepiny stosowane są powszechnie do doraźnegoleczenia nasilonego lęku, bezsenności, łagodzenia objawów odstawiennychw alkoholizmie, w premedykacji do zabiegów diagnostycznych i chirurgicznych, sedacji pooperacyjnej. Znajdują zastosowanie w leczeniu stanów zwiększonego napięcia mięśniowego oraz -pomocniczo -jako leki przeciwdrgawkowe w leczeniu niektórych typów padaczki.

Działanie benzodiazepin polega na łączeniu się z receptorem benzodiazepinowym (BDZ), który jest częścią większego kompleksu receptorowego, zwanego receptorem GABA-ergicznym. Stymulacja receptorów BDZ powoduje zwiększenie powinowactwa GABA do receptora GABA-ergicznego i zwiększenie stymulacji tego receptora. Receptory GABA-ergiczne są związane z kanałem chlorkowym i ich pobudzenie powoduje napływ jonów Cl-do komórki i jej hiperpolaryzację. Procesy te prowadzą do zmniejszenia pobudliwości neuronów i zahamowania przewodzenia impulsów, co objawia się działaniem uspokajającym i nasennym.

W budowie receptora GABA – A wyróżniamy specyficzne miejsca zwane podjednostkami (część kanału jonowego zawierająca miejsce wiązania neurotransmittera leku – liganda). Za wiązanie benzodiazepin odpowiedzialna jest podjednostka γ. Ponadto inne podjednostki tego receptora wiążą np. barbiturany oraz alkohol.

Benzodiazepiny działają przez wzmocnienie akcji naturalnego związku chemicznego w mózgu, GABA jest neuroprzekaźnikiem odpowiedzialnym za przekazywanie informacji między komórkami mózgowymi (neuronami). Informacja, przekazywana przez GABA, ma charakter powstrzymujący (inhibicyjny). Nakazuje on neuronom spowolnienie lub wstrzymanie impulsu nerwowego. Ponieważ ok. 40% neuronów reaguje na to działanie oznacza to, że GABA ma ogólnie uspokajający wpływ na mózg; można wiec rzec, że GABA jest naturalnym środkiem uspokajającym i nasennym. To naturalne działanie nasilone jest przez benzodiazepiny.

Poszczególne leki z tej grupy różnią się powinowadztwem do receptora BDZ. W tej grupie leków wyróżniamy leki o silniejszym działaniu nasennym i uspokajającym, p/lękowym oraz p/drgawkowym i rozluźniającym mięśnie szkieletowe myorelaksujące.

Preparaty benzodiazepinowe

Flumazenil – Flumazepil – Anexete – też jest antagonistą Etanolu

Jest specyficzną odtrutką stosowaną w zatruciu benzodiazepinami – przedawkowanie. Jest lekiem stosowanym jako odtrutka w zatruciu etanolem ponieważ jest konkurencyjnym antagonistą walczącym o miejsce wiązania alkoholu w receptorze GABA – A. jest stosowany w leczeniu tzw. śpiączki poalkoholowej. W ciągu 30 – 60 s od podania flumazenil zaczyna konkurować o miejsce w receptorze GABA – A.

Alprazolam

• Afobam

• Neurol

• Xanax

Diazepam

• Relanium

Klorazepatdipotasowy

• Cloranxen

Lorazepam

• Lorafen

Tetrazepam

• Myolastan lek upośledza sprawność psychomotoryczną, zakaz

prowadzenia pojazdów mechanicznych nawet napędzanych siłą własnych mięśni

Diazepam – Relanium, Valium

Oksazepam Lormetazepam

Pochodne benzodiazepiny wykazują działanie anksjolityczne, nasenne, przeciwdrgawkowe i miorelaksacyjne. Silnym działaniem anksjolitycznymcharakteryzują się:

• Alprazolam – Xanax

• Bromazepam – Lexotanil

• Chlordiazepokyd – Elenium, Librium

• Diazepam – Relanium, Valium

• Estazolam – Estasolan, Nuctelon

• Halazepam – Paxipam

• Ketazolam – Contanex

• Klobazam – Frisium

• Klonazepam – Clonazepam, Rivotril

• Klorazepat – Tranxene

• Lorazepam – Lorafen

• Medazepam – Rudotel, Nobrium

• Oksazepam – Oksazepam

• Oksazolam – Serenele

• Prazepam – Demetrin

• Temazepam – Signofan

• Tetrazepam – Myolastan, Tetraratio, Miozepen

• Lormetazepam - Noctofer

Działania:

• Działają jedynie objawowo i nie leczą przyczyn zaburzeń emocjonalnych

• Działają silnie p/lękowo, uspokajająco i nasennie (nie działają p/depresyjnie, p/psychotycznie i p/bólowo)

• Duże dawki nasilają sedację aż do zwykłego snu, a następnie do snu głębokiego (sopor)

• Obniżają napięcie mięśni szkieletowych

• Działają p/drgawkowo

• Zwiększają apetyt

• W wysokich stężeniach we krwi powodują niepamięć wsteczną (amnezję)

Działania niepożądane: zależne są od dawki

• Uspokojenie, zmęczenie

• Senność, zwłaszcza następnego dnia po długo działających BDA

• Bezsenność z odbicia

• Napięcie lub napady lęku z odbicia; objawy z odbicia pojawiają się częściej i są bardziej nasilone po lekach o krótkim okresie półtrwania

• Wczesne ranne budzenie

• Apatia

• Zaburzenia pamięci, amnezja

• Zaburzenia funkcji poznawczych

• Podwójne widzenie, osłabienie ostrości wzroku (zamglone widzenie)

• Niemożność artykułowania słów

• Osłabienie mięśniowe, niezborność ruchów, brak koordynacji, wydłużenie czasu reakcji

Najłatwiej uzależnić się od:

• Clonazepam

• Lorafen

• Rudotel

• Estazolam

Interakcje:

• Nasilają działanie innych leków wpływających depresyjnie na OUN, w tym alkoholu

• Potęgują działanie leków zwiotczających

• Słabo indukują enzymy mikrosomalne

• Zwiększają stężenie digoksyny

• Hamują działanie lewodopy

• Cimetydyna, doustne leki antykoncepcyjne, omeprazol zwiększają stężenie BDA a induktory enzymów mikrosomalnych (rifampicyna, karbamazepina) działają odwrotnie

Inne leki stosowane krótkotrwale w leczeniu stanów lękowych

W krótkotrwałej terapii zaburzeń lękowych, poza pochodnymi benzodiazepiny stanowiącymi podstawową grupę leków, stosowane są również neuroleptyki (prometazyna, chlorprotiksen, flupentiksol, tioridazyna) i hydroksyzyna oraz inne.

Leki stosowane długotrwale w leczeniu stanów lękowych

Leki anksjolityczne stosowane długotrwale w terapii leku uogólnionego, zespołów natręctw i w zapobieganiu nawrotom stanów lękowych. W długotrwałym leczeniu wzmożonego napięcia i stanów lękowych wykorzystuje się:

1. Pochodne azaspironu

2. Leki przeciwdepresyjne

Działanie terapeutyczne leków stosowanych długotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych związane jest głównie z wpływem na przekaźnictwa serotoninergiczne.

Pochodne azaspironu

Do pochodnych azaspironu należy Buspiron. Jest to lek anksjolityczny znoszący przejawy psychiczne i wegetatywne lęku. Nie powoduje uzależnienia, działanie polega na wpływie na receptor 5HT – modulujące.

Buspiron – jest agonistą receptora 5 – HT_{1a ,} nie ma powinowadztwa do receptorów GABA, jest antagonistą receptorów D₂

Preparaty: Spamilan, Buspirone, Buxal(tabletki)

Działania niepożądane buspironu wystepują rzadko i obejmują głównie bóle i zawroty głowy, niepokój, zaburzenia snu, nudności, wymioty, tachykardię, suchość błon śluzowych i nadwrażliwość na światło.

Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu stanów lękowych

W długotrwałej terapii lęku napadowego, leku fonicznego oraz zespołów natręctw stosowane są leki przeciwdepresyjne, głównie selektywne inhibitory wychwytu serotoniny oraz klomipramina, imipramina, nortriptylina, amitriptylina.

Hydroksyzyna – Ataraktyki – leki uspokajające jako anksjolityki – leki p/lękowe pochodne difenylometanu – preparat Atarax

Pochodna propantiolu – Meprobamat – Spasmobamat