Robert Czaja

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

1.Definicja spółki oraz podział i krótka charakterystyka

Spółka - prawna forma współdziałania dwóch lub większej liczby osób dla łatwiejszego osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Prawo dopuszcza także możliwość tworzenia i istnienia niektórych spółek z udziałem jednego wspólnika (spółki jednoosobowe), a także powoływania ich dla celów niegospodarczych. W formie spółek występuje większość przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych, usługowych, transportowych.

Z punktu widzenia źródła prawa regulującego powstanie i działalność spółek możemy je podzielić: na spółki prawa cywilnego (spółki cywilne) oraz spółki prawa handlowego (spółki jawne, komandytowe, z ograniczona odpowiedzialnością, akcyjne).

• Spółka cywilna - unormowana jest przepisami prawa cywilnego. Umowa spółki zawiera postanowienia dotyczące celu spółki, czasu trwania, rodzaju działalności, rodzaju i wysokości wkładów, udziału wspólników w zyskach i stratach, sposobu reprezentowania spółki oraz zasad rozliczeń. Wspólnicy mogą wnosić do spółki pieniądze, nieruchomości, prawa majątkowe oraz własną pracę. Z chwilą zawarcia umowy każdy wspólnik staje się współwłaścicielem majątku spółki. Spółka prawa cywilnego nie ma osobowości prawnej.

• Spółki prawa handlowego – ich działanie reguluje kodeks handlowy. Dzielą się na osobowe (jawne i komandytowe) oraz kapitałowe (z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjne). Dla spółek osobowych istotny jest skład osobowy spisany w umowie, a dla spółek kapitałowych natomiast kapitał złożony z udziałów lub akcji.

W niniejszej pracy chciałbym opisać działanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Przedstawienie

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w skrócie spółka z.o.o jest jedną z rodzajów spółki kapitałowej, posiada także pewne podobieństwa do spółek osobowych co objawia się po prawach i obowiązkach wspólników, możliwości wyłączenia wspólnika ze spółki, nadzoru nad zarządem. Spółka z.o.o jest bardzo często wykorzystywaną formą prawną prowadzenia działalności gospodarczej. Cechuje się bowiem mniejszym formalizmem niż spółka akcyjna, jednocześnie jednak jako spółka kapitałowa wolna jest od wad i niedogodności wiążących się ze spółkami osobowymi, takimi jak:

• osobista odpowiedzialność majątkowa wspólników

• trudności w zmianie składu osobowego spółki, a przez to także w pozyskaniu inwestora strategicznego

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością obecnie może być utworzona dla realizacji jakiegokolwiek celu dozwolonego przez prawo. Nie musi więc być w swej działalności nastawiona na zysk.

Powstanie spółki

Żeby założyć spółkę należy dopełnić następujących czynności:

• spisać umowę spółki

• wprowadzić wkłady na pokrycie kapitału zakładowego

• ustalić zarząd spółki

• powołać radę nadzorczą lub komisję rewizyjną, jeżeli wymaga tego umowa spółki

• złożyć wniosek o wpis spółki do rejestru

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i określać:

• nazwa spółki - może mieć dowolną treść jednak musi zawierać oznaczenia ‘spółka z ograniczoną odpowiedzialnością’ lub skrót tej nazwy ‘spółka z.o.o’, oznaczenie to wskazuje na charakter prawny spółki.

• siedziba spółki - Jak stanowi art. 41 kodeksu cywilnego, jeżeli ustawa lub oparty na niej umowa założycielska nie stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający. Należy więc przyjąć, że miarodajną dla określenia siedziby spółki będzie miejscowość, gdzie urzęduje jej zarząd.

• przedmiot działalności spółki - Jest to to inaczej rodzaj działalności prowadzonej przez spółkę. Prawo wymaga, by we formularzu zgłoszeniowym do KRS przedmiot działalności oznaczony został przy wskazaniu kodów z Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Należy więc radzić, by już na etapie sporządzania umowy spółki wspólnicy w ten właśnie sposób określili przedmiot działalności.

• wysokość kapitału zakładowego spółki – określa sumę kapitału wniesionego przez współwłaścicieli. Powinien on zależnie od rodzaju działalności gospodarczej wynosić co najmniej 50.000 zł

• czas działalności spółki (jeśli umowa zostaje zawarta na czas oznaczony) – określa czas po upływie którego spółka zostanie rozwiązana.

• ilość i wysokość udziałów objętych przez poszczególnych wspólników - jeżeli w umowie zapisano, że wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały muszą być równe i są niepodzielne. Jeżeli natomiast umowa stanowi, iż wspólnikom przysługuje tylko jeden udział, wtedy udziały te mogą być różnej wartości i są podzielne. Wspólnik może więc wtedy zbyć cały udział jak i jego część.

W sytuacji gdy wspólnicy na pokrycie kapitału wnoszą środki niepieniężne, wtedy w umowie należy szczegółowo wymienić każdy przedmiot, osobę wnoszącą dany wkład oraz liczbę i wysokość udziałów otrzymanych w zamian.

Jeżeli wspólnicy na pokrycie udziałów wnoszą do spółki wkłady niepieniężne (aporty), wtedy w umowie spółki należy szczegółowo określić przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, a także liczbę i wysokość objętych w zamian udziałów.

Jeżeli wspólnikowi mają być przyznane szczególne korzyści lub jeżeli na wspólników mają być nałożone - oprócz wniesienia wkładów na pokrycie udziałów - inne obowiązki wobec spółki, należy to pod rygorem nieważności dokładnie określić w umowie spółki. Chodzi tutaj np. o uprzywilejowanie wspólnika co do dywidendy czy głosu, przyznanie wspólnikowi prawa wyboru członka zarządu czy rady nadzorczej lub o obowiązek wykonania jakiś świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki (np. obowiązek pełnienia funkcji członka zarządu spółki).

Przepisy kodeksu spółek zawierają wiele przepisów względnie obowiązujących, co oznacza że wspólnicy mogą w umowie spółki pewne sprawy uregulować inaczej niż to jest unormowane w kodeksie.

Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością może utworzyć także samodzielnie osoba fizyczna oraz osoba prawna, z wyjątkiem innej jednoosobowej spółki z o.o. Spółka z o.o. może więc być tzw. pierwotną jednoosobową spółką. Oczywiście w tym wypadku trudno mówić o zawarciu umowy spółki. W przypadku tworzenia jednoosobowej spółki funkcję umowy założycielskiej pełni tzw. akt założycielski, który również musi być sporządzony w formie aktu notarialnego oraz w swej treści regulować wszystkie wymienione wyżej kwestie.

Jednoosobowa spółka z o.o. może być instrumentem różnego rodzaju nadużyć prawnych. Aby zminimalizować możliwość występowania owych nadużyć związanych z funkcjonowaniem spółek jednoosobowych wprowadzono do kodeksu spółek pewne specjalne regulacje. I tak w spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie ma prawa reprezentowania spółki. Nie dotyczy to jednak zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego.

W przypadku, gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi lub jedynemu wspólnikowi i spółce, oświadczenie woli takiego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Jeżeli jedyny wspólnik jest zarazem jedynym członkiem zarządu spółki, czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. Notariusz ma wtedy obowiązek zawiadomić sąd rejestrowy, przesyłając do sądu wypis aktu notarialnego. W ten sposób wprowadzono kontrolę umów zawieranych między jedynym wspólnikiem będącym zarazem jedynym członkiem zarządu a spółką.

Prawa i obowiązki wspólników

Prawa wspólników najczęściej dzielimy na dwie kategorie:

Niemajątkowe:

• prawo do głosu na zgromadzeniach wspólników - zazwyczaj jeden udział daje jeden głos na zgromadzeniu wspólników, zasada ta nie ma jednak zastosowania do sytuacji, gdy w spółce istnieje system udziałów o różnej wartości.

• Prawo do kontroli działalności spółki – jest to prawo do dokumentacji spółki wraz z kosztami księgowymi

• Prawo do zaskarżenia uchwał podjętych podczas zgromadzenia

• Prawo do wykluczenia spólnika ze spółki – może to jednak nastąpić tylko na mocy wyroku sądowego

Majątkowe:

• Prawo do dywidendy - wspólnicy mają prawo do udziału w zysku (dywidendy), który został ustalony w rocznym sprawozdaniu finansowym, ale jedynie w takiej części, w jakiej zgromadzenie wspólników przeznaczyło go do podziału

• prawo do wynagrodzenia za świadczenia niepieniężne na rzecz spółki

• prawo do rozporządzania swoim udziałem

• prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w przypadku podwyższania kapitału zakładowego

Natomiast jeśli chodzi o kwestię obowiązków, których muszą przestrzegać wspólnicy wchodzący w skład spółki to przede wszystkim:

• wniesienie odpowiedniego wkładu kapitałowego określonego w umowie

• obowiązek świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki

• dokonanie dopłat na rzecz spółki – dzieje się tak wtedy gdy zebrany kapitał jest niewystarczający, powstały nowe koszta lub któryś z wspólników nie wywiązał się z umowy