ORZECZENIE DO TEMATU: SWOBODA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
1999
Wyrok w sprawie 212/97
Centros Ltd vs Erhvers- og Selskabsstyrelsen
[Zakładanie przedsiębiorstw przez osoby prawne – kwestia założenia oddziału]
STAN FAKTYCZNY:
Obywatele duńscy zamieszkali w Danii, państwo Bryde, założyli w Wielkiej Brytanii spółkę z o.o. (ltd) „Centros” i zarejestrowali ją w Londynie według prawa angielskiego. Prawo to (w przeciwieństwie do duńskiego) nie wymaga minimalnego kapitału zakładowego. Pani Bryde – jako dyrektor firmy – zwróciła się do władz duńskich o zarejestrowanie filii spółki. Otrzymała odpowiedź odmowną, z uzasadnieniem, że w istocie chodzi tu o „przeniesienie siedziby”, a ponadto, że działania podjęto dla ominięcia prawa duńskiego. Sąd duński, rozpatrujący odwołanie firmy, skierował pytanie wstępne do ETS.
TEZY ETS:
W sprawie Centros ETS zakwestionował rozstrzygnięcie duńskiego organu rejestrowego. Po pierwsze ETS przyjął, iż zarzut obejścia przepisów o minimalnym kapitale zakładowym jest bezpodstawny. Instytucja minimalnego kapitału zakładowego ma gwarantować wierzycielom spółki, iż spółka posiada majątek odpowiadający, co najmniej minimalnemu kapitałowi zakładowemu (funkcja gwarancyjna). Wystarczyłoby jednak, aby Centros Ltd, przed złożeniem wniosku o rejestrację oddziału w Danii, uruchomiła jakąkolwiek działalność w Anglii, a zarzut obejścia przepisów o minimalnym kapitale zakładowym byłby nieaktualny. W rezultacie odrzucanie wniosku o rejestrację oddziału jest środkiem, który nie prowadzi do realizacji celu, jakim jest ochrona wierzycieli spółki.
Po drugie ETS przyjął, iż w przypadku wtórnego utworzenia spółki organy rozpoznające wniosek o rejestrację oddziału spółki z o.o. powinny oceniać status personalny tej spółki w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w państwie, gdzie spółka został zarejestrowany (tzw. teoria powstania). W każdym innym przypadku dochodzi do naruszenia zasady swobody działalności gospodarczej, zapisanej w art.43 (52) i art.48 (58) TWE
Artykuły 52 i 58 TWE nie dopuszczają, by państwo członkowskie odmówiło rejestracji oddziału spółki założonej zgodnie z ustawodawstwem innego państwa członkowskiego, w którym znajduje się jej siedziba, lecz w którym nie prowadzi ona działalności handlowej, a celem utworzenia oddziału jest umożliwienie tej spółce prowadzenia w pełnym zakresie jej działalności w państwie, w którym ten oddział zostanie utworzony, co pozwoliłoby uniknąć konieczności zakładania tam spółki i obejść uregulowania dotyczące zakładania spółek, które w zakresie wnoszenia minimalnego kapitału zakładowego są tam bardziej surowe
Niemniej jednak taka wykładnia nie wyklucza, że władze danego państwa członkowskiego mogą przyjąć dowolny środek zapobiegający oszustwom lub każący je bądź wobec samej spółki, w stosownym przypadku przy współpracy z państwem członkowskim, w którym została ona założona, bądź wobec jej wspólników, którym udowodniono, że w rzeczywistości zamierzają, poprzez założenie spółki, uniknąć wywiązania się z zobowiązań wobec wierzycieli prywatnych lub publicznych mających siedzibę na terytorium danego państwa członkowskiego
W każdym razie zwalczenie oszustw nie może usprawiedliwiać praktyki odmawiania rejestracji oddziału spółki, której siedziba znajduje się w innym państwie członkowskim